Viyana’nın Asırlık Sahnelerinde Çağdaş Yorumlar…

Viyana’nın Asırlık Sahnelerinde Çağdaş Yorumlar…

Viyana’da “tiyatro baharı”: Mart sonu / Nisan başında, ülkenin en eski sahnelerinde (Volkstheater/1889; Theater in der Josefstadt/1788; Burgtheater/1748) art arda izlediğim üç yeni oyunun (en eskisi: 1962) yorumları, tam anlamıyla dudaklarımı uçuklattı!

“Yitirilme olgusu” hakkında

Volkstheater’e tam pandemi döneminde atanan yeni genel sanat yönetmeni Kay Voges, sadece devrimci biçemde yazılmış/yönetilen oyunlar sahneletmiyor – bu kez Almanya’nın “post-çağdaş” topluluğu Rimini Protokoll’un All right. Good night başlıklı son yapıtını kısa bir süre için ithal etmiş. Bu dört sözcük, 8 Mart 2014 gecesi Kuala Lumpur’dan Pekin’e doğru havalanmış olan Malezya Hava Yolları’nın MH370 uçuş pilotundan gelen son yaşam belirtisiydi… Bilindiği gibi, bu uçak daha sonra radarda izlenilmez olmuş ve “kaybolmuştu”, yeniden ortaya çıkmayacak şekilde…

İşte, oyunun yazar ve yönetmeni Helgard Haug’un “yitirme ve yitikler hakkında bir oyun” olarak adlandırdığı bu çalışma, bildiğimiz türden bir oyun değildir aslında! İki saati geçen süresi boyunca neredeyse hiç konuşulmuyor, iletiler sahneye yansıtılıyor ve sürenin büyük bir bölümü müzik ile geçiyor. Oyunun hemen başında çantalarıyla check in sırasına girmiş olan beş kişi, onları az sonra açıp içinden klarnet, saksafon, keman, kontrbas ve vurmalı çalgılar çıkarıyor, Barbara Morgenstern’in zaman zaman çağdaş bir ağıtı andıran ezgilerini çalmaya başlıyorlar.

Peki, diğer “yitirilen” ve uçağın dışındaki “yitik” nedir diye sorulacak olursa, o da yazarın babasının belleğidir! Uçak yok olduktan kısa bir süre sonra, torununa dört doğum günü tebrik mektubu yazan dede, bir yıl sonra hiçbir şey göndermez, ardından torununun adı ve daha sonra varlığı belleğinden silinir – ve bir süre daha geçince, kendi varlığı da: işte demans’tır bu, veya halk diliyle “bunama”. Helgard Haug bu düşündürücü oyunuyla yitirme olgusunu irdeliyor, o geri döndürülemeyen amansız sürecin yanı sıra, üzerimize çöken belirsizlikle güreşmeyi…

…ve bütün bunlar, salt şeffaf bir perdeye yansıtılan yazılar ile dışa vuruluyor; bu yoldan uçağın yitirilmesi ile ilgili nice komplo teorileri paylaşılıyor izleyicilerle ve de babanın yıldan yıla kötüye gitmesi, perdenin arkasında da çalan beş müzisyenle… Onların dışında iki sahne devinime tanık oluyoruz: Biri, sahneye bir araba dolusu kumun getirilip, kumsal görünümünü verecek biçimde tabana yayılması, arka plana okyanus dalgalarının yansıtılması ve müzisyenlerin mayo giyip “Avustralya”daki “kumsal”a uzanmaları, dalgaların getireceği uçak parçalarını beklemeleri; diğeri de fonda eşlik eden büyük orkestra elemanlarının gene yansıtılma yoluyla peş peşe önümüzden geçmeleri…

Der König stirbt. ©Theater in der osefstadt

Ölmek istemeyen kral!

Eugène Ionesco’nun 60 yıl önce kaleme aldığı ve belki de “en az” absürt sayılan oyunu (Türkiye’de “Kral Ölüşüyor” olarak sahnelenmiş) Der König stirbt / Le Roi se meurt, sırasıyla 13 ve 18 yıl (!) boyunca Viyana’nın Burgtheater ile Berliner Ensemble’ın efsanevi genel sanat yönetmeni olmuş Claus Peymann’ın yönetimiyle Theater in der Josefstadt’ın Kammerspiele (Oda Tiyatrosu) sahnesinde, sezonun başından bu yana büyük beğeni ile izleniyor. 

