Türkiye’nin yetiştirdiği en önemli yazarlardan Fakir Baykurt’un yarattığı eserler üzerinden yıllar geçmesine rağmen hala milyonlar tarafından sevilerek okunuyor. Fakir Baykurt 11 Ekim 1999 Pazartesi günü tedavi gördüğü Almanya’da Essen Üniversitesi Kliniği’nde pankreas kanserine yenik düşerek öldü.
FAKİR BAYKURT KİMDİR?
Fakir Baykurt, 15 Haziran 1929 yılında Yeşilova, Burdur’da doğdu.
Köy enstitüsü yıllarında ilk şiiri Fesleğen Kolum Eskişehir’ de çıkan Türke Doğru dergisinde çıkar. Edebiyata olan ilgisinden dolayı enstitüde de kitaplığın yönetimine seçilir ve daha fazla okuma fırsatı bulur. 1947 yılında Köy Enstitüleri ve Kaynak Dergisi’ nde şiirleri çıkar ve bu yıllarda once şiirlerinde daha sonra tüm yazılarında Fakir Baykurt adını kullanmaya başlar. Köy enstitüleri üzerindeki baskıların artması ile birlikte tüm enstitülere daha baskıcı yönetimler atanmaya başlar. Bu dönemde enstitüler daha önceki birçok özelliğini yitirmeye başlarken eski öğrencilerin yaşam alışkanlıkları da bu yeni yönetimlerce sorun olmaya başlar. Fakir Baykurt da yeni atanan müdürle sorunlar yaşar ve defalarca kovuşturmaya maruz kalır. Ancak 1947 yılında Köy enstitüsünü başarı ile bitirir ve Yeşilova’ nın Kavacık Köyü’ ne öğretmen olarak atanır.
ÖĞRETMENLİK VE YAZARLIK YILLARI
1951 yılında ölene kadar birlikte olacağı Muzaffer Hanım’la evlenir. Bu yıl ayrıca körbağırsağı patlar ve iki kez ameliyat olur. Öğretmenliği Dereköy’e aktarılır. Üzerindeki baskılar devam eder, savcılıkça evine baskın yapılır ve kovuşturma geçirir. 1953 yılında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümü’ ne girer ve bir sene sonra bu sefer Gayret Dergisi’ nde çıkan bir yazısı nedeni ile yargılanır. 1955 yılında Gazi Enstitüsü’ nü de başarı ile bitirirerek Hafik’te açılan ortaokula atanır. Aynı yıl ilk kitabı olan Çilli yayınlanır. 1957 yılında askere alınır ve Ankara Piyade Yedek Subay Ortaokulu’na öğretmen olarak atanır. İlk kızı Işık da bu yıl dünyaya gelir. 1958 yılında ilk romanı Yılanların Öcü, Cumhuriyet gazetesinin açtığı Yunus Nadi Roman Ödülleri’nde birinci olur. Ancak roman nedeni ile hem Baykurt hem Cumhuriyet gazetesi kovuşturma geçirir. Baykurt bu dönemden sonra Cumhuriyet gazetesinde yazmaya başlar. Askerlikten sonra Şavşat Ortaokulu’na öğretmen olarak atanır ve ikinci kızı Sönmez dünyaya gelir. Yılanların Öcü adlı romanı da Remzi Kitabevi tarafından basılır. Ardından Köy ve Eğitim Yayınları tarafından Efendilik Savaşı adlı kitabı yayımlanır. Cumhuriyet’teki bazı yazıları yüzünden öğretmenlikten alınıp Ankara’da Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı Yapı İşleri Bölümü’nde görevlendirilir. Sürüp giden yazıları ve Yılanların Öcü romanı yüzünden Bakanlık buyruğuna alınarak cezalandırılır. Altı ay açıkta kaldıktan sonra 27 Mayıs 1960’ta Ankara İlköğretim müfettişliğine atanır ve aynı yıl Efkar Tepesi adlı kitabı basılır.
1961 ve 1962 yıllarında yazarın Yılanların Öcü adlı romanı tiyatroya ve filme uyarlanır. Tiyatro gösterimi yasaklanır, film ise ancak Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in konuya el koyması ile gösterime girer ancak filmin gösterimi sırasında olaylar çıkar. Bu yıl ayrıca yazarın Onuncu Köy, Karın Ağrısı, Irazca’nın Dirliği kitapları yayımlanır. Bir sene sonra yazarın oğlu Tonguç dünyaya gelir. Baykurt Amerika Birleşik Devletleri’ne giderek, Bloomington’daki Indiana Üniversitesi’nde göze kulağa hitap eden ders araçları ve yetişkinler için yazma öğrenimi görür. 1963 yılında yurda dönerek Ankara İlköğretim müfettişliği görevini sürdürür. Onuncu Köy Bulgarcaya çevrilir ve kitapları Bulgaristan’da Türkçe olarak da basılır. Yılanların Öcü ile Irazca’nın Dirliği de Almanya’da, Die Racheder Schlangen adıyla basılır. Yılanların Öcü Rusçaya çevrilir.
