1
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca duyurulan, yıllardır tartışma konusu olan Finike-Demre-Kaş-Kalkan otoyolu projesi ile ilgili inceleme değerlendirme momisyonu tarafından verilen ÇED olumlu kararı kamuoyunda büyük tepki ile karşılandı.
Aralarında Likya gibi özgün bir kültürel peyzajın karakterini oluşturan arkeolojik ve doğal sitlerin de yer aldığı toplam 20 ayrı korunan alanı etkilemesi beklenen otoyol projesi için 66 binden fazla ağacın da kesileceği belirtiliyor. Otoyol projesinin geçtiği güzergâhta, Myra antik kenti, Andrake antik kenti, Beymelek İsion Kulesi, Istlada/Hoyran, Kyaneai gibi antik kentler de yer alıyor. Bakanlıktan aldığımız bilgi, projenin tüm itirazlar ve değerlendirmeler sonucunda yeniden oluşturulduğu yönünde oldu. Gazetemize açıklama yapan arkeologların ise konuya ilişkin tepkileri sürüyor.
Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Gül Işın
Raporun ilgili bölümlerinde karayolu güzergâhının 11 noktada Taşınmaz Nitelikli Kültür Varlığı barındıran koruma altındaki sit alanlarından geçtiği “etkileşim”; “minimum etkileşim” ifadeleri ile tarif edilmiş olmakla beraber “etkileşim”, “minimum etkileşim” ifadeleri ne yürürlükteki koruma mevzuatında ne de bilimsel literatürde karşılığı olan bir tanımdır. Dolayısıyla 11 antik yerleşim ile etkileşimde bulunmak demek doğrudan bu alanlara “müdahale” edileceği anlamını da taşır.
Örneğin planlanan patlatma çalışmalarından biri Myra antik kenti sınırlarında MÖ 5. 4. yüzyıllara tarihlenen kayaya oyulmuş su yolu yakınında olacaktır. Ve raporda müdahale sırasında eserlerin zarar görmeyeceği yalnızca tahmini bir görüştür; zira patlatma çalışmalarının bilimsel fizibilitesi raporda sunulmamıştır. Proje ile 19 dakika kısalacak yol için kendi yasalarını çiğneyerek 11 adet antik yerleşmemize ait taşınmaz kültür varlıklarını patlatan yegâne ülke olarak yaftalanmadan önce bu proje durdurulmalı.
Arkeologlar Derneği Başkanı Bülent Türkmen
Bakanlık tarafından hazırlanan Finike-Demre-Kaş-Kalkan yol projesi bölgenin doğal ve kültürel mirasına vurulmuş bir hançerdir. Bu projeyle birlikte 11 arkeolojik sit ve 9 koruma alanı zarar görecek. Bu alanlar içinde Kaş-Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi’nden 1. derecede doğal sit alanlarına, Kyaneai antik kentinden Myra antik kentine çok sayıda koruma altında bölge var. Ayrıca 66 binin üzerinde ağaç kesilmesi söz konusu.
Kasım ayında Urfa’da Uluslararası Neolitik Kongresi gerçekleştirildi ve bence çok önemli bir organizasyondu. Bir diğer yandan UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne varlıklarımızı yazdırmak için bir çalışma yürütülüyor. Ama öte yandan bu projede de olduğu gibi birçok alanda tarif edilemez bir tahribatın yaşanmasının kararları alınıyor. Kaz Dağlarından Latmos’a, Diyarbakır Surları’ndan İstanbul Tarihi Yarımada’ya, Kapadokya’dan Hatay’a uzanan neredeyse ülkenin her tarafında kültürel ve doğal mirasımız geri dönüşü olmayan bir şekilde tahrip edildiği, Avrupa Birliği adayı, ICOMOS üyesi ve uluslararası kültürel ve doğal mirasın korunmasına yönelik sözleşmelere taraf olan bir ülkede dikkat edilmesi gereken bir süreçtir.
