Halit Refiğ’in ardından…

Halit Refiğ’in ardından…

Halit Refiğ’in ardından…

 
Sinemaya 1953 yılında Kore Savaşı’nda askerlik yaparken çektiği belgesellerle adım atan, ulusal sinema akımının öncüsü Halit Refiğ, tam 11 yıl önce bugün aramızdan ayrıldı. Üç kez En İyi Yönetmen dalında Altın Portakal kazanan Refiğ, ardında hâlâ çok konuşulan ve çok izlenen yapımlar bıraktı.
Taşkın SU

Türk sinemasının usta ismi Halit Refiğ’i 11 yıl önce bugün yitirdik. Gurbet Kuşları (1964), Sevmek ve Ölmek Zamanı (1971), Vurun Kahpeye (1973), Teyzem (1986), Karılar Koğuşu (1990) gibi unutulmaz filmlere imza atan Refiğ, Halid Ziya Uşaklıgil‘in Aşk-ı Memnu adlı romanını 1975 yılında TRT için uyarlayarak, kültürümüzü (!) örümcek ağı gibi saran televizyon dizilerine -ister istemez- öncülük etti.

Halit Refiğ, Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde üç kez En İyi Yönetmen seçildi. Gurbet Kuşları (1964), Hanım (1989) ve Karılar Koğuşu (1990). (FOTO: İHA)

Son sinema filmi Köpekler Adası‘nı 1996’da, son televizyon dizisi Affet Bizi Hocam‘ı 1998’de, son televizyon filmi Gelinlik Kız‘ı 2000’de çeken büyük ustayı, vedasının on birinci yılında saygı ve özlemle anıyoruz.

İSMAİL CEM’DEN HALİT REFİĞ’E TEKLİF

Sene 1974…

TRT’nin Genel Müdürü İsmail Cem’den Halit Refiğ’e bir teklif gelir: BBC, klasikleri dizi-film olarak televizyona uyarlıyor. Biz de TRT için böyle bir şey yapabilir miyiz?

Halit Refiğ şak diye “Aşk-ı Memnu” dedi. Halid Ziya Uşaklıgil’in 1899 yılında Servet-i Fünûn dergisinde tefrika edilen, bir yıl sonra kitap olarak basılan romanı…

1965 yılında Memduh Ün, Halit Refiğ’e bu romanı modernize etmeyi teklif etmişti. Refiğ, modernizasyonun romana çok şey kaybettireceğini düşünüyordu.

Aşk-ı Memnu yerine, Uşaklıgil’in bir başka romanı Kırık Hayatlar‘ı filme çektiler. Ün’ün yapımcı olduğu filmin senaryosunu Refiğ yazdı, yönetmen koltuğuna da o oturdu.

Kırık Hayatlar’ın kadrosunda Cüneyt Arkın, Belgin Doruk, Nebahat Çehre, Önder Somer, Birsen Menekşeli, Hulusi Kentmen, Handan Adalı gibi isimler yer alıyordu.

Kırık Hayatlar’da ‘Gülşen’i oynayan Nebahat Çehre, Halit Refiğ’in Aşk-ı Memnu’sunda yoktu. Çehre, 33 yıl sonra modernizasyona uğramış Beren Saat’li-Kıvanç Tatlıtuğ’lu Aşk-ı Memnu’da rol alacaktı.

Refiğ ‘Firdevs’ rolü için Neriman Köksal‘ı seçmişti. ‘İkinci Firdevs’ Nebahat Çehre de dizinin çekildiği tarihte 31 yaşındaydı.

Halit Refiğ’in 1975 tarihli Aşk-ı Memnu’su şu isimlerden oluşuyordu: Salih Güney (Behlül), Müjde Ar (Bihter), Şükran Güngör (Adnan Bey), Neriman Köksal (Firdevs), Itır Esen (Nihal), Çolpan İlhan (Matmazel de Courton), Suna Keskin (Peyker).

Müjde Ar ve Itır Esen, dizinin görüntü yönetmeni İlhan Arakon’la birlikte.