1962’de yazıldığından, 20. Yüzyıl’ın nice diktatörlerini hicvediyor bu oyun: Artık çok yaşlanmış ve ülkesini uçurumun dibine götürmüş olan kral, gene de bir türlü ölmek istemiyor! Artık hiçbir şey çalışmıyor koca memlekette – doğa bile rayından çıkmış, met-cezirler birbirlerine girmiş ve güneş ışınlarının gücü tükenmek üzere… Bir zamanlar dünyanın en büyük metropollerini kurmuş, birçok teknik buluşa imza atmış, yanı sıra İlyada ve Odissea söylencelerini kaleme almış – dahası, Shakespeare adının arkasında gizlenen, 400 (!) yıl yönetimi elinden bırakmamış olan bu dev hükümdar artık gücünü yitirmiş, bundan öte ordusunun motivasyonu kalmamış ve ülkesinin sınırları artık güvence içinde değil – ancak kendisi halen ölümü (tahttan çekilmeyi) düşünmüyor. Her iki yanında ayrıldığı ve yeni evlendiği eşleri Margarete ve Maria var; ilki onu ölmeye ikna etmeye çalışıyorsa da, diğeri hükümdarlığını sürdürmesini salık veriyor… 

Yılların verdiği birikimiyle bu oyunu, yetkin sahne ve giysi tasarımlarının desteğiyle bir masal biçeminde sahnelemeyi yeğlemiş olan Peymann, kralı inatçı bir çocuk gibi mi desek, yoksa şaşkın bir palyaço gibi mi çiziyor; sonuç şudur ki, izleyici ona kızacağına, acıyor – ve sahnede tam anlamıyla trajik-komik bir hava estiriyor. Öte yandan, hiç kuşku yoktur ki baş rollerdeki üç oyuncu (Bernhard Schir / Kral; Lore Stefanek / Margarete; Maria Köstlinger / Maria), Peymann’ın vazgeçilmez yardımcılarıdır!

Die Aerztin Burgtheater. ©Burgtheater Ruiz Cruz

Arthur Schnitzler’den günümüze

Geçtiğimiz yüzyılın ilk yarısında Viyanalı Stefan Zweig düz yazı için ne idiyse, hemşeri ve dindaşı olan Arthur Schnitzler de tiyatro için aynısıydı! 1912’de ilk kez sahnelenen ve ardından Habsburg İmparatorluğu’nda sansüre uğramış olan “Professor Bernhardi” oyunu, aynı isimli sevilgen bir hekimin başına gelenleri konu ediniyor. Özel bir kliniğin yöneticisiyken, başarısız bir kürtaj sonucu oraya getirilmiş olan ve ölüm döşeğinde yatan genç bir kız ile son görüşmeyi yapmaya gelen papazı hasta odasına aldırmıyor. Amacı, iyileşeceğini düşleyen kıza ölmek üzere olduğunu hissettirmemektir. Ne var ki aşırı sağcı, antisemit ve bağnaz partiler, Yahudi hekimin, devlet dini olan Katolikliğe cephe aldığını ileri sürerek onu yargı karşısına çıkarıyorlar ve Prof. Bernhardi böylece iki aylık bir hapis cezası almakla kalmıyor, işini de yitiriyor…

Nice antik ve klasik oyunları çağdaş biçimde yeniden kaleme alıp sahnelemekle, başta İngiltere’de ünlenmiş olan genç tiyatro yazarı Robert Icke’nin 2019’da Londra’da ilk gösterimi yapılan “The Doctor”, Schnitzler’in yukarıda kısaca tanıttığımız oyununun bir uyarlamasıdır – ve şimdi ilk kez İngiltere’yi aşıp, “esas yurdu” olan Viyana’ya dönmüş oluyor! Bizzat Icke’nin yönetiminde “Die Ӓrztin” (Kadın Hekim) adı altında bu yılın başında Burgtheater’de Almanca ilk gösterimi yapılan oyun, büyük beğeni kazanıp çok olumlu eleştiriler almıştı.

Oyunun başkişisi, önde gelen bir Alzheimer kliniğinin başhekimi olan, uzmanlığı ile dünyaca tanınmış, laik Yahudi ve eşcinsel Prof. Ruth Wolff’dur. O da kliniğine getirilen ve ölmek üzere olan genç bir kıza ulaşmak isteyen, üstelik siyahi bir papaza, aynı Bernhardi’nin gerekçesiyle engel oluyor ve ardından karşısında sadece tüm medyayı değil, kendi ekibinden de bazı hekimleri buluyor: sadece tanrıtanımaz mıdır bu hekim – ve bunun dışında ayrıca ırkçı mı? Kliniğinin yanı sıra, kendi mesleki kariyeri de bu olay üzerine büyük bir çekince içerisindedir!