TÜRKİYE ÖĞRETMENLER SENDİKASI
1965 yılında TÖS’ün kuruluşuna katılır ve genel başkan seçilir. 1966 yılında İlköğretim müfettişliğinden uzaklaştırılarak yeni kurulan Millî Folklor Enstitüsü’ nde uzman olarak atanır. Kaplumbağalar ve Amerikan Sargısı romanları yayımlanır. 1967 yılında Onuncu Köy adlı eseri de Rusçaya çevrilir. Yazıları ve TÖS’ teki çalışmaları yüzünden sık sık kovuşturma geçiren Baykurt Gaziantep’ in Fevzipaşa bucağına sürülür. TÖS “Devrimci Eğitim Şurası” nı düzenler. Bir yıl sonra da TÖS “Büyük Eğitim Yürüyüşü”nü bir sene sonra da Genel Öğretmen Boykotu’ nu düzenler. Bu faaliyetlerinden sonra tekrar görevden alınarak bakanlık emrine alınır ancak Danıştay kararı ile görevine geri döner. 1970 yılında Fevzipaşa’dan Ankara’ya Ortadoğu Teknik Üniversitesi Halkla İlişkiler ve Yayın Müdürlüğü görevine getirilir. Anadolu Garajı ve Tırpan kitapları yayımlanır. Tırpan ve Sınırdaki Ölü ile TRT Ödülleri’ ni kazanır. Ardından Onbinlerce Kağnı adlı kitabı yayımlanır.
SIKIYÖNETİM YILLARI
1971’de ordunun yönetime el koyması ile başlayan sıkıyönetim döneminde Baykurt iki kere gözaltına alınır. Aynı yıl Tırpan ile Türk Dil Kurumu Ödülü’nü kazanır. Kitaplarının yeni basımları yapılırken yazar askeri tutukevinden Ankara Merkez Cezaevi’ne aktarılır. 1973 yılında Can Parası ve Köygöçüren basılır. Baykurt’un yurt dışına çıkışı da yasaklanmıştır. 1974 yılında İçerdeki Oğul basılır. Keklik romanını yazar. Can Parası ile Sait Faik Ödülü’nü kazanır. Askerî Yargıtay’da TÖS Davası’ndan beraat eder. Sınırdaki Ölü ve Keklik kitap olarak basılır. 1976 yılında Sakarca basılır.
EMEKLİLİK YILLARI
Sosyal Sigortalar Kurumu’ndan emekli olan Baykurt Madaralı Roman Ödülü’nün kuruluşuna yardımcı olur. 1977 yılında İsveç’te öğretmen yetiştirme çalışmalarına katılır ve Yayla romanı basılır. Frankfurt Uluslararası Kitap Fuarı’na katılır ve Almanya, Hollanda ve İsviçre’ye geziler yapar, göçmen işçilerle iletişim kurar. 1978 Yılında Sakarca sahneye uyarlanarak İstanbul Şehir Tiyatroları’nca oynanır. Kara Ahmet Destanı ile Orhan Kemal Ödülü’ nü kazanır ve Kültür Bakanlığı’na danışman olur. 1979 yılında Tırpan adlı eseri de tiyatroya uyarlanır. Devlet Tiyatrosu tarafından İzmir, Ankara ve Antalya’da oynanır. Baykurt, göçmen işçi konusunu incelemek üzere tekrar Almanya’ya gider. Duisburg şehrinde yaşamaya başlar. Yandım Ali kitap olarak basılır. Bu dönemde ODTÜ’de öğrenci olan oğlu Tonguç da tutuklanır. 1980 yılında Tırpan İstanbul Şehir Tiyatroları’nca da sahneye konulur ve iki mevsim oynanır. Tırpan’dan ötürü Baykurt ve Taner Barlas, “Avni Dilligil En Başarılı Yazar” ödülü kazanırlar. Suna Pekuysal da “En Başarılı Oyuncu” seçilir. Rur Havzası’nda Türk işçi çocukları için başlatılan RAA programında görev alır ve bir İngiltere gezisi yapar. Kızı Işık da bu yıl tutuklanır. Baykurt, Taner Barlas ve oyunda rol alan sanatçılar “İsmet Küntay Ödülü” kazanırlar. Tırpan’daki oyunu nedeniyle Suna Pekuysal “Ulvi Uraz Ödülü”nü kazanır.
