1
Türkiye’yi Venedik Sanat Fuarı’nda “Evvel Zaman İçinde…” başlıklı görsel masalı ile temsil eden sanatçı, ülkemizde de kavramsal sanatın öncüsü. Sanatçı, Arsenale’de Türk Pavyonu’ndaki yerleştirmesinde, Bienalin “The Milk of Dreams (Rüyaların Doğallığı diyebilir miyiz?)” başlığıyla neredeyse bire bir örtüşen bir iş çıkarmış.
Türkiye Pavyonu Küratörü İstanbul Bienali ve İKSV Güncel Sanat Projeleri Direktörü Bige Örer ile sohbetimizde Örer, “2020 yılında biz sanatçımız Füsun Onur’u aday gösterdiğimizde Bienal’in küratörü Cecilia Alemani henüz kavramsal çerçeveyi çizmemişti” diyor. Küratörümüz Bige Örer, bize pandemi dolayısıyla 2022’ye kadar Venedik Bienali sanat sergilerinin ertelendiğini, evlere kapandığımızı, kırılganlığı çok derinden hissettiğimiz bir döneme girdiğimizi, sanatçının bu dünyada hiçbir yeşil alanın, temiz suyun, temiz havanın kalmadığı ve mutlaka elbirliğiyle buna bir dur demenin zamanı geldiğine inanarak işini ürettiğini anlatıyor.
Füsun Onur’un işi bir masalsı görsel yerleştirme demiştik ya, öykü şöyle başlıyor; Baş karekter fare Cingöz bir gün okulda dünyanın flora ve faunasının artık düzeltilmeyecek kadar kötüye gittiğine dair bir bildiri ile karşılaşıyor. Diğer farelerle birlikte bu durumu düzeltmeye niyetleniyorlar. Ancak en büyük düşmanları kedilerin de yardımlarına ihtiyaçları var çünkü bu düzen ancak tüm güçlerin birleşmesiyle değiştirilebilir. İlk yaptıkları şey kedilerin lideri Zorba’ya gitmek (Zorba, Füsun Onur ve geçen günlerde vefat eden ablası İlhan Onur’un sevgili kedileri) oluyor. Cingöz, Zorba’ya ekolojik tahribata karşı önlem alınması gerektiğini, savaş değil barış için geldiklerini, liderliğin tek kişide toplanmasına değil eşit şekilde bölüştürülmesine inandıklarını, birlikte düşünüp karar verilmesi gerektiğini anlatıyor. Anlaşıyorlar. Fare Cingöz Venedik’teki bir sanatçı arkadaşının davetiyle kalkıp oraya kadar gidiyor, ancak bir kız fareye âşık oluyor. Biz izleyiciler de onların karnavalesk bir ortamda danslarına, aşk rengi pembe, yeşil giysiler içindeki kızlı erkekli eğlendiklerine aralarından geçerek, etraflarında dönerek tanıklık ediyoruz. Konakladıkları odaları, birlikte oldukları dostları, dansettikleri mekânları görüyoruz çünkü masalın içinde biz de birlikte akıyoruz.
Nasıl biliyor musunuz? Füsun Onur’un incecik telleri elleriyle eğip bükerek, kafalarına pinpon topu, popolarına pelür kâğıtlı tütü takarak farelere ve kedilere can verip, heykeller yaratıp bizimle ilişki kurmalarını sağladığından. Sanki bir masal kitabının sayfalarını çevire çevire Türk Pavyonu’nun kimi göz hizasında asılı sallanan, kimi yerde serili duran bu minimal yaratıkların yolculuklarına, aşklarına, danslarına, yaşamlarına tanıklık ede ede ilerliyoruz. Ancak sanatçı, masalın en sonunu bir gerilim içinde bırakmayı yeğlemiş. Çünkü Arsenale’in kanalına bakan pencerenin önünde süslü bir gondol hazır, yolcularını bekliyor bekliyor, henüz gelen kimse yok. Biz de küresel tahribatı çözecek formülü bekliyoruz.
Sanatçı Füsun Onur’a soruyorum: Fareler ve kediler neden kendilerini bekleyen gondola binip ülkelerine dönmüyorlar? “Kim bilir” diyor “belki başka bir işte karşımıza çıkarlar…” Yeni bir işin yaratılacağı umuduna kapılıyoruz.
