1
Sansürün daha sıkı işleyebilmesi için sansür yasasının, yeni adıyla ‘dezenformasyonla mücadele yasasının gündemde olduğu bugünlerde Datça’da eşcinsellik konusunu ele alan “Benim Çocuğum” belgeseli yasaklanıyor, Boğaziçi Üniversitesinin Sinema Kulübü gösterileri engelleniyor, Diyarbakır’da Ahmet Arif büstü tahrip ediliyor. Sanata sansür ve saldırıların toplumumuzda ne yazık ki çok uzun bir geçmişi var. Yıkıcı güçler bir şey işlerine gelmedi mi onu tahrip etmenin yollarını çok iyi biliyorlar. Sansürü besleyen güçler bütün dünyada etkisini sürdüren radikal milliyetçi, ırkçı ve dinci ideolojiler ki bunlar otoriter toplumlarda farklı renkler ve biçimlerde gelişiyorlar. Bu tür ideolojilerin kendi görüşleri doğrultusunda kurguladıkları öykülerin sorgulanması bile sansürün hemen devreye girmesine yol açıyor. Sözgelimi tarih derslerinde kendimizi bildik bileli kahramanlık öyküleri dinlemişizdir, tarihe ezilenlerin açısından bakan alternatif bir yaklaşım ise doğal olarak yok sayılıyor. Çocukluğumuzdan beri beynimizi yıkayan böyle bir eğitimin bizleri etkilememesi mümkün mü?
Ben daha küçük yaşta sansürün ne olduğunu öğrendim. Babam Mazhar Şevket İpşiroğlu ve Sabahattin Eyüpoğlu “Hitit Güneşi” belgeseliyle (1957) Berlin’de ödül aldıktan sonra yaptıkları ikinci belgesel “Anadolu Yolları” (1959) tam yine yurt dışındaki festivallere gönderilmek üzereyken çok kötü sansüre takılmıştı. Hitit uygarlığının izinin sürüldüğü bu belgeselin en çarpıcı yanı canlılığıydı, yani yaşamla bütünleşmesiydi. Belgeselde eski Anadolu uygarlığıyla belgeselin yapıldığı dönemin geleneksel yaşam kültürü arasındaki benzerlikler göze çarpıyordu. Ama tozlu Anadolu yollarının gösterilmesi, Anadolu’daki halkın kağnı kullanması, çocukların yırtık pırtık giysilerle dolaşmaları, köylü kadınların yoksul görüntüleri sansürcü zihniyeti hemen tetiklemişti. En absürtü de develerin geçtiği ıssız bir yol gösterilirken jeneriğin üstüne gelen İstanbul Üniversitesi yazısının üniversiteye hakaret olarak algılanması olmuştu.
Aradan altmış yıldan fazla zaman geçti, ülkeyi yönetenler değişti, koşullar değişti ama otoriter sansürcü zihniyet hiç değişmedi. Edebiyata, tiyatroya, sinemaya, sanata sansür hiç gündemden çıkmadı. Bu da sanatın yıkıcı güçlere karşı direnme gibi bir gizilgücünün olduğu inancının sürmesine yol açtı. Belki de bu nedenle ülkemizde sanatçıların pek çoğu yönetenler tarafından yerden yere vurulurken, halk tarafından hala itibar görüyor. Ancak bu da geçici bir süreç. Çünkü günümüzde sanatın direnme gücünü körleten çok daha büyük bir tehlikeyle karşı karşıyayız, o da demokrasinin gelişmiş olduğu yönetimlerde bile etkisini sürdüren gizli sansür ve otosansür.