1981’de Sakarca İsveç’te çizgi film yapılır ve Macarcaya da çevrilir. DDR’de bir inceleme gezisi yapar. Öyküleri Gürcistan’da da kitap olarak basılır.
Kaplumbağalar filminin senaryo çalışmalarına katılmak üzere İsviçre’nin Neuchatel şehrine gider. Almanya’daki göçmen işçilerin yaşamını konu alan öyküleri Gece Vardiyası adıyla basılır. İşçi çocuklarının yaşamını dile getiren öyküleri de Barış Çöreği adıyla basılır. Kitaptan yapılan seçmeler Almanya ve Hollanda’da iki dilli olarak yayımlanır. 1983 yılında Yüksek Fırınlar kitap olarak basılır. Oğlu Tonguç’la birlikte Sovyetler Birliği gezisi yapar. Moskova, Bakü, Batum ve Leningrad şehirlerine ve Yasnaya Poliana’ya giderek Lev Nikolayeviç Tolstoy’un Yurtluğu’nu ziyaret eder.
1984 yılında Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü’nü kazanır. Gece Vardiyası ve Kara Ahmet Destanı Almanca, Yılanların Öcü ile Irazca’nın Dirliği Bulgarca basılır. Türkiye’de “Barış Derneği İkinci Davası”nda sanık olarak aranır. 1985 yılında Gece Vardiyası ile Alman Endüstri Birliği BDI’nin Yazın Ödülü’nü alır. Dünya Güzeli ve Saka Kuşları adlı Kitapları Türkçe ve Almanca olarak basılır. 1986 yılında Duisburg’ta öğretmenliğe başlar ve yurt dışında oluşan Türkiye Aydınlarıyla Dayanıma Girişimi’nin yönetiminde görev alır. Duisburg Treni adlı eseri basılır. Kopenhag’ta Dünya Barış Kongresi’ne katılır aynı yıl Koca Ren basılır.
1987 yılında Keklik romanı 20 öyküsüyle birlikte Rusça’ya çevrilip basılır. Londra’ya bir gezi yaparak Highgate’te Karl Marx’ın gömütünü ziyaret eder. Aynı yıl aralarında birçok yabancı dile çevrilen kitabının da bulunduğu 19 kitabı Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Aziz Nesin, Halikarnas Balıkçısı, Mihail Şolohov, Ernest Hemingway, İvan Gonçarov, Tolstoy, Gogol, Panait Istrati gibi yazarlarla beraber gerekçe göstermeden yasaklanır. Aynı yıl Sakarca adlı eseri de Hollandaca ve Almanca olarak basılır. Türkiye – Yunanistan Dostluk Gelişimi’nin Avrupa’da kuruluşunda görev alır. Tiflis’te İlaya Cavcavadze’nin 150’nci doğum yıldönümü konferansına katılır.
1988 yılında İçerdeki Oğul’u oyun olarak tekrar yazar. A. Çetinkaya ile birlikte Fridan Halvaşi’nin şiirlerini Türkçe’ye çevirir; Kitap Eninde Sonunda adıyla Almanya’da basılır.
1989 yılında Kuru Ekmek romanını yazar. İçerdeki Oğul, Amersfoort Halk Tiyatrosu’nda oynanır. Şiirleri de Bir uzun yol adıyla basılır. Moskova’ya yeni bir gezi yaparak Nâzım Hikmet’in evinde ve arşivinde çalışır.
Baykurt ders vermeyi Pestalozzi Okulu’nda sürdürür. Şiirleri Hollanda’da “Vuurdoorns – Ateşdikenleri” adıyla basılır. 1991 yılında Ortaokul öğrencileri için, “KALEM – Schreiber” dergisini çıkarmaya başlar aynı yıl boynundan bir ameliyat geçirir. 1992 yılında, bugün Literaturcafé Fakir Baykurt adıyla varlığını sürdüren Duisburg Edebiyat Kahvesi’ni kurar. Bir Uzun Yol’un Almanca’sı “Ein langer Weg” adıyla çıkar. Yazar bu yıl bir de Çin gezisi ertesi yıl da Avustralya gezisi yapar. 1995 yılında Almanya’da öğretmenlik yaptığı çalıştığı Pestalozzi Okulu’ndan emekliye ayrılır. Öykü Kitabı bizim İnce Kızlar basılır ve 7 kitaptan oluşan Özyaşam öyküsünü bititir. 10 Mart’ta Devlet Tiyatroları Opera ve Balesi Yardımlaşma Vakfı tarafından “Fakir Baykurt’a Saygı Gecesi” düzenlenir. Bu yıl Yarım Ekmek romanı da yayımlanır. 1998 yılında Telli Yol öykü kitabı ile birlikte, “Özyaşam” dizisinin ilk cildi “Özüm Çocuktur” yayımlanır. Gezi yazılarının bir bölümünü Dünyanın Öte Ucu (Avustralya Gezi İzlenimleri) adıyla yayımlanır. Benli Yazılar deneme kitabıyla birlikte “Özyaşam” dizisinin ikinci ve üçüncü ciltleri (Köy Enstitülü Delikanlı; Kavacık Köyünün Öğretmeni) çıkar. 1999 Nisan genel seçimlerinde Özgürlük ve Dayanışma Partisi İzmir milletvekili Adayı olur. 11 Ekim 1999 Pazartesi günü tedavi gördüğü Almanya’da Essen Üniversitesi Kliniği’nde pankreas kanserine yenik düşerek ölmüştür.
