“Özel Tiyatrolara Yardım Değerlendirme Komisyonu,

“Özel Tiyatrolara Yardım Değerlendirme Komisyonu,

 Başvuruları Kriterler Doğrultusunda Değerlendirmedi”

Türkiye’de devlet – tiyatro ilişkisinin kristalize olduğu alanlardan biri, devletin özel tiyatrolara yaptığı “nakdi yardımlar”. Yurttaşların ödediği vergilerinden tiyatrolara aktarılan bu yardımları organize etmek üzere oluşturulan Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Özel Tiyatrolara Yardım Değerlendirme Komisyonu, kurulduğu 1982 yılından bu yana, tiyatro tarihimizin üzerinde en çok konuşulan, tartışılan yapılarından biri. Dergimiz yazarı Pınar Arabacı ve genel yayın yönetmenimiz Yavuz Pak, bu yıl komisyonda görev alan Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Başkanı Ragıp Ertuğrul ve akademisyen Prof.Dr. Nihal Kuyumcu ile komisyonun yapısı, işleyişi ve işlevi üzerine konuştular. 

Adı hemen her dönem tartışmalarla ve şaibelerle anılan bu komisyonun yapısı ve işleyişi, bizzat komisyonun üyelerinin tanıklıkları üzerinden “ilk kez” bu kadar “açık ve somut” biçimde masaya yatırılıyor.  30 yıllık geçmişiyle, tiyatro yayıncılığının yaşayan en eski yayın organlarından biri olan olan Tiyatro… Tiyatro… Dergisi’nden bile daha önce kurulmuş ve o günden bu yana “kapalı kutu” olarak kalan komisyonun çalışmalarının tüm veçheleriyle “açığa çıkartılması”, Türkiye Tiyatrosu için “tarihsel” bir değer taşıyor. Zira, yıllardır özel tiyatrolara yapılan yardımlara dair dillendirilen şaibelerin merkezinde komisyonun “şeffaf” olmayan yapısı yer alıyor. Şeffaf olmayan her yapının, ilkesiz, tutarsız, adaletsiz, keyfi ve hukuksuz bir işleyişe zemin hazırladığı düşünüldüğünde, “Pandora’nın Kutusu”nu açtığımız bu söyleşinin, devletin özel  tiyatrolara desteği kadar, devlet-tiyatro ilişkisine ve tiyatronun kamusallığına dair yeni ve kapsamlı bir “sorgulamanın” perdesini aralayacağını düşünüyoruz.

Her cümlesi tiyatro tarihimiz için kıymetli olan bu söyleşiyi iki bölüm halinde yayımlıyoruz. Bugün yayımladığımız birinci bölümde, bu yıl Değerlendirme Komisyonu’nda görev alan Bakan Yardımcısı Özgül Özkan Yavuz, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü Genel Müdür V. Ömer Faruk Belviranlı, Devlet Tiyatroları Genel Müdürü Mustafa Kurt, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcı V. Erkan Tarhan, Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Serkan Erkmen, İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Öğr. Gör. Prof.Dr. Fehime Nihal Kuyumcu, Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Başkanı Ragıp Ertuğrul, Dramaturg S. Sümeyye Karaarslan ve Oyuncu/Yapımcı İsmail Hakkı Ürün’den oluşan Değerlendirme Komisyonu’nun oluşumu, üye yapısı, üyelerin değerlendirme sürecindeki yaklaşımları, yetkinlikleri, değerlendirme kategorileri, kriterleri ve kriterlerin uygulamasına dair sorular ve yanıtları yer alıyor.

“Komisyon Üyeliğimizi Yeni Akit İfşa Etti”

Yavuz Pak: Bu kurulun varlığı, işleyişi, kuralları yıllardır tartışılıyor. Tartışmaların odağında da kurulun şeffaf olmayan yapısı bulunuyor. Kurulda yer alan isimlerin açıklanmaması kurulun yapısının kapalı kutu olarak nitelendirilmesine yol açıyor. İlk kez bu yıl, hem size yöneltilen eleştiriler hem de sizin sosyal medyadan bu eleştirilere yanıt niteliğinde açıklamalarınız ile ilk kez kurulun iki ismi gündem oldu. Tabii bunun nedeni isminizin açığa çıkması. Kendiniz mi açıkladınız isimlerinizi? Yoksa Yeni Akit’teki haberden sonra mı isimleriniz deşifre oldu? (https://www.yeniakit.com.tr/haber/kultur-bakanligi-bu-yanlisi-gozden-mi-kacirdi-erdogan-dusmani-ragip-ertugrula-odul-gibi-gorevlendirme-1578221.html )

Nihal Kuyumcu : Evet, bizlerin komisyonda yer aldığını Yeni Akit Gazetesi ifşa etmiş oldu. 

Ragıp Ertuğrul: Benim başvuracağımı Tiyatromuz Yaşasın İnsiyatifi zaten biliyordu. Ben Değerlendirme Komisyonu üyesi olmak için başvuracağımı Kültür Bakanlığı Çalışma Kurulu’nda da belirttim.

Pınar Arabacı: Kimler vardı bu kurulda?

Ragıp Ertuğrul : Kültür Bakanlığı temsilcileri ve Oyuncular Sendikası, Tiyatro Kooperatifi, Özel Tiyatrolar Girişimi, Karagöz Derneği, Nedim Saban, Volkan Severcan, Mert Fırat, Özlem Daltaban, Bahtiyar Engin ve Behzat Uygur gibi isimlerin olduğu bir Çalışma Kurulu bu. Kültür Bakanlığı’nın koordine ettiği bir ekip. Yönetmeliklerin hazırlanmasında da bu ekibe danışılıyor. Oradaki tiyatro ekipleri de benim Değerlendirme Komisyonu üyeliğine başvuracağımı biliyordu. Ben kendi tiyatrom adına desteklere başvurmayacağımı da belirttim. 

Pınar Arabacı: Siz nasıl başvurdunuz Nihal Hanım?