Medyada ve dizilerdeki cinsiyetçi yaklaşımlara baktığımızda otosansüre sayısız örnek bulabiliriz. Modern yaşamın hızlı akışı içinde geleneksel kadın ve erkek rolleri de değişirken, dizilerde hala koruyucu, denetleyici, etkin maço erkekler güzel, alımlı, edilgen, sevecen, seksi ve doğurgan kadınların ön planda olduğunu görüyoruz. Dizilerin yaşamını sürdürmesi büyük oranda ataerkilliğin korunmasına bağlı. Sözgelimi Korona öncesi gösterime giren ve varoştaki aile yaşamını konu alan uzadıkça da giderek saçmalaşan dizi “Bizim Hikaye”de kardeşleri için her tür özveriye razı olan bu açıdan da olumlu bir rol modeli çizen abla kelimenin tam anlamıyla ailesi için saçını süpürge ederken, erkek kardeşler vur kırlarıyla, saldırganlıklarıyla küçük birer maço olarak canlandırılıyor. İyice klişeleşmiş olan kadın ve erkek rolleri öylesine doğal olarak gösteriliyor ki izleyicinin sorgulamak aklının ucundan bile geçmiyor. Öykünün varoşta geçmesi orada da daha muhafazakâr bir yaşam biçiminin benimsenmesi yeterli bir neden değil, çünkü birbirinden kesin çizgilerle ayrılan kadın ve erkek rolleri abartılarak sunulurken, tek gerçek buymuş gibi gösteriliyor. Gerçi dizinin ilerleyen bölümlerinde klişe rollerin yer yer kırıldığını, kadınların da etkin duruşlarıyla gösterildiğini görüyoruz ama bunun da yeterli olmadığını, senaristlerin bu alanda çok daha yaratıcı olmaları gerektiğini düşünüyorum.Dizinin senaristlerinden Hatice Meryem’in kitaplarındaki feminist duruşa baktığımızda toplumsal cinsiyeti ön plana alan bir bakışın dizinin gerçekçiliğini bozmayacak bir biçimde diziye sindirilmesi pekala mümkündü. Bir çok dizide ise bu tür sorunlar gündeme bile gelmiyor, çünkü ataerkil bakış, toplumda kadınlara ve erkeklere biçilen roller yaşadığımız gerçeğe ayna tutma adına hiç sorgulanmadan sürdürülüyor.
Yine dizilerde kürtaj düşüncesi bile büyük bir çaresizlik olarak çok olumsuz gösteriliyor. Kadınlar için yaşamsal bir önemi olan bu konu ele alındığında da ne yapıp yapıp kadının kürtajdan son anda vazgeçmesi sağlanıyor. Farklı bir anlayışın diziyi riske atabileceği kaygısı otosansürün devreye girmesine yol açıyor. Otosansürün nedeni sadece cezalandırılma korkusu değil, aynı zamanda kabul edilmeme ve dışlanma kaygısı ki bence en tehlikelisi de bu.Ataerkilliği kadınlar da büyük oranda içselleştirdikleri için sosyal medyada dizilerden yola çıkarak bu sorunu gündeme getiren bir tartışma başlattığımda bir çok dizi izleyicisinin bu konu üstünde konuşmaktan bile kaçınan saldırgan duruşuna tanık oldum.
Sinemada da kadın sorunlarını ele alan çok ciddi yerli filmlerde bile sorunlar sadece kişisel ilişkilerde odaklanıyor, buna karşılık kadınları ezen, yok sayan sistem eleştirisi devreye bile giremiyor. Sinemada, tiyatroda, dizilerde toplumsal cinsiyetle ilgili konular gündeme geldiğinde bu konuların yerleşik düzenin koruyucularını rahatsız etmeyecek bir biçimde gösterilmesine özen gösteriliyor. Bu açıdan da sorunların çözümünde daha çok psikolojik olanda odaklaşılıyor.
Kendi çalışmalarımdan örnek verecek olursam son tiyatro oyunum “Babalar, Amcalar ve Diğerleri”nde çocuk tacizi gibi çok zor bir konuyu işlerken sorunu sadece psikolojik etkenlerle sınırlamıyor, sistem eleştirisine de yöneliyorum. Oyunda giderek muhafazakârlaşan bir anlayışın bize dayattığı kutsal aile imajının yıkılması, aileyle yüzleşme ve faili koruyan sistem eleştirisi oyunun sahnelenmesi söz konusu olduğunda hemen sansürcü bir bakışın devreye girmesine yol açmıştı. (Nilüfer Belediye Tiyatrosunun raporu). Benzer olumsuz tepkiler ataerkil dünyada eril zihniyeti nasıl içselleştirdiklerini gösteren Yüzleşme oyunumda da (Ankara Aralık Sahne) gündeme gelmişti.Özellikle de oyunda eril düşünceyi simgeleyen erkek sesleri yadırgatmıştı. Bu tür tepkiler eleştiriye, eleştirel bakışa tahammülsüzlüğü gözler önüne sererken mercek altına alınan eril sistemi de ister istemez onaylamış oluyor.
Buna karşılık bir kadının kimlik arayışını gündeme getiren “Lena, Leyla ve Ötekiler” oyunum bu tür tehlikeli sularda yüzmediği için yedi yıldır tiyatrolarda yaşamını sürdürüyor. Bu gelişim bir roman yazarı kadar özgür ve bağımsız olamayan bir oyun ya da sinema yazarı için daha yazmaya başlamadan otosansürün devreye girmesi anlamına gelmiyor mu?
Ötekileştirilen insanların haklarını koruma adına (politik doğruculuk) devreye giren sansürcü zihniyeti sadece bizde değil demokrasinin gelişmiş olduğu ülkelerde de görüyoruz. Aslında kültürel çeşitlilik ve eşit temsil edilme hakkını savunan böylelikle dilin incitici gücünü ve nefret söylemlerini engelleyen politik doğruculuğu ilerici bir gelişme olarak görebiliriz. Belden aşağı küfürlerin, kadınları aşağılayan sözcüklerin kullanılmaması buna tipik bir örnek veriyor. Ya da zenci, çingene, kapıcı gibi belli etnik grupları ya da meslekleri ötekileştiren sözcüklerden de bugün özenle kaçınılıyor.
Ancak sansürün gündeme geldiği her yerde olduğu gibi politik doğruculukta da sorunlarla karşılaşıyoruz. Sözgelimi bedenini satarak geçinen kadınların mesleğine onları küçük düşürmeme adına seks ticareti ya da sömürüsü olarak değil de seks işçiliği olarak tanımlıyor, kadınlara da seks işçisi diyoruz. Ancak görünüşte liberal gibi görünen bu tanım kadın bedeninin satılık bir mala dönüşmesini doğal bir olgu olarak kabul etmemize yol açıyor. Böylece kadını seks köleliğine indirgeyen ataerkil sistem de doğal bir biçimde onaylanmış oluyor. Ünlü feminist Alice Schwarzer bu sorunu gündeme getirdiğinde transları ötekileştirme, dahası yok sayma suçlamasına maruz kalmıştı.
Beni çok etkileyen bir olay başörtüsü ile ilgili bir tartışmada ortaya çıkmıştı. Almanya’da başörtülü bir kadının katıldığı bir TV programında bir üniversite hocası “Özgür bir ülkede herkes istediğini giymekte elbette serbesttir” demişti. “İsteyen başörtüsü takar, istemeyen takmaz. Kimse kimseye karışamaz. Ancak başörtüsünün kadını kapatan ataerkil bir zihniyetin ürünü olduğunu da gözden kaçırmamalıyız.” Bu sözleri başörtülü kadının kendisine dava açmasına yol açmıştı.
Politik doğruculuğun bizlere zaman zaman dayattığı sansür konuya tek bir açıdan baktığı, yani sorunu bir bütün olarak görmediği için gerçekleri belli bir filtreden geçirerek kısıtlıyor, dahası yok sayıyor. Bu nedenle politik doğruculuk özünde ne kadar doğru olursa olsun verdiğim örnekte de gösterdiğim gibi kolaylıkla kötüye kullanılarak bir baskı ve manipülasyon aracına dönüşebiliyor.
Politik doğruculuk adına sansür devreye girdiği anda edebiyatta önemli bir yeri olan taşlama, alaylama, yergi ve kara mizah da geri plana itiliyor ya da yok sayılıyor. Karikatürün de ne büyük çatışmalara yol açtığını son yıllardaki gelişmeler gözler önüne seriyor.Almanya’da yeni yayınlanan ama hala yönetmenini bulamayan kara mizah oyunum “Memleketimden Kadın Manzaraları” (Blickwechsel, Frauenlandschaften) sadece bizde değil yurt dışında da şaşırtıcı bir sansürle karşılaşmıştı. Viyana’daki ajansımın bana yolladığı raporlarda oyunla ilgili çok olumlu yorumlar gelmesine rağmen, böyle bir oyunun sahnelenmesinin riskli olduğu görüşü ön plandaydı. Bunun da nedeni taşlamanın temelini oluşturan doğru/yanlış görüşünün ön planda olmasıydı. Gerçekten de herkes kendi açıdan haklıdır gibi bir göreceliği savunan postmodernizmin hala geçerliğini sürdüğü bir dönemde taşlama türü oyunları pek sahnede göremiyoruz. Öte yandan yazarın yan tutması ve sosyal ya da politik bir iletiyi savunması çoğu kez didaktik gibi bir damgalamayla küçümseniyor. Bu da bizim kuşağın olmazsa olmaz diye kabul ettiği sorgulayıcı ve eleştirel bakışın yavaş yavaş yok edildiğini gösteriyor.
