1
Sanatla iç içe geçen uzun bir ömür. Bugünün sayısız usta sanatçısını yetiştiren Haldun Dormen ile evinde buluştuk. Makaleler, kitaplar, fotoğraflar, albümler, duvarlarda asılı masklar, gazete küpürleri… Tüm bunlar Dormen’in yaşamının kısa bir özeti gibi adeta. Öyle ya, bizim ülkemizde sanatçı olmak çok kolay değil, hele ki 75 sene, bir asra yakın zamandır sanatla uğraşan Haldun Dormen, ne kadar çok hükümet ve ihtilal görmüş.
Bugün geriye dönüp baktığında okumak için gittiği Amerika’dan iyi ki ülkeme geri dönmüşüm diyebiliyor. Çünkü bugünün ustaları Dormen’in çırakları. Sanatçının kısaca geçmişine doğru bir yol alırsak sahneye ilk kez Galatasaray Lisesi’nde ortaokul öğrencisi iken Demirbank adlı oyununda “Yirmibeş kuruş” rolüyle çıktı. Tiyatro eğitimini ABD’de Yale Üniversitesi’nde aldı. Yüksek lisans derecesiyle mezun oldu. İki yıl süreyle Amerika Birleşik Devletleri’nde çeşitli tiyatrolarda oyunculuk ve yönetmenlik yaptı. Hollywood’da Pasadena Playhouse’da dört oyunda oynadı. İstanbul’a döndüğünde önce Muhsin Ertuğrul yönetimindeki Küçük Sahne’ye girdi ve Cinayet Var adlı oyundaki dedektif rolüyle ilk kez Türk seyirci karşısına çıktı. O sıralarda Beyoğlu Parmakkapı Sokak’ta genç amatörlerle birlikte 60 kişilik bir cep tiyatrosu kurdu.
Güldürü ve vodvil türünde uzmanlaşmış bir tiyatro yönetmeni Haldun Dormen. 1955 yılında Dormen Tiyatrosu’nu kurdu. 1961 yılında Türkiye’de sahnelenen ilk Batılı müzikal olan Sokak Kızı İrma’yı yönetti. 1980’li yıllarda Egemen Bostancı’nın yapımcılığını üstlendiği Hisseli Harikalar Kumpanyası, Şen Sazın Bülbülleri gibi müzikalleri sahneye koydu. 1985 yılında İstanbul Şehir Tiyatroları’nda sahneye koyduğu Lüküs Hayat, 30 yıl boyunca aralıksız ve genellikle kapalı gişe olarak devam etti.
Usta sanatçı benim hayatımın dönüm noktası tiyatromun kapanmasıdır diyor. Çünkü o tiyatrodan kimler geldi kimler geçti: Erol Günaydın, Altan Erbulak, Metin Serezli, Nisa Serezli, Erol Keskin, İzzet Günay, Yılmaz Köksal, Ayfer Feray, Nevra Serezli, Gülriz Sururi gibi onlarca usta oyuncu…
Tiyatronuz kapandıktan sonra neler değişti sanat hayatınızda?
Kendi tiyatromu kapatmam benim hayatımın dönüm noktası belki de. Ama bir şey değişmedi hayatımda. Başka tiyatrolarda çalıştım. Sonuçta tiyatro hep devam etti. Benim için tiyatro hep çalışma, çalışma, çalışma.
Durmadan sürekli üreten bir sanatçısınız, son projenizden bahseder misiniz?
O kadar çok teklif geliyor ki hepsini zaten kabul edemem. Ufak tefek işler yapıyorum ders verdiğim okullarda çalışıyorum. Sizinle sohbetimizden sonra okula gideceğim. Öğrencilerim var yetiştirdiğim. Orada iki tane oyun hazırlıyoruz. “Üç Kız Kardeşi Beklerken” olacak biri. Talebelerim çok da güzel oynuyorlar. Benim iki tane müzikal, bir tane de oyunum var şu an.