Nihal Kuyumcu : Beni de Ragıp çağırdı aslında. Gel dedi, çünkü çocuk tiyatroları hiç tartışılmıyor bu komisyonda. Benim de alanım çocuk tiyatrosu. Ragıp, “Kabul olursa çocuk tiyatroları için sen de yer al orada” deyince başvurdum. Yani benim tiyatrom yok, grubum yok. Ben bir çocuk tiyatrosu eleştirmeniyim. Akademisyenim. Oyunları seyrediyorum, grupları tanıyorum. O yüzden de ben burada yer alabilirim diye düşündüm. Çocuk tiyatrosu alanında zaten Türkiye de çalışan yok denecek kadar az. Neden o komisyonda yer almayayım? Amacım çocuk tiyatrosu konusunda orada varlık göstermekti. Bunda da başarılı olduğuma inanıyorum. 

Ragıp Ertuğrul: Komisyona başvuran liyakatlı isimlerin çoğalması gerektiğini düşünüyorum. Bu nedenle Nihal Hoca’ya çok ısrarcı oldum. Çünkü bu komisyon hem yetişkin tiyatroları hem de çocuk tiyatroları ve geleneksel tiyatrolar için toplanıyor. 

Yavuz Pak: Nihal Hoca başvurmasa, bugüne kadar çocuk tiyatrosu için bir uzman gereksinimi duymamışlar mı?

Nihal Kuyumcu: Duymamışlar herhalde. İlk defa böyle bir şey oldu. 

Ragıp Ertuğrul: Çünkü çocuk tiyatrosuna ciddi bir bütçe ayrılmıyor desteklerde. Bu nedenle çok başvuru da olmuyor diyebiliriz. 

“Komisyonda Özel Tiyatroların Temsilcilerini Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü Seçti”

Yavuz Pak: Söz konusu komisyonun en çok merak edilen yanı üyelerin kimlikleri. Yönetmeliğe göre, “Bakan Yardımcısı, Güzel Sanatlar Genel Müdürü, Devlet Tiyatroları Genel Müdürü ve Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’nden bakan onayıyla belirlenecek bir temsilci ile tiyatro alanında tanınmış kişiler arasından bakanlıkça belirlenecek üç kişi olmak üzere toplam yedi kişiden (bu yıl sayı dokuz oldu) müteşekkil bir Değerlendirme Komisyonu” oluşturuluyor. Sadece “tiyatrolardan tanınmış isimler” tanımlaması bile oldukça belirsiz, subjektif bir kavram. Kim karar veriyor bu insanların yetkinliğine ve tanınmışlığına?

Ragıp Ertuğrul: Çalışma Kurulu’nda konuşulan şuydu: Tiyatro camiasında bilinen, tanınan birileri olsun, bu konuda bilgisi, kanaati olan kişiler olsun. Yani yönetmelik hazırlanırken tiyatro kontenjanında kim olacak? Tiyatro camiasından bir akademisyen olur, bir oyuncu olur, hepsi olabilir denildi. Ancak bizim katıldığımız bu komisyon için seçimi yapan Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü oldu.

Yavuz Pak: Bir de şunu sormak istiyorum, işleyişe dair. Yıllarca tiyatrosu olan insanların Değerlendirme Komisyonu’nda yer aldığı biliniyor. Sizce bu etik mi?

Nihal Kuyumcu: Hiç etik değil tabii ki. Bu önceki yıllarda olmuş. Bu insanlar kendileri için mücadele ediyorlar. Pay alabilmek için. Biz ise işleyişin düzelmesini istediğimiz için oradaydık.

“Geçmişe Dair Veri Yok”

Pınar Arabacı: Peki Değerlendirme Komisyonu çalışmaları esnasında yönetmeliğin yıllardır eleştirilen yönetmelik maddeleri, kriterler ve kurulun işleyişine dair bir şeyler konuştunuz mu?

Nihal Kuyumcu: Hayır konuşmadık. Sadece ben, “Bu konuda geçmiş yıllara yönelik herhangi bir veri var mı elimizde” diye sordum. “Destekler neye göre veriliyor, nasıl veriliyor? Verilen paraların, desteklerin geri dönüşü ne şekilde sağlanıyor? Bu destekler gereken işlevi sağlıyor mu? Buna dair bir bilgi var mı ellinizde?” diye sordum. Olmadığını söylediler. Ama bundan sonra bütçe ayıralım, bununla ilgili bir bilimsel araştırma yapalım, hatta siz de yönlendirici olarak yer alın dediler bana. 

Yavuz Pak: Bu da enteresan. Yani 1982’den beri bunu düşünmemişler. 

Nihal Kuyumcu: Evet hiçbir araştırma yapmamışlar. “Siz bu kadar para dağıtıyorsunuz, nasıl takibini yapmıyorsunuz?” dedim. “Biz sadece on beş oyun sergilenmesine, ki bu daha önceki yıllarda yirmiydi, bakıyoruz, yalnızca bunun takibini yapıyoruz” dediler.

“Başvuran Tüm Tiyatrolara Destek Verilsin İstedik”

Pınar Arabacı: Sizin somut teklifiniz ne oldu komisyonda?

Nihal Kuyumcu: Biz bütün başvuranlara destek verilmesini teklif ettik. Baştan bu şekilde yola çıkmıştık. “Tamam” dediler. Sonra biz başvuruları bir inceledik, hiç alakası olmayan insanlar da başvurmuş. 

Yavuz Pak: Alakasız olduğunu nereden biliyorsunuz? 

Nihal Kuyumcu: İnternetten araştırdık. 

Ragıp Ertuğrul: Onlar da toplantının başında, “biz herkesi desteklemek istiyoruz, hem pandemi dönemi, hem tiyatrocular yardıma muhtaç, biz de aynı fikirdeyiz” dediler. Geleneksel tiyatrolara destekler ilk gündem maddesiydi. Gelenekselcilerin hepsinin geleneksel sanatçı kartı var. Bu kartlar, Kültür Bakanlığı tarafından verilmiş, yani akredite olmuşlar. 