ESERLERİ
Romanları
Baykurt (Leiden)
Yılanların Öcü (1954)
Irazcanın Dirliği (1961)
Onuncu Köy (1961)
Amerikan Sargısı (1967)
Tırpan (1970)
Köygöçüren (1973)
Keklik (1975)
Kara Ahmet Destanı (1977]
Yayla (1977)
Yüksek Fırınlar (1983)
Koca Ren (1986)
Yarım Ekmek (1997)
Kaplumbağalar (1980)
Öyküleri
Çilli (1955)
Efendilik Savaşı (1959)
Karın Ağrısı (1961)
Cüce Muhammet (1964)
Anadolu Garajı (1970)
On Binlerce Kağnı (1971)
Can Parası (1973)
İçerdeki Oğul (1974)
Sınırdaki Ölü (1975)
Gece Vardiyası (1982)
Barış Çöreği (1982)
Duirsbug Treni (1986)
Bizim İnce Kızlar (1992)
Dikenli Tel (1998)
Toplum ve Eğitim Yazıları
Efkar Tepesi (1960)
Şamaroğlanları (1976)
Kerem ile Aslı (1974)
Kale Kale (1978)
Kaplumbağalar (1980)
Çocuk kitapları
Topal Arkadaş
Yandım Ali
Sakarca
Sarı Köpek
Dünya Güzeli (1985)
Saka Kuşları (1985)
Bugün çevrenizdeki insanlara daha anlayışlı ve sabırlı davranmanız gerekebilir. İletişim problemleri yaşayabilirsiniz ancak sabırlı ve anlayışlı tutumunuz sayesinde bu sorunları aşabilirsiniz. Kendinize ve duygularınıza zaman ayırmak gün içerisinde sizin için faydalı olacaktır. Yaratıcılığınızı kullanarak sorunlara farklı yaklaşımlar bulabilirsiniz.
Bugün duygusal olarak daha hassas olabilirsiniz. Çevrenizdeki insanlara karşı anlayışlı ve sabırlı olmaya özen göstermelisiniz. İş hayatınızda yapmanız gereken zor kararlar olabilir, ancak sağlam adımlar atarak bu kararları başarıyla uygulayabilirsiniz. Kendinize vakit ayırıp dinlenmek, meditasyon yapmak size iyi gelebilir. Sağlığınıza dikkat etmeyi unutmayın.
Bugün, iletişim yetenekleriniz oldukça güçlü olacak ve karşınızdaki insanları etkilemekte başarılı olacaksınız. Fikirlerinizi net bir şekilde ifade edebilir, proje sunumları yapabilirsiniz. Ancak, başkalarının da fikirlerine açık olmanız önemli olacak. Duygusal anlamda da kendinizi daha dengeli hissedeceksiniz. Sevdiklerinizle güzel anlar geçirebilir, ilişkilerinizi dengeleyebilirsiniz. Kendinize zaman ayırarak yapıcı aktivitelerde bulunmak sizin için iyi gelebilir. Enerjinizi doğru yönlendirdiğiniz takdirde verimli bir gün geçirebilirsiniz. Keyifli bir gün geçirmenizi dilerim.
Bugün duygusal anlamda yoğun hissedebilirsiniz. Sevdiklerinizle olan ilişkilerinizde daha anlayışlı ve sabırlı olmaya özen göstermelisiniz. Kendinize zaman ayırmak ve içsel dengenizi sağlamak için içsel çalışmalar yapabilirsiniz. Bugün huzurlu ortamlarda bulunmaya özen göstermek ruhunuzu dinlendirebilir. Sağlığınıza dikkat etmek ve beslenmenize özen göstermek de bugün önemli olabilir. Enerjinizi dengede tutmaya çalışın.
