“Cahit Irgat”

“Cahit Irgat”

Anarşist Dediler Kovdular, Nihilist Dediler Kovdular, Komünist Dediler Kovdular:

“Cahit zaten azalarak yaşayanlardan değil

 Çoğalarak ölenlerdendir…”

Can Yücel

Bundan tam elli üç sene önce, 5 Haziran 1971’de aramızdan ayrılmıştı Cahit Irgat.

“Ölünceye dek de tekrar sahneye çıkabilme umudunu yitirmemişti” Haldun Dormen‘e göre: ”Ömrünün en büyük tutkusu, en büyük aşkı hep tiyatroydu.” (1)

Aktör ve şairdi Cahit Irgat. Oyunculuğu da, edebiyatçı kimliği de tartışılmazdı. “Kader”, “Seninle Ölmek İstiyorum” filmlerinde yaşar kıldığı karakterleri hatırlıyorum şimdi. Cahit Irgat‘ı sahnede bir kez izleme fırsatım olmuştu: “Yaygara 70″de.

İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları, Ankara Devlet Tiyatrosu, Dormen Tiyatrosu,  Gen-ar Tiyatrosu, Küçük Sahne, Oda Tiyatrosu, Cahitler Tiyatrosu, Adana Şehir Tiyatrosu tekrar Dormen Tiyatrosu

Erol Günaydın, Suna Keskin, Tuncer Kurtiz, Vala Önengüç ile “Yolcu” da rol aldı.

Suna Keskin‘den, Nazım Hikmet’in “Yolcu” oyunuyla çıkılan ve otuz ili kapsayan turnede yaşananları, şaşkınlıkla dinlemiştik Yavuz Pak ile. Hele, ellerine tutuşturulmuş teneke parçalarını çalarak Suna Keskin, Tuncel Kurtiz, Cahit Irgat, Erol Günaydın‘ı takip eden o bir grup çocuk:

“Altmışların ikinci yarısında, Nazım Hikmet eseri oynayan iki tiyatrodan biriydik. Gülriz Sururi Engin Cezzar Tiyatrosu ‘Ferhad ile Şirin’i, gelen tepkilere rağmen sahneye taşımışlardı. Biz de ‘Yolcu’ yu sergiliyorduk. İstanbul seyircisi oyuna ilgi göstermişti. Otuz günlük bir turne düşündük yaz dönemi için… Güzergah belirlendi, anlaşmalar yapıldı. Ancak unuttuğumuz bir şey vardı o da, sanırım ‘Nazım Hikmet’ adıydı. Gittiğimiz her şehirde oyun yasaklandı. Ne yapsak boşunaydı, izin alamıyorduk bir türlü. Çaresizdik. Zaman zaman Erol Günaydın’ın ‘yeter, dönelim’ ısrarlarına rağmen, yolumuza devam ettik. Olmadı… En son umudumuz Samsun’du aslında. Orada da müsaade çıkmadı. Sahi, elimizde siyah çelenk Atatürk Anıtı’na gitmiştik bir gün…. Arkamızda teneke çalıp, ‘Koministler’ diye tempo tutan çocukları, hatırlıyorum şimdi. Sonuçta tiyatromuzu kapatmak durumunda kalmıştık.”

Cahit Irgat, film setleri, tiyatro sahneleri arasında yaşıyordu. Mina Urgan ile olan evliliği de pek uzun sürmedi.

Cahit Irgat‘ı yazarken, bir tesadüf sonucu Tekin Deniz‘in çok değerli arşivinden paylaştığı, bir belgeye rastladım:

CAHİT IRGAT MESELESİ  VE TİYATROMUZUN HÂL- İ PÜR MELÂLİ

“Her okuldan kovuldum. Anarşist dediler kovdular. Nihilist dediler kovdular. Komünist dediler kovdular. Otuz bir yıldır aktörlük yapıyorum. Elimden lehimcilik gelmedi. Marangozluk gelmedi. Benim savaşım daha güçlü, daha düzenli, daha mutlu bir dünya yaratmak.Ama elli yıllık ömrü darlarda, zorlarda geçirdik. Ne olursa olsun, istediğim, dilediğim bir çizgide sürdürüyorum ömrümü. Savaşı bırakmadan, kavgadan kaçmadan.”

