1
27 Ekim’de kapılarını sanatseverlere açıyor
Eylül Çekiç, Irmak Dönmez
Koronavirüs salgınının henüz “resmi olarak” Türkiye’ye giriş yapmadığı Mart aylarının başında bağımsız ve genç sanatçıların büyük bir heyecanı vardı. İşlerini daha önce geniş kitlelere, hem de sansürsüz sergilemeye çok fazla imkân bulamayan sanatçılar, Nisan ayının başında başlayacak Mamut Art Project için gün sayıyorlardı. Mamut organizasyonu da son hazırlıklarını tamamlıyordu. Gelin görün ki salgın tüm kültür sanat etkinlikleri gibi Mamut’un da ertelenmesine yol açtı. Fakat bu süre zarfında çalışmalarına devam eden Mamut Art Project, 27 Ekim-8 Kasım tarihleri arasında Yapı Kredi bomontiada’da ve eş zamanlı olarak çevrimiçi platformda (mamutartproject.com) başlıyor. 8 yıldır kesintisiz olarak sanatçıları sanat profesyonelleriyle buluşturan Mamut’ta bu yıl 49 sanatçının eserleri sergilenecek. Bu sanatçılar 1500 başvuru arasından seçilirken, 400’e yakın eser sergilenecek.
Her yıl farklı jüri üyeleriyle çalışan Mamut’un bu yılki jürisinde yer alan isimler Sabancı Üniversitesi Görsel Sanatlar ve Görsel İletişim Tasarım Programı Koordinatörü, sanatçı ve müzisyen Selçuk Artut, küratör, yazar ve SAHA Derneği Direktörü Çelenk Bafra, sanatçı Aslı Çavuşoğlu, artSümer Galeri Kurucusu Aslı Sümer, OMM – Odunpazarı Modern Müze’nin kurucusu ve koleksiyoner Erol Tabanca oldu.
Biz de Mart ayında bu yıl eserleri sergilenecek sanatçılardan Irmak Dönmez, Eylül Çekiç ve Mamut ekibinden Seren Kohen’le bir araya gelmiştik. Organizasyon iptal olunca söyleşisini de bir kenarda bu tarihe kadar beklettik. Şimdi, birkaç güncellemeyle birlikte yayımlıyoruz…
Eylül Çekiç’in “İREM” eseri…
İki sanatçının da eserleri erkek egemen dünya tarafından kadın bedenine atfedilen değerlere yönelik eleştiriler içeriyor. Eylül Çekiç, çalışmasını manifesto olarak tanımlıyor. Sanatçı, tüm sanat tarihinde kadının “görülen” olduğunu söyleyerek, “Kadın hep imaj olmuştur. Başlangıç olarak bunu sorgulamak istedim. Çünkü görenin, görülen üzerinde bir iktidarı oluşur” diyor. Sanatçı “İREM” adlı işinde bir arkadaşını model olarak kullanıyor. Video çalışmada “İREM” tarafından görüntüler üzerine yerleştirilmiş bir metin okunuyor. Çekiç, yakın arkadaşının metni okurken sinirlendiğini hissettiğini söylüyor. Çünkü metin görüntülerdeki kişinin sanatçıya tüm haklarını, yani iktidarını devretmesi üzerine yine Çekiç tarafından yazılmış bir metin.
Irmak Dönmez ise çıkış noktasını psikanalizin kurucusu Sigmund Freud’a bağlıyor. Yüksek lisans tezinde çok fazla Freud hakkında okumalar yaptığını söyleyen Dönmez, “Freud’un kuramları çok önemli kuramlar. Ancak aynı zamanda feministler tarafından da eleştirilen kuramlar. Ben de bu eleştirinin bir tarafında yer aldığım için çıkış noktamı oluşturdu” diye konuşuyor. Dönmez de kadın bedenine dair algıları eleştiriyor. “Organlarımız git gide nesneleşiyor” diyen genç sanatçı işlerini, “Benim çoğu işimde memeler var. Onlar aslında bir bedene bağlı değil, tamamen bedenden kopup nesneleşmiş, ürünleşmiş, kendi amacını yitirmiş halde yer alıyorlar” sözleriyle anlatıyor. Dönmez, “Beslenilmek için kullanılan organ, daha sonra fetişleştirilerek, üzerine anlamlar yüklenilerek bir haz nesnesine dönüşüyor. Kadın bedenine çok fazla dışarıdan müdahale var” diyor.