Sadece bir toplantı masasını içeren yalın bir sahne tasarımı ve tüm devinimlere sürekli olarak eşlik eden davul soloları, oyunun gittikçe artan geriliminin altını başarıyla çizmektedir. Prof. Wolff’u canlandırmasıyla öne çıkan Sophie von Kessel ise, izleyicilerle ne yazık ki arzu edildiği yakınlığı sağlayamıyor… Schnitzler’in özgün oyunundaki Bernhardi gibi kendisinden çok emin görünmekle, özür dilemekten çok uzaktadır ve onu gittikçe saran entrikalarla güç oyunları/çekişmelerinden kurtulacağını sanmaktadır… Ancak, çağdaş ortama uyarlanmış olarak mahkemenin önünde değil, bir TV panelinin karşısında buluyor kendini, değişik bir sahne tasarımı içinde ve yüzünün tüm hatları büyük ekrana yansıtılmış olarak! Ve bu “yargılama”nın sonucunda yenik düşüyor – ta ki, oyunun en son sahnesinde papaz ile yeniden karşılaşana dek…

Robert Icke’nin, gerek günümüz medyasını gerekse Prof. Wolff’un mesleki doğruluğunun kitleler tarafınca abartılı biçimde yargılanmasını ince ince taşlaması, oyuna renk katıyor – kaldı ki konu edilen siyahi papaz için beyaz tenli bir oyuncun seçilmiş olması, ona karşın tıbbi ekipte birkaç kara tenli oyuncuya yer verilmesi, bundan öte Türk asıllı Zeynep Buyraç’ın Wolff’un ekibindeki en önemli rakibi, erkek bir profesörü canlandırması tüm bunların cabası!..

Hamiş: Viyana’nın geleneksel sahnelerinde izlediğim bu baş döndürücü oyunlar, değişik bir tiyatro keyfi veriyor kuşkusuz – ve aralarında üçüncüsü, belki ödenekli bir tiyatromuza uygun düşebilir…

ROBERT SCHILD

 

Sosyal Medyada Paylaşın:

Düşüncelerinizi bizimle paylaşırmısınız ?

  • Koç
  • Boğa
  • İkizler
  • Yengeç
  • Aslan
  • Başak
  • Terazi
  • Akrep
  • Yay
  • Oğlak
  • Kova
  • Balık
KOÇ BURCU YORUMU

Bugün tutkularının peşinden koşmanın zamanı. Enerji dolu bir gün seni bekliyor; yenilikler ve cesur adımlar atmak için ilham alabilirsin. İçsel motivasyonun yüksek olacak, hedeflerine yönelik net bir vizyon geliştirebilirsin. Sosyal çevrende dikkat çekici bir aura sergileyerek başkalarının ilgisini üzerinde toplayacaksın. Ancak, düşüncelerini net bir şekilde ifade etme konusunda dikkatli olmalısın; yanlış anlaşılmalar, beklemediğin sorunlara yol açabilir. Fiziksel aktivitelere zaman ayırarak enerjini dengeleyebilirsin. Şimdi, arzularının peşinden koşmak için mükemmel bir zaman dilimindesin; tereddüt etme ve harekete geç!

BOĞA BURCU YORUMU

Bugün içsel huzur arayışında olacaksın. Güne başlarken dingin ve kararlı bir ruh hali seni karşılayabilir. Yalnız kalmak isteyebilirsin; bu durum, düşüncelerini toparlamana yardımcı olacak. Maddi konularda dikkatli olman gereken bir dönemdesin; harcama yapmadan önce iyi düşünmelisin. İkili ilişkilerde samimiyet ve açıklık ön planda olacak. Sevdiğinle derin sohbetler gerçekleştirebilir, geçmişe dair güzel anılarınızı tazeleyebilirsin. Bu, ilişkiniz için yenileyici bir etki yaratacaktır. Cömertliğin ve sadakatin, çevrendeki insanlarla arandaki bağı güçlendirecek ve daha derin bir anlayışa ulaşmanı sağlayacak. Kendine ve sevdiklerine zaman ayırmayı unutma; bu, enerji toplamanı kolaylaştıracak. Yaratıcılığını ifade edebileceğin yeni yollar keşfedebilirsin; belki bir sanat dalında yeni bir hobi edinmek sana iyi gelebilir. Kendini ifade etmekte zorlandığın yerlerde cesur adımlar atmak, içsel gücünü ortaya çıkaracak. Doğayı ve sanatı bir araya getiren etkinliklere katılmak, ruhunu besleyecek. Unutma, senin doğana uygun olan bu deneyimler, günlük yaşamına renk katacak.