Tabii ki! Bugün, içsel şüphelerinizle yüzleşmeniz gerekebilir. Kendinize güveninizi yeniden kazanmak için geçmiş hatalarınıza odaklanabilir, kendinizi keşfetmek için zaman ayırabilirsiniz. Beraber çalıştığınız kişilerle iletişimde dikkatli olmanızda fayda var. Enerjinizi olumlu yönde kullanarak hedeflerinize daha rahat ulaşabilirsiniz. Her şey gönlünüzce olsun!
Bugün detaylara daha fazla önem verebilirsiniz. Organizasyon becerilerinizle ön plana çıkabilir ve projelerinizi başarıyla tamamlayabilirsiniz. Aynı zamanda sağlık konularına da dikkat etmenizde fayda var. Kendinize zaman ayırarak stresinizi azaltabilirsiniz. Bugün, içsel denge ve huzurunuzu korumak için kendinize özel bir zaman ayırabilirsiniz.
Merhaba, bugün Terazi burcunu bekleyen enerjiler romantik ilişkilerde ve yakın ilişkilerde yoğunlaşabilir. Sevdiklerinizle daha fazla vakit geçirmek ve duygularınızı paylaşmak için harika bir zaman olabilir. Ancak, anlaşmazlıklardan kaçınmak için iletişime dikkat etmeniz gerekebilir. Kendinizi ifade etmekten kaçınmamalı ve duygularınızı açık bir şekilde paylaşmalısınız. Uyumlu ve barışçıl bir gün geçirmeniz dileğiyle.
Bugün duygularınızı ifade etmek konusunda daha cesur olabilirsiniz. İlişkilerinizde daha derin ve içsel bir bağ kurmak isteyebilirsiniz. Ancak karşı tarafın duygularını da hesaba katmayı unutmayın. İş hayatınızda ise sizi motive eden ve ilerlemenizi sağlayan projelere odaklanabilirsiniz. Kendinize güvenerek hareket etmeye devam edin.
Merhaba! Bugün duygusal anlamda kendinizi daha hassas hissedebilirsiniz. Yakın çevrenizdeki insanlarla iletişimde dikkatli olmanızda fayda var, çünkü bazı konularda terslikler çıkabilir. Kendinize zaman ayırarak içsel dengeyi sağlamaya çalışın, spora veya meditasyona yönelebilirsiniz. Aklınıza gelen yaratıcı fikirleri not almayı unutmayın, ilerleyen günlerde işe yarayabilirler. Keyifli bir gün geçirmeniz dileğiyle!
Merhaba! Bugün Oğlak burcunu etkileyen enerjiler, kariyer ve hedeflerinizle ilgili konuları vurgulayabilir. Bugün, hedeflerinize daha kararlı bir şekilde ilerleyebilir, disiplinli ve sabırlı bir tutum sergileyebilirsiniz. Geleceğe dönük planlarınızı revize etmek veya hedeflerinizi yeniden değerlendirmek için uygun bir zaman olabilir. Ancak, aşırı detaycı olmak veya işlerinize fazla yüklenmekten kaçınmanızda fayda var. Kendinize zaman ayırarak dinginliğinizi korumayı unutmayın. Bugün, kariyerinizle ilgili önemli adımlar atabilir veya liderlik yeteneklerinizi sergileyebilirsiniz. Enerjinizi verimli bir şekilde yönlendirerek bugünü olumlu bir şekilde değerlendirebilirsiniz.
Merhaba! Bugün, Kova burcundaki kişiler için iletişim becerilerinizi kullanarak önemli konularda derin ve anlamlı konuşmalar yapabilirsiniz. Mantıklı kararlar almak için içsel rehberliğinizi dinlemekte fayda var. İlişkilerde açık olmak, empati göstermek ve sevdiklerinizi anlamaya çalışmak daha sağlam bağlar kurmanıza yardımcı olabilir. Sağlık konularına özen göstermek ve beslenmenize dikkat etmek de gününüzü olumlu yönde etkileyebilir. Umarım bugün keyifli ve verimli bir gün geçirirsiniz!
Merhaba! Bugün, duygusal konularda biraz belirsizlik yaşayabilirsiniz. İçsel bir denge arayışındayken ani kararlar sizin için kontrolden çıkabilir. Yakın çevrenizdeki insanlardan destek alarak daha uyumlu ve dengeli bir gün geçirebilirsiniz. Kendinize zaman ayırarak iç sesinizi dinlemek, güne daha pozitif başlamanıza yardımcı olabilir. Sevgiler.