1
Tiyatrocu, oyuncu, yönetmen ve sanat yönetmeni olan Rutkay Aziz (74), henüz lise eğitimi aldığı dönemde tiyatroya başlamış ve sanat dünyasına ilk adımını Peter Weiss’ın ‘Marat-Sade’ oyunundaki ‘Marat’ rolüyle atmıştı. O günden bu güne sanat camiasında kendisine yer edinen usta tiyatrocu, unutulmaz eserleri seyirciyle buluşturmaya devam ediyor.
En son 12 Kasım Cuma akşamı, Caddebostan Kültür Merkezi’nde, Nazım Hikmet’in unutulmaz eseri, ‘Memleketimden insan manzaraları’ oyununu oynayan usta tiyatrocu, SÖZCÜ’nün sorularını yanıtladı.
Geçmişten günümüze tiyatro izleyicisinde nasıl bir değişim var? Bunun tiyatro sanatçıları üzerindeki etkisi nasıl oldu?
70’li yıllara baktığımızda tiyatroya ilgi çok daha yüksek gidiyordu. Ama 12 Mart’la bir çöküş, bir durağanlık yaşandı. Sonra tekrar bir çıkış oldu ama derken 12 Eylül geldi. Yani demokrasi, özgürlükler sıkıntıya uğradığında, tiyatro da hem sahnede hem seyirci açısından kayıplara uğramıştır. Bu son yıllarda pandemi öncesi-sonrası diye ayıracağız herhalde bakacağız. Seyircide başta bir ürkeklik vardı ama giderek bu ürkekliği attığını ve tekrar tiyatrosuyla buluştuğunu görüyorum, bu da sevindirici.
Pandemi süreci devam ediyor. Tiyatro sanatçıları bu süreçten nasıl etkilendi? Devlet bu konuda destek sağladı mı, sağladıysa yeterli oldu mu?
Hiç öyle bir destek sağlamadı. Tabi çok çekti tiyatro. Özel tiyatrolar özellikle. Ama sabırla, inatla bu günlerin de geçeceğini düşünerek. Kendimizi pandemi sonrasına hazırladık. Bugün de zaten bunun sonuçlarını görüyoruz. Arkadaşlarıma onu dedim, yani kendimizi o günlere hazırlayalım. Provaları yapalım, Kasım’a oyunu çıkartırız. Hazır olalım. Silahlarla donatalım kendimizi dedik. Galiba da doğru yaptık.
‘Sanatçı toplumun aynasıdır’ sözünden yola çıkarsak, Türkiye’nin toplumsal anlamda geldiği noktayı nasıl değerlendirirsiniz? Toplumsal ve ekonomik değişimlerin sanat dünyasına yansımaları nasıl oldu?
Pek olumlu oldu diyemem. Ama bu Shaksper’in, ‘Tiyatro toplumun aynasıdır’ lafı, iyi düşünmek lazım. Kimileri bunu yorumsuz kurarak yorumluyor. Yani tarafsızdır. Aynaya bakış, bireyi taraflı yapar. Yani en azından aynaya baktığınızda kendinizi bir değişime sokarsınız. Tiyatro da kanımca böyledir. Yani muhakkak, ‘Tevrat’ta söz varmış ama önemli olan son sözdür’ der. O son sözü söylemelidir tiyatro. Bir mitinge, vaaz yerine dönüşmeden, sanatın estetiklerini bünyesinde toplayarak, o anlamdaki gücünden ödün vermeyerek, tiyatro olarak sunmalıdır o son sözleri. Biz hep buna çalıştık.
Sosyal medyada düşüncelerini ifade eden bazı sanatçılara ve vatandaşlara davalar açılıyor. Bu konu hakkındaki düşünceleriniz neler?
İktidar, bir korku imparatorluğu yaratmaya kalktı. Bunun da etkisini her alanda bir biçimde görüyoruz. Ama bu konu da yine de ilkeli, onurlu insanlarımız da var. Yaşamın her alandan var ve bunlar da direniyorlar. Mesela bir Osman Kavala’ya bakıyorsunuz, neredeyse 5’inci yılına girdi. Suçunun ne olduğunu bilmiyor. Buna benzer örnekler çok ve bu günlerin de geçeceğine inanıyoruz. İnanmadan da yaşayamazsınız.
