1
İstanbul Devlet Opera Balesi’nden emekli olan klarnet sanatçısı Feza Çetin, opera için “Her bireyin mutlaka yudumlaması gereken uçsuz bucaksız engin bir deryadır” diyor.
Konuyla ilgili Cumhuriyet.com.tr’ye konuşan Feza Çetin, “Opera sanatına karşı bir ön yargı var mı? Bir opera temsili izlenirken nasıl davranılması gerekir? Bir opera temsili nasıl takip edilmeli?” sorularına yanıt verdi. Çetin, sanat alanında özel bir yere sahip olan opera hakkında aydınlatıcı bilgiler verdi.
Çetin, opera ve balenin iç içe geçmiş bir sahne sanatı olduğunu söyledi ve “Opera, toplumun ve toplumu oluşturan bireylerin, kültür ve sanat birikimlerinin tezahürü olan bir büyük sanattır. Bu edinimleri elde edenler, ön yargılardan da doğal olarak uzaklaşırlar” ifadelerini kullandı.
Feza Çetin ile gerçekleştirdiğimiz röportaj şöyle:
-Bir klarnet sanatçısı olarak birçok opera temsilinde görev aldınız. Seyircinin operaya karşı geri dönüşleri nasıl oluyor? Opera sanatına karşı bir önyargı olduğunu düşünüyor musunuz?
Opera ele alınırken, baleyi de mutlaka konunun içine katmamız gerekir. Çünkü Opera ve Bale sahne sanatıdır. Birbirleri ile iç içe geçmişlerdir. Bir opera eseri içinde bale gösterisini, bir bale içinde şarkı söyleyen bir opera sanatçısını (esere ve tarihe göre) görebilirsiniz.
Opera, birçok sanatı içine alan (tiyatro, müzik, film, resim, heykel, bale-dans vs.) ve bu özelliği ile merak uyandıran büyük bir sanattır. Bir sanat sever, izleyeceği bir opera temsili ile, görsel, işitsel ve ruhsal olarak tatmin olur. Bu edinimleri algılayabilmek ve hissetmek için de bir birikimin olması, önyargılardan arınmış olmak gerektiğini düşünüyorum.
Seyirci bu büyük sanatı izlerken sahneyi gözleri ile takip eder, müziği de (gözü ile görmediği) orkestra da dinler. Gözü ile görmediği için orkestra, seyircilerin ayrıca merakını cezbeder. Orkestra, kendisine ayrılan orkestra çukurunda görev yapmaktadır. Her perde arasında en başta küçük izleyiciler ve aileleri orkestra çukurunun başına gelerek gerek orkestra sanatçıları gerekse enstrümanları inceleyip meraklarını gidermeye çalışırlar. Eser bittikten sonra da kulise gidilip, sanatçılar tebrik edilirler. Opera, toplumun ve toplumu oluşturan bireylerin, kültür ve sanat birikimlerinin tezahürü olan bir büyük sanattır. Bu edinimleri elde edenler, ön yargılardan da doğal olarak uzaklaşırlar.
-Operaya gittiğim zaman insanların genellikle giyimine kuşamına özen gösterdiğini gözlemledim. Bu yazılmamış bir kural mı? Yoksa opera tarihinde bununla ilgili yazılmış söylenmiş bilgiler var mı?
Opera, suare (akşam), matine (gündüz) olmak üzere sahnelenir. Hafta içleri genellikle suare, cumartesi günleri de matine gösterileri sahnelenir. Bu itibar ile, kültür ve sanatın tüm öğelerini içinde barındıran bu büyük gösteriye (opera) katılım da özenli, dikkatli ve algıların en üst seviyede olduğu biçimde yaşanmalıdır. Kanımca… Tabi bu durumun yazılı kuralı yoktur. Fakat gözlemlerim odur ki, bu konuda sanat severler operanın hakkını hep vermişlerdir. Hak ettiği özeni göstermişlerdir.
-Hiç operaya gitmemiş ve ilk defa gidecek olan birisini düşünelim. Salona girdiği andan opera bitimine kadar yapması gereken şeyler nelerdir? Örneğin kişi öncesinde bir araştırma yapmalı mı? Eser başlamadan önce program kitapçığını alıp incelemeli mi? Eğer öyleyse nasıl incelemeli?