“Köyün insanına tiyatro gerek. Halka daha çok, daha çok, daha çok tiyatro götürmek gerek. Tiyatro okuldur. Tiyatro bir kültür aracıdır.”

“Şehir Tiyatroları’nın dışında, Devlet Tiyatrosu’nun dışında, bir de yeni kurulan Öğretmenler Sendikası’nın kuruluşu Tiyatro T.Ö.S. dışında, tüm tiyatrolar önce, emek sömürücülüğü üstüne kurulmuştur.”

“Piyeslerin kulisinde yorgunluktan bayılan, sahne aralarında bir şişe gazozu bile borca içen tiyatro oyuncuları çoğunlukla ne alırlar biliyor musun? Gülünç bir rakam; ayda iki yüz lira ile beş yüz lira arasında. Bir iki, isim yapmış, tiyatro oyuncusu tutmuş, bir tiyatro kurmuş.Yanına kendisini gölgelemeyecek birkaç fedai toplamış.Ayda iki yüz lira, üç yüz lira aylıkla sömürülecek birkaç fedai, olmuş sana Türk Tiyatrosu. Yürümez tabii. Ulaşmaz. Güçlenmez böyle bir düzende tiyatro. Bir kısım isim yapmış tiyatro ağalarının sömürü düzeninde giden tiyatro halka ulaşmaz. Halkı güçlendirmez. Hiçbir sosyal güvenliği yoktur bu tiyatroda tükenen insanın.”

“Yazın şehre sıcaklar inip tiyatrolar perdesini kapadı mı, ağalar bu iki-üç yüz lirayı da keserler. Ve bu yıl dört arkadaşımla bu kuruluşa karşı çıktık.Son derece iyi de gitti sayılır işler.Halkın verdiğini herkes tiyatroda kardeşçe bölüştü. Gelecek yıl daha geniş, daha yaygın düşünüyorum bu gelişimi. ‘Ben yıldızım, ben aslan payını alırım’ demeden tüm oyuncuların ortak olacağı, emeğinde ortak olacağı, kazancında ortak olacağı bir tiyatro düşünüyorum.” 

Cahide Sonku ve Cahit Irgat

Cahide Sonku ile Cahitler Tiyatrosu‘nu kurdular. “Ocak” ve “Ruhlar Gelirse” adlı oyunlarla turne yaptılar.

Cahitler Tiyatrosu’nun Site Çatı’da sergiledikleri “Dişi Örümcek” ve “Düşman” oyunlarında rol alan Ümit Akkartal, Cahitler Tiyatrosu’nun oyuncu kadrosunu söyle aktarmıştı: Cahit Irgat, Cahide Sonku, Avni Anıl, Nedret Selçuker, Erdoğan Tuncel, Nüket Sevgen, Ümit Akkartal, Gündüz Kalıç…

Cahide Sonku ve Cahit Irgat’ın ciddi bir alkol sorunları vardı. Cahitler Tiyatrosu, ne yazık ki, uzun ömürlü olamadı. Kapatmak zorunda kaldılar.

Caddebostan Plaj Yolu’ndaki bakımsız, köhne bir evde yaşadılar birlikte. Gün oldu Cahit Irgat Mecidiyeköy Pazarı’nda balık sattı. Cahit Irgat‘ı orada görenler, film çekildiğini düşündüler ister istemez. Koskoca aktör balık satacak değildi ya…

“Cahit ki bu hasta düzende sağlıklı bir kanserdi” demiş Can Yücel. Ve şöyle devam etmiş: 

”Cahit ki haksızlığa karşı üreyen hücrelerdi.

Yorgun develer gibi çöktüğü Dormen şölenlerinde bile 

 ‘Siz paranızı, ben kendimi yerim’ derdi.”

Haldun Dormen, Cahide Sonku’yu yeniden sahneye döndürmek, sevenleriyle buluşturmak istiyordu. Cahide Sonku, Cahit Irgat, Erol Keskin, Yılmaz Gruda, Oral Orkan, Mehmet Özekit’den oluşan kadro Clifford Odet’in yazdığı “Taşra Kızı” oyununda bir araya geldiler.