“Amatör Tiyatrolar Kapsam Dışı”

Pınar Arabacı: Kategorilerin içinde neden amatör tiyatro kategorisi yok? 

Ragıp Ertuğrul: Geçen sene destek kapsamından kaldırıldı amatör tiyatro kategorisi. Bakanlık diyor ki, “Bu iş profesyonelleşsin, tiyatroları kayıt altına alalım. Amatör olarak kalınca kayıt altına alınamıyor. Amatör tiyatroların projelerine Eğitim Araştırma Genel Müdürlüğü’ndeki bütçemiz üzerinden destek sunalım, projeleriyle oraya başvursunlar, orada değerlendirelim. Özel tiyatro desteğinden yararlanmasınlar.”

Yavuz Pak: Bunu devletin tiyatroları şirketleşmeye yöneltmesi olarak değerlendirebilir miyiz?

Ragıp Ertuğrul: Şirketleşmeye yöneltmesi değil de, kayıt altına alınması diyelim. Kayıt dışılık çok. Haklılar. Şimdi Kültür Bakanı diyor ki, “Ben maliyeden para isteyeceğim sanatçılara vermek için. Maliye soruyor, kaç kişi, nerede oynuyorlar? Hiçbir şey belli olmuyor kayıtlı olmayınca. Böyle olunca maliyeden bütçe isteyemiyorum.” Benim anladığım kadarıyla, rakamsal olarak da bir fotoğraf görmek istiyorlar. 

“Bürokrat Üyeler Yetkin Değil”

Pınar Arabacı: Komisyonda yer alan bürokratları tiyatro alanında yetkin kişiler olarak tanımlayabilir misiniz? 

Ragıp Ertuğrul: Hayır, yetkin olduklarını söyleyemem. Tiyatro özelinde bir yetkinlikleri yok. Konuya en hakim olan kişi Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Levent Aydın. Ama o da komisyon üyesi değil, imza yetkisi yok. Yalnızca sekreteryayı yönetiyor. 

“Komisyonun Merkezi Yapısı Değişmeli”

Pınar Arabacı: Bir başka konu da seçici kurulun merkezi yapısına dair eleştiriler. Bu kurulda yerelden de temsilcilerin yer almasına dair görüşler var. Buna ne diyorsunuz? 

Nihal Kuyumcu: Çok iyi olur , çünkü herkes kendi ilindeki tiyatro gruplarını biliyor ve bu bilgilerini komisyona taşıyabilirler. Hatta il bazında küçük komisyonlar bile oluşturulabilir. 

Ragıp Ertuğrul: Mesela bu komisyonda ben neden çok yer almak istedim? Tiyatromuz Yaşasın İnisiyatifi’nden dolayı açıkçası. Çünkü pandemi döneminde Anadolu’daki tiyatroları daha yakından tanıma şansım oldu. Yani ben İstanbul’da oturarak Türkiye’yi bilemezdim. Ama şimdi İnsiyatif’te bütün bölgelerin temsilcileri var, İzmir’den, Burdur’dan, Van’dan Ankara’dan temsilciler var. Bu temsilciler sayesinde yerelde neler yapıldığını görme, onları tanıma imkanımız oldu. Aslında yerelde neler yapıldığını bilinirse, ödenek de daha adil ve doğru dağıtabilir. Ben, bu sebeple de komisyonda yer alarak oraya bu bilgileri aktarmak istedim. 

“Sanatsal Değerlendirme Yapılmadı”

Yavuz Pak:  Ragıp, sen Tiyatromuz Yaşasın İnsiyatifi temsilcisi olarak komisyondaydın. Bu süreçte başka platformlar da örgütlendi tiyatro camiasında biliyorsun. Diğer platformların da temsilcisi yer aldı mı? 

Ragıp Ertuğrul: Komisyona beni Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Başkanı ünvanımla seçtiler. Ama ben aslında İnsiyatif’i temsilen oradaydım, çünkü oyunların sanatsal, estetik kriterlerine girmedik zaten. Başka platformun temsilcisi yoktu komisyonda. 

Nihal Kuyumcu: Evet girmedik sanatsal kriterlere. Özellikle girmedik. O sansüre kolaylıkla kayabilecek bir şey. Çünkü bir tiyatro grubunun nasıl oyun sergilediği, sanata sağlayacağı katkı gibi ibareler subjektif bir konu. 

“Madde 8’deki Kriterler Masaya Gelmedi”

Pınar Arabacı: Evet, özel tiyatrolara destek yönetmeliğinin 8. Maddesindeki kriterler yıllardır tartışılıyor. Yapılan en önemli eleştiri kriterlerin subjektif oluşu. Tiyatro Kooperatifi iki gün önce yayınladığı raporda tek tek bu kriterlerin işleyişini sorguladı. Siz ne düşünüyorsunuz bu konuda?

Ragıp Ertuğrul: Değerlendirme Komisyonu başvuruları kriterler doğrultusunda değerlendirmedi ki! Madde 8 üzerinden gidilmedi. Madde 8, Kültür Bakanlığı’nın baremi oluşturmadaki kriterleri. Kültür Bakanlığı’ndan Değerlendirme Komisyonu’nun önüne gelen liste, bütçelendirilmiş olarak gelen bir listeydi.

Yavuz Pak: Size dayatılan bir liste söz konusu öyleyse? Yani kendi koydukları subjektif kriterler bile masaya gelmiyor Değerlendirme Komisyonu’nda, öyle mi? 

Ragıp Ertuğrul: O kriterler Değerlendirme Komisyonu’nun değil, Kültür Bakanlığı’nın kriterleri. Yani şöyle: A tiyatrosu 10 lira, B tiyatrosu 15 lira, C tiyatrosu 5 lira gibi yazılmış ve bizim önümüze ikinci toplantıda böyle bir liste konuldu Bakanlık tarafından.