Finike-Demre-Kaş-Kalkan yol projesinin geçtiği Likya Bölgesi ise özgünlüğü ile zengin kültürel ve doğal varlıkların bütünleştiği bir coğrafya olmasıyla ayrıcalıklı bir alandır ve bakanlığın bu proje başta olmak üzere ülkemizde doğal ve kültürel mirasımızı tahribine “yol açan” projelerinden bir an önce vazgeçmeye davet ediyoruz. Bir diğer çağrımız da bu alanda çalışan uzmanlar ve meslektaşlarımız başta olmak üzere bütün vicdanlara; bu miras hepimizin, sahip çıkalım, örgütlenelim birlikte itiraz edelim. Bugün bu gidişata dur demezsek yarın çok geç olacak.
Yaşam alanlarımıza, kültürel ve doğal mirasımıza dokunmayın.
“Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu” sözcüsü arkeolog-editör NEZİH BAŞGELEN
1993 yılında yürürlüğe giren ilk ÇED yönetmeliğinin bugüne kadarki saha uygulamalarının sonuçlarına baktığımızda ÇED’in tarihi ve doğal çevre değerlerinin korunmasında pek çok açıdan tartışılması gereken bir hale geldiği görülmektedir. Bunun son örneğini de FinikeDemre-Kaş-Kalkan otoyolu projesi ile ilgili ÇED raporundaki uzman değerlendirmelerinde izlemekteyiz.
Bu bağlamda büyük tepki ile karşılanan ÇED olumlu kararına dayanak olan otoyol projesinin geçtiği güzergâh ile ilgili arkeolojik raporunu hazırlayan arkeoloğun uzmanlığı ve sahada ne gibi çalışma yaptığı ilgili kamuoyunca merak ediliyor. Özellikle Beymelek Lagünü ve İsion Kulelerinden Kyaneai antik kentine , tarih öncesinden Bizans dönemine arkeoloji ve kültürel peyzaj açısından inanılmaz yoğunluktaki bu güzergâh ile ilgili seçilen bu arkeoloji uzmanının neler saptadığını ve neleri kurula sunduğunu da bilmek istiyoruz. Bu açıdan da bundan sonraki aşamada özellikle otoyol projesinin sit alanlarıyla kısımlarına yönelik detay projelerinin alanın yetkin uzmanlarının ilgili kazı başkanlarının denetiminde hazırlanması diliyoruz.
İstanbul üniversitesi öğretim üyesi Necmi Karul
Sözü edilen alanın detayını bilmiyorum ancak bu tür durumlarda ören yerine en hâkim kişi olan kazı başkanının görüşüne başvurulur. Koruma kurulları da bu görüşe itibar eder. Kamu ya da sanayi yatırımlarının arkeolojik mirası bir engel değil de benzeri şekilde kültürel, yeri geldiğinde de ekonomik zenginliğimizin bir parçası olarak görmesi esastır.
Dolayısıyla zengin bir kültürel mirasa sahip ülkemizde tüm kurumlar planlanlama aşamasında arkeolojiyle ilişkin görüşleri almalıdır. Geçmişe dair olanı kaybedildiğinde bir daha geri getirme şansımızın olmadığını unutmamak gerekir.
Bugün enerjinin yüksek olduğu bir gün. Harekete geçmek, tüm hedefleriniz için adım atmak için mükemmel bir fırsat. İçsel gücünüzü hissedecek, kararlılıkla ilerleyeceksiniz. Sosyal ortamlarda kendinizi ifade etme isteği artmış durumda. Çevrenizdekilerle sıcak ve samimi ilişkiler kurabilirsiniz. Ancak, aceleci davranmaktan kaçınmanız önemli; düşünmeden yapılan hamleler ters tepebilir. İş veya projelerinizde yaratıcı fikirler ön plana çıkacak, bunları paylaşmaktan çekinmeyin. Sağlığınıza dikkat etmeli, stresli durumlarda sakin kalmayı başarmalısınız. Bugün alacağınız bir haber, ruh halinizi önemli ölçüde olumlu etkileyebilir. Açık zihninizle geleceğe dair umut dolu adımlar atabilirsiniz.