İKİZLER BURCU YORUMU

Bugün iletişim becerilerin parlayacak. Farklı insanlarla yapacağın konuşmalar senin için hem ilham verici hem de eğlenceli olacak. Zihnindeki karmaşık düşünceler netleşebilir, yeni fikirlerin havada uçuştuğunu hissedebilirsin. Sosyal ortamlarda daha fazla yer almayı arzulayabilir, arkadaşlarınla keyif dolu anlar paylaşabilirsin.Duygusal olarak kendini rahat ve özgür hissetmen, başkalarıyla kurduğun bağların daha derinleşmesini sağlayacak. Ancak, ani değişimlere açık olmalı ve planlarını esnek tutmalısın. Bir sürpriz ya da beklenmedik bir gelişme, günün akışını değiştirebilir. Çevrendeki insanların bakış açılarına açık olman, seni daha anlayışlı ve empatik biri yapacak. Kendini ifade etmek için daha yaratıcı yollar keşfetmek, içinde bulunduğun ruh halini olumlu bir şekilde etkileyecek. Öğrenme isteğin ve merakın, seni yeni aktivitelerin içine çekebilir. Fakat, aşırı bilgi yüklemesi yapmamaya dikkat etmelisin; zihin dinlendirilmelidir. Anlık zevkler ve keyifli sohbetler, ruhunu besleyecek.

YENGEÇ BURCU YORUMU
ASLAN BURCU YORUMU

Bugün, yaratıcılığınız ve karizmanız etrafınızdakileri etkileme potansiyeline sahip. Sosyal çevrenizde dikkat çekebilir, fikirlerinizi cesurca paylaşabilirsiniz. İçsel gücünüz, planlarınıza olan bağlılığınızla birleşince, başarıyı getirecek hamlelerde bulunabilirsiniz. Ancak, egonuzu dengelemek önem taşıyor; başkalarını dinlemeye açık olmalısınız. Kendinizi ifade etme isteği ile başarılı bir iletişim kurmak, ilişkileri güçlendirebilir. Romantik hayatta ise sürpriz bir gelişme, heyecan katabilir. Eleştirilere karşı daha sabırlı olun, bu sayede huzurlu bir atmosfer yaratabilirsiniz. Kendi potansiyelinizi keşfetmek ve ifade etmek için harika bir gün!

BAŞAK BURCU YORUMU

Detaylara odaklanacağın, sistematik düşünce tarzını ön planda tutacağın bir gün. Yapman gereken işlerde, planlı ve organized bir yaklaşım benimsersen başarılı olacaksın. Sağlığın konusunda dikkatli olmalı, bedenine iyi bakmalısın. Etrafındaki insanlarla iletişimini güçlendirmek, ilişkilerinde olumlu sonuçlar doğurabilir. Bir arkadaşınla ya da ailenle paylaşacağın içten bir sohbet, ruhunu besleyebilir. Kendine yönelik eleştirilerde dahi başkalarına karşı empati geliştirmek, ruhsal huzurunu artıracak. Yaratıcı projelere yönelmek için ilham alabileceğin bir dönemdesin; hayal gücünü özgür bırak. Unutma ki, her detay senin elinde şekil alabilir.

TERAZİ BURCU YORUMU

Sosyal ilişkilerde harika bir gün seni bekliyor. Arkadaşlarınla keyifli etkinlikler planlayabilir, yeni insanlarla tanışabilirsin. Duygusal denge ve uyum arayışın bu dönemde ön planda olacak. Başkalarının düşüncelerine duyduğun ilgi, senin için önemli ve derin bir anlam taşıyor. Sanatsal projelerle ilgilenmek ya da estetik konularda yaratıcı düşünce içinde olmak, ruhunu besleyecek. Duygusal olarak kendini ifade etmekte zorlanabilirsin, bu nedenle içsel olarak hissettiklerini açıkça paylaşmaya çalış. Günün sonunda, seni saran pozitif enerjiyi hissedeceksin. Denge kurmak ve uyum sağlamak üzerine inşa ettiğin tüm ilişkilerde tatmin edici sonuçlar alman mümkün. Her şeyin uyum içinde ilerlemesi için biraz sabırlı olman gerekebilir.