Bu yoğun tempoda ailenize ve kendinize vakit ayırabiliyor musunuz? Ailenizle ilişkileriniz nasıl?
Geçmişte, oyun çıkacağı zaman bir 10 gün kala, kızım Doğa ile annesini İstanbul’a gönderiyordum, ‘beni rahat bırakın’ diye. Yani son böyle finale doğru insan yalnız kalmak istiyor açıkçası. Bu aileye karşı sevgisizlik değil, saygısızlıkta değil, aile de bu konuda anlayış gösteriyorlar sağ olsunlar.
Gündelik yaşantınızda neler yapıyorsunuz? Hobileriniz var mı?
Ne olabilir ki hobi Allah aşkına. İçinde bulunduğumuz koşullar insana hobi şansı tanımıyor.
Ömrünüzün büyük bir bölümünü sanata adadınız, size getirileri veya götürüleri neler oldu?
Bütün sıkıntılara, olumsuz koşullara rağmen, ben yine de kendimi şanslı saydım. Halkı sevdim, halkta beni sevdi. Onun için en ufak bir pişmanlık yaşamadım, asla. İyi ki tiyatro var. İyi ki o seyirci var, iyi ki onların alkışları var. Zaten tiyatrocu öylesine bir bireydir ki, oyun bittiğinde de, perde kapandığında sadece kulakları kalır sahne üstünde. Alkışı dinler. Ne kadar içten, ne kadar uzun, ne kadar samimi böyle.
Pandemi nedeniyle sahnelerden uzun süre uzak kaldınız, bu zamanı nasıl değerlendirdiniz? Usta bir sanatçı olarak geçirdiğiniz yıllarınıza dair anılarınızı kitaplaştırmayı düşünüyor musunuz?
Sahnelerden uzak kaldığım dönemde, yarınlara dönük umudumu diri tuttum. Kitap yazmayı düşünmüyorum çünkü anılarınızı yazdığınız zaman gerçeği yazmak zorundasınız. Anılarımı yazdım diye yalan yazamazsınız. Gerçekleri yazmaya kalkarsam hem kendimi hem arkadaşlarımı üzebilirim. Onun için o kitap konusuna asla girmem.
Bugün duygularınızı net bir şekilde ifade etme ve iletişim konularında başarılı olabileceğiniz bir gün olabilir. Etrafınızdaki insanlara samimi duygularınızı paylaşmak için uygun bir zaman. Kendinize güvenin ve hedeflerinize doğru adımlar atmaktan çekinmeyin. Ancak ani kararlar almaktan kaçınmakta fayda var, daha dikkatli ve planlı ilerlemek sizin için daha başarılı sonuçlar doğurabilir.
Merhaba! Bugün, kendinizi duygusal olarak daha dengeli hissedebilirsiniz. Maddi konularda daha kontrollü davranmak size fayda sağlayabilir. İlişkilerinizde ise sabırlı ve anlayışlı olmanız gerekebilir. Sağlığınıza özen göstermek ve beslenmenize dikkat etmek önemli olacak. Keyifli bir gün geçirmenizi dilerim.
Merhaba! Bugün, İkizler burcunun insanları için iletişim becerilerinizin ön plana çıkacağı ve ilişkilerinizde derinlemesine anlayışlar kazanabileceğiniz bir gün olabilir. Duygularınızı net bir şekilde ifade etmek ve karşınızdakilerle sağlıklı bir iletişim kurmak için harika bir zaman. Aynı zamanda yeni fikirler üretebilir, yaratıcı projelere odaklanabilir ve hızlı kararlar alabilirsiniz. Keyifli bir gün geçirmenizi dilerim!
Tabii! Bugün, duygusal konularda kendinizi daha hassas hissedebilirsiniz. İlişkilerinizde anlayışlı ve empatik olmaya özen göstermelisiniz. Ayrıca, iş hayatınızda da kendinizi ifade etmek ve duygularınızı net bir biçimde ortaya koymak için uygun bir gün olabilir. Duygusal dengeyi korumak ve gerektiğinde kendinize zaman ayırmak önemli olacaktır.