Opera temsilini izlemeye giden bir izleyici, mutlaka izleyeceği opera eserinin librettosu (metni) ve birçok bilginin yer aldığı program adı verilen kitapçığı edinmelidir. Bu kitapçıkta bestecinin hayatı, operanın metni, konusu, orkestra sanatçıları ve görevli tüm sanatçıların bilgilerine ulaşılabilir. Temsile gitmeden önce edindi ise bilgilerini bu kitapçıktaki bilgiler ile örtüştürmelidir. Özenli dikkatli ve açık algılar ile yaşayacağı bu deneyim sanatseverleri unutulmaz bir sanat fırtınasının içine sokacaktır.
-Opera sanatıyla ilgili bilgisi olan birçok sanatsever var. Peki, opera izlemeye yeni başlayacaklar için birkaç tavsiye verebilir misiniz?
Opera, her bireyin mutlaka yudumlaması gereken uçsuz bucaksız engin bir deryadır. İçinde mutlaka her insanı cezbedecek bir kıvılcım bulmak mümkündür. İlk kez bir opera eserini izlemeye gidecek bir sanatsever, ön yargılı olmamalıdır. Kendisini eserin büyüsüne kaptırmalıdır. Sessiz olmaya özen göstermelidir. Programı (kitapçık) iyi incelemeli ve edindiği bilgiler ile sahnede gördüğü görsel şöleni örtüştürmelidir. Kendisini esere konsantre etmelidir.
Her konuda olduğu gibi kültür ve sanat konusunun da özünü eğitim oluşturmaktadır. Küçük yaşlarda aile tarafından yönlendirmeler ve okula başlayınca eğitim ile bu yönlendirmelerin pekiştirilmesi kültür ve sanata ilgi duyan bireylerin yetiştirilmesine vesile olacaktır. Sanatın hangi dalı olursa olsun, bir bireyin ilgisi, sosyal hayata katılımını, entelektüel bir kişiliğe ve sağlam bir karaktere sahip olmasını sağlayacaktır. Bunun için kültür ve sanat konusunda sağlam ve yapıcı destekleyici bir devlet politikasına ihtiyaç vardır. Bu politikalar, özel sektörün sponsorlukları ile desteklenmelidir. Böylelikle çok iyi sanatçılar ve onları dinleyecek entelektüel seyirciler kendiliğinden oluşacaktır.
İnsan ve toplum hayatında zevkler ve renkler tartışılmaz ve tartışılmamalıdır. Bu itibar ile; operayı seven de sevmeyende mutlaka olacaktır. Sevmeyen kişilerin yönlendirilmeleri oda müziği, orkestra konserleri ve yine sahne eserleri olan müzikal, operet ve bale gösterileri ile sağlanmalıdır. Böylelikle operaya uzanan yola çıkılmış ve ön yargıların yok edilmeye başlandığı hayata geçilmiş olur.
-Bir opera temsili izlenirken nasıl takip edilmeli? Kişi yabancı bir eser izliyorsa hem çeviri ekranını takip edip hem de opera eserine nasıl odaklanmalı? Sonrasında izlediği eseri nasıl yorumlamalı? Kısaca bahsedebilir misiniz?
Opera temsiline gitmeden önce eser hakkında edinilen bilgiler, kitapçıktan (program) alınan bilgiler ve sahneden alınacak sinerji ile, sanatın keyfini çıkarmalıdır bir sanatsever…
Görsel olarak çoğunlukla sahneye odaklanmış olsa bile ara sıra çeviri ekranını da takip etmeli ve Libretto’yu (metin), daha önce okuduğunda, müzik, sahne, ve Libretto’dan uzaklaşmamalıdır. Bu konsantrasyon, eser bittiğinde izlediklerini ve duyduklarını en doğru şekilde yorumlamasını sağlayacaktır.