Cahide Sonku‘nun görkemli dönüşü… Ancak alkol yine ağır bastı. Ve bir turne öncesi yaşananlar bardağı taşıran son damla oldu.

Cahit Irgat, “Taşra Kızı” nın ardından “Eski Çamlar Bardak Oldu” ve “Yaygara 70” ile bir defa daha Dormen Tiyatrosu‘nda görev aldı.

Tekin Deniz‘in arşivinden bir başka belge :

CAHİT IRGAT / DÜNYALI BİR ADAM 

“Yine Şehir Tiyatrosu’na döndüm. Yıl 1940 olmuştu. Bol bol film çeviriyor, çok para kazanıyordum. Evlendim, iki çocuğum oldu. Bir şiir kitabı yayımladım. Fransızlar burs teklif ettiler. Birikmiş 16 bin liram da vardı. Hayalimde yaşattığım Paris’e ayak bastığım gün o çağın ünlü sinema oyuncusu Corinne Luchaire’le tanışıp üç gün, üç gece onunla kapandım. O sırada, Paris’i bilmeyen arkadaşının daha ilk günde ortadan kaybolması Sabahattin Ali’yi endişelendirdiğinden, zavallı beni aramadık yer bırakmayarak sonunda, karakola başvurmuş.”

“Bir buçuk yıllık bir ayrılıktan sonra İstanbul’a döndüm. Keşke dönmeseymişim. Kaç yıl evvel yayımladığım şiir kitabında solculuk propagandası yapıp, halkı isyana teşvik ediyor iddiası ile tevkif edildim. Duruşma sonucu üç aya mahkûm edildim, ama af çıktığından paçayı kurtardım.”

“Özel tiyatrolar arasında dolaştım durdum.1959’da alkol devresi başladı. Alkol duvarını aşıyor, rekorlar kırıyordum. Tam bir bocalama içindeydim. Tatminsizlik, itme, kompleks, yahut sinirlerimin çok zayıf olması beni durmadan içkiye itiyordu. 1960’da biraz toparlanıp yine tiyatroya döndüm. Sonra yine alkol ve tek başına bir otel odasına kapanma devri başladı. Beş param olmadığından meyhanelerde, ‘sonra alırız’ diye bedava içki veriyorlardı. Bir gece tam dört yarım şişe rakı içtikten sonra yürüye yürüye Aksaray’dan Şişli’ye gittim. Fransız La Paix Hastanesi’nin doktoruna, ‘Param yok ama ben burada kalacağım’ dedim. ‘Peki’ diye cevap alınca, ‘Ama ben içki içmek istiyorum’ diye dayattım. Adamcağız ona da ‘Peki’ dedi. Birlikte iki yarım şişe votka içtikten sonra hastaneye yattım.” 

Bugün 5 Haziran 2021. Türkiye Tiyatrosu’nun en önemli oyuncularından biri olan Cahit Irgat’ın, aramızdan ayrılışının ellinci yılı. Geriye şiirleri, filmler, belleklerde tazeliğini koruyan oyunlar kalmış…

Ve büyük başarılarla dolu mücadeleler!

Değerli hatırasına her zaman saygıyla…

PINAR ÇEKİRGE

 

Kaynakça: 

 (1) Dormen Haldun. “Anılar”, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2017

Tekin Deniz ve Ümit Akkartal’a sonsuz teşekkürlerimle..

Sosyal Medyada Paylaşın:

Düşüncelerinizi bizimle paylaşırmısınız ?