Tabii ki! Bugün, Aslan burcu için keyifli ve hareketli bir gün olabilir. İhtiyacınız olan motivasyonu ve enerjiyi bulabilirsiniz. Kendinize zaman ayırarak yaratıcılığınızı ortaya çıkarabilir, yeni projelere odaklanabilirsiniz. İletişim becerilerinizin de üst seviyede olacağı bir gündesiniz, bu sayede etrafınızdaki insanlarla daha iyi anlaşabilirsiniz. Aşk hayatınızda tutkulu ve romantik anlar yaşayabilirsiniz. Kendinizi ödüllendirecek aktivitelere yönelmek size iyi gelebilir. Eğlenceli ve keyifli bir gün geçirmenizi dilerim!
Bugün dikkatinizi detaylara yönlendirmek yerine genel resme odaklanmaya çalışın. Karşınıza çıkabilecek fırsatları değerlendirirken detaylarda takılıp kalmamaya özen gösterin. İçsel huzurunuzu korumak için meditasyon ya da yoga gibi ruhunuzu dinlendirecek aktivitelere yönelebilirsiniz. Bugün karar vermeden önce daha fazla düşünmek ve danışmak size fayda sağlayabilir. Enerjinizi olumlu ve yapıcı düşüncelere odaklayarak günü verimli bir şekilde geçirebilirsiniz.
Tabii ki! Bugün Terazi burçları için iletişim konuları ön planda olabilir. Duygularınızı açık ve net bir şekilde ifade etmeniz gerekebilir. Ayrıca, çevrenizdeki insanlarla olan ilişkilerinizi dengelemek ve uyum sağlamak için çaba sarf etmeniz gerekebilir. İkili ilişkilerde anlayışlı ve uzlaşmacı olmak, bugün size avantaj sağlayabilir. Sevdiklerinizle olan iletişiminizi kuvvetlendirme ve duygularınızı ifade etme fırsatı bulacaksınız. Bugünün keyfini çıkarın!
Bugün duygusal kararlar almak yerine mantıklı düşünmeye odaklanmalısınız. İçinde bulunduğunuz durumu objektif bir şekilde değerlendirerek doğru adımları atabilirsiniz. İletişimde dikkatli olmalı ve karşınızdaki kişilerle anlayışlı bir şekilde iletişim kurmalısınız. Kendinize zaman ayırarak ruhsal dengeyi sağlamak için fırsat yaratabilirsiniz. Bugün, içsel huzurunuzu korumaya özen göstermelisiniz.
Bugün sosyal ilişkilerinizde şanslı ve olumlu gelişmeler yaşayabilirsiniz. İletişiminiz kuvvetli olacak ve insanlar üzerinde olumlu etki yaratacaksınız. Kendinize ve yeteneklerinize güvenerek hareket ettiğinizde başarılı sonuçlar elde edebileceksiniz. Keyifli bir gün geçirebilirsiniz.
Bugün, hedeflerinize odaklanmak önemli olacak. Sabırlı ve kararlı bir şekilde ilerlemeyi sürdürürseniz, istediğiniz sonuçlara ulaşabilirsiniz. İş hayatında disiplinli olmak ve detaylara dikkat etmek başarınızı artırabilir. Özel hayatınızda ise sevdiklerinizle keyifli vakit geçirebilirsiniz. Sağlık açısından ise yaşam enerjinizi yüksek tutmak için sağlıklı beslenmeye ve düzenli egzersize önem vermelisiniz. Umuyorum ki güzel bir gün geçirirsiniz!
Tabii ki! Bugün, Kova burcundaki insanlar için sosyal ilişkiler ön planda olabilir. İletişim becerilerinizle etrafınızdaki insanları etkileyebilir ve yeni insanlarla tanışabilirsiniz. Fikirlerinizi paylaşmak ve çevrenizdeki insanlara ilham vermek için harika bir gün olabilir. Ancak, aceleci olmaktan kaçınmalı ve planlı hareket etmelisiniz. Ayrıca, bugün kendinize zaman ayırıp dinlenmeyi unutmamalısınız. Umarım bugün keyifli bir gün geçirirsiniz!
Tabii ki! Bugün ilişkilerinizde daha esnek ve anlayışlı olmanız gerekebilir. Karşınızdaki kişilerin fikirlerine ve duygularına daha fazla önem vererek iletişimde daha başarılı olabilirsiniz. Ayrıca bugün sağlık konularına da dikkat etmenizde fayda var, beslenmenize özen göstermekte yarar var. Enerjinizi dengede tutmak için spor veya meditasyon gibi aktiviteler yapabilirsiniz.