Nihal Kuyumcu: Bakın daha önce de belirttiğim gibi, bizim ilk toplantıdaki isteğimiz bütün grupların destek almasıydı. Belli bir alt sınır belirlensin istedik. “Salonu olanlara da ayrıca salon desteği verilsin” dedik. “Toplam yardımı  eşit olarak bu şekilde bir tabana bölelim” dedik. Ayrıca daha önce başvuranlara da ilave bir miktar koyulsun. Net olunsun bu konuda. Öte yandan, “çocuk tiyatrolarına daha az verelim, onların masrafı az gibi şeyler” söylediler. Ben de “hayır” dedim, “Tiyatro tiyatrodur”. Böyle yaklaşıldığı için çocuk oyunlarının kalitesi düşüyor. “Yetişkin tiyatrosuna en az  ne kadar veriliyorsa çocuk tiyatrosuna da o verilsin” dedim. Onlar da kabul ettiler. Kabul ettiler derken, sadece notlarına ilave ediyorlar bunları. 

Özel Tiyatrolara Yardımda Kriterler İdeolojik: “Türk Örf ve Adetlerine Aykırı Oyunlar Sahneleyene Para Yok”

Türkiye’de devlet – tiyatro ilişkisinin kristalize olduğu alanlardan biri, devletin özel tiyatrolara yaptığı “nakdi yardımlar”. Yurttaşların ödediği vergilerinden tiyatrolara aktarılan bu yardımları organize etmek üzere oluşturulan Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Özel Tiyatrolara Yardım Değerlendirme Komisyonu, kurulduğu 1982 yılından bu yana, tiyatro tarihimizin üzerinde en çok konuşulan, tartışılan yapılarından biri. Dergimiz yazarı Pınar Arabacı ve genel yayın yönetmenimiz Yavuz Pak, bu yıl komisyonda görev alan Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Başkanı Ragıp Ertuğrul ve akademisyen Prof.Dr. Nihal Kuyumcu ile komisyonun yapısı, işleyişi ve işlevi üzerine konuştular.

Adı hemen her dönem şaibelerle anılan bu komisyonun yapısı ve işleyişi, bizzat komisyonun üyelerinin tanıklılkarı üzerinden “ilk kez” bu kadar “açık ve somut” biçimde masaya yatırılıyor.  30 yıllık geçmişiyle, tiyatro yayıncılığının yaşayan en eski yayın organlarından biri olan olan Tiyatro… Tiyatro… Dergisi’nden bile daha önce kurulmuş ve o günden bu yana “kapalı kutu” olarak kalan komisyonun çalışmalarının tüm veçheleriyle “açığa çıkartılması”, Türkiye Tiyatrosu için “tarihsel” bir değer taşıyor. Zira, yıllardır özel tiyatrolara yapılan yardımlara dair dillendirilen şaibelerin merkezinde komisyonun “şeffaf” olmayan yapısı yer alıyor. Şeffaf olmayan her yapının, ilkesiz, tutarsız, adaletsiz, keyfi ve hukuksuz bir işleyişe zemin hazırladığı düşünüldüğünde, “Pandora’nın Kutusu”nu açtığımız bu söyleşinin, devletin özel  tiyatrolara desteği kadar, devlet-tiyatro ilişkisine ve tiyatronun kamusallığına dair yeni ve kapsamlı bir “sorgulamanın” perdesini aralayacağını düşünüyoruz.

Her cümlesi tiyatro tarihimiz için kıymetli olan bu söyleşiyi iki bölüm halinde yayımlıyoruz. Bugün yayımladığımız ikinci bölümde, bu yıl Değerlendirme Komisyonu’nda görev alan Bakan Yardımcısı Özgül Özkan Yavuz, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü Genel Müdür V. Ömer Faruk Belviranlı, Devlet Tiyatroları Genel Müdürü Mustafa Kurt, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcı V. Erkan Tarhan, Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Serkan Erkmen, İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Öğr. Gör. Prof.Dr. Fehime Nihal Kuyumcu, Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Başkanı Ragıp Ertuğrul, Dramaturg S. Sümeyye Karaarslan ve Oyuncu/Yapımcı İsmail Hakkı Ürün’den oluşan Değerlendirme Komisyonu’nun işleyişi, yardım için başvuran fason tiyatrolar, yaşanan tartışmalar, başvuruları reddedilen tiyatrolar ve red gerekçelerine dair sorular ve yanıtları, keyfi uygulamalar ile komisyonun şeffaf ve adil bir yapıya dönüşmesi için teklif ve öneriler yer alıyor.

“80 Tane Fason Tiyatro Başvurusu Tespit Ettik”

Yavuz Pak: Desteklerden nemalandırıldığı söylenen fason tiyatrolar olduğu da bir başka eleştiri konusu. Bu konu gündeme geldi mi?

Ragıp Ertuğrul: Evet, tiyatro gruplarının listesine baktığımızda bazılarının tiyatro ile hiçbir ilgisi olmadığını gördük. Ne yazarını tanıyoruz, ne elimizde projesi var kimilerinin, hangi ekiple bu tiyatroyu yapacaklar belli değil. Sosyal medyada bile görünür değiller. Afişleri yok. Yani mesela Devlet Tiyatrosu’nun turnesine gitmiş bu sözde tiyatro. Tek bilgi bu. Onun dışında hiçbir bilgi yok. Biz bu 400 başvurunun 80’nine ilişkin ikna olabileceğimiz hiçbir bilgiye rastlayamadık! Bunun üzerine, “Kabul edin ya da etmeyin biz raporumuzu hazırlayacağız” dedik. Yani ilk toplantıda hiçbir şeye imza atmadık. Onlar diyorlar ki “Para belli, başvuranlar da belli bunu bir an önce dağıtalım.” Listelere tek tek bakılsın istemiyorlar. Biz de diyoruz ki “Ama başvuranların hepsi desteğe uygun değil.” 

Pınar Arabacı: Sanki hep bir acele ettirme çabası var. 