Sizin kaleminizden çıkmış ve yıllar önce sahnelediğiniz “Hisseli Harikalar Kumpanyası” yeniden sahnede olacak, günümüze güncelleme var mı?
Defalarca teklif ettiler en sonunda kabul ettim. İzmir’de Sahne Tozu adlı tiyatro çatısı altında yeniden sahnede olacak. Metnin ana çatısına hiç dokunmadım, sadece ufak tefek güncellemeler yaptım. Bu ay içinde oraya gideceğim çalışmalar için. Oyunu tamamen oradaki ekiple oluşturuyoruz. Nevra Serezli, sahnede çok güzel iz bırakmış bir oyuncu. O dönemde Nevra çok iyi oynamıştı.
Geçmişte Adile Naşit ile Ayşen Gruda da oynamıştı.
Uzun bir yol sizin yolunuz, yolda devam edenler, duraklarda inenler, unutamadıklarınız, anılar, eski dostlar desem size, ne dersiniz?
Unutamadığım o kadar çok insan var ki maalesef. Kaybettiklerimiz. En son Oya Başar’ı kaybettik. Bu ölümler beni mahvediyor. Anılar çok fazla, hatırlamak şimdi hemen zor. Mesela belgeselini çekiyorlar Adile Naşit’in. O kadar çok iş yaptık ki. Adile Naşit’i tanımak lazımdı. Çok esprili bir kadındı. Çok iyi vakit geçirdik. Çok eğlendik. Çok güzel şeyler yaptık. İşine karşı çok disiplinliydi. Tiyatro çok ciddi bir iştir derdi. Daha sonra televizyoncu oldu bildiğiniz gibi. Türkiye tanıdı onu sonra. Vallahi binlerce insan. Bazılarını hatırlayamıyorum bile. Resim gösteriyorlar bana yine de hatırlamıyorum.
Hâlâ beni dost olarak arayanlar var. Erol mesela. Erol Evgin ile bizim aramız çok iyidir, İzzet Günay’la da.
Sizin öğrencilerinizin büyük bir kısmı da 30 yaş üstü. Bu yaştaki insanlara tiyatroyu öğretmek nasıl?
Kendini kurtarmış insanlar. Çalışanlar. 50 yaşında olanlar da var. Emekli olmuş talebelerim de var. İçinde kalmış hepsinin, tiyatro yapmak istiyorlar. Ben çok mutluyum. Ben hepsine “Yaparsın şekerim” diyorum. Çalışırsan, inanırsan yaparsın.
Sizin gençlere öğüdünüz ne oluyor?
Benim en çok itiraz ettiğim şey, biraz fazla karamsar oldular. Mesela şimdi bütün niyetleri bir Amerika’ya gitseler de ya da bir İngiltere’ye gitseler de orada iş yapsalar. Ama Türkiye’de iş yapmak lazım. Ben mesela Amerika’da kaldım. Ve çok ısrarla da otur orada Amerika’da dediler ama ben Türkiye’ye dönmek istedim. Evet bugünkü Türkiye olsaydı döner miydim bilmiyorum ama o zaman seve seve döndüm. Oradaki bütün iş imkânlarımı bıraktım döndüm. İyi ki de dönmüşüm. Gençlerin daha umutlu olmaları lazım.
Türkiye’nin sizce en büyük derdi nedir?
Söylersem hapse tıkarlar! Türkiye çok iyiye doğru gidecek. Ondan en ufak bir kuşkum yok. Ben hep iyi niyetli olduğum için, ben Türkiye’nin geleceğini çok parlak görüyorum, bu süreçler muhakkak bitecek. Toplumun dertleri aynı, pahalılık var.
Sahnelemek istedim ama bir türlü yapamadım, sahneleyemedim dediğiniz bir oyun var mı?
Yok, deliydim ben. Deli olduğum için de her oyunu yapmaya çalıştım. Ne kadar pahalıya çıkarsa çıksın. O yüzden iki kere iflas ettim zaten. Çok şükür, her istediğimi yaptım. Şanslıyım ben. Mutlu bir hayatım oldu.