Maddi konularda belirgin bir kararlılık hissediyorsun. Bugün, bütçeni gözden geçirip tasarruf planları yapmak için harika bir zaman. Duygusal anlamda ise, güven arayışın artmış durumda; sevdiğin kişilerle daha derin bağlar kurmak isteyebilirsin. Aynı zamanda estetik zevklerin ve sanata karşı duyduğun ilgi artış gösterebilir. Eğer bir proje üzerinde çalışıyorsan, sabırlı olmalı ve detaylara dikkat etmelisin. Bütün bunların yanı sıra, sağlığına özen göstermek ve ruhsal dengeyi sağlamak adına zaman ayırmak da önemli. İçsel huzurunu bulma çabaların, dönüşüm sürecinde sana rehberlik edecek.
Bugün, merak ve öğrenme arzusunun doruk noktaya ulaşacağı bir dönemdesin. Sosyal çevrendeki dinamikler, yeni bağlantılar ve ilginç sohbetlerle zenginleşebilir. Anlık değişimler ve beklenmedik fırsatlar karşısında esnek kalabilirsin. Özellikle iletişim becerilerin, karşılaştığın sorunlara yaratıcı çözümler bulmanda etkili olacak. İçsel düşüncelerinin dışa vurum bulması, seni daha özgür ve bağımsız hissettirecek. Ancak, etrafındaki seslerin senin kararlarını etkilemesine izin verme. Kendi kalbinin sesine kulak vererek, içsel huzurunu bulabilirsin. Kısacası, bu gün, zihnini açma ve yeni deneyimlere adım atma fırsatını yakalayabileceğin verimli bir dönem.
Duygusal derinlik ve sezgi bugün senin en büyük rehberlerin olacak. İçsel hislerine güvenerek hareket etmeli ve olaylar karşısında empati geliştirmelisin. Aile bağların ve arkadaşlarınla olan ilişkilerin ön plan çıkarken, sevgi dolu bir ortam yaratman için elinden geleni yapmalısın. İletişimde açık ve samimi olman, kalp bağlarını güçlendirecek. Kendini argümanlardan uzak tutarak akışa bırakmak, huzur bulmanı sağlayacak. Ayrıca, yeni hobiler ya da yaratıcı projeler üzerinde çalışmak için mükemmel bir zaman. İçindeki yaratıcılığı serbest bırakmayı unutma! Kendine zaman ayırmayı ihmal etme; ruhsal dengen için gerekli. Başkalarına sunacağın sıcaklık ve ilgi, bugün seni daha da özel kılacak.
Kendine güvenin bir hayli yüksek. Etrafındaki insanlara ilham kaynağı olabilirsin. Bugün, yaratıcılığını vor kampanya, projeler veya sanat çalışmaları gibi alanlarda sergilemek için harika bir fırsat. İnsanlarla olan ilişkilerin, geçmişte yaşadığın zorluklara rağmen bu günlerde daha da güçlenebilir. Sosyal ortamlarda yeni insanlarla tanışma ve bağlantılar kurma şansı bulacaksın. Duygusal olarak kendini ifade etmekten çekinme, duygularını açıkça paylaşmak, ilişkilerini derinleştirir. Özellikle romantik yaşamında sürükleyici anlar yaşayabilirsin; doğrudan hislerini ifade etmek, tam da aradığın samimiyeti getirebilir. İş yerinde veya projelerde liderlik vasıflarını ön plana çıkarmak, ekip arkadaşlarınla olan bağlarını güçlendirecektir. Sabırlı olmayı öğrenmek, bugün başkalarıyla olan diyaloglarından alacağın derslerle daha iyi bir versiyonuna ulaşmana yardımcı olabilir. Pozitif enerjin etrafındakilere de yansıyacak, bu da sana olan hayranlığı artıracak. Küçük detaylara dikkat et; bugün, basit ama anlamlı anlar yaratma şansı bulacaksın.