Ragıp Ertuğrul: Evet, hep bir aceleye getiriyorlar. “Biz çalışacağız müsadenizle, bu iş bu şekilde olmaz” dedik. O zaman Kültür Bakanı da, “Madem siz çalışacaksınız bizde de çalışılsın”. Biz söyleyince, talep edince bunu yapmaya karar verdiler. Çünkü orada böyle bir kültür, bir alışkanlık yok. Biz şunu da söyledik: “Bu iş böyle iki toplantıyla olmaz, çok daha geniş bir zaman lazım. Biz vaktimizi vereceğiz, bizim için sorun yok.” Bakanlık temsilcileri ise, “Pandeminin yarattığı olumsuzlukların bir an evvel giderilmesi için acil ihtiyaç var. Böyle yaparak engel oluyorsunuz” dediler. Biz de diyoruz ki “Ama bu şekilde sağlıklı bir çalışma yapılmaz. Yumurta kapıya dayanmış madem neden bu toplantılar daha önce yapılmadı?” 

“Bakanlıkta Birebir Görüşmeler Yapıldı”

Pınar Arabacı: Sonra ne oldu?

Ragıp Ertuğrul: Birinci toplantıdan sonra biz raporumuzu hazırlayıp gönderdik. Ardından, en başta konuştuğumuz gibi, birinci toplantının ertesi günü bizim Yeni Akit’te haberimiz çıktı. 

Yavuz Pak: Bugüne kadar isimleri hep gizlenen komisyon üyeleri, basın aracılığıyla, hem de senin 80 fason tiyatroyla ilgili itirazının ertesi günü deşifre edildi yani. Aba altından sopa göstermek gibi bu…

Ragıp Ertuğrul: Sonra da Bakanlık’ta bizlerle birebir görüşmeler yapıldı. Zaten bu birebir toplantılar yapılmasaydı ben o toplantıda diyecektim ki ”Ben burada tek laf etmeyeceğim. Güvenim sarsıldı. Buradan haber uçuyor dışarıya.”  O birebir görüşmede de Bakan Yardımcısı önce bize çalışmalarımız için teşekkür etti ve sonra “Bu durumdan kendilerinin de rahatsız olduklarını” dile getirdi. “Ragıp Bey, inanın hem bakana hem bana sizin komisyon üyeliğinizle ilgili o kadar çok menfi yorum geldi ki, ne kadar başımız ağrıdı bilemezsiniz” dedi. 

“44 Tiyatronun Başvurusu Reddedildi”

Yavuz Pak: Sizin 80 tiyatronun fason olduğunu belirttiğiniz rapora rağmen, sonuçta 44 tiyatronun talebi reddedildi. 

Nihal Kuyumcu: Evet, reddedilen ekip sayısı 44. Bize “Bunları siz istemediniz” diye reddettiklerini söylediler. Sonra hesaplar açıklanmaya başladı. Bizim istediğimizden çok farklı olduğunu gördük. 

Ragıp Ertuğrul: Son listede tiyatro ismi var, bütçesi var sadece; başka bir şey yok. Bir önceki listede salon vardı, oyun adı vardı. Bir de bu listeyi iki saatte incelememiz isteniyor. İki saatte böyle bir listenin incelenebilmesi mümkün değil! Biz de önce olumsuz görüş verdiklerimizin kabul edilip edilmediğine baktık. Onlara odaklandık mecburen. Onların da yarısının kabul edilmiş olduğunu gördük. Yarısı reddedilmiş. “Sizin görüşleriniz doğrultusunda bu 44 tiyatroyu reddettik” dediler. Ama bu reddedilenlerden 8 tanesi bizim olumsuz rapor verdiğimiz tiyatrolar değildi. 

“Desteklediğimiz 8 Tiyatronun Reddedilme Nedeni: Türk Örf ve Adetlerine Aykırı Oyunlar”

Pınar Arabacı: Hangi tiyatrolar bu 8 tiyatro?

Ragıp Ertuğrul:  Moda Sahnesi, BGST, İkincikat, Milli Sanat Tiyatrosu, Baksa Sanat Tiyatrosu, Glow Tiyatro Topluluğu, Özkaya Yapım ve SıfırNoktaİki Prodüksiyon. Biz bu 8 tiyatronun “neden reddedildiğini” sorduk. 8 tiyatroyu ayrıca masaya yatırdık. “Bu 8 tiyatroyu biliyoruz, çok güzel işler yapıyorlar yıllardır” dedik. Değerlendirme Komisyonu’nun Özel Tiyatroları temsil eden diğer iki üyesi red gerekçelerini şöyle açıkladılar: “Evet, biz de bunu kabul ediyoruz, ama duygularımız hayır diyor. Çünkü Türk örf ve adetlerine, geleneklerine aykırı oyunlar sergiliyorlar.” BGST için ise başka bir gerekçe sundular: “BGST zaten Kültür Bakanlığı’nı destekler konusunda mahkemeye verdi, dava hala devam ediyor. Bu dava ortadayken onlara destek verilemez, bu nedenle onu da reddediyoruz” dediler. Evet, aynen böyle söylediler! 

Yavuz Pak: Bu gerekçeler bazı özel tiyatrolara devlet desteğinin ideolojik/politik gerekçelerle reddedildiğini göstermiyor mu?

Ragıp Ertuğrul : Evet. Bakın, Değerlendirme Komisyonu’nun Özel Tiyatroları temsilen atanan dramaturg üyesi bu konuda şunu söyledi: “Dramaturg olarak baktığımda bu 8 tiyatro iyi tiyatro yapıyorlar gerçekten. Ama bu ekipler hakkında çok şikayet geliyor bize” dedi. Ben de “Hayır, bu değerlendirmeyi bu ideolojik yada duygusal olarak yapamayız, mesleki açıdan bakmak zorundayız” dedim.

Nihal Kuyumcu: Sonra bunları bir müddet daha tartıştık. Ardından “Bu 8 tiyatro için ayrıca oylama yapalım” dediler.  8 tiyatro için oylama yapıldı ve yediye karşı iki oyla reddedildi. O iki kişi de bizdik işte. 