Irmak Dönmez – ‘Oedipus’s Birthday Cake’
Dönmez, neden Mamut’a başvurma gereği duyduğunu ve Türkiye’de eserlerini sergilemenin zorluklarını anlatarak, “Bir başlangıç noktası olması gerekiyor ama bu noktayı bulmak çok zor aslında Türkiye’de, özellikle İstanbul’da. İşlerinizi iyi yerlerde sergilemek için, daha önce bir yerlerde sergilemeniz gerekiyor. Yazılı olmayan bir kural olarak referans bekleniyor sanatçılardan. O başlama şansı da pek verilmiyor. Çünkü galeriler kendi satış kaygıları da olduğu için biraz daha satıyor mu satmıyor mu diye görmek istiyor herhalde. O yüzden kapılar pek açılmıyor, genç sanatçılar zorlanıyor. Ama Mamut gibi platformlarda bu şans verildiği zaman kendi işlerini sergileme şansı oluyor. Oradan da yeni bağlantılarla ilerleme şansı doğabilir diye düşünüyorum” dedi.
Çekiç, sanat dünyasında bir kadının nasıl var olması gerektiğine dair yerleşik kodları sorgulamayı düşünmüş, “Sanatın erkekler tarafından kurgulanmasını eleştiriyorum” diyor.
Peki genç sanatçılar koronavirüs salgını sürecini nasıl atlattı, neler yaptı? Irmak Dönmez şöyle yanıtlıyor: “Işık Üniversitesi’nde yürütmekte olduğum dersim (Desen) uzaktan eğitime geçti, hiç bilmediğimiz o sürece uyum sağlamaya çalıştık. Hepimiz mecburen evde olunca öğrencilerimle beraber çok üretken bir sürece girdik, daha doğrusu biz hayata oradan tutunduk. Onları motive etmek istediğim için önce kendim motive olmak durumunda hissettim, ipin ucunu bırakmadık ve sonucunda çok iyi işler çıktı.”
Eylül Çekiç ise “Aslında biraz herkes gibi geçirdim. Havada asılı kalan belirsizlik, iç sıkıntılar, yeni düzenin getirdiği evde kendine bir evren yaratmanın zorlukları gibi şeyler. Bu nedenle ev, aile, dostlar gibi insan için en temel olan kavramlar üzerine yeniden düşündüm ve yine sevdiğim insanları çektim. Zaten sevdiğim insanları çekmekten çok keyif alıyorum, bu yüzden değişen bir şey yok gibiydi ama dış dünyada ilgilendiğim konulara olan bakışım tamamen değişmişti. Kısaca iç dünyama olan keşif yolculuğunu zorunlu olarak tamamladım ve böylece dış dünyayı, şimdi daha çok anlayabiliyorum.” yorumunda bulundu.
Sanatçılar Mamut Art Project’in ertelenmesi ve yeni haliyle ilgili olarak da fikirlerini söyledi. Eylül Çekiç, “Mamut’un bu yeni formatı benim gibi video ile çalışan sanatçılar için bir problem teşkil etmiyor gibi gözükse de aslında bir sergiyi online izlemenin çok zor olduğunu düşünüyorum. Plastik işler üreten sanatçı arkadaşlarım gibi aslında benim de işlerimde mekânın yeri çok büyük. Videolarımı nasıl göstereceğim, mekânla nasıl ilişki kurduğum çok önemli. Bu nedenle videomun fiziksel mekandaki sunumuna ek olarak online platformdan izlenmesi bambaşka anlamlar kazanmasını sağlayacak. Fakat salgın sürecinde yeni kamusal alanın neredeyse tamamı internet olduğu için, işimin belki de daha çok insana ulaşabileceğini düşünüyorum. Bunun yanı sıra, işimde, İrem’in okuduğu metinde bunun öngörüsü de yer alıyor. Dolayısıyla bu salgından sonra da, ben dahil tüm sanatçıların, yeni sergileme yöntemleri, yeni medyumlar ve sanatın mekanla olan ilişkisi üzerine yeniden düşüneceğini umuyorum” diye konuştu.