Feza Çetin, opera sanatıyla ilgilenmeye başlayacaklar için mutlaka okunması ve izlenmesi gereken televizyon gösterisi, müzikal ve kitapları sizler için derledi…
Kitap:
Opera Tarihi- Prof. Cevad Memduh Altar
100 Opera – Faruk Yener
Ateş Kuşu – Semiha Berksoy
Leyla Gencer ve Opera Dünyası – Ünal Öziş
Opera Sanatı – Eflatun Neimetzade
Müzikal: Cats, The Phantom of Opera
TV: Danny Kaye ve Metropolitan Operası
Feza Çetin Kimdir?
1965 yılında İstanbul’da doğan Çetin, 1976 yılında İstanbul Belediye Konservatuarı’na, 1985 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuarı’na kabul edildi. 1987 yılında düzenlenen ‘Klarnet Yarışması’nda’ ikincilik ödülü kazandı. Daha sonra 1988 yılında İstanbul Devlet Opera ve Balesi orkestra klarnet sınavını kazandı ve profesyonel hayatı başladı. 1990 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuarı’na öğretim görevlisi olarak atanan klarnet sanatçısı çok sayıda konser, temsil ve oda müziği konserleri verdi. Kendisi aynı zamanda Haliç Üniversitesi Konservatuarı’nda öğretim görevlisi olarak görev almıştır. Eşi ve oğlu da müzisyen olan Feza Çetin, halen Maltepe Üniversitesi Konservatuarı’nda derslerine devam etmektedir.
Melis Gülercan
Bugün tutkularının peşinden koşmanın zamanı. Enerji dolu bir gün seni bekliyor; yenilikler ve cesur adımlar atmak için ilham alabilirsin. İçsel motivasyonun yüksek olacak, hedeflerine yönelik net bir vizyon geliştirebilirsin. Sosyal çevrende dikkat çekici bir aura sergileyerek başkalarının ilgisini üzerinde toplayacaksın. Ancak, düşüncelerini net bir şekilde ifade etme konusunda dikkatli olmalısın; yanlış anlaşılmalar, beklemediğin sorunlara yol açabilir. Fiziksel aktivitelere zaman ayırarak enerjini dengeleyebilirsin. Şimdi, arzularının peşinden koşmak için mükemmel bir zaman dilimindesin; tereddüt etme ve harekete geç!
Bugün içsel huzur arayışında olacaksın. Güne başlarken dingin ve kararlı bir ruh hali seni karşılayabilir. Yalnız kalmak isteyebilirsin; bu durum, düşüncelerini toparlamana yardımcı olacak. Maddi konularda dikkatli olman gereken bir dönemdesin; harcama yapmadan önce iyi düşünmelisin. İkili ilişkilerde samimiyet ve açıklık ön planda olacak. Sevdiğinle derin sohbetler gerçekleştirebilir, geçmişe dair güzel anılarınızı tazeleyebilirsin. Bu, ilişkiniz için yenileyici bir etki yaratacaktır. Cömertliğin ve sadakatin, çevrendeki insanlarla arandaki bağı güçlendirecek ve daha derin bir anlayışa ulaşmanı sağlayacak. Kendine ve sevdiklerine zaman ayırmayı unutma; bu, enerji toplamanı kolaylaştıracak. Yaratıcılığını ifade edebileceğin yeni yollar keşfedebilirsin; belki bir sanat dalında yeni bir hobi edinmek sana iyi gelebilir. Kendini ifade etmekte zorlandığın yerlerde cesur adımlar atmak, içsel gücünü ortaya çıkaracak. Doğayı ve sanatı bir araya getiren etkinliklere katılmak, ruhunu besleyecek. Unutma, senin doğana uygun olan bu deneyimler, günlük yaşamına renk katacak.
Bugün iletişim becerilerin parlayacak. Farklı insanlarla yapacağın konuşmalar senin için hem ilham verici hem de eğlenceli olacak. Zihnindeki karmaşık düşünceler netleşebilir, yeni fikirlerin havada uçuştuğunu hissedebilirsin. Sosyal ortamlarda daha fazla yer almayı arzulayabilir, arkadaşlarınla keyif dolu anlar paylaşabilirsin.Duygusal olarak kendini rahat ve özgür hissetmen, başkalarıyla kurduğun bağların daha derinleşmesini sağlayacak. Ancak, ani değişimlere açık olmalı ve planlarını esnek tutmalısın. Bir sürpriz ya da beklenmedik bir gelişme, günün akışını değiştirebilir. Çevrendeki insanların bakış açılarına açık olman, seni daha anlayışlı ve empatik biri yapacak. Kendini ifade etmek için daha yaratıcı yollar keşfetmek, içinde bulunduğun ruh halini olumlu bir şekilde etkileyecek. Öğrenme isteğin ve merakın, seni yeni aktivitelerin içine çekebilir. Fakat, aşırı bilgi yüklemesi yapmamaya dikkat etmelisin; zihin dinlendirilmelidir. Anlık zevkler ve keyifli sohbetler, ruhunu besleyecek.
Bugün, yaratıcılığınız ve karizmanız etrafınızdakileri etkileme potansiyeline sahip. Sosyal çevrenizde dikkat çekebilir, fikirlerinizi cesurca paylaşabilirsiniz. İçsel gücünüz, planlarınıza olan bağlılığınızla birleşince, başarıyı getirecek hamlelerde bulunabilirsiniz. Ancak, egonuzu dengelemek önem taşıyor; başkalarını dinlemeye açık olmalısınız. Kendinizi ifade etme isteği ile başarılı bir iletişim kurmak, ilişkileri güçlendirebilir. Romantik hayatta ise sürpriz bir gelişme, heyecan katabilir. Eleştirilere karşı daha sabırlı olun, bu sayede huzurlu bir atmosfer yaratabilirsiniz. Kendi potansiyelinizi keşfetmek ve ifade etmek için harika bir gün!
Detaylara odaklanacağın, sistematik düşünce tarzını ön planda tutacağın bir gün. Yapman gereken işlerde, planlı ve organized bir yaklaşım benimsersen başarılı olacaksın. Sağlığın konusunda dikkatli olmalı, bedenine iyi bakmalısın. Etrafındaki insanlarla iletişimini güçlendirmek, ilişkilerinde olumlu sonuçlar doğurabilir. Bir arkadaşınla ya da ailenle paylaşacağın içten bir sohbet, ruhunu besleyebilir. Kendine yönelik eleştirilerde dahi başkalarına karşı empati geliştirmek, ruhsal huzurunu artıracak. Yaratıcı projelere yönelmek için ilham alabileceğin bir dönemdesin; hayal gücünü özgür bırak. Unutma ki, her detay senin elinde şekil alabilir.
Sosyal ilişkilerde harika bir gün seni bekliyor. Arkadaşlarınla keyifli etkinlikler planlayabilir, yeni insanlarla tanışabilirsin. Duygusal denge ve uyum arayışın bu dönemde ön planda olacak. Başkalarının düşüncelerine duyduğun ilgi, senin için önemli ve derin bir anlam taşıyor. Sanatsal projelerle ilgilenmek ya da estetik konularda yaratıcı düşünce içinde olmak, ruhunu besleyecek. Duygusal olarak kendini ifade etmekte zorlanabilirsin, bu nedenle içsel olarak hissettiklerini açıkça paylaşmaya çalış. Günün sonunda, seni saran pozitif enerjiyi hissedeceksin. Denge kurmak ve uyum sağlamak üzerine inşa ettiğin tüm ilişkilerde tatmin edici sonuçlar alman mümkün. Her şeyin uyum içinde ilerlemesi için biraz sabırlı olman gerekebilir.
Bugün hislerin derinliğiyle yüzleşeceğin, içsel sorgulamalara yönelmek için ideal bir zaman. İş ve özel hayatındaki dinamikler arasında denge bulmak, güçlü sezgilerinle mümkün olacak. Karşılaştığın zorluklar, seni daha derin bir anlayışa yönlendirecek. Kimi ilişkilerdeki bağların güçlenirken, bazılarını sorgulamak isteyebilirsin. Kendine karşı dürüst olman, dönüşüm sürecini hızlandıracak. Maddi konularda dikkatli adımlar at, yapıcı eleştirilerden faydalanarak ilerlemekte yarar var. Bugün, sevdiklerinle derin sohbetler ve paylaşım anları yaşayabilirsin; duygusal bağlarınızı kuvvetlendirecek bu deneyimlerden kendine yeni içgörüler çıkar. Unutma, içinde bulunduğun anın kıymetini bilmek, ruh kaliteni yükseltecek.