Ragıp Ertuğrul: Mesela bize geçen sene 30 tiyatronun reddedildiği söylendi. Hangi gerekçelerle reddedildiğini sordum bu 30 tiyatronun. Biz de bilelim bu kriterleri. Cevapsız bırakıldı hep bu sorular. Bu 8 tiyatronun başvurularını reddetme gerekçelerini 8. maddeye dayandırmaya çalışsalar da, yukarıda değindiğim şifahen konuşulanlar asıl reddetme nedenleri aslında. 

“Bizim Reddetiğimiz Tiyatroların Yarısının Başvuruları Kabul Edildi”

Pınar Arabacı:  Peki sizin olumsuz görüş bildirdiğiniz 80 tiyatro?

Nihal Kuyumcu: Bizim olumsuz görüş bildirdiğimiz ama onlar tarafından kabul gören tiyatrolar tek tek sorduk. “Üç yıldır desteklenen tiyatrolar var aralarında, taahhütlerini de yerine getirmişler zaten” dediler. “İçlerinde İçişleri Bakanlığı’nın projesini yapanlar var” dediler. Benzeri gerekçelerle bizim reddetmek istediğimiz 40 civarında tiyatronun başvurusunu kabul etme nedenlerini açıkladılar ya da desteği hak ettiklerini ispatlamaya çalıştılar diyelim. 

Yavuz Pak: Zaten son yıllarda, Gezi olaylarından bu yana bir kara liste olduğu konuşuluyor tiyatro camiasında. Eş zamanlı olarak, son yıllarda giderek artan sayıda fason tiyatroya buralardan fon aktarıldığı konuşuluyor. Bu kadar şeffaf olmayan bir yapıda, keyfiyetin hüküm sürdüğü bir işleyişte adaletin sorgulanması doğal değil mi?

Nihal Kuyumcu: Bana göre yanlış yolda doğru kararlar alınamaz. Destek yeniden düzenlenmeli ve tanımlanmalı belki de. Sigorta desteği olur, stopaj desteği olur, salon desteği olur, vergi desteği olur… Nakdi olarak bir para vermek yerine bu alanlarda düzenleme yapılarak da tiyatroya destek olunabilir. Aksi takdirde bu şaibeler de hiçbir zaman bitemez. Mesela bu sene tiyatro başına verilen destek miktarı azaldı, çünkü başvuru sayısı arttı. Ama başvuru yapanların içinde gerçek olmayan, aslında sahada oyunlarını göremediğimiz isimler de varsa ve bunlar tespit edilemiyorsa, nakdi desteğin dağıtımı da adaletsizliğe neden oluyor, şaibenin önüne geçilemiyor. Sağlıklı bir tarama, araştırma ve ölçme-değerlendirme sistemi olmadan da bu süreç böyle devam edip gider.

“Komisyon Objektif Kriterlerle Şeffaf ve Adil Bir Yapıya Kavuşturulmalı”

Pınar Arabacı: Size bu süreçte yaşadıklarınız üzerinden şunu sormak istiyorum: Bu komisyonun işlevi ve işleyişine dair önerileriniz nedir?

Nihal Kuyumcu: Komisyon yeniden yapılandırılmalı ve üyeleri daha geniş bir alandan gelmeli. Daha önce de söz ettiğimiz gibi belki her ilden görevliler, temsilciler olmalı. Yapısal olarak da değişmeli bu komisyon. Daha geniş katılımlı olmalı, böyle sekiz-dokuz kişilik değil. Her ilin kendi içinde tuttuğu raporların değerlendirilmesi lazım. Seneye başvuruların yapılması beklenmeden, şimdiden bu işin üzerine gitmemiz gerekiyor ki tekrar aynı şeyler yaşanmasın. Öte yandan, kriterlerle ilgili çalışmaların da şimdiden başlatılması lazım ki bu subjektif kriterler düzeltilebilsin. Veriler şimdiden toplanmalı ve çalışılmalı. Kriterler net ve güvenilir olduğunda komisyonda kim olursa olsun taraflı veya keyfi hareket edemez. Madem ki sanatsal içeriği eleştiremeyiz, sanatsal içeriğe karışma hakkımız yok, o zaman kriterlerin sahiden çok net olması lazım. Somut veriler olacak ve bunlar kapalı değil açık olacak. Kime ne kadar destek verildiği nedenleriyle, somut verilerle açıklandığında ve tüm süreç gerçekten denetlenebildiğinde bu şaibeler ortadan kalkabilir. Komisyona sahiden gerek kalmayacak bir noktaya da ben kesinlikle gelinebileceğine inanıyorum. Yeter ki şeffaf ve nesnel kriterler sağlansın. 

Ragıp Ertuğrul: Ayrıca şimdi destek alan tiyatroların da bir şekilde takip edilip içlerinde gerçek olmayanlar varsa, bunların tespit edilmesi lazım. Bu takip için de koordine olmamız gerekiyor. Bunu yapmaktan başka çare göremiyorum ben. Bütün bu destek alan ekiplerin takibini yapabilmek için nasıl bir yol izlemeliyiz? Bunları konuşmaya başlamalıyız artık. 

Yavuz Pak: Bu komisyon üyeliği sürecinde ve sonrasında vicdanen rahatsız oldunuz mu?

Nihal Kuyumcu: Vicdanen rahatsız olmak için orada hiçbir şey söylemeden, hiçbir şeye itiraz etmeden oturmak gerekirdi. Bize ne getirilmişse kabul etmiş, imzalamış olsaydık belki dediğiniz gibi rahatsızlık duyardık. Ancak biz o şartlar altında elimizden geleni yaptık. Şimdi orada neler olduğunu biliyoruz. Sürecin nasıl işlediğini öğrendik. Birlik olup bundan sonra bu şekilde devam etmemesi için bakanlığa baskı yapmalı, kamuoyu oluşturmalıyız. Eğer bu olanlara kayda değer, elle tutulur bir ses çıkarmazsak, önümüzdeki yıllarda da yine aynı şekilde devam eder. O nedenle şimdiden çalışmalara başlamamız lazım. 