  • Koç
  • Boğa
  • İkizler
  • Yengeç
  • Aslan
  • Başak
  • Terazi
  • Akrep
  • Yay
  • Oğlak
  • Kova
  • Balık
KOÇ BURCU YORUMU

Bugün kendini dinamik ve enerjik hissediyorsun. İçindeki tutku, yeni başlangıçlar için mükemmel bir zemin hazırlıyor. Cesaretin sayesinde zorlukların üstesinden gelmekte zorlanmayacaksın. Yapmak istediklerin konusunda kararlı adımlar atabilirsin; bu, çevrendekiler üzerinde de olumlu bir etki yaratacak. İletişiminde açık ve samimi olmalısın, zira bu yaklaşım ilişkilerini güçlendirecek. Aşkta da tutku dolu anlar seni bekliyor; sevdiklerinle zaman geçirerek bağlarınızı daha da kuvvetlendirmeyi unutma. Ayrıca, sağlığına dikkat etmeli ve enerjini verimli bir şekilde yönetmelisin. Kendine zaman ayırmak, zihnini dinlendirecek ve motivasyonunu artıracaktır. Sırası geldiğinde risk almaktan çekinme; yeni fırsatlar kapını çalıyorsa, onları değerlendir.

BOĞA BURCU YORUMU

Bugün, içsel huzurunu bulma arayışında önemli adımlar atabilirsin. Kendini daha güvenli ve istikrarlı hissetmek isteyeceksin. Çevrendeki insanlarla olan ilişkilerini derinleştirmeye yönelik hoş bir dönemdesin. İnsanların duygusal ihtiyaçlarına karşı duyarlılığın artarken, aynı zamanda kendi isteklerini de göz ardı etmemelisin. Maddi konularda ise daha dikkatli ve özenli olmalısın; gereksiz harcamalardan kaçınmak, geleceğini güvence altına alman açısından faydalı olacaktır. Bugün biraz da yaratıcı yönünü keşfetmek için fırsatlar karşına çıkabilir, sanatsal faaliyetlere yönelmek iyi gelecektir. Doğayla etkileşime geçmek, hem bedenine hem de ruhuna iyi gelecek. Sevdiklerinle bir araya gelmek, sıcak ve samimi anların tadını çıkarmak için harika bir zaman aydınlatacak senin gününü.

İKİZLER BURCU YORUMU

Bugün, iletişim becerilerin ön planda olacak. Sosyal ortamlarda aktif olmak, yeni insanlarla tanışmak ve hobilerini paylaşmak sana keyif verecek. Duygusal olarak kendini daha özgür ve rahat hissedeceksin; bu da yaratıcılığını besleyecek. Geçmişten gelen bazı duygusal yüklerinle yüzleşme zamanı. İçsel huzurunu yakalamak için kendine dürüst olmalısın. Kariyer alanında, küçük ama etkili adımlar atmak için uygun bir dönemdesin. Girişkenliğin ve merak duygun, sana fırsatlar sunacak. Günün sonunda, hislerini ifade etmenin ve sevdiklerinle kaliteli zaman geçirmenin önemini anlayacaksın. Kısa yolculuklar veya spor aktiviteleri keyfine keyif katabilir. Dikkatini dağıtan unsurlardan uzaklaşmak, ruhsal dinginliğini artıracak.

YENGEÇ BURCU YORUMU

Duygusal dalgalanmaların en yoğun şekilde hissedileceği bir gün. İçsel huzur arayışında, geçmişle yüzleşmeye yönelik güçlü bir istek duyabilirsin. Kendini koruma içgüduları ön plana çıkarken, sevdiklerine karşı beslediğin derin bağlılık duygusu, iletişimde duygusal yoğunluğu artıracak. İçsel sezgilerine güvenmek büyük önem taşıyor; bu sayede karanlık ve belirsiz alanlardan kaçınabilir, doğru yönler bulabilirsin. Sosyal çevrendeki dinamikler, hassas ruh halini etkileyebilir, bu nedenle sınırlarını belirlemen faydalı olacaktır. Yeniliğe açık olmanın getirdiği cesaret, kişisel gelişimine dair güzel fırsatlar yaratabilir. Kendine karşı nazik olmayı unutma, ruhsal olarak dengede kalmak için bu özellikle önemli. Kreatif yeteneklerinle ilgili projelere yönelmek, ruhunu besleyecek ve seni daha iyi hissettirecektir. Unutma ki, kendine duyduğun sevgi ve saygı, dış dünyayla olan iletişimini de güçlendirecektir.