Irmak Dönmez de, “Tüm işlerimi bir arada görmeyi hayal ediyordum, motivasyonum buydu onca emeğe. Sonra aniden bilinmezliğe sürüklendi hayatlarımız ve hepimiz biraz içten yıprandık. Şimdi onca durmuşluğun üstüne içimizde yüksek ve olumlu bir dönüş enerjisi var, çok iyi olacağına inanıyorum” ifadelerini kullandı.
Seren Kohen
Mamut Art Project Kurucu Direktörü Seren Kohen, salgın nedeniyle yapılan değişiklikleri ve bu sene Mamut’ta bizleri neler beklediğini anlattı. Kohen, “Mamut’ta ilk seneden beri sanatçıların kendi alanları ve bu alanlar içerisinde özgür sergi tasarımlarının olmasına çok dikkat ettik. Ancak bu sene, sağlık konusunda her önlemi alabilmek, tüm çalışan ekiplerimizi, sanatçılarımızı ve ziyaretçilerimizi de düşünerek, formatımızı değiştirdik. Yapı Kredi bomontiada 4. Kat’ta yepyeni bir sergi tasarımı ile ilerliyoruz. Yine, geçen sene birlikte çalıştığımız ve farklı senelerde sanatçı kimlikleriyle Mamut’ta yer almış mimarlarımız Ceren Özşahin ve Zeynep Tümertekin’le çalıştık.
Yine pandemi kuralları gereği, ziyaret için bir randevu sistemi ile ilerleyeceğiz. Geçen sene 19 bin kişi ağırlamıştık. Bu sene maalesef böyle bir rakama ulaşmamız fiziki olarak mümkün olmayacak. Ancak çevrimiçi platformumuzla bu erişimi sağlayacağımızı düşünüyoruz. Randevu sistemi ile geçmiş senelerden daha az ziyaretçi kabul edebileceğimiz için tarihlerimizi uzattık ve yaklaşık 2 hafta açık olacağız. Şu an size kurulum aşamasından yazıyorum ve mekânımızın, sergi tasarımımızın bizi çok heyecanlandırdığını, Mamut’un yeni bir solukla sizi beklediğini de yazmak istedim” diye konuştu.
Mamut ta salgının getirdiği dijitalleşme imkânını sonuna kadar kullanıyor. Kohen, bu seneki çevrimiçi etkinlikleri de şöyle anlattı: “Bu sene ilk defa Mamut’ta yer alan sanatçılarımızla çevrimiçi platformumuzda tanışma şansınız olacak. Her sanatçımızın kendi sayfası olacak. Bu sayfalarda sanatçı eser görselleri, eserler hakkında yazıları ve künye bilgileri yer alacak.
Aynı zamanda tüm sanatçılarımızla özel video çekimleri gerçekleştirdik. Mamut’ta normal şartlarda hissedilen sıcak ortamı ve sanatçılarla kurulan ilişkiyi yaratabilmek için “Conversations, Studio Visits ve MAP Sessions” olmak üzere üç farklı başlık toplana bir video serisi hazırladık. Atölye ziyaretleri, stüdyo çekimleri ve bir araya gelemediğimiz sanatçılarla görüntülü konuşma uygulamaları üzerinden ilerleyerek farklı kurgular yaptık. Sanatçılarımızı yurt dışına da daha iyi tanıtabilmek ve buradaki yeteneklere ilgi çekebilmek adına sitemizde çift dil ile ilerledik.”
Yeni başlangıçlar için harika bir gün. İçindeki ateşi hissedebileceğin fırsatlarla dolusun. Karar alma becerilerin ön planda. Hızlı düşünmek ve ani hareket etmek senin lehine olacak. Enerjik yapını çevrendeki insanlara aktarabileceksin; bu, grup çalışmalarında başarıyı getirebilir. İletişim kurduğun kişilerin de seni desteklemesi olası. Ancak, aceleci davranarak önemli detayları gözden kaçırmamak için dikkatli olmalısın. Öğrenmeye ve keşfetmeye açık tavrın, yeni beceriler kazanmanı sağlayabilir. Kendine güven ve cesaret, bugün seni hedeflerine yaklaştıracak. Duygusal olarak güçlü hissettiğin anlar yaşayacak, içsel huzur arayışında doğru yolda olduğunu anlayacaksın.