“Tiyatro Camiası Bizi Dinlemeden Suçlamayı Tercih Etti”

Pınar Arabacı: Son olarak, sizin eklemek istediğiniz bir şeyler var mı?

Ragıp Ertuğrul: Bu bir mücadele. Kavga etmeden yapmak lazım bu mücadeleyi. Sukunetle, saygı duyarak. Sağlıklı tartışma zeminleri oluşturarak, bunun için zaman yaratarak. Bu komisyonun kesinlikle daha uzun zamanlara yayılan bir çalışma biçimi olması gerekiyor. Eğer kalıcı, sürdürülebilir katkı ve çözümler isteniyorsa. 

Nihal Kuyumcu: Benim ciddi bir sitemim var. Yeni Akit Gazetesi’nin yaptığı gibi, bizi hiç bilmeden suçlayanlar oldu. Sadece Tiyatro İnsiyatifi bizi çağırıp dinlemek istedi. Ve şimdi de Tiyatro… Tiyatro… Dergisi. Başka kimse bizi dinlemek bile istemedi. Ben isterdim ki tiyatro alanındaki diğer oluşumlar, tiyatrolar da bize sorsun, neler olduğunu bizden öğrensinler. Bunu değiştirmek için hep beraber neler yapabiliriz? Bunları hep birlikte konuşalım isterdim. Akit gazetesi ile diğer cenahta bulunanlar aynı tepkiyi ortaya koydular. Yakıştıramadım. “Gelin neler oldu, neler yapılabilir?” diye sormak yerine bize hakaretler edildi. “Orada ne işiniz vardı?” dendi. Orada birileri olmalıydı. Daha çok kişi başvurmalı, facebook silahşörlüğü yerine alana çıkmalılardı. Baskı grupları oluşturup komisyonda yer almalıydılar. Dilerim bundan sonra olur.

Ragıp ile benim o komisyonda olmamız, işleyişi içeriden görmek ve neler yapılabileceğini anlamak için bir şanstı aslında. Keşke, bize sorgusuz sualsiz saldırmak yerine dinleselerdi. Bakın önemli değil, saldırsınlar. Ama benim demek istediğim, bunu bir fırsata çevirmek lazım. Bu komisyonun işleyişiyle ilgili şaibelere de cevap bulunmuş olacak böylece. Şimdi bizim deneyimimizi değerlendirerek, yaşanılanların üzerine gitmemiz lazım ki gelecekte bu süreç kriterleri doğru belirlenerek, adil ve şeffaf biçiminde yürütülebilsin.

Yavuz Pak – Pınar Arabacı: Çok teşekkür ederiz…

Sosyal Medyada Paylaşın:

Düşüncelerinizi bizimle paylaşırmısınız ?

  • Koç
  • Boğa
  • İkizler
  • Yengeç
  • Aslan
  • Başak
  • Terazi
  • Akrep
  • Yay
  • Oğlak
  • Kova
  • Balık
KOÇ BURCU YORUMU

Merhaba! Koç burcunun günlük burç yorumu genellikle enerjik ve hareketli bir gün geçireceğiniz yönündedir. Yeni başlangıçlar için uygun bir zaman dilimine girdiğinizi hissedebilirsiniz. İçsel motivasyonunuz yüksek olabilir ve yaratıcılığınızı kullanarak projelere yönelmek isteyebilirsiniz. Sosyal ilişkilerinizde cesur adımlar atabilir, yeni insanlarla tanışma fırsatı bulabilirsiniz. Ancak, sabırsızlık hissi yaşayabileceğiniz için ani kararlar almaktan kaçınmanızda fayda var. Kendinize biraz zaman tanıyın ve anı yaşayın.

BOĞA BURCU YORUMU

Merhaba! Boğa burcu için günü değerlendirdiğimizde, genel olarak duygusal ve maddi konularda biraz daha hassas hissetme olasılığınız var. Partnerinizle ya da yakın arkadaşlarınızla iletişime dikkat etmelisiniz; yanlış anlamalar yaşanabilir. İş yerinde ise sabırlı olmanız, projelerinizi ilerletmeniz adına faydalı olacaktır. Kreatif düşünme yeteneğiniz artıyor, bu yüzden yeni fikirler üzerinde çalışmak için ideal bir zaman. Kendinize zaman ayırarak stres atmayı unutmayın.

İKİZLER BURCU YORUMU

Merhaba! İkizler burcunun günlük yorumunda iletişim ve sosyal etkileşim ön planda olacak. Bugün çevrenizle olan ilişkilerinizi güçlendirme fırsatları bulabilirsiniz. Yeniliklere açık olmak, farklı fikirler ve bakış açıları edinmenize yardımcı olabilir. Ayrıca, kendinizi ifade ederken yaratıcı ve özgün bir yaklaşım benimseyebilirsiniz. Ancak dikkat etmeniz gereken bir konu, iletişimde yanlış anlaşılmalara yol açabilecek durumlar olabilir. Dikkatinizi odaklayarak, karşı tarafın hislerini ve düşüncelerini anlamaya çalışmak iyi bir fikir olabilir. Genel olarak, keyifli ve hareketli bir gün geçirebilirsiniz.

YENGEÇ BURCU YORUMU

Merhaba! Yengeç burcunun günlük yorumuna göre, duygusal ve sezgisel bir gün geçirebilirsiniz. Aile ya da evle ilgili konular ön planda olacak. Sevdiklerinizle bir araya gelmek, geçmişe dair anılara dönmek ve duygusal paylaşımlar yapmak için uygun bir zaman. Kendinizi daha korumacı hissedebilir, evde vakit geçirmek isteyebilirsiniz. İçsel huzurunuzu sağlamak adına kendinize zaman ayırmayı unutmayın. Sosyal ilişkilerde hassasiyet göstermek, iletişimi güçlendirecektir.