ASLAN BURCU YORUMU

Bugün kendinizi sahnede gibi hissedebilirsiniz; tüm dikkatler üzerinizde olacak. Doğal karizmanız ve liderlik yetenekleriniz başkalarını etkileyebilir. Ancak, bu enerjiyi yanlış yönlendirmemeye özen gösterin. İletişime açık kalmak, yeni fırsatlar yaratmanıza yardımcı olabilir. Aşk hayatınızda ise cesur adımlar atma isteği içinde olabilirsiniz; duygularınızı açıkça ifade etmekten çekinmeyin. İş veya yaratıcı projelerle ilgili yeni fikirlerinizi paylaşmak için harika bir zaman. Kendinizi ifade ederken, başkalarının görüşlerine de saygı göstermeyi unutmayın. Abartılı davranışlara meyilli olsanız da, dengede kalmaya çalışmak, ilerlemenize katkıda bulunacaktır. Unutmayın, içsel gücünüzü dışarı yansıtmak, çevrenizdeki insanlarla olan bağınızı güçlendirebilir.

BAŞAK BURCU YORUMU

Gün, detaylara odaklanma ve ince düşünme fırsatları sunuyor. Gözlemlerinizi ve analizlerinizi çevrenizdekilerle paylaşmak, ikna edici bir etki yaratmanıza yardımcı olabilir. Çalışkanlığınız ve disiplininiz sayesinde önünüze çıkan engelleri kolayca aşabilirsiniz. Ancak, eleştirel bakış açınızı başkalarına karşı kullanırken dikkatli olun; empati kurmayı ihmal etmeyin. İş veya günlük sorumluluklarınızda, mükemmeliyetçilik duygunuz sizi daha da ileri götürebilir. Duygusal ilişkilerde ise beklentilerinizin yüksek olması, iletişimde gerilim yaratabilir. Şu anki ruh halinizi dengelemek için sevdiğiniz aktivitelerle zaman geçirmeniz iyi gelebilir. İçsel huzurunuzu bulmak adına doğayla bağlantı kurmak faydalı olacak. Stabilite arayışınız, kişisel projelerinize daha fazla enerji vermenizi sağlayacak; kendinize güvenin, sonuçlar sizi tatmin edecektir.

TERAZİ BURCU YORUMU

İlişkilerde ve sosyal etkileşimlerde uyum sağlama arzusu ön planda. Ortaklıklar, dostluklar ve işbirlikleri için ideal bir zaman. Duygusal dengeyi korumak, başkalarının ihtiyaçlarına saygı göstermek önem kazanıyor. Estetik duyarlılığın artması, sanatsal projelere yönelmeni sağlayabilir. Yalnızsan, karşına çıkacak biriyle derin bir bağ kurma potansiyelin yüksek. Dikkat, denge kurmakta zorlanabilirsin; tartışmalara girmemek için sabırlı olmalısın. Bugün, kendine yönelik bir iyileşme ve yenilenme hissi de oluşabilir. Kendi ihtiyaçlarına yönelik adımlar atmak için iyi bir fırsat.

AKREP BURCU YORUMU

Duygusal derinliklerin ve gizemli yönlerinle yüzleşme zamanı. İçsel yolculukların, geçmişteki kalıntılarla yüzleşmeye itiyor seni. Bugün, sezgilerin oldukça kuvvetli; çevrendeki enerjileri daha yoğun hissedebilirsin. Sosyal ilişkilerinde değişken bir aura var. Sevdiklerinle olan bağlarını güçlendirmek için cesur adımlar atabilirsin. İş ya da projelerde liderlik rolüne göz kırpan fırsatlar mevcut. Kendine olan güveninin arttığı, öz değerinin farkına varacağın anlar yaşayacaksın. İçsel huzuru yakalamak için biraz yalnız kalmak isteyebilirsin; bu, zihnini yenilemek için önemli. Karar almadan önce, hislerinin sana rehberlik etmesine izin ver. Kendini ifade etme yollarında yeni keşifler yapmak, yaratıcılığını besleyecek. Gecenin ilerleyen saatlerinde, sezgisel bir başarı hissiyatı kaplayabilir seni.