Füsun Onur’a Arsenale’in Salle d’Armi’de 20 yıllığına kiralanan Türk Pavyonu’nun büyük bir salon olduğunu, figürlerini neden bu kadar küçük tuttuğunu soruyorum. “Küratör Bige Örer ve Mimar Yelta Köm bana çeşitli açılardan mekânı gösterdiler. Figürlerimi daha büyük yaparsam sanki heykel ve kaidesi gibi duracağını düşündüm. Ayrıca Beykoz Kundura Fabrikası bizim pavyona benzediği için orada prova yaptık, omuz ve göz hizasında sergilemeye, izleyicileri bu masal kitabının sayfaları arasında dolaştırmaya oybirliğiyle karar verdik” diyor.
Bienal’in küratörü Cecilia Alemani, kavramsal çerçeveyi sürrealist ressam ve İngiliz yazar Leonora Carrington’un çocuk kitabı “The Milk of Dreams” masalından aldı. Tesadüfen ben de Venedik’te Peggy Guggenheim’in müzesinde “Sürrealistler” sergisini bir gün önce gezmiştim. Sürrealist akımın öncüsü Fransız yazar André Breton’un favori sanatçısı Carrington’un da elbette orada sürrealist resimlerini görmüştüm. Peggy Guggenheim (1898-1979) ile ilgili biyografileri okuduysanız Carrington’un ismine mutlaka rastlarsınız. Çünkü, Guggenheim İkinci Dünya Savaşı sırasında Max Ernst’i (1891-1976) Gestapo’nun elinden kurtarıp New York’a kaçırmıştı. Önceleri, 1936 yılında Leonora, sürrealist çevrelerde takılırken Max Ernst ile karşılaşmış ve birbirlerine ilk bakışta âşık olmuşlardı. Ernst sürrealist akımın en önde gelen sanatçılarındandı. Leonora, o yıl 19, Max Ernst ise 46 yaşındaydı. Zengin bir ailenin kızı olan Leonora babasının tüm itirazlarına karşın sevgilisiyle Paris’e taşındı. İkinci Dünya Savaşı patladı, Max Ernst tutuklandı ve kendisini kurtaran Peggy Guggenheim ile New York’a taşındı. Leonora da İspanya’ya kaçtı ama maalesef geçirdiği sinir krizleri sonucu bir süre hastanede yatmak zorunda kaldı. Daha sonra da Meksika’ya gitti. Leonora, bir Meksikalı diplomatla, Max Ernst de Peggy Gugenheim’la evlendi. İşte bu da işin magazin tarafı.
Bugün enerjik ve kararlı bir ruh halindesin. İçindeki ateş, ilerlemek ve hedeflerine ulaşmak konusunda seni cesaretlendiriyor. Yeni girişimler için mükemmel bir zaman; risk almaktan kaçınma ve sezgilerine güven. Sosyal hayatında da hareketlilik gözlemleniyor, yeni insanlarla tanışmak için fırsat yaratabilirsin. Ancak aceleci davranmaman gerektiğini unutma; her durumda sakin kalmak bazen kazancını arttırır. Duygusal ilişkilerinde iletişim ön planda olacak, düşüncelerini açıkça ifade etmekten çekinme. Kendi gücünü keşfetme fırsatını değerlendirdiğinde, kendini daha özgüvenli hissedeceksin. Unutma, içinde bulduğun liderlik kabiliyeti bugün daha fazla parlayacak.
Sakin ve huzurlu bir gün seni bekliyor. İçsel dinginliğini korumak ve yaşamının tadını çıkarmak için harika bir fırsat. Kendini evde veya doğada geçirmek, ruhunu canlandırmana yardımcı olabilir. Aile ve sevdiklerinle geçireceğin zaman, ilişkinizi derinleştirecek ve bağlarınızı güçlendirecek. Maddi konularda dikkatli olmalısın; harcamalarını kontrol altında tutmak, gelecekteki projelerin için faydalı olacak. İlginç fırsatlar kapını çalabilir, yeni bir iş veya hobi edinme düşünceleri aklını meşgul edebilir. İçin artık değişime hazır. Cesur ol ve kararlılıkla ilerle.
İletişimin ve etkileşimin ön planda olduğu bir gün seni bekliyor. Fikirlerin ve görüşlerin başkalarıyla buluşacak; bu durum, yeni iş birlikleri ve projeler için kapılar açabilir. Zihnindeki düşünceleri net bir şekilde ifade etme fırsatı yakalayacaksın. Özellikle sevdiğin insanlarla derin sohbetler yapmak, aranızdaki bağı güçlendirebilir. Sosyal çevrenle alakalı beklenmedik sürprizler de gündeme gelebilir; davetler ya da buluşmalar hayatına renk katabilir. Ancak, karar alırken acele etmemek faydalı olacak. Yeni fırsatlar karşına çıkarken, neye gerçekten odaklanmak istediğine dikkat et. Kendini ifade ederken özgünlüğünden ödün verme; bu, karşındakiler üzerinde güçlü bir etki bırakmana yardımcı olacaktır. Bugün, öğrenmeye ve gelişmeye açık ol; yeni bilgiler senin ufkunu genişletirken, sosyal hayatında da heyecan yaratabilir. Sandığından daha fazla ilgiyle karşılaşacak, kendini tanıtmada başarılı olacaksın. Hayatına dair yeni hedefler belirlemek için ideal bir gün.