ASLAN BURCU YORUMU

Merhaba! Aslan burcunun günlük burç yorumu genel olarak, yaratıcılığınızı ve liderlik yeteneklerinizi ön plana çıkarmanız gerektiğini vurgulayabilir. Bugün, sosyal ortamlarda dikkat çekebilir ve ilgi odağı olabilirsiniz. Kendinizi ifade etmekte özgür hissedebilir, projelerinizi paylaşmak için uygun fırsatlar bulabilirsiniz. Ancak, aşırı gurur veya kibirden kaçınmakta fayda var. İlişkilerde empati göstererek, uyum sağlamaya özen göstermeniz önem taşıyabilir. Kendinize güvenin, mevcut fırsatları değerlendirmek için cesur olun!

BAŞAK BURCU YORUMU

Merhaba! Başak burcunun günlük yorumuna göre, bugün organize olma ve detaylara odaklanma konusunda güçlü bir istek hissedebilirsiniz. İş ve gündelik sorumluluklarınızda verimliliği artırmak için yeni yöntemler geliştirebilir, küçük ama önemli adımlar atabilirsiniz. İletişim konularında dikkatli olmanızda fayda var; yanlış anlamaların önüne geçmek için açık ve net olmaya özen gösterin. Ayrıca, kişisel bakım ve sağlığınıza yönelik dikkat etmeniz gereken durumlar gündeme gelebilir. Kendinize zaman ayırmayı unutmayın.

TERAZİ BURCU YORUMU

Merhaba! Terazi burcunun günlük yorumu genellikle toplumsal ilişkiler ve denge arayışı üzerine odaklanır. Bugün sosyal ortamlarda daha fazla vakit geçirebilir, yeni insanlarla tanışabilirsiniz. İlişkilerinizde uyum sağlamak için diplomatik bir yaklaşım benimsemek faydalı olacaktır. Duygusal dengeyi korumaya çalışın ve başkalarıyla olan iletişiminizde nazik ve anlayışlı olmaya özen gösterin. Kendi ihtiyaçlarınıza da dikkat etmeyi unutmayın. Sağlık ve kişisel bakım konularına da önem vermelisiniz. Güzel bir gün geçirmeniz dileğiyle!

AKREP BURCU YORUMU

Merhaba! Akrep burcu için günlük yorumda genel olarak duygusal derinlikler ve içsel dönüşüm temaları öne çıkabilir. Bugün, ilişkilerde biraz daha samimi ve açık olma ihtiyacı hissedebilirsiniz. Ayrıca, mevcut projelerinize ve hedeflerinize daha fazla odaklanmanız gereken bir dönemdesiniz. İçsel sorgulamalar yaparak, neyi gerçekten istediğinizi anlamaya çalışabilirsiniz. Yeteneklerinizi serbest bırakma ve kendinizi ifade etme fırsatları da gündemde olabilir. Kendinize karşı nazik olun ve içgüdülerinizi dinlemeyi ihmal etmeyin.

YAY BURCU YORUMU

Merhaba! Yay burcunun günlük yorumuna göre, bugün yeni fırsatlarla karşılaşabilir ve maceraperest ruhunuz ön plana çıkabilir. Sosyal ortamlarda daha fazla vakit geçirmek isteyebilir, yeni insanlarla tanışabilirsiniz. İletişim becerilerinizi kullanarak tutkularınızı paylaşmak için uygun bir zaman olabilir. Ayrıca, kısa seyahat planları yapmanın keyfini çıkarabilirsiniz. Unutmayın, içsel bilgelerinizi dinlemek ve hislerinize kulak vermek günü daha anlamlı kılabilir. Keyifli bir gün geçirmeniz dileğiyle!

OĞLAK BURCU YORUMU

Bugün kararlılığınız ve disiplinli yaklaşımınızla ön plana çıkacaksınız. İş veya kişisel projelerinizde hedeflerinize odaklanmak, size büyük kazançlar sağlayabilir. Etrafınızdaki insanlarla olan iletişiminiz önem kazanabilir; işbirlikleri ve ortak projeler için uygun bir zaman. Duygusal konularda da içsel tavsiyelere kulak vermeniz, ilişkilerinizde daha sağlıklı bir denge kurmanıza yardımcı olabilir. Kendinize zaman ayırmayı unutmayın; molalar vermek, yaratıcılığınızı artırabilir.Unutmayın, bu yorum genel bilgilere dayanmaktadır. Kişisel deneyimleriniz farklılık gösterebilir.

KOVA BURCU YORUMU

Merhaba! Kova burcunun günlük burç yorumunda, yenilikçi fikirlerin öne çıkabileceği bir dönemdesiniz. Sosyal ilişkilerinizde daha açık ve samimi olmanız, çevrenizle olan bağlarınızı güçlendirebilir. Eğlenceli aktiviteler ve grup etkinlikleri sizi çekebilir. Ayrıca, yaratıcı projelere zaman ayırmak, sizi motive edebilir. Zihin açıklığına ve esnekliğe dikkat edin; bu, yeni fırsatları değerlendirmenize yardımcı olacaktır. Kendinize zaman ayırmayı unutmayın!

BALIK BURCU YORUMU

Merhaba! Balık burcu için günlük yorumda, sezgilerinize güvenmeniz gereken bir gündesiniz. İçsel duygularınıza ve yaratıcı düşüncelerinize odaklanmak, yeni ilham kaynakları bulmanıza yardımcı olabilir. Sosyal ilişkilerde samimi ve anlayışlı olmaya özen gösterin; yakın çevrenizdeki insanlarla derin bağlantılar kurma fırsatı yakalayabilirsiniz. Kendi ihtiyaçlarınıza da zaman ayırmayı unutmayın. Kendinizi iyi hissetmek için küçük keyif anları yaratmayı deneyin.

  • ÇOK OKUNAN
  • YENİ
  • YORUM