AKREP BURCU YORUMU

Bugün hislerin derinliğiyle yüzleşeceğin, içsel sorgulamalara yönelmek için ideal bir zaman. İş ve özel hayatındaki dinamikler arasında denge bulmak, güçlü sezgilerinle mümkün olacak. Karşılaştığın zorluklar, seni daha derin bir anlayışa yönlendirecek. Kimi ilişkilerdeki bağların güçlenirken, bazılarını sorgulamak isteyebilirsin. Kendine karşı dürüst olman, dönüşüm sürecini hızlandıracak. Maddi konularda dikkatli adımlar at, yapıcı eleştirilerden faydalanarak ilerlemekte yarar var. Bugün, sevdiklerinle derin sohbetler ve paylaşım anları yaşayabilirsin; duygusal bağlarınızı kuvvetlendirecek bu deneyimlerden kendine yeni içgörüler çıkar. Unutma, içinde bulunduğun anın kıymetini bilmek, ruh kaliteni yükseltecek.

YAY BURCU YORUMU

Hareketli bir gün seni bekliyor. İçindeki macera ruhu bu dönemde daha da güçleniyor. Yeni fikirler ve projeler üzerinde yoğunlaşma isteği, ilgini ve enerjini yüceltirken, farklı bakış açıları geliştirmene yardımcı olacak. Sosyal çevrendeki kişilerle olan etkileşimlerin, yeni bağlantılar kurman için fırsatlar sunabilir. Belki de beklenmedik bir davet alabilirsin; bu, seni heyecanlandıran bir deneyime dönüşebilir. Kişisel hedeflerine odaklanırken, içsel huzurunu da korumayı unutma. Gelecek hakkında daha iyimser olmanı sağlayacak fırsatlar kapını çalabilir. Risk almayı ve konfor alanından çıkmayı deneyimle, çünkü bu, büyümene en önemli katkıyı sağlayacak. Yine de, hızlı kararlar almadan önce biraz durup düşünmekte fayda var; sezgilerine güven, doğru yolu bulmanda yardımcı olacaktır.

OĞLAK BURCU YORUMU

Bugün, sorumluluklar ve kariyer odaklı düşünceler ön planda. Hedeflerine ulaşma konusunda kararlı ve disiplinli bir yaklaşım sergileyebilirsin. İşle ilgili konularda önemli gelişmeler yaşanabilir; bu da gerçekleştirmek istediğin projelerin hız kazanmasına olanak tanır. Ancak, aşırı çalışmak yerine dengeyi bulmaya özen göstermelisin. Ailevi ilişkilerde ise daha anlayışlı ve empatik bir tutum benimsemek, bağlarını güçlendirecek. Sağlığına dikkat etmen önemli; gerek bedensel, gerekse ruhsal olarak kendine zaman ayırmalısın. İçsel huzurun, başarılı olmanın anahtarı olacak. Geleceğe yönelik planlarını gözden geçirirken, esnek olmayı unutmamalısın. Dikkatini dağıtan unsurları geride bırakmak, daha odaklı bir şekilde ilerlemene yardımcı olacak. Kendine güven ve kararlılıkla adım at.

KOVA BURCU YORUMU

Bugün, özgürlük arayışın ön plana çıkıyor. Toplumsal olaylar ve arkadaş çevren ile ilgili yenilikçi fikirler geliştirmek isteyebilirsin. Bağlantılarını güçlendirmen, geleceğe dair umut ve ilham verebilir. Aniden ortaya çıkan fırsatlar, yeni projelere yönelmeni sağlayabilir. İçsel sezgilerin oldukça kuvvetli; bu nedenle duygu ve düşüncelerini samimiyetle ifade etmekten çekinme. Sosyal ortamlarda dikkat çekebilir, ilgi odağı olabilirsin. Ancak, fikir ayrılıklarına açık olman sana yeni bakış açıları kazandıracak. Esneklik ve adaptasyon, bu dönemde senin en büyük yardımcıların olacak. Geçmişte yaşananları gözden geçirip, geleceğin için sağlıklı kararlar almaya odaklanmalısın. Bugün kendine yatırım yapmayı unutma; yarın için sağlam temeller atabilirsin.

BALIK BURCU YORUMU

Duyguların derinlere dalma zamanı. İçsel dünyanın zenginliklerini keşfetmek için bir fırsat sunuluyor. Sanat ve yaratıcılık alanında ilham dolu anlar yaşayabilirsin. Hayal gücünün sınırlarını zorlamak, seni yeni fikirlere götürebilir. İletişim kurarken karşındaki insanlarla empati kurmak, benzersiz bağlar oluşturmanı sağlayacak. Duygusal olarak hassas olabilirsin, bu yüzden hislerine dikkat et ve kendini koruma altına al. Birikmiş duyguları paylaşmak, seni rahatlatacak. İçindeki sesi dinle ve güven. Farkında olmadan başkalarına ilham verebilir, onların hayatlarında bir fark yaratabilirsin. Umut dolu bir gün seni bekliyor.

  • ÇOK OKUNAN
  • YENİ
  • YORUM