Altı bölüm süren dizi inanılmaz ilgi görür. Tıpkı 2008-2010 yılları arasında yayınlanan modernizasyon fecaati 79 bölümlük dizi gibi…

Bir fark vardı! 1975 yapımı diziyi seyredenler, kitapçılara koşup “Halid Ziya Uşaklıgil’in Aşk-ı Memnu diye yeni bir romanı çıkmış. Sizde var mı?” diye sormuyorlardı…

Onlar Halid Ziya Uşaklıgil’i de Aşk-ı Memnu’yu da biliyorlardı.

MİLLİ KÜLTÜR AMACIYLA ÇEKİLDİ

Halit Refiğ, yıllar sonra Aşk-ı Memnu’yla ilgili şu yorumu yapar:

– Benim meslek hayatımda bir dönüm noktası oldu. İlk defa ticari sinema piyasasının dışında bir ortam, devlet televizyonu, kâr amacı gütmeden, o tarihler için yüksek seyirlik, ‘rating’ hesaplarına da girmeden, salt milli kültür amaçlarıyla film yapımına girişiliyor. Bu, genelde Türkiye’de sinema ortamı için, özelde de benim için farklı bir durumdu.

Aşk-ı Memnu’nun ilk bölümü TRT’de 19 Nisan 1975 günü yayınlandı.

EN AZ BASKI HİSSEDEREK YAPTIĞIM İŞ

– Teknoloji itibarıyla sinema filmi olarak ama televizyonda gösterilmek üzere çekilmişti. Nitekim daha sonra özellikle dış ülkelerde çeşitli kültürel gösterilerde sinema filmi gibi gösterildi daha kısaltılmış 220 dakikalık versiyonu… İşte bu olay benim açımdan çok önemli bir gelişimdi. Üstümde hiçbir ticari baskı hissetmeden, ‘hangi artisti oynatsak işletmelere satış garantisi sağlarız’ diye düşünmeden yaptım. O güne kadar yaptığım filmler içinde yapım konusunda en az baskı hissederek yaptığım iş oldu.

Müjde Ar dizide ‘Bihter’ karakterini canlandırdı.

SONRA DA BENİM EŞİM OLDU!

Halit Refiğ ustamızın Aşk-ı Memnu’yla ilgili ‘özel’ bir anısı da var: Nihal’in (Itır Esen) piyano çalması gerekiyordu. Piyano müzikleri vardı. Ne yaparız, ne ederiz derken Gülper Savaşçın diye genç bir hanımla tanıştık. Hem müzik danışmanı olarak çalıştı hem de piyano partisyonlarının (Partisyon: Bir orkestra eserinde bölümlerin bütününü içine alan nota defteri.) icrasında görev aldı. Sonra da benim eşim oldu!

Nihal’in piyano sahnelerinde görünen eller Gülper Savaşçın‘a aitti!

Halit Refiğ-Gülper Savaşçın (FOTO: DepoPhotos)

Halit Refiğ 1961-1965 yılları arasında Nilüfer Aydan‘la (nüfusta Aydan Canbula diye geçer) evli kaldı. Aydan’dan boşandıktan sonra İsveç asıllı striptizci Eva Bender‘e (Abrahamson) nikâh kıydı. 1971’de boşandılar. 1974’te evlendiği Gülper Savaşçın‘la ölene kadar aynı yastığa baş koydu.

HALİT REFİĞ FİLMOGRAFİSİ

YÖNETMEN: Köpekler Adası (1996), İki Yabancı (1991), Karılar Koğuşu (1990), Hanım (1989), Kızım ve Ben (1988), Kurtar Beni (1987), Kızımın Kanı (1987), Yarın Ağlayacağım (1986), Kıskıvrak (1986), Teyzem (1986), Son Darbe (1985), Ölüm Yolu (1985), Paramparça (1985), Alev Alev (1984), Beyaz Ölüm (1983), İhtiras Fırtınası (1983), O Kadın (1982), Leyla ile Mecnun (1982), Yaşam Kavgası (1978), Arabulucular (1977), Yedi Evlat İki Damat (1973), Kızın Var mı Derdin Var (1973), Sultan Gelin (1973), Vurun Kahpeye (1973), Acı Zafer (1972), Aşk Fırtınası (1972), Çöl Kartalı (1972), Fatma Bacı (1972), Sevmek ve Ölmek Zamanı (1971), Ali Cengiz Oyunu (1971), Adsız Cengaver (1970), Yaşamak Ne Güzel Şey (1969), Bir Türk’e Gönül Verdim (1969), Kız Kolunda Damga Var (1967), Erkek ve Diş (1966), Karakolda Ayna Var (1966), Üç Korkusuz Arkadaş (1966), Güneşe Giden Yol (1965), Canım Sana Feda (1965), Haremde Dört Kadın (1965), Kırık Hayatlar (1965), Gurbet Kuşları (1964), İstanbul’un Kızları (1964), Evcilik Oyunu (1964), Şehrazat (1964), Şafak Bekçileri (1963), Şehirdeki Yabancı (1962), Gençlik Hülyaları (1962), Seviştiğimiz Günler (1961), Yasak Aşk (1961)