YAY BURCU YORUMU

Bugün sınır tanımayan enerjinin ve maceracı ruhunun doruğa çıkacağı bir zaman dilimindesin. Beklenmedik fırsatlar kapını çalabilir; bu nedenle esnek olmalı ve fırsatları iyi değerlendirmelisin. Kendini ifade etme isteğin artarken, çevrendekilerle olan iletişimin de oldukça canlı geçecek. Kalabalık ortamlarda kendini gösterme şansını iyi kullanabilirsin, insanlarla etkileşimlerin sana yeni perspektifler kazandıracak. Öğrenme arzusun bu dönemde baskın olacak; yeni bilgiler edinmek için mükemmel bir zaman. İlgini çeken konulara yönelerek, belki de bir kursa yazılmayı düşünebilirsin. Düşüncelerindeki derinliğin, yaratıcı projelerine hayat verebilir. Ancak dikkat etmen gereken bir durum da var; aceleci kararlar almaktan kaçınmalısın. Yavaşla, düşün ve mantığını kullan. İçsel huzur arayışın, seni kendinle barışmaya ve ruhsal olarak yeniden şarj olmaya yönlendirecek. Yakın çevrendeki insanlarla arandaki bağları güçlendirmek için daha fazla zaman harcayabilirsin, bu da sana mutluluk verecek bir tatmin hissi yaratacak. Kendi iç yolculuğuna çıkarken, özgürlüğünü ve bağımsızlığını her zaman korumaya özen göster.

OĞLAK BURCU YORUMU

Bugün, hedeflerine ulaşmak için kararlılığın oyunun kurallarını belirleyecek. Disiplinli ve organize yapın, dikkatli planlamalarla desteklenmeli. İş ortamında enerjin yüksek, iletişimde bir adım öne çıkman mümkün. Ancak, duygusal meselelerde derin düşünebilir, geçmişle hesaplaşma ihtiyacı hissedebilirsin. Kendine karşı nazik olmaya özen göster. Sağlık ve kişisel bakım konularında attığın adımlar uzun vadede fayda sağlayacak. İhtiyaç duyduğun huzuru bulmak için yalnız kalma zamanlarını değerlendir. Aile ve dostlarla olan bağlarını güçlendirmek için güzel fırsatlar mevcut. Uzun vadeli hayallerin için attığın her adım seni daha da güçlendirecek.

KOVA BURCU YORUMU

Bugün, özgürlük ve bağımsızlık teması güçleniyor. Kendi fikirlerinle hareket etme arzusu, çevrendeki insanlarla olan ilişkilere yansıyacak. Sosyal çevrende kendini ifade etme biçimin, başkalarına ilham verebilir. Farklı düşüncelere açık olman, yeni fırsatların kapılarını aralayabilir. Grubun içinde liderlik vasıflarını sergilemek için uygun bir zaman. Unutma, bireyselliğin ve yenilikçiliğin senin en büyük gücün. Takvimdeki değişiklikler seni yeniliklere yönlendirebilir, eski kalıplardan sıyrılmayı düşün. İçsel huzuru sağlamak için biraz zamana ve sessizliğe ihtiyaç duyabilirsin. Duygularını ifade etmekten çekinme, bu başkalarıyla olan bağları güçlendirebilir.

BALIK BURCU YORUMU

Duygusal derinlikler ve sezgisel anlayış bugün öne çıkıyor. İçsel dünyanızda kaybolmak istemeyebilir, ancak etrafınızdaki enerjiler sizi derin düşüncelere yönlendirebilir. Sanatsal ifadelere açık olun, yaratıcılığınızın parlaması için mükemmel bir zaman dilimi. İlişkilerde empati ve anlayış sergilediğinizde ruhsal bağlar güçlenecek. Ayrıca, geçmişteki bazı duygusal yüklerden kurtulmak için fırsatlar doğabilir. İçsel huzurunuzu ararken, mistik ve manevi yönlerinizi keşfetmekten çekinmeyin. Bugün kendinize biraz zaman ayırmak ve meditasyon yapmak size büyük fayda sağlayabilir. Taze hava almak, doğanın tadını çıkarmak ruhunuza iyi gelecektir. Unutmayın, başkalarıyla kurduğunuz bağlantılar, alacağınız ilhamı artırabilir.

  • ÇOK OKUNAN
  • YENİ
  • YORUM