Bugün, içsel huzurun ve güven arayışının ön planda olduğu bir gün. Duygusal derinlikler içinde kaybolabilir, ilişkilerdeki kazanç ve kayıpları gözden geçirme ihtiyacı hissedebilirsin. Maddi konulara odaklanacak, gerekirse harcamalarını yeniden gözden geçireceksin. Duygusal besinlerin manevi tatmin sağlayabilir, bu yüzden sanata ya da doğaya yönelmek ruhunu besleyecek. Kendine ayrılan zamana sahip çıkmalı, iç dünyanı dinlendirmek için fırsatlar yaratmalısın. Takviminde kendin için özel bir etkinlik planlamak, motivasyonunu artıracaktır. Başkalarıyla olan etkileşimlerinde sevgi ve şefkat dolu bir yaklaşım sergilemek, bağları güçlendirecek. Kendi sınırlarını belirlemeyi unutmamalı, başkalarıyla olan ilişkilerde denge kurmalısın. Unutma, bu süreçte kendine koyduğun hedefler, ilerlediğin yolda rehberin olacaktır.
Sosyal etkileşimlerin canlanacağı, yeni bağlantılar kurma fırsatlarının belireceği bir gün. Farklı bakış açılarına açık olman, çeşitli insanlarla yapacağın sohbetlerde ilham verebilir. Zihinsel becerilerin ve iletişim yeteneğin zirveye çıkarken, bazı eski konuları gündeme getirmekten çekinmemelisin; bu, sana yeni bir perspektif katabilir. İçsel yolculuğundaki keşiflerde kendini özgür hissetmen gereken anlar yaşanabilir, bu da yaratıcılığını tetikler. Duygusal ilişkilerde ise karşılıklı anlayış ve destek arayabilir, empatik yaklaşımlar sergileyebilirsin. Unutma ki, merakın seni yeni deneyimlere yönlendirebilir; bu yüzden açık fikirli ol.
Duygusal derinliklerin, içsel dünyanla olan bağını güçlendirecek bir döneme girdiğin söylenebilir. Kendini ifade etme konusunda fırsatlar yakalayabilirsin; anlık duyguların, yaratıcı projelerine ilham verecek. Aile ilişkileri ön planda; evde huzur arayışın, ailenle daha fazla vakit geçirme isteğiyle birleşiyor. Geçmişle ilgili hatıralar gün yüzüne çıkabilir; bu, iyileşme şansını beraberinde getiriyor. Duygusal bağların güçlenmesi, güven arayışını besleyecek. Kendinle barışık olmanın, başkalarıyla ilişkilerini de olumlu yönde etkileyeceği bir süreçtesin. Arkadaşlarınla yapacağın samimi sohbetler, sıkıntılarını hafifletebilir. Yeni bir hobi edinme fikri, ruh halini canlandırabilir; hayal gücünü serbest bırakabilirsin. Şu anki ruh halin, yaşamının daha özel ve anlamlı hale gelmesini sağlamakta. Kendini sevgiyle sarmalarken, başkalarına da ilham verme potensiyelin yüksek.
Bugün, kendinizi sahnede bulacak ve ışıkların üzerinizde olmasını hissedeceksiniz. Yaratıcılığınızın zirveye ulaşması, sanatsal veya sosyal projelerde parlamak için mükemmel bir fırsat sunuyor. Kendine güveniniz artarken, başkalarına ilham verme yeteneğiniz de dikkat çekici olacak.İletişim noktasında, etkileyici konuşmalar ve etkileşimlerde bulunma şansınız var. Kendi düşüncelerinizi cesurca ifade ederken, başkalarının da size yönelmesine ve destek olmasına zemin hazırlayacaksınız. Ancak, aşırıya kaçmamaya dikkat edin; bazen meseleleri abartmak, yanlış anlaşılmalara yol açabilir.İlişkilerde samimi ve sıcak bir atmosfer söz konusu; sevdiklerinizle olan bağlarınızı güçlendirmek için harika bir zaman dilimisiniz. Kendinizi açıkça ifade etmenin yanı sıra, onları da dinlemeyi unutmayın. İlerleyen saatlerde, belki de beklenmedik bir ilgi veya aşkın kapısını aralayabilecek bir durumla karşılaşabilirsiniz.Kendinize zaman ayırarak, içsel huzurunuzu sağlamak için meditasyon ya da doğada vakit geçirme gibi faaliyetlerde bulunun. Farkındalığınızı artıracak bu tür eylemler, günün karışıklığı içinde merkezde kalmanızı kolaylaştıracaktır. Yıldızların da desteğiyle, günden alacağınız keyifle yeni başlangıçlar yapma isteği artacak.