Duygusal derinliklerinizi keşfetmek için harika bir zaman. İçsel hislerinize dikkat ederek, sevdiklerinizle olan bağlarınızı güçlendirebilir, iletişiminizi derinleştirebilirsiniz. Aile ilişkileri ve ev hayatı ön planda, bu konularda beklenmedik sürprizler söz konusu olabilir. Kendinizi yaratıcı projelere kaptırmak için ilham bulabilirsiniz; sanatsal faaliyetler, size keyif verecek bir çıkış yolu sunacak. Duygusal yüklerinizi hafifletmek için içe dönmek, meditasyon veya doğada zaman geçirmek faydalı olabilir. Alacağınız kararlar, kalbinizin sesine uyduğunuz sürece, sizi olumlu bir yola yönlendirecektir. Özellikle kişisel gelişim ve kendinize yatırım yapma konusunda motive hissedeceksiniz. Kendinize olan güveninizi tazeleyerek yeni fırsatlara açık olun.
Bugün içsel gücün ve karizmanın doruklarına çıkabilirsin. Etrafındaki insanlar üzerinde büyük bir etki bırakma potansiyeline sahipsin. Kendine olan güvenin, müzakerelerde ve sosyal etkileşimlerde başarıyı getirebilir. Yaratıcılığın canlanacak, bu da seni sanat veya kişisel projelerde yeni ve cesur adımlar atmaya yönlendirebilir. İlişkilerde derinleşme isteği öne çıkarken, aynı zamanda duygusal sınırların korunmasına da ihtiyaç duyulacak. Bir arkadaşın veya sevdiğinle olan iletişimini güçlendirmek için duygu ve düşüncelerini açıkça paylaşma fırsatını değerlendir. Günün ilerleyen saatlerinde ortaya çıkabilecek fırsatlara dikkat et, cesur ve kararlı adımlar attığında beklenmedik başarılar kapını çalabilir. Kendi içsel ışığını parlatmaktan çekinme; bu, hem seni hem de çevrendekileri aydınlatacaktır.
Analitik zihin yapın sayesinde detaylara odaklanmak bugünün en büyük avantajı. Karşılaştığın zorluklar, üzerinde düşünerek çözüme kavuşturabileceğin fırsatlar haline geliyor. İş veya günlük sorumluluklar içinde planlı ve titiz olman, başarıyı kaçınılmaz kılıyor. Sağlığınla ilgili atacağın küçük ama anlamlı adımlar, hem fiziksel hem de ruhsal dinginliği getirebilir. İletişimlerinde samimiyet ve açıklık, ilişkilerini güçlendirecek. Aynı zamanda, kendine ayırdığın zaman, yaratıcılığını besleyebilir; yeni bir hobi veya eski bir ilgi alanıyla uğraşmak sana iyi gelecektir. Unutma, mükemmeliyet arayışın dengeli bir yaşam sürmende engel teşkil etmemeli. Aksine, hatalarını kabullenmek, ilerlemeni sağlayacak.
Dengede kalmanın ihtiyacı içinde, karşına çıkan durumların ikili ilişkilerini nasıl etkilediğini değerlendirme fırsatı bulacaksın. İletişimde daha açık ve samimi olman, başkalarıyla olan bağlarını güçlendirebilir. Bu, özellikle yakın çevrendeki insanlarla olan ilişkilerin açısından büyük bir önem taşıyor. Sanatsal bir yönün öne çıkabilir, yaratıcılığını sergilemen için harika bir zaman. Aniden gelen ilhamlar, projelerine taze bir soluk getirebilir. Ayrıca, estetik ve uyum arayışın seni yeni yerler keşfetmeye yönlendirebilir; alışveriş yapma isteği de artabilir. Kendine zaman ayırmayı unutmaman, içsel dengeyi sağlamada önemli bir unsur olacak. Özetle, sosyal hayatında yeni kapılar aralanırken, kendi iç dünyanı da beslemeye yönelik adımlar atmalısın.