Bugün enerji dolu ve cesur bir tavır sergilemekte, çevrendeki insanlara liderlik etme isteği içinde olabilirsin. Farklı düşünceler ve projeler zihninde yankılanabilir; bunları hayata geçirmek için harekete geçmekte acele etme. İletişimin güçlü, net ve etkili olma potansiyelin yüksek, bu nedenle çevrendekilerle sağlıklı bir diyalog geliştirebilirsin. İçsel motivasyonun, kararsızlıkları geride bırakmana yardımcı olacak. Aşkta tutkulu anlar yaşanabilir; hislerin yoğunlaşabilir ve bu, ilişkin zeminini güçlendirebilir. Ayrıca, fiziksel aktivitelere yönelmek sağlığın için faydalı olabilir; spor yapmak ve doğada zaman geçirmek ruhunu yenileyebilir. Kendine güvenin yüksek, fakat dikkatli adımlar atmayı ihmal etme; aceleci davranmak bazı fırsatları kaçırmana neden olabilir.
Bugün, içsel huzurunuzu sağlamaya yönelik adımlar atmanız gereken bir dönemdesiniz. Duygusal ve maddi güvenlik arayışınız ön planda. İlişkilerinizde sağlam ve kalıcı bağlar kurmak isteyeceksiniz; bu nedenle sevdiklerinizle bir araya gelmek, iletişimi güçlendirmek için güzel fırsatlar sunulacak. Estetik ve sanatsal unsurlara daha fazla yönelmeniz, yaratıcılığınızı ortaya çıkarma isteğinizi besleyecek. Kendinizi ifade etmek için farklı yollar arayışında olabilirsiniz. Duygusal olarak derinleşme ve içsel dünya ile barışma arzusu, hayata bakış açınızı zenginleştirecek. Karar alma süreçlerinizde sabırlı olun; düşünmeden hareket etmemek, özellikle maddi konularda daha sağlıklı tercihler yapmanızı sağlayacak. Unutmayın ki kararlılığınız ve iradeniz, sizi istediğiniz noktaya ulaştırabilir. Dikkatinizi dağıtan unsurlardan uzak durmak, hedeflerinizi belirlemenizde fayda sağlayacak.
Bugün sosyal etkileşimlerde heyecan verici bir atmosfer hakim. Arkadaşlarla bir araya gelmek ve yeni insanlarla tanışmak için harika bir zaman. İletişim yeteneklerinizi en üst seviyeye çıkaracak projelere katılabilirsiniz. Fikirlerinizi paylaşmak, grup içinde liderlik etmek için mükemmel bir fırsat var. Ancak bazen dikkatinizi dağıtacak olaylar yaşayabilirsiniz, bu yüzden odaklanmaya çalışın. İçsel duygularınıza yönelik derin bir anlayış geliştirebilir, zihinsel olarak huzur bulma yolunda adımlar atabilirsiniz. İş veya eğitimle ilgili konularda beklenmedik gelişmeler yaşanabilir, bu süreçte esnek kalmak kritik olacak. Kendinizi ifade ederken, düşüncelerinizin derinliğine inin, yüzeysel kalmamaya çalışın. Kısacası, gününüz sosyal bağlantılar, öğrenme fırsatları ve içsel keşiflerle dolu.