Sakin ve düzenli bir gün geçirebilirsin. Yalnız kalmayı isteyebilir, düşüncelerine yoğunlaşabilirsin. Yaratıcılığını besleyecek aktivitelerde bulunmak, zihnini ferahlatmak için harika bir fırsat. İş yerindeki sorumluluklara dikkat etmen gerekecek, detaylara odaklanarak ilerlemelisin. İletişimde nazik ve anlayışlı olmak, çevrendekilerle uyum sağlamakta fayda getirebilir. Duygusal ve fiziksel sağlığına özen göstererek, stresle başa çıkmanın yollarını aramalısın. Kendine ayıracağın zaman, dengeyi bulmana yardımcı olacak ve kendini yenileyerek daha olumlu bir enerjiyle yola devam etmene olanak tanıyacak. Sosyal ilişkilerde ise empati kurmak, arkadaşlık bağlarını güçlendirmene yardımcı olabilir.
Bugün, denge arayışın daha da belirginleşiyor. Sosyal çevrenle olan ilişkilerinde uyum sağlama isteğin artarken, bazı çatışmaları da yumuşatmak için fırsatlar bulabilirsin. İçsel huzurunu korumak adına, başkalarının beklentilerini göz önünde bulundurman faydalı olacak. Sanatsal ve yaratıcı projelere yönelmek, ruhunu besleyecek ve içinde bulunduğun dönemi daha anlamlı kılacak. Kendine zaman ayırmayı unutma; bu, zihin ve ruh dengenin yeniden sağlanmasına yardımcı olacak. Ayrıca, bir arkadaşından veya tanıdığından alacağın destek, seni yeni fikirlere yönlendirebilir. İletişim becerilerin sayesinde zor zamanların üstesinden gelebilirsin. Unutma, her şeyin bir zamanı var; acele etme ve sürecin tadını çıkar.
Gizli duyguların yüzeye çıkma zamanıdır. İçsel bir dönüşüm yaşarken, kararlılığın sana güç verecek. İkili ilişkilerde beklenmedik durumlarla karşılaşabilirsin; iletişimini iyileştirmek için açık ve samimi olmalısın. Duygusal derinlikler, sana hem zorlayıcı hem de öğretici deneyimler sunacak. Kendini ifade etme biçimine dikkat et, zira sözlerin başkalarında kalıcı etkiler bırakabilir. Sağlığına özen göster; zihinsel dinginlik, beden sağlığınla doğrudan bağlantılı. Kendi iç dünyanda yapacağın keşifler, seni daha güçlü kılabilir. Yaratıcılığını serbest bırak, yeni projeler ve hobiler için ilham alabileceğin bir dönemdesin. Unutma ki, dönüştüğün her şey, seni daha yetkin ve olgun bir birey haline getirecek.
Yeni maceralara ve keşiflere aç bir ruh halindesin. İçsel bir özgürlük arayışı içinde, mevcut sınırlarını zorlamak isteyebilirsin. Seyahat planları, yeni insanlarla tanışmalar ya da farklı kültürler hakkında bilgi edinme arzusu gün boyunca seni sarabilir. Aniden karşına çıkabilecek fırsatları değerlendirmek için hazırlıklı ol. Cesur düşünceler ve yeni fikirler, çevrendekilerle olan iletişimini zenginleştirecek. Aynı zamanda, içsel bakış açılarınla başkalarına ilham vermen mümkün. Sosyal çevrende kendini ifade etme ihtiyacı duyabilirsin; bu, samimi ilişkilerin daha da derinleşmesine yol açabilir. Kendine güvenin artarken, içsel bilgeliklerin ışığında hareket etmenin keyfini yaşayacaksın.
Duygusal derinliklere dalma isteği içinde olabilirsin. İçsel huzuru ararken, çevrendeki insanlarla olan ilişkilerine daha fazla önem vermen gerektiğini hissedeceksin. İş yerindeki sorumlulukların seni biraz daraltabilir, ama bu dönem aