1
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Dolmabahçe Sarayı’ndaki iftarda “sanatçıları” yere göğe sığdıramadı.
“Kültür insanları ve sanatçılar, toplumların kendi renklerini oluşturabilmelerini ve onun da ötesinde bunu tüm dünyaya yansıtabilmelerini sağlayan medeniyet lokomotifleridir” dedi.
Dolmabahçe Sarayı Muayede Salonu’nda ağırlanan “sanatçılar”ın hepsinin yüzü gülüyordu. Keyifleri yerindeydi. Ancak davet edilmeyen çoğunluktaki sanatçıların durumunun pek de iyi olmadığı yönünde yoğun işaretler var.
Kültür Sanat Sen Genel Başkanı Yavuz Demirkaya, SÖZCÜ’ye verdiği demeçte, özellikle devlet kurumlarında çalışan sanatçıların milletvekili kadar maaş alırken, şimdi ciddi maddi sıkıntı içinde olduklarını aktardı.
Demirkaya, 10 Mayıs’ta hükümet ve Memur-Sen’in taraf olduğu 3600 Ek Gösterge Komisyonu toplantısının çok kritik olduğunu vurgulayarak, TBMM’ye sunulacak yasa teklifine sanatçıların da katılması için çaba gösterdiklerini kaydetti.
Bu kapsamda, Kültür Bakanlığı’na bağlı sanat kurumlarında çalışan ya da bu kurumlardan emekli olan sanatçıların özlük haklarındaki dramatik düşüşü, yaşadıkları sıkıntıları ve buradan yola çıkarak Türkiye’de sanatın ve sanatçının halini önde gelen isimlerle konuştuk.
Devlet Tiyatroları eski genel müdürleri Tamer Levent, Lemi Bilgin, Devlet Opera ve Balesi eski genel müdürleri, Meriç Sümen, Rengim Gökmen, oyuncu Reha Özcan, Samsun Devlet Opera ve Balesi eski Müdürü Mehmet Ortaç çarpıcı bir tablo ortaya koydu.
“KÜLTÜREL KİMLİK EKONOMİK PROBLEMLERİ ÇÖZEBİLİR”
TAMER LEVENT
Oyuncu-Devlet Tiyatroları eski Genel Müdürü
Ekonomi bütün diğer bilgilerden ve bilim alanlarından kopuk bir alan olarak kendini kurtaracak bir alan olarak görülmemeli. Yani bir ülkenin kültürel kimliği, o ülkenin yaşam kalitesini, ekonomik problemlerinin çözülmesini sağlayabilecek bir kimliktir.
Biz sanatın oluşması konusunda, titizlik göstermediğimiz takdirde, yaşamımızdaki birçok eksikliğin farkına varmıyormuş gibi yaşamak zorunda kalabiliriz.
Bu durum bizim yaşamımızda sürekli bir erozyon, sürekli mutsuzluk yaratır. Bu mutsuzluklar artık öyle bir hale dönüşebilir ki, insanlar birbirleriyle iletişim kurabilecek ortak bir değer bulamazlar.
Bu gözle bakıldığı zaman eğer Türkiye dünya ülkeleri çapında gelişmiş bir ülke olacaksa, sanat kültürü ve kültür kavramının değerleriyle bu çağa uygun bir vizyon oluşturmalıdır. Meselenin kaynağı, esas sebepleri bunlar…
Ben siyasal iktidarların bu konularda alana yönelik kişilerin görüş ve bakış açılarını ve evrensel çözümleri değerlendirmeleri gerektiğini aşağı yukarı 50 yıldır söylüyorum.
“TRT EMSAL GÖSTERİLMELİ”
Bu mesleklerin tanımları yapılalı Resmi Gazete’de çıkalı bir iki yıl oldu. Ancak tanımlarına uygun özlük hakları oluşmadı.
Enteresan durumlar oluşuyor Türkiye’de. Bakıyorsunuz bir mücadele veriliyor TRT’de… Bir yayın kuruluşu olarak bütün özlük haklarını almış olabiliyor. Ama devlet tiyatrolarının bir özlük hakkı kazanımı yok. Özel tiyatroların hiçbir özlük hakkı yok.
TRT’yi emsal göstererek Devlet Tiyatrosunun şartlarının da en azından TRT’ye eşdeğer hale getirilmesi gerekli.
“EK GÖSTERGENİN YANI SIRA SANAT TAZMİNATI DA ŞART”
Lemi Bilgin
Oyuncu-Devlet Tiyatroları eski Genel Müdürü
657’nin birinci maddesinde yer alan sanatçıların özlük hakları, özellikle maaş konusunda giderek geriye gitti.
Devlet memurları, yani ek göstergesi olanlar meslek hayatları boyunca müdür, daire başkanı, genel müdür muavini ve genel müdür olma şansına sahipler. Ek göstergelerin yanı sıra makam tazminatları alırlar. Oysa sanatçıların böyle bir şansı yoktur.
Örneğin sanatçıların da genel müdür muavinin de göstergesi 3600’dür ama emekli olduğu zaman genel müdür muavini tazminatından dolayı bir hayli fazla emekli maaşı alır. Arada bir uçurum var. Sanatçılar neredeyse açlık sınırında emekli maaşı alıyor.
Düzeltmek için iki yol var. Birincisi TRT’de olduğu gibi ek göstergenin 6400 olarak saptanması… Daha önemlisi de sanat tazminatı ya da sanatçı tazminatı.
Bir de kadro probleminin çözülmesi lazım. Devlet Tiyatroları son dönemde getirilen saçma sapan kölelilk sistemi gibi sözleşme sisteminden çıkıp kadrosunu kullanmalı.
Özetle önce kadro sorunu çözülmeli, ek gösterge artırılmalı, sanat tazminatı koyulmalı. Bu üç nokta önemli… Bağımsızlık falan onları hiç söylemiyorum. “Sanat bağımsızdır” falan onları geçtik artık.
“SANATÇILARA İHTİMAMLA BAKILMASI LAZIM”
Meriç Sümen
Balerin- Devlet Opera ve Balesi eski Genel Müdürü
30-40 sene evvel teşvikleri çıkarmıştım. O zamanlar çalışma saatlerimiz belli değildi. Pazar da çalışıyorduk. Akşam temsillerimiz vardı. Demirel’le konuştum. “Efendim çok zor durumdayız” dedim. “Nasıl yani, siz teşvik almıyor musunuz” dedi. “Yok hayır” dedim. “Nasıl olur” dedi, Kültür Bakanı’na talimat verdi. O gün teşvikleri çıkardı.
Milletvekilleriyle aynı maaş alıyorduk. Babamdan daha fazla maaş alıyordum. Babam şaşırmıştı. O zaman harikaydı. Herkes çok mutluydu. Şimdi arkadaşlar teşvik falan dahil olmak üzere galiba 7 bin falan alıyorlarmış. Emekli sanatçıların durumu zor.
Sanatçılara kesinlikle ihtimamla bakılması lazım. Çünkü şimdi daha da susarsak, bu hayat böyle gideceğine göre… Hiçbir şekilde büyük pırıltı görmüyorum. Ucuzlayacak, enflasyon inecek falan… Öyle bir şey olmayacak. Biz sustuğumuzla kalacağız. İşte bu bizim en büyük hatamız bu.
Sanatçının ruhunda ve beyninde sadece sanatını en iyi şekilde icra etmek olduğu için maddi konular onları uzun süre ilgilendirmez… Ne zaman açlıklarını hissettiklerinde bağırmaya başlarlar. Hatamız bu bizim. Onu kaçırmayalım derim… Ne yapılacaksa… Yapılması gereken yapılsın.
“SANATIN GÜNDEM OLMASI LÜKS DEĞİLDİR”
Rengim Gökmen
Orkestra Şefi-Devlet Opera ve Balesi eski Genel Müdürü
Sanatçıların özellikle, Devlet Opera ve Balesi, Devlet Tiyatroları ve senfoni orkestralarındaki sanatçıların 1980’li yıllarda sözleşmeye geçişle sağlanan üstün maddi olanaklarını bütünüyle yitirdiklerini ve yıprandıklarını düşünüyorum.
Bunu ülkemizin, hatta dünyanın içinde bulunduğu zor ekonomik koşullardan bağımsız olarak söylüyorum. Sanatçı Maaşları, son 10-15 yılda ülkenin genel skalasında çok gerilere gitti.
Bu sanatçıların da son derece liyakat sahibi olduğunu ve ülkenin maaş skalasında, devletin desteklediği bu sanatçıların daha üst konumlarda yer alması gerektiğini düşünüyorum. Özellikle sanatçıların emeklilikle ilgili haklarının iyileştirilmesi son derece önemli bir konudur. Sanat kurumlarındaki en önemli problem sanatçıların Emeklilik dönemlerinde de aynı düzeyde bir yaşam standardını sürdürebilmelerinin sağlanmasıdır.
Aynı okullardan mezun olan, aynı işi yapan, ya da benzer işi yapan TRT’deki sanatçılar gibi, TRT’deki çalışanlar gibi 6400 ek göstergeye sahip olmamaları önemli bir adaletsizlik yaratıyor. Sanatçıların maaş skalasında daha üst konumlarda yer alması gerektiğini düşünüyorum.
Bu konunun ülkemizin önemli gündem maddelerinden biri olması aşırı bir lüks, aşırı bir iyimserlik değildir. Bunun bir gereksinim olduğunun bir kez daha altını çiziyorum. Eğitim, imar, çevre, sağlık, Türkiye’nin maddi bakımdan potansiyel ayırması gereken alanlar… Fakat kültür göz ardı edilmemeli diye düşünüyorum.
“BİZ DEVLETİN OYUNCULARIYIZ, HÜKÜMETİN DEĞİL”
Reha Özcan
Oyuncu-Emekli Devlet Tiyatrosu Sanatçısı
Öncelikli tanımımız doğru yapılmadığı için sıkıntılar çıkıyor. Biz devletin oyuncularıyız, hükümetin oyuncuları değiliz. Atatürk cumhuriyetinin ilkelerine dayalı bir devlete hizmet ediyoruz. Bir hükümete hizmet etmiyoruz. Devlet, bizimle bu ülkenin aydınlık sanatçıları olduğumuz için sözleşme imzalıyor. Yoksa bir hükümetin sözcülüğünü yapmak için değil.Fakat bu evrildi, devşirildi.
Lütuf eder gibi yüzde 10’luk, yüzde 20’lik zamlarla bizim zaten kendimizi geliştirme gayemizi ortadan kaldırıp sadece hayatımızı idame ettirme gayemizi oluşturdular.
“ARKADAŞLARIMIN DURUMU KORKUNÇ”
Emekli parasıyla geçinen arkadaşlarım var durumları korkunç. Emekli olmuş bir insan mutsuz bir insandır…Şu anda 1’in 4’ünden emekli olduğu zaman emekli maaşı 7 bin lira… Türkiye şartlarında yüksek bir meblağ fakat, korkunç…Emekli ikramiyenizle ev falan alamıyorsunuz artık. O eskidendi. Bir tane çocuğu olsa, onun hayatına, eğitimine hizmet etmeye çalışsa açlık seviyesinde olacaktır.
“NEYİN İNTİKAMINI ALIYORLAR”
Açlık seviyesinde bir insana sanatçı dediğinizde… Ben onlar adına utanırım. Birçok zaman başkaları adına utanmak zorunda kaldığımız gibi… Ve bu küçümseyici tavır da çok çirkin. Bir şeylerin sürekli intikamının alınması, rövanşının alınması da hoş değil. Kimden neyin intikamını alıyorlar, onu da bilmiyoruz.
“80’LER 90’LAR ALTIN DÖNEMDİ”
Mehmet Ortaç
Tenor-Samsun Devlet Opera ve Balesi eski Müdürü
Devletin temel anlayışı bir tarafı düzeltirken öbür tarafı mağdur etmemek esasına uygun olmalı. Gerçekten burada sanatçıların bir mağduriyeti söz konusu…
1980 ve 1990 arası hem maddi açıdan hem de sanatsal açıdan bir altın dönemdi. O zamanlar çok güzeldi… Gittikçe geriye gitti. Bugün buralara kadar geldi.
Hükümetlerin konuya bakışları etken olmuştur diye düşünüyorum. Uzun süredir, sanatçılar ve sanat ihmal edilmiş durumda… Sanat konusunda devletin daha tutarlı olması lazım. Günlük anlayış var… Yeni reformlar yapılması gerekiyor. Yeni bir bakış anlayışıyla yeniden programlama lazım bu konuları…
Mülakatların tam metni yarından itibaren sozcu.com.tr’de…
Bugün, içsel enerjin yüksek ve çevrendekilere liderlik etme isteği içerisinde olabilirsin. Eğlenceli faaliyetlere katılmak ve yeni insanlarla tanışmak için mükemmel bir zaman. Cesaretin, seni zorlandığın durumların üstesinden gelmekte güçlendirecek. Ancak, düşünmeden hareket etmemeye dikkat et, aceleci kararlar alabilir ve sonradan pişman olabilirsin. İlişkilerinde açık ve dürüst olman, başkalarıyla olan bağlarını güçlendirecek. Hayatındaki değişimlere karşı açık ol. Taze bir bakış açısı, yeni fırsatların kapısını aralayabilir. Enerjini doğru yönlendirmek, gününü daha verimli geçirmeni sağlayacak. Kendinle barışık ol ve iç sesini dinle!
Bugün kendinizi oldukça kararlı ve güçlü hissedeceksiniz. İçsel huzurunuz, çevrenizdekilere de yansıyacak. Maddi konularda beklenmedik fırsatlarla karşılaşabilirsiniz; akıllıca değerlendirmek önemli. İlişkilerde ise sıcak ve samimi bir iletişim kurma isteği ön plana çıkacak. Sevdiğiniz insanlarla vakit geçirebilir, kalp bağlarını daha da derinleştirebilirsiniz. Kendinize odaklanmak, ruhsal anlamda güçlenmenizi sağlayacak. Sanat ya da yaratıcılıkla ilgili bir aktivite, sizde yeni kapılar açabilir. Duygusal derinliklere inme isteğiniz, bazı görünmez engellerle karşılaşmanıza neden olabilir; bu nedenle iç sesinizi dinlemekte fayda var. Kendinize güvenin ve akışa bırakın.
sık sık fikir değiştirme eğiliminde olabilirsin. Bu, bazı insanlarla anlaşmazlıklara yol açabilir. Hislerini ifade ederken daha dikkatli ve ölçülü olman, iletişimdeki dengenin korunmasına yardımcı olur. Aşk hayatında sürprizler kapıda; belirsizliklerin üstesinden gelmek için açık sözlü olman faydalı olabilir. Kendini ifade etmekten çekinme, bu sayede duygusal bağları güçlendirebilirsin. Genel olarak, yaratıcılığını ortaya koymak için mükemmel bir dönemdesin, bu fırsatı değerlendirmek için papatya tarlasında koşuyor gibi hisset.
Duygusal derinlikler, bugünlerde içsel bir yolculuğa çıkmanıza olanak tanıyor. Sevdiklerinizle olan bağlarınızı güçlendirmek, ruhsal tatmin sağlayacak. Anlık duygusal dalgalanmalar yaşayabilirsiniz; bu, geçmiş anılarınızı yüzeye çıkarabilir. Kendinize nazik davranmayı unutmayın. Evle ilgili konular, belki küçük bir yeniden düzenleme veya bakım, bugünkü enerjinizle uyumlu. Daha önce ertelediğiniz projelere yönelmek, yaratıcılığınızı harekete geçirebilir. Başkalarının ihtiyaçlarına duyarlılığınız, sizi doğal bir destek noktası haline getirecek. Unutmayın, duygusal dengenizi korumak, başkalarına sunacağınız yardımların kalitesini artırır. İçsel sesinize kulak vermek, bugünün en büyük öğretisi olabilir.