Güçlü analitik yeteneklerin bugün ön plana çıkıyor. Detaylara olan düşkünlüğün, karşındaki insanların ihtiyaçlarını anlama konusunda seni avantajlı bir konuma getiriyor. Çevrendeki insanlarla olan ilişkilerin, özellikle işbirliği gerektiren alanlarda daha da güçleniyor. Gündelik işlerindeki planlama ve organizasyon becerilerin, zaman yönetimini mükemmel bir şekilde yapmanı sağlıyor. Küçük değişiklikler ve düzenlemelerle büyük farklar yaratabilirsin.Sağlığına da özen göstermek, zihinsel ve fiziksel dengeyi sağlamak için önem taşıyor. Yoga ya da meditasyon gibi pratikler, içsel huzurunu bulmana yardımcı olabilir. İlişkilerinde ise temkinli bir yaklaşım benimsemek, yanlış anlamaların önüne geçmek için faydalı olacak. Kendine güven ve şüphelerini bir kenara bırakmak, hedeflerine ulaşmanda belirleyici bir rol oynayacak. Kendini ifade etme konusunda daha açık olmalısın; bu, sevdiklerinle olan bağlarını güçlendirecek.
İlişkilerde denge arayışı ön planda. Etrafındaki insanlarla uyum yakalamak için çaba harcayacaksın. Sosyal ortamlarda daha fazla yer almak, yeni bağlantılar kurmanı sağlayabilir. Estetik duyarlılığın yükseliyor; sanatsal faaliyetlerde bulunmak ya da güzel bir mekanda zaman geçirmek keyif verecek. Ancak, başkalarının beklentilerini karşılamaya çalışırken kendi ihtiyaçlarını ihmal etmemeye dikkat et. İçsel huzuru sağlamak için yalnız kalmayı da ihmal etmemelisin. Gün içinde kendini duygusal olarak yorgun hissedebilirsin; bu nedenle dinlenmeye ve meditasyona zaman ayırmak faydalı olacaktır. Yalnızlık hissiyle mücadele ederken, içsel dengeyi bulmak için kendinle barışık olmaya yönelmelisin. Unutma, gerçek güzellik her şeyin özünde var.
Derin duygular içinde yüzme ve hayatın gizli yönlerini keşfetme arzu içinde olacaksın. Duygusal yoğunluk, ilişkilerinde kendini daha açık ve dürüst bir şekilde ifade etme arzusunu doğurabilir. İçsel motivasyonunun arttığı bu dönem, kişisel dönüşüm için ideal. Beklentilerin, hedeflerin ve tutkuların üzerinde düşünmek, seni daha güçlü bir konuma getirebilir. Sosyal çevrende, derin bağlar kurmak için fırsatlar doğabilir. Dostluklar, alana farklı bir bakış açısı katabilir ve ilham verici sohbetler gündeme gelebilir. İçsel sesine güvenmeyi unutma; sezgilerin güçlü bir rehber olacak. Gizli kalmış sırların ortaya çıkması, yeni başlangıçlara zemin hazırlayabilir. Kendi iç yolculuğuna odaklanmak, kalabalık içinde bile yalnız hissetmene engel olabilir. Bu gün, kendinle baş başa kalmak için bir fırsat yaratmaya çalışmalısın. Özellikle duygu ve düşüncelerini ifade ederken cesur olman, ilişkilerindeki derinliği arttıracak.