Halit Refiğ ve Ayla Algan, Gurbet Kuşları’nın galasında… (FOTO: DepoPhotos)

SENARİST: Köpekler Adası (1996), İki Yabancı (1991), Karılar Koğuşu (1990), Hanım (1989), Kurtar Beni (1987), Son Darbe (1985), Yaşam Kavgası (1978), Arabulucular (1977), Sultan Gelin (1973), Cennetin Kapısı (1973), Vurun Kahpeye (1973), Çöl Kartalı (1972) Ali Cengiz Oyunu (1971), Adsız Cengaver (1970), Bir Türk’e Gönül Verdim (1969), Yaşamak Ne Güzel Şey (1969), Yaprak Dökümü (1967) Aslan Yürekli Kabadayı (1967), Son Gece (1967), Kanlı Hayat (1967), Kız Kolunda Damga Var (1967), Karakolda Ayna Var (1966), Üç Korkusuz Arkadaş (1966), Haremde Dört Kadın (1965), Kırık Hayatlar (1965), Yasak Sokaklar (1965), Güneşe Giden Yol (1965), Şehrazat (1964), Gurbet Kuşları (1964), İstanbul’un Kızları (1964), Şafak Bekçileri (1963), Avare Mustafa (1961), Seviştiğimiz Günler (1961), Yasak Aşk (1961), Güneş Doğmasın (1961), Kırık Çanaklar (1960), Mahallenin Sevgilisi (1960), Ölüm Peşimizde (1960), Ala Geyik (1959), Karacaoğlan’ın Kara Sevdası (1959), Yaşamak Hakkımdır (1958)

1989 yapımı Karılar Koğuşu’nda Kadir İnanır, Hülya Koçyiğit ve Perihan Savaş rol aldı. (FOTO: DepoPhotos)

HİKÂYE: Kölen Olayım (1969), Aslan Pençesi (1966), Erkek ve Dişi (1966), Şehirdeki Yabancı (1962)

YÖNETMEN ASİSTANI: Mahallenin Sevgilisi (1960), Suçlu (1960), Ala Geyik (1959), Karacaoğlan’ın Kara Sevdası (1959)

YAPIMCI: İki Yabancı (1991), Canım Sana Feda (1965), İstanbul’un Kızları (1964)

YARDIMCI YÖNETMEN: Kırık Çanaklar (1960), Şoför Nebahat (1960)

HALİT REFİĞ KİTAPLIĞI

– Sinemada Mimari Açılımlar: Halit Refiğ Filmleri, Fatoş Adiloğlu, ES Yayınları
– Sinemada Ulusal Tavır / Halit Refiğ Kitabı, Şengül Kılıç Hristidas, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
– Halit Refiğ Düşlerden Düşüncelere Söyleşiler, İbrahim Türk, Kabalcı Yayınları
– Bir Yorgun Savaşçı Halit Refiğ, Ahmet Toklu, Sepya Yayıncılık

Sosyal Medyada Paylaşın:

Düşüncelerinizi bizimle paylaşırmısınız ?