Hareketli bir gün seni bekliyor. İçindeki macera ruhu bu dönemde daha da güçleniyor. Yeni fikirler ve projeler üzerinde yoğunlaşma isteği, ilgini ve enerjini yüceltirken, farklı bakış açıları geliştirmene yardımcı olacak. Sosyal çevrendeki kişilerle olan etkileşimlerin, yeni bağlantılar kurman için fırsatlar sunabilir. Belki de beklenmedik bir davet alabilirsin; bu, seni heyecanlandıran bir deneyime dönüşebilir. Kişisel hedeflerine odaklanırken, içsel huzurunu da korumayı unutma. Gelecek hakkında daha iyimser olmanı sağlayacak fırsatlar kapını çalabilir. Risk almayı ve konfor alanından çıkmayı deneyimle, çünkü bu, büyümene en önemli katkıyı sağlayacak. Yine de, hızlı kararlar almadan önce biraz durup düşünmekte fayda var; sezgilerine güven, doğru yolu bulmanda yardımcı olacaktır.
Bugün, sorumluluklar ve kariyer odaklı düşünceler ön planda. Hedeflerine ulaşma konusunda kararlı ve disiplinli bir yaklaşım sergileyebilirsin. İşle ilgili konularda önemli gelişmeler yaşanabilir; bu da gerçekleştirmek istediğin projelerin hız kazanmasına olanak tanır. Ancak, aşırı çalışmak yerine dengeyi bulmaya özen göstermelisin. Ailevi ilişkilerde ise daha anlayışlı ve empatik bir tutum benimsemek, bağlarını güçlendirecek. Sağlığına dikkat etmen önemli; gerek bedensel, gerekse ruhsal olarak kendine zaman ayırmalısın. İçsel huzurun, başarılı olmanın anahtarı olacak. Geleceğe yönelik planlarını gözden geçirirken, esnek olmayı unutmamalısın. Dikkatini dağıtan unsurları geride bırakmak, daha odaklı bir şekilde ilerlemene yardımcı olacak. Kendine güven ve kararlılıkla adım at.
Bugün, özgürlük arayışın ön plana çıkıyor. Toplumsal olaylar ve arkadaş çevren ile ilgili yenilikçi fikirler geliştirmek isteyebilirsin. Bağlantılarını güçlendirmen, geleceğe dair umut ve ilham verebilir. Aniden ortaya çıkan fırsatlar, yeni projelere yönelmeni sağlayabilir. İçsel sezgilerin oldukça kuvvetli; bu nedenle duygu ve düşüncelerini samimiyetle ifade etmekten çekinme. Sosyal ortamlarda dikkat çekebilir, ilgi odağı olabilirsin. Ancak, fikir ayrılıklarına açık olman sana yeni bakış açıları kazandıracak. Esneklik ve adaptasyon, bu dönemde senin en büyük yardımcıların olacak. Geçmişte yaşananları gözden geçirip, geleceğin için sağlıklı kararlar almaya odaklanmalısın. Bugün kendine yatırım yapmayı unutma; yarın için sağlam temeller atabilirsin.
Duyguların derinlere dalma zamanı. İçsel dünyanın zenginliklerini keşfetmek için bir fırsat sunuluyor. Sanat ve yaratıcılık alanında ilham dolu anlar yaşayabilirsin. Hayal gücünün sınırlarını zorlamak, seni yeni fikirlere götürebilir. İletişim kurarken karşındaki insanlarla empati kurmak, benzersiz bağlar oluşturmanı sağlayacak. Duygusal olarak hassas olabilirsin, bu yüzden hislerine dikkat et ve kendini koruma altına al. Birikmiş duyguları paylaşmak, seni rahatlatacak. İçindeki sesi dinle ve güven. Farkında olmadan başkalarına ilham verebilir, onların hayatlarında bir fark yaratabilirsin. Umut dolu bir gün seni bekliyor.
1
2
3
4
5
6