Seyahat etme isteğinin arttığı, yeni yerler keşfetme arzusu taşıdığın bir dönemdesin. Maceraperest ruhun sürükleyici bir maceraya atılmanı gerektirebilir. Sosyal bağların güçleniyor, yeni insanlarla tanışarak ilham verici anlar yaşayabilirsin. Ancak, heyecan verici projelere atılmadan önce iyi düşünmekte fayda var; acele kararlarla ilerlememen gerektiği hatırlatılıyor. İçsel huzurunu korumak, ruhsal dengeyi sağlamak senin için önemli olacak. İlişkilerde dürüstlük ve açıklık, duygusal derinlik kazanmanda yardımcı olacak. Kendi değerlerini gözden geçirmek, gelecekteki hedeflerine odaklanmanda sana büyük katkı sağlayabilir. Kendine güven, kalbindeki ateşi beslemeye devam et!
Kararlılık ve disiplin duygusu, bugünün temelini oluşturacak. Çalışmalarında aldığın sorumluluklar artıyor, ancak bu süreçte güçlü bir başarı hissi de gelecek. Planlarını sistematik bir şekilde ilerletmek, kalıcı ve sağlam sonuçlar doğuracak. İş hayatında yeni fırsatlar karşına çıkabilir; bunları değerlendirme zamanı. İletişimde dikkatli olmalı, anlamadığın konularda sorular sormaktan çekinmemelisin.Aile ilişkileri biraz karmaşıklaşabilir, bu yüzden ilerlemek istediğin yolda, anlayış ve sabır göstermek önemli. Duygusal açıdan kendini biraz izole hissedebilirsin; bu, içsel bir değerlendirme yapman için fırsat sunuyor. Gelecek planlarını gözden geçirmek, hedeflerine yönelik adımları netleştirmek açısından faydalı olacak. Kendine zaman ayırmayı unutma, ruhsal dengenin önemi her zamankinden daha fazla. Dışarı çıkmak ve doğayla iç içe olmak, zihnini dinlendirmenin ve yenilenmenin yollarından biri.
Bugün, özgürlük arayışın pekişiyor. İçsel dünyanda yenilik ve değişim isteği güçlü. Sosyal çevrendeki etkileşimlerin sana ilham verecek. Arkadaşlarınla planlar yapabilir, ortak projelere imza atabilirsin. Teamwork ruhunun öne çıkacağı olaylar yaşanacak. Esnek düşünme yeteneğin, beklenmedik durumlarla başa çıkmanda büyük rol oynayacak. Beklentilerini yüksek tutma; bazen, en değerli fırsatlar karşına aniden çıkabilir. İçsel sesine güven, sezgilerin seni doğru yolda yönlendirecek. Yenilikçi fikirlerinle dikkat çekebilir, kalabalıklardan sıyrılabilirsin. Aşk hayatında ise, samimiyetin ve özgür ruhunun, romantik ilişkilerine harmanlanacak. Anlık hislerle hareket etmekten çekinme; doğallığın, karşındakilere karşı güçlü bir çekim alanı yaratacak.
Bugün, duyguların ve sezgilerin yükseldiği bir gün. Derin düşünceler içinde kaybolabilir, hayal gücünle yaratıcılığını ön plana çıkarabilirsin. İçsel hallerin seni düşündürücü konulara yönlendirebilir. Yalnız kalma isteği baskın gelebilir, yalnızlık ve huzur arayışında kendini bulacaksın. Sanat ve estetik konularına yönelmek, ruhunu besleyecek bir aktivite olabilir.İlişkilerde daha şefkatli ve anlayışlı olman gerekebilir; başkalarının duygularını ön planda tutarak empati yapabilirsin. Ancak, aşırı duygusallıktan kaçınmalısın. Kendi sınırlarını korumak, başkalarının beklentilerinden sıyrılıp, kendi ihtiyaçlarına yönelmek önem taşıyor. Kendi içsel yolculuğuna zaman ayırmak, seni yenileyecek ve güçlendirecek. Moralini bozacak kişilerden ve durumlarla arana mesafe koymak, ruh halin üzerinde olumlu etkiler yaratabilir. İçgüdülerine güven ve kendini ifade etmekten çekinme. Bugün, kendinle barışık olma zamanı. Duygularını kabul et, bu seni daha güçlü kılacak.