Sonuçta sansür demokratik toplumlarda sadece gizli sansür ve otosansür olarak etkisini sürdürürken bizim gibi otoriter ve baskıcı toplumlarda dolaysız sansürden gizli sansüre kadar bütün boyutlarıyla ve yoğunluğuyla yaşanıyor. Çünkü dolaysız sansür ne kadar yoğunsa gizli sansür ve otosansür de o kadar kolay dal budak salabiliyor. Bu açıdan toplumumuzun her tür sansür biçiminin kolaylıkla filizlendiği tipik bir sansür cenneti olduğunu söyleyebiliriz.
Bugün enerjin son derece yüksek; başkalarına ilham verme yeteneğin artmış durumda. Fikirlerini cesurca paylaşmak için uygun bir zaman. İletişim kurmakta ve sosyal etkileşimlerde rahat olacaksın. Ayrıca, kişisel projelerine odaklanman gereken bir dönemdesin; bu alanlarda atılımlar yapabilirsin. Duygusal olarak kendini daha cesur ve kararlı hissedebilirsin. İlişkilerinde, duygularını açıkça ifade etmek için harika bir gün. Ancak ani tepkiler vermekten kaçınmalısın, sabırlı kalmak sana fayda sağlayabilir. Kendinle büyümeyi bekle; yeni deneyimlere açık olman, ilerlemeni hızlandıracak. Harcamalarına dikkat et; bütçenden sapmamakta fayda var. Şu an çevrendekilere katılımcı ve destekleyici olmalısın, böylece ilişkilerini güçlendirebilirsin. Cömertliğin ve içtenliğin, seni insanlarla daha yakın bir bağ kurmaya sevk edecek. Unutma ki, kendi sınırlarını belirlemek de önemlidir; kendini fazla yıpratmaktan kaçın.
Bugün, içsel huzuru bulma arayışın güçleniyor. Doğaya ve sakin ortamlara yönelmek, zihinsel açıdan yenilenmene yardımcı olacak. Duygusal derinliklere inerek, ilişkilerinde samimi bir iletişim kurma fırsatı bulabilirsin. Maddi konularda dikkatli olmalısın; ani harcamalardan kaçınmak, uzun vadede sana fayda sağlayacak. Farklı bakış açılarının seni yeni kapılara yönlendirebileceğini unutma. Kendine güvenip, kararlılıkla adım attığında hedeflerine ulaşma şansın artıyor. Unutma, istikrarın ve kararlılığın, seni her daim yukarı taşıyacaktır.
Bugün, iletişimde parlak bir gün seni bekliyor. Fikirlerin etrafında dönen derin tartışmalar, zihin açıcı görüşmelerle dolup taşabilir. Sosyal çevrendeki kişilerle olan etkileşimlerin, yeni bağlantılar kurmana ve eski dostlukları yenilemene imkan tanıyacak. Merak dürtün artmışken, yeni bilgilere ulaşmak ve öğrenmek için can atıyorsun. Ancak dikkat etmen gereken bir nokta var; başkalarının düşüncelerine aşırı odaklanmak yerine kendi içsel sesiyle de bir bağ kurmalısın. Gün içinde ani değişimler ve sürprizler yaşanabilir, esnek olmalı ve akışa uyum sağlamalısın. Romantik ilişkilerde beklenmedik duygusal dalgalanmalar, iletişim eksiklikleri veya geçmişten gelen izler gündeme gelebilir. Snapsığın, duygularını ifade ederken dile getirmekte zorlanabilirsin; içsel hislerine kulak vermek önemli. Kendi isteklerinle başkalarının talepleri arasında denge kurmaya çalışırken, içsel huzurunu korumayı unutma. Dikkatini gizli kalmış yeteneklerine yönlendirebilir ve yeni bir hobi edinebilirsin. Bu, ruh haline tazelik katacak ve seni daha mutlu hissettirecek. Kendini ifade etme fırsatlarını değerlendirmekten çekinme, hislerini paylaşmak ve başkalarıyla bağlantı kurmak günün en önemli temalarından biri olacak.
Duygusal derinlikler ve içsel huzur arayışında olacaksın. Bugün, sevdiklerinle olan bağların güçlenebilir; içten paylaşımlar ve samimi sohbetler, ilişkilerini sağlamlaştıracak. Kendi ihtiyaçlarına duyarlı olman önem kazanıyor, kendine zaman ayırmayı unutma. Geçmişle ilgili bazı anılar canlanabilir, ancak bununla yüzleşmek, ruhsal açıdan ferahlama sağlayabilir. Yaratıcılığın artıyor, sanatsal bir aktivite veya yeni bir hobi seni mutlu edebilir. Evdeki düzenlemeler ve yenilikler, yaşam alanında ferahlık hissi yaratacak. Unutma, içsel hislerine kulak vermek, hayatının akışını olumlu yönde etkileyecek.
Bugün sahne ışıklarının üzerinde parlayacağın bir gün. Yaratıcılığın arttığı bu dönemde, kendini ifade etmek için mükemmel fırsatlar baş gösterebilir. İçsel özgürlüğün artarak, başkalarının gözünde dikkat çekmekten çekinmeyeceksin. İş hayatında kendini ortaya koyma isteğin belirginleşiyor, liderlik yeteneklerinle dikkatleri üzerine toplayabilirsin. Ancak, ego savaşlarından ve rekabetten uzak durmaya çalışmalısın. Duygusal ilişkilerinde sevgi ve tutku öncelikli olacak; sevgililerinle romantik planlar yapabilir ya da arkadaş çevrenle eğlenceli aktivitelerde bulunabilirsin. Kendine olan güvenin, seni yeni kapılar aralamaya teşvik ediyor. Hem içsel huzurunu sağla, hem de çevrendekilere ilham ver. Gün sona ererken, içsel bir tatmin bulacak ve yaratıcılığını besleyecek anılar biriktireceksin.
Detaylara olan düşkünlüğün ve pratik zekân, günün zorlukları karşısında seni güçlü kılan unsurlar olacak. Çevrendeki karmaşayı analiz etme yeteneğin, özellikle iş veya günlük sorumluluklarınla ilgili konularda seni doğru yönlendirecek. Küçük detaylarla ilgilenmek, bazen genel resmi görmende engel teşkil edebilir; bu yüzden büyük resme de bir göz atmayı unutma. İletişim konusunda dikkatli olmalısın; seçtiğin kelimeler, başkalarıyla olan ilişkilerini derinleştirebilir veya tehlikeye atabilir. Yaratıcı projelerine odaklanmak için mükemmel bir zaman; yeni fikirler geliştirebilirsin. Sağlığına dikkat etmelisin, stresin fiziksel sağlığına etkisi olabilir. Kendine zaman ayırmayı ihmal etme; bir meditasyon, yürüyüş yapma veya sevdiğin bir aktivite, ruhunu tazelemeni sağlayacak. Sevgide de tatlı bir sürpriz, ilişkini canlandıracak bir gelişme seni bekliyor. Özgüvenin, başkaları üzerinde derin bir etki bırakabilir, bu yüzden kendine güven.
Bugün adeta denge ve uyum arayışında olacaksın. Sosyal ilişkilerin öne çıkıyor; dostluk ve iş birliği sayesinde yeni fırsatlar kapını çalabilir. Farklı bakış açılarına açık olman, çevrendeki insanlarla olan bağlarını güçlendirecek. Sanat ve estetik konularına yönelik ilgin artış gösterebilir; yeni bir proje üzerinde kafa yormak için harika bir zaman. Duygusal olarak, ilişkilerinde daha da hassas bir tavır sergileyebilirsin. Kibarlığınla insanları etkileyebilir, güzellik ve zarafeti bir köprü gibi kullanarak kalpler kazanabilirsin. İçsel huzurunu sağlamak için biraz yalnız kalmayı deneyebilirsin; bu, ruhsal dengeni yeniden bulmana yardımcı olacak.
Derin duyguların ve sezgilerinin ön planda olduğu bir gün. İçsel bir keşif yapma arzusu, seni sırlarla dolu alanlara çekebilir. Başkalarının hislerini anlamak için bir çözüm sürecine girebilir, empati yeteneğini zirveye taşıyabilirsin. İlişkilerinde güç ve kontrol teması önem kazanıyor; bu konularda dikkatli olmalısın. Eski bir mesele yeniden gündeme gelebilir; geçmiş deneyimlerinden ders çıkarmak, seni daha güçlü bir birey haline getirecek. Tutkusal bir yaklaşım benimseyebilir, sevdiklerinle derin konuşmalara dalabilirsin. Karar alma yeteneğin artacak, sezgilerin seni doğru yollara yönlendirebilir. Güçlü bağlar kurma isteği, sosyal çevrendeki insanlarla olan ilişkilerini derinleştirebilir. Kendi iç dünyanla barışmak, sana muazzam bir huzur getirecek. Hayatında yeni bir sayfa açma isteği büyüyecek; bu da senin cesur adımlar atmana neden olabilir.
Bugün enerjin tavan yapacak! Yeniliklere ve maceralara açık olacağın bir döneme girmiş bulunuyorsun. Farklı kültürler ve insanlar seni büyüleyecek; bu, sosyal hayatında yeni kapılar açabilir. Yaratıcılığın da artacak, ilham dolu anlar yaşayacaksın. Eğitim, seyahat veya kişisel gelişimine dair atılımlar için ideal bir zaman. Bu süreçte, içgüdülerine güvenmek ve risk almaktan korkmamak faydalı olacak. Olumlu düşüncelerle hareket ettiğinde, karşına çıkan fırsatlar seni şaşırtacak kadar güzel olabilir. Sevgi hayatında ise, destekleyici ve enerjik bir atmosfer seni bekliyor; bu da ilişkilerini derinleştirmek için güzel bir fırsat. Hayallerinin peşinden koşmaktan geri durma!
Bugün, hedeflerin ve hayallerin arasında köprü kurmak için fırsatlarla dolu bir gün olacak. İçsel motivasyonun güçlü kalacak, bu da iş hayatında ya da kişisel projelerinde ileri adımlar atmanı sağlayacak. Geçmişteki deneyimlerinden dersler alarak, daha sağlıklı ve yapıcı kararlar vermek için ilham bulacaksın. Aynı zamanda, duygusal olarak biraz huzur arayışında olabilirsin; sevdiklerinle kaliteli zaman geçirmeyi ihmal etmemelisin. Dikkatini dağıtan unsurlara karşı dikkatli ol, gözlerin üzerinde, bu nedenle imajına ve sunduğun projelere özen göstermelisin. Karşılaştığın zorluklar, seni daha güçlü kılacak ve asıl potansiyelini keşfetmene yardımcı olacak. Sonuç olarak, bu dönemde kararlılığın ve disiplinin seni istediğin yere ulaştıracak.
Bugün, toplumla olan ilişkilerin ve sosyal bağlantıların ön plana çıkacağı bir dönemdesin. Yenilikçi fikirlerin ve yaratıcı projelerin, arkadaş çevrenden büyük destek bulacak. Duygusal olarak, bireysel özgürlüğüne ve bağımsızlığına daha fazla vurgu yapma ihtiyacı hissedeceksin. Ancak, başkalarıyla iş birliği içinde olmanın önemini de göz ardı etmemelisin. İletişim becerilerin, sorunları çözüme kavuşturmanda büyük bir etki yaratacak. Beklenmedik sürprizlerle karşılaşman da mümkün, bu nedenle açık fikirlilikle yaklaşmak önemli. Hayata dair felsefi bakış açını yeniden gözden geçirebilir, ilham verici düşüncelerle dolabilirsin. Duygusal derinliklerine inmek, içsel bir tatminsizlik hissini giderme potansiyeline sahip. Kendine olan güvenini tazele ve sıra dışı düşüncelerinle öne çık.
Duygusal derinliklerinle yüzleşme fırsatı bulabilirsin. İçsel dünyandaki dalgalanmaları anlamak, başkalarıyla olan ilişkilerini güçlendirebilir. Yaratıcılığın ön planda olacak; sanatsal bir projeye veya yeni bir hobiye yönelmek için ideal bir zaman. Uzaklarda bir arkadaşınla tekrar bağlantıya geçme isteği doğabilir; bu iletişim birçok duygu barındıracak. Kendini ifade etmek için altını çizmen gereken konular olabilir; iç sesini dinle. Bugün, karamsar düşüncelerin yerine umut ışığının parladığını göreceksin. Şayet günlük yaşamında bir sıkıntı hissedersen, sakin bir yer bulup meditasyon yapman, zihnini arındırmana yardımcı olabilir. Unutma, sezgilerinle hareket ettiğinde doğru yolu bulma olasılığın artıyor.