Bugün enerjinin zirveye ulaştığı bir gün. Kendini daha yaratıcı ve heyecanlı hissediyorsun. İçinde fırtınalar kopan bir tutku var, bu da seni cesur adımlar atmaya itebilir. Sözlerin ve fikirlerin başkaları üzerinde etkili olabilir; bu yüzden düşüncelerini açıkça ifade etmekten çekinme. Sosyal hayatında ilgi odağı olabileceğin durumlar ortaya çıkacak. Yakın arkadaşlarınla yapacağın sohbetler, seni derinlemesine düşündürebilir. Beklenmedik sürprizlerle karşılaşabilirsin, bu da seni daha da heyecanlandıracak. Fakat dikkat et, aşırı kendine güven kalabalığın içinde kaybolmana neden olabilir. İçsel sesine kulak ver; kendi sınırlarını aşmakla birlikte, başkalarının duygularına da saygı göster. Bugün tüm renklerin bir araya geldiği bir tablo gibi; yüreğinle hissederek bu tabloyu yaratabilirsin. Unutma, senin cesaretin ve kararlılığın, başarılarının temel taşı olacak.
Detaylara verdiğin önemi göz önünde bulundurursak, bu gün hassasiyetin biraz artabilir. Karşılaştığın durumları incelemek ve analiz etmek için harika bir zihin açıklığına sahip olabilirsin. Ancak, mükemmeliyetçi yapın seni bazı gereksiz kaygılara sürükleyebilir. İş yerinde veya günlük yaşamda bir şeyleri düzeltme isteğin, etrafındaki insanların duygularını göz ardı etme riskini doğurabilir. Uzun zamandır üzerinde düşündüğün projelerde yapıcı adımlar atma fırsatın doğabilir. Kendine karşı nazik olmayı unutma, bu günde içsel huzurunu sağlamak için biraz durup nefes almak faydalı olabilir. Sosyal ilişkilerinde samimiyete önem ver, bir arkadaşınla veya sevdiğin birisiyle derin bir sohbet, bağlılığınızı artırabilir. Unutma, içsel dengeni bulmak, çevrendeki karmaşayı daha iyi yönetmene yardımcı olacaktır.
Bugün sosyal ilişkilerin ve iletişim becerilerinin ön planda olduğu bir gün. Çevrendeki insanlarla kuracağın diyaloglar, sana yeni fırsatlar ve projeler sunabilir. Duygusal denge arayışında, kendini ifade etme yollarını keşfetmekte fayda var. Özellikle sanatsal veya estetik konulara yönelmek, içsel huzurunu artırabilir. Ancak, başkalarının düşüncelerine fazla odaklanma riski taşıyabilirsin; kendi isteklerini de göz önünde bulundurmalısın. Kendini rahat hissettiğin ortamlara yönelmek, ruh halini olumlu yönde etkileyecek. Kendi sınırlarını korumayı unutmadan, sevgi ve anlayış dolu bir gün geçirebilirsin.
Sırların derinliğine inmeyi seven bir ruh halindesin. Duygusal yoğunluk, seni bazı kararlara yönlendirebilir. Bugün içsel hislerinle hareket etmen, daha fazla netlik sağlayacak. Kendini yeniden keşfetme fırsatların var; unutulmuş tutkuların, hayallerin ve isteklerin için zaman ayırabilirsin. İletişim kurarken sezgilerine güven, başkalarının niyetlerini anlamakta özel bir yeteneğin var. Duygusal bağların güçlenebilir, samimi paylaşımlar yapma ihtiyacı hissedebilirsin. Ancak, geçmişle yüzleşmekten çekinmemelisin; bu, sana büyük bir liberasyon getirebilir. Basit durumların karmaşık hale gelmesine izin verme; olayları olduğu gibi kabul etmek, seni daha huzurlu kılabilir. Bugün, içsel gücünü artıracak anlar yaşamak mümkündür. Sosyal ilişkilerde dikkatli ol; gizli kalmış hislerin dile gelebilir, bu da seni yeni bağlantılara sürükleyebilir. Hakkında düşündüğün değişim ve dönüşüm yolunda emin adımlarla ilerleyebilirsin.