  • Koç
  • Boğa
  • İkizler
  • Yengeç
  • Aslan
  • Başak
  • Terazi
  • Akrep
  • Yay
  • Oğlak
  • Kova
  • Balık
KOÇ BURCU YORUMU

Bugün, sezgilerin ve içsel motivasyonların ön planda. Kendine güvenin artmış durumda, bu da yeni fırsatlara adım atma isteğini pekiştiriyor. Enerjini yüksek tutmak, çevrendeki insanlara ilham veriyor; liderlik vasıflarını sergileme zamanı. Ancak aceleci davranmamaya dikkat etmen gerekiyor; düşünmeden yapılan hamleler, seni beklemediğin sonuçlarla karşı karşıya bırakabilir. İletişim konularında açık ve net olman, anlaşmazlıkların önüne geçecektir. Özellikle kişisel ilişkilerde samimiyetin ve yapıcı tavrın, olumlu dönüşler almanı sağlayacak. Yeni projeler için ilham bulabilirsin; yaratıcılığın tetiklenecek. Sağlığına dikkat etmeli, fiziksel aktiviteleri ihmal etmemelisin.

BOĞA BURCU YORUMU

Gün boyunca kararlılığın ve azminle öne çıkacaksın. Maddi konulara dair yeni fırsatlar karşına çıkabilir; bu durum, geleceğini şekillendirmek için yararlı adımlar atmana olanak tanıyacak. Sosyal ilişkilerdeki enerji artışı, sevgi ve dostluk bağlarını güçlendirecek. İç huzuru yakalamak için doğayla daha fazla vakit geçirmen faydalı olacak. İleri görüşlülüğünü kullanarak kararlarını alırken duygusal zekanı devreye sokmayı ihmal etme. Unutma, denge her zaman kazanan bir stratejidir.

İKİZLER BURCU YORUMU

Bugün zihninde yeni fikirler ve yaratıcı projeler dolup taşacak. Sosyal çevrenle olan etkileşimlerin artarken, arkadaşlarından ilham alabilirsin. İletişim becerilerin ön planda; düşüncelerini ancak etkili bir şekilde aktarmakta olmakla kalmayacak, başkalarının da fikirlerine açık olacaksın. Belki yeni tanışmalar yaşanacak ya da mevcut ilişkilerinde derinleşeceksin. Ancak bu yoğun sosyal etkileşimlerin arasında kişisel zaman dilimleri yaratmayı unutma. Anahtar kelimen iletişim; her konuşma bir fırsat, her sohbet yeni bir kapı aralayabilir. Aynı zamanda zihnindeki sorulara yanıt ararken içsel sesine kulak vermek, sana önemli bir kavrayış katabilir. Günü dolu dolu değerlendirmek için esnek olmayı ve akışa kapılmayı dene.

YENGEÇ BURCU YORUMU

Duygusal derinliklerinle yüzleşme zamanı. Bugün, hislerinle baş başa kalacak ve içsel dünyanı keşfetme fırsatı bulacaksın. Ailen ve sevdiklerinle olan ilişkilerin, sana huzur verecek bir güven ortamı yaratıyor. Aynı zamanda, seni anlamayan insanlardan uzak durmak, zihnini rahatlatacak. Kendini ifade etme konusunda cesur olmalısın; hislerini paylaşmak, içindeki sıkışmış duyguları serbest bırakmana yardımcı olacak. Kendinle barışık olmanın getirdiği olumlu enerjiyi etrafına yansıtabilirsin. Yavaş ama emin adımlarla ilerlemek, gün boyunca sana yol gösterici olacak. Duygusal ihtiyaçlarına kulak ver ve onlara saygı göster; bu, ruhunun yenilenmesine katkıda bulunacak. Günün ilerleyen saatlerinde, ani bir ilham kaynağıyla karşılaşabilirsin; bu da yaratıcı projelere yönelmeni sağlayabilir. Unutma, içsel benliğinle uyumlu olduğunda, her şey daha anlamlı hale gelir.