Duygusal derinliklerin bir dalgası seni sarıp sarmalarken, içsel huzurun peşinden koşuyorsun. Bugün, kaybetme korkusuyla yüzleşmelisin; bu his, seni durduran bir engel olabilir. İlişkilerdeki belirsizlikler, hassasiyetini artırabilir ancak kararlılığın sayesinde bu karmaşayı yönetebilirsin. Sevdiklerinle arandaki bağ, samimi bir iletişimle güçlenecek. Yeniliklere açık ol, farklı bakış açıları sana yeni ufuklar açabilir. Parasal konularda temkinli olmalı, aşırı harcamalardan kaçınmalısın. Kendine olan güvenin artarken, sezgilerinle hareket etmenin önemini bir kez daha kavrayacaksın. Kendini ifade etme konusunda cesur ol, hislerini paylaşmak seni özgürleştirebilir. Unutma, karanlığın içinde bile ışığı bulabilirsin.
Bugün, keşif arzularının doruk noktası olacak. Yeniliklere açık olman, farklı bakış açıları kazanmanı sağlayacak. İletişimdeki enerjin, çevrendekilerle bağlantı kurmana olanak tanıyacak. Sosyal ortamlarda kendini ifade etme isteğin artacak. Girişimci ruhun, fırsatları değerlendirmene yardımcı olabilir. Etrafındaki insanlardan ilham alabileceğin bir gün. Sadece başkalarını dinlemeyi değil, onların bakış açılarına saygı göstermeyi de unutmamalısın. Spritüel konulara yönelmek, iç huzurunu bulmanda etkili olabilir. Duygusal derinliklere inme cesaretini göster, bu süreçte kendini yeniden değerlendirme fırsatını yakalayabilirsin. İçsel huzuru sağlamak için doğayla iç içe olmak da faydalı olacak. Biraz rahatla, maceranın seni nerelere götüreceğini görmek için sabırsızlan.
Bugün, sorumluluklarını ön planda tutmak için enerjini harcayacağın bir gün. İş yerinde veya kişisel projelerinde kararlı adımlar atabilirsin. Disiplininle dikkat çekmek, uzun vadede hedeflerine ulaşmanı kolaylaştıracak. Ancak, kendine zaman ayırmayı unutma; ruhsal ve fiziksel yenilenme ihtiyacın var. Ailevi konularda istikrar arayışın, sevdiklerinle olan bağlarını kuvvetlendirebilir. Gerektiğinde sınır koyma cesaretini göstermekten çekinme, böylece gereksiz yüklerden kurtulabilirsin. Ayrıca, yeni bir hobi veya öğrenim fırsatıyla ufkunu genişletme isteği doğabilir. Kendini geliştirmek için attığın her adım, gelecekteki başarılarını daha da pekiştirecek.
Bugün kendini daha ileriye taşıma isteğiyle dolup taşabilirsin. Farklı düşünceler ve yenilikçi fikirler etrafında dönebilir, arkadaş çevrende dikkatleri üzerine çekebilirsin. Sosyal ilişkilerin güçlenirken, içinde taşıdığın hayal gücünün de seni yönlendirdiğini hissedeceksin. İçsel bir yenilenme ihtiyacı var, bu yüzden yeni bir hobi edinmek veya yaratıcı projelere yönelmek keyifli olabilir. Bunun yanı sıra, bazı düş kırıklıklarına karşı dikkatli olman gerekecek; bu durumlar, özgürlüğüne olan düşkünlüğünü sorgulana bir hale getirebilir. Duygularını ifade etmekten çekinme, bu, bağlarını daha da güçlendirecek. Empati kurarak başkalarına destek olma isteğin artacak, bu da seni daha sosyal bir varlık haline getirebilir. Yenilikçi bakış açın, problemleri çözme konusunda sana avantaj sağlayacak. Venüs ile olan etkileşimlerin, aşk hayatında da ilginç gelişmelere neden olabilir; belirsizlik taşıyan durumlar varsa, net bir iletişimle bunları aşabilirsin. Kendine güven ve cesaretle gelişmelere odaklan, günün sonunda bu çabalarının ödüllerini alacaksın.
Sezgilerin yoğunlaşacağı bir gün. İçsel dünyana daha derinlemesine dalış yapabilir, duygusal bağların önemini daha iyi kavrayabilirsin. Sanatsal yönlerin ön plana çıkıyor; yaratıcılığını ifade etme fırsatları seni bekliyor. Hayallerine odaklanarak, onları gerçeğe dönüştürme yolunda adımlar atabilirsin. Başkalarının duygusal ihtiyaçlarına duyarlılığın artarken, kendine de zaman ayırmayı unutmamalısın. Kalp ve zihin dengesini kurmak, günün akışına olumlu katkılarda bulunacak. Güzelliklere ve sevgi dolu anlara açık ol, karşına çıkacak fırsatları yakalayıp değerlendirmek için hazırlık yap.