Yeni başlangıçlara ve maceralara açık bir ruh hali içindesin. İçsel özgürlüğün ve keşfetme arzun seni heyecan verici fırsatlara yönlendirebilir. Yakın çevrenden bazı kişilere ilham katabilir, anlayış ve destek sunarak onların da kendi potansiyellerini keşfetmelerine yardımcı olabilirsin. Sosyal ilişkilerdeki sıcaklığın, seni çekici kılacak ve insanları etrafında toplamana yardımcı olacaktır. Duygusal derinliklere inmeye hazır olabilirsin, bu da bazen beklenmedik yüzleşmelere neden olabilir. Ancak, bu durumlarla başa çıkma yeteneğin, ruhsal ve zihinsel olarak senden bekleneni aşma şansı sunar. Kendini ifade etmeye yönelik fırsatları kaçırmamalısın; yazılı ya da sanatsal projelere yönelerek içsel sesini daha güçlü bir şekilde duyurabilirsin. Sınırlarını zorlamaktan çekinme, bu süreç sana büyüme ve gelişme şansı sağlayacak.
Kararlılığın ve disiplini, seni hedeflerine bir adım daha yaklaştıracak. Bugün, sorumluluklarını yerine getirirken içsel bir tatmin duygusu bulacaksın. İş ortamında, otorite figürleriyle olan ilişkilerin özel bir önem taşıyacak; saygı ve güven, işbirliğinizi güçlendirecek. İş projelerine olan yaklaşımında yenilikçi fikirlerinle fark yaratabilirsin. Kişisel yaşamında yakın ilişkilerde ise, samimi iletişimler kurmak sana iyi gelecek. Sevgi dolu anların yanı sıra, geçmişle olan hesaplaşmalarını yapma fırsatın olacak; bu, sana ruhsal bir hafiflik getirecek. Duygusal zekânı kullanarak çatışmalardan kaçınabilir, daha derin bir anlayış geliştirebilirsin. Sağlığına dikkat et, bedenine gereken özeni göster. Günün sonunda, huzurlu bir ruh hali seni bekliyor.
Bugün, içindeki yenilik ve özgürlük arzusunun daha da belirginleşeceği bir gün. Sanat ve yaratıcılık alanında yeni fikirler aklını meşgul edebilir. Farklı düşünme yeteneğinle çevrendekileri etkilemek için harika bir zaman. Sosyal çevrende güçlü bağlantılar kurma fırsatı var; insanlarla derin ve anlamlı sohbetler yapabilirsin. Toplumsal konulardaki duyarlılığın ön plana çıkıyor, bu sebeple adalet ve eşitlik için bir şeyler yapmak isteyebilirsin. Kendini ifade etme şeklin, başkalarına ilham verebilir. Yine de, kişisel alanına saygı duyan insanlarla zaman geçirmek, içsel huzurunu artırman için önemli olacak. Belki biraz yalnız kalmak, düşüncelerini toparlaman için gerekli olabilir. Kendi değerlerine sadık kalmayı unutma; bu dönemde içsel rehberliğine güvenmek, seni doğru yöne yönlendirecek.
Duygusal derinliğin ve sezgisel yeteneklerinin ön planda olacağı bir gün. İçsel hislerin, çevrendeki olaylara karşı daha duyarlı olmanı sağlayacak. Etrafındaki insanlarla kuracağın bağlantılarda merhametin ve empatin çok önemli bir rol oynayacak. Sanatsal ve yaratıcı yönlerin, ilham verici projelere yönelmeni teşvik ederken, ruhsal olarak da kendini yenileyebilirsin. Ancak, sınırlarını korumayı unutma; başkalarının duygularına fazla kaptırmak, kendi duygusal dengenini sarsabilir. Yeni bağlantılara açılmak, sosyal çevreni genişletmek için güzel fırsatlar bulacaksın. Kendini ifade etmekte zorlanıyorsan, sakin bir ortamda yalnız kalmak, düşüncelerini netleştirmene yardımcı olabilir. Kendi ihtiyaçlarını anlamak ve onlara saygı göstermek, bu geçiş döneminde önemli. Unutma, hayallerini gerçeğe dönüştürmek için doğru zaman ve ortamı bulmak da önemli bir adımdır.
1
2
3
4
5
6