ASLAN BURCU YORUMU

Bugün, kendinizi sahnede gibi hissedeceksiniz. Enerjiniz yüksek, karizma yayılacak. İnsanların dikkatini çekecek ve ilgi odağı olacaksınız. Yaratıcılığınızın tavan yaptığı bu dönemde, sanatsal projeler ya da hobiler üzerinde çalışmak size keyif verecek. Kendinizi ifade ederken cesur davranın, hislerinizi açıkça paylaşmaktan çekinmeyin.Sosyal ilişkilerde olumlu gelişmeler söz konusu. Arkadaş çevrenizle keyifli vakit geçirebilir, yeni insanlarla tanışabilirsiniz. Güneş, ilişkilerinizde güçlü bir etki yaratacak. Sevgi dolu ve tutkulu bir atmosfer hakim. Ancak, dikkatli olun, aşırı gurur ve kibir sergilemek başkaları üzerinde olumsuz bir etki bırakabilir.Finansal konularda fikirlerinizi ve projelerinizi açıkça paylaşmaktan çekinmeyin. Bugün, kazanç sağlayabileceğiniz yeni fırsatlar ortaya çıkabilir. Ancak, aceleci kararlar almaktan kaçınmalısınız; biraz geri planda durup durumu değerlendirmek daha yararlı olabilir.Kendinize olan güven inancınızı artıracak bir gün. Bu özgüven, kariyer alanınızda ve kişisel gelişiminizde büyük bir ivme kazandırabilir. Fakat, dengeli ve makul olmaya özen gösterin. Benimsenen yeni fikirlerin, mevcut sistemlerle çatışmasına neden olmaması için diplomatik bir yaklaşım sergileyin. Geleceğe dair umutlarınız ve hayalleriniz çok daha net bir şekilde şekillenebilir.

BAŞAK BURCU YORUMU

Detaylara olan bağlılığın, bugün seni birçok konuda öne çıkaracak. İş yerindeki veya sosyal çevrendeki sorumluluklar, birkaç önemli fırsatı beraberinde getirebilir. Planlarını oluşturarak ilerlemen, ani gelişen durumları daha kolay yönetmene yardımcı olacak. Günün ilerleyen saatlerinde bir arkadaşından alacağın destek, içindeki yaratıcı fikirlere hayat verebilir. Duygusal açıdan ise, geçmişle yüzleşmek isteği belirebilir; bu, sana yeni bir bakış açısı kazandıracak. Kendine zaman ayırmak ve içsel huzurunu bulmak, biraz molanın ardından daha verimli olmanı sağlayacak. Sağlık konularında dikkatli olmalısın; bedenini dinlemek, olası rahatsızlıklara karşı önlem almanı sağlayabilir. Olumlu düşün ve senin için anlamlı olan şeylere yönel.

TERAZİ BURCU YORUMU

Harmoni arayışı içindesin, çevrendekilerle olan ilişkilerini gözden geçirebilirsin. Ortaya çıkan sorunları nazik bir yaklaşım ve diplomasi ile çözme fırsatı bulacaksın. Sanatsal yeteneklerin ön plana çıkabilir; yaratıcı projelere yönelmek, sana ilham verebilir. Bugün sosyal ortamlarda aktif olabilirsin; yeni insanlarla tanışarak ufkunu genişletebilirsin. İçsel huzurunu sağlamak için biraz zaman ayırmayı unutma, bu sana tazelenme ve motivasyon kazandıracaktır. Sevdiklerinle geçireceğin zaman keyifli ve anlam dolu olacak. Sağlık konularına da dikkat edilmesi gereken bir dönemde olabilirsin; dengeli beslenmeye özen göster. Kendini sevgiyle çevrele ve pozitif enerjini yay.

AKREP BURCU YORUMU

Duygusal derinliğin ön planda olacağı bir gün seni bekliyor. İçsel dönüşüm ve değişimlere açık olmalısın. Karşılaştığın zorluklar, seni daha güçlü bir kişi haline getirebilir. İletişim kurarken samimi ve içten olman, bağlantıların derinleşmesine yardımcı olacak. Ani kararlar almaktan kaçın, aceleci adımlar atmak yerine düşünerek ilerle. İş veya kariyerle ilgili yeni fırsatlar gündeme gelebilir; bunları değerlendirmek için hazırlıklı ol. Sevgi hayatında ise tutkulu anlar yaşaman mümkün. İlişkilerinde açık ve dürüst olmak, bağların daha sağlam temellere oturmasını sağlayacak. Bugün, içsel gücünü ve sezgilerini dinleyerek hareket edersen, başarı kaçınılmaz olacaktır.

YAY BURCU YORUMU

Bugün, özgür ruhun ve keşif arzun yanınızda. Farklı fikirler ve yeni deneyimler için sabırsızlanıyorsun, bu nedenle sıradanlıktan uzaklaşma ihtiyacı hissedeceksin. İletişimde açık ve net olman, çevrendeki insanları etkileyebilir. Eğitim veya seyahat fırsatları kapını çalabilir; bu konularda kararlı adımlar atmak sana farklı ufuklar açacaktır. İçsel huzurun için doğayla zaman geçirmek, zihnini dinlendirebilir. Kendi sınırlarını zorlamaktan çekinme, yenilikler seni bekliyor. Ayrıca, bu dönemde duygusal ilişkilerinle ilgili yüzleşmeniz gereken bazı konular ortaya çıkabilir, bu durum, ilişkinin geleceği açısından önemli bir dönüşüm sağlayabilir. Kendine güven ve iç sesine kulak ver, hedeflerine ulaşmakta kararlılıkla ilerle.

OĞLAK BURCU YORUMU

Disiplinin ve kararlılığının ön planda olduğu bir dönemdesin. Hedeflerine odaklanırken, duygusal dengeyi korumak için kendine zaman ayırmayı ihmal etme. Sorunları çözme konusunda analitik düşüncen avantaj sağlayacak. Önemli kararlar alırken iç sesine güven, sezgilerin sana doğru yolu gösterebilir. İlişkilerde ise netlik arayışı ön plana çıkacak. Arkadaşlarınla paylaşımların derinleşebilir, samimiyetin artacak. İş yaşamında ise yeniliklere açık ol, değişim senin altyapını güçlendirecek. Hedeflerine ulaşma konusunda kararlı duruşunla çevrendekilere de ilham verebilirsin. Kendine güven, sabrın karşılığını bulacak.

KOVA BURCU YORUMU

İnovatif düşünceler ve sıradışı fikirler, bugün zihin gücünüze damgasını vuracak. Toplumsal konulara duyduğunuz ilgi artıyor; çevrenizdeki insanlarla bu konular üzerinde derin sohbetler yapabilir, bilinçlenme ve dönüşüm adına adımlar atabilirsiniz. Farklı bakış açıları sizi besleyecek ve yeni bağlantılar kurmanıza olanak tanıyacak. Kendinizi ifade etme biçiminizde cesur olun; sanatsal projeler veya grup etkinlikleri, yaratıcılığınızı ortaya koymanız için harika bir fırsat sunabilir. Duygusal anlamda ise, içsel dengeyi sağlamak için kendinize zaman tanıyın. Sizi yoran ilişkilere mesafe koymak isteyebilirsiniz; bu adım, ruhsal yenilenmenizi hızlandıracak. Anlık kararlar sizi yönlendirmesin, biraz daha düşünmek gerekebilir. İçgüdülerinize güvenin, çünkü doğru yolu bulmak için bu sesleri dinlemeniz önemli.

BALIK BURCU YORUMU

Hayallerin derinliklerinde kaybolmuş gibi hissedebilirsin. İçsel sezgilerin ve yaratıcılığın, hayata farklı bir bakış açısıyla yaklaşmanı sağlayacak. Bugün, duygusal bir yoğunluk içinde olabilirsin; geçmişle yüzleşmek ya da eski hatıralarını yeniden gündeme getirmek isteyebilirsin. Kendini ifade etme konusunda şairane bir ruh halindesin; bu, sanatsal yeteneklerini keşfetmek veya geliştirmek için harika bir dönem. Başkalarıyla olan ilişkilerde empati ve anlayış ön planda olacak. Bu yüzden, başkalarının duygusal ihtiyaçlarına duyarlı olman, ilişkinin güçlenmesini sağlayabilir. Kendine zaman ayırmayı unutmamalısın; içsel huzuru bulmak için doğayla baş başa kalmak ya da meditasyon yapmak iyi gelebilir. Unutma, duygusal yoğunluk, derin bağların kurulmasına da olanak tanır; bu yüzden kalbini açmaktan çekinme. Pozitif düşüncelerle dolu olduğun bu dönemde, hayallerini gerçekleştirecek adımlar atmak için motivasyon bulabilirsin.

  • ÇOK OKUNAN
  • YENİ
  • YORUM