Duygusal derinliklerin ve hassasiyetlerin ön planda olduğu bir dönemdesin. İçsel dünyanınla bağlantın güçleniyor, bu da birçok içsel düşünce ve hisle yüzleşmene yardımcı olabilir. Sevgi ve aile bağlarına olan ihtiyacın artıyor; sevdiklerinle vakit geçirmeye, onlara destek olmaya yöneliyorsun. Ancak dikkat etmen gereken, duygusal yüklerinin başkaları üzerinde olumsuz bir etki yaratmaması. Kendine zaman ayırmak, ruhsal sağlık açısından önemli. Ayrıca, iş veya projelerle ilgili kararlar alırken duygularını çok fazla öne çıkarmamaya çalış. Mantığın ve sezgilerin arasında gidip gelirken, dengeyi bulmak seni ileriye taşıyacak. Kendini ifade etme isteğin artıyor; sanatsal veya yaratıcı bir aktiviteyle meşgul olabilirsin. Bugün, içsel sesine kulak vermek ve hissettiğin şeyleri derinlemesine keşfetmek için mükemmel bir fırsat.
Bugün, yaratıcı enerjilerle dolup taşacaksın. İçsel gücünü keşfetmek ve özgüvenini artırmak için harika bir fırsat sunuluyor. Sanatsal ya da eğlence ile ilgili projelere yönelmek, kendini ifade etmenin en iyi yollarından biri olacak. İnsanların dikkatini üzerine çekmek ve onlarla iletişim kurmak için ideal bir zaman. Sağlık ve enerji seviyen yüksek, spor yapmak ya da açık havada vakit geçirmek zihnini açacak ve ruh halini yükseltecek. Duygusal ilişkilerde sıcaklık ve samimiyet ön planda; sevgi dolu anlar seni bekliyor. Kendine güvenmek, önünü açacak önemli bir adım. Şu anki ilişkilerin ve sosyal çevren, hayatında yeni kapılar aralayabilir. Yeniliklere açık ol ve kalbinin sesini dinle.
Detaylara dikkat etme yeteneğin bu gün iyice öne çıkıyor. İş yerindeki projelerdeki titizliğin ve analitik yaklaşımın, başarıyı getirecek. Arkadaşlarınla olan ilişkilerde ise, samimi ve içten bir iletişim içinde olmalısın; küçük bir tartışma büyük bir sorun haline gelebilir. Sağlık konusunda, bedenine dikkat etmen gereken bir zaman. Dengeli beslenmek ve düzenli egzersiz, içsel huzurunu güçlendirecektir. Geliştirmek istediğin yaratıcı bir hobin varsa, bu gün bu alanda seremoni yapabilirsin, hayal gücünü serbest bırak. Kendine karşı nazik ol, hata yaptığında eleştirmek yerine öğrenmeye odaklan. Tüm bunlar, içsel dengeyi bulmana ve etraftaki enerjiyi en iyi şekilde yönetmene yardımcı olacak. Unutma, her şey senin kontrolünde.
Sosyal etkileşimlerin ön planda olacağı bir gün seni bekliyor. İlişkilerin üzerinde durmak, iletişim bilincini artırmak ve sevdiklerinle keyifli anlar paylaşmak için harika bir zaman. Kendi içsel dengeyi bulmak, başkalarıyla olan ilişkilerinde daha uyumlu ve anlayışlı olmanı sağlayacak. Farklı bakış açılarıyla tanışmanın getirdiği zenginlik, hem kişisel gelişimine katkıda bulunacak hem de çevrenle olan bağlılığını kuvvetlendirecek. Duygusal olarak daha derin bir bağ kurma arzusunda hissedebilirsin; bunu yaratıcılığınla harmanlamak, içsel huzuru sağlamana yardımcı olacak. Kendini ifade etme biçimin bugün özellikle dikkat çekici olacak.
Bugün derin duygular ve sezgiler ön planda. İçsel dünyanda yaşanan değişimler, zihninde karmaşık düşüncelere yol açabilir. Sezgilerine güvenmek, alacak olduğun kararlar için önem taşıyor. Sosyal ortamlarda bulunduğunda, insanları anlama yeteneğin yükselebilir; bu nedenle çevrendeki insanlarla güçlü bağlar kurabilirsin. Ancak, bazı durumlar seni rahatsız edebilir. Hüzün ve melankoli arasında gidip gelebilir, duygularını ifade etmenin doğru yolunu arayışta olabilirsin. İlişkilerde dikkatli olman gereken bir dönemdesin. Kendi içsel çatışmalarını aşmak için, biraz yalnız kalmakta fayda var. Yaratıcılığın artacak, bu da sanatsal veya yazınsal projeler için ideal bir zaman dilimi sunuyor. Kendi sınırlarını zorlayarak kendini keşfetmek için fırsatlar da karşına çıkabilir. Bugün karşılaşabileceğin sürprizlere gönlünü aç.
Seyahat ve keşif arzusu, içindekini dışa vuracak. Yeni deneyimler peşindesin, belki de ufak bir kaçamak yapma ihtiyacı hissedebilirsin. Fikirlerini özgürce ifade etmeye odaklan, etrafındaki insanları etkilemek için cesur olun. Zihinsel genişleme arayışında, eğitim veya öğrenim fırsatları karşına çıkabilir. Ancak, tüm bunları yaparken sabırlı olman da önemli, aceleci davranmak sonuçlarını etkileyebilir. İkili ilişkilerde samimiyet ve dürüstlük ön planda. İletişimde açık olmanın yanı sıra, başkalarının düşüncelerine de duyarlılık göster. Doğa ile iç içe olmak, ruh halini olumlu yönde etkileyebilir, bu yüzden yeşil alanlara yönelmekte fayda var. İçsel huzur ve denge arayışında, meditasyon veya yoga gibi pratikler seni yeniden canlandırabilir. Yeni fırsatlar seni bekliyor; onları yakalamak için hazır ol.
Disiplin ve kararlılıkla dolu bir gün. Hedeflerine giden yolda sabırlı olman, gerçekleşmelerin anahtarı. İlişkilerde ise sağlam adımlar atılmalı; belirsizlikten uzak durup iletişimi güçlendirmek faydalı olacak. Yeni fırsatlar kapını çalabilir; bunları değerlendirmek için cesaret gerekecek. Çalışma ortamında ise takım ruhunu ön planda tutmak, sinerji yaratabilir. İçsel dengeni koruyarak, stres yönetimine özen göster. Yenilenme ve kişisel gelişim için fırsatlar sunulacak. Detaylara dikkat et; küçük şeyler büyük değişimlere yol açabilir.
Bugün yaratıcılığının ve yenilikçi düşüncelerinin en üst düzeye çıkacağı bir gün. Bağlantı kurma ve iletişim kurma yeteneğin, çevrendekiler üzerinde güçlü bir etki bırakacak. Sosyal çevrende yenilikçi fikirlerinle dikkat çekecek, ilham verici biri olarak öne çıkacaksın. Aynı zamanda daha önce düşünmediğin projelere ya da iş birliklerine açık olmalısın; bu, kişisel gelişimin için büyük fırsatlar sunabilir. İçsel dünyana dair bazı keşifler yapma gereği hissedebilirsin, bu da seni ruhsal anlamda derinleştirebilir. İlerlemeye odaklanırken, geçmişle olan bağlarını sorgulaman faydalı olabilir. Yarınlara daha sağlam adımlarla yürümek için bugünkü içsel dönüşüm fırsatlarını kaçırma.
Hayal gücün ve sezgilerin bugün senin en büyük müttefiklerin. Duygusal derinliklerinle başkaları üzerindeki etkini fark edeceksin. İş veya kişisel ilişkilere dair yürüttüğün projelerde yaratıcılığın ön plana çıkacak, yenilikçi fikirler geliştirmen için mükemmel bir zaman dilimi. İçsel huzurunu bulmak için meditasyon veya doğa yürüyüşleri yapmak faydalı olacak. Sevdiklerinle bağ kurmak, onların hayatındaki sorunlara duyarlılıkla yaklaşmak, ilişkileri güçlendirecek. Yeniliklere açık ol, hayatının akışına güven, karşına çıkan fırsatları değerlendir. Artık harekete geçme zamanı, içindeki potansiyeli keşfet ve hayallerinin peşinden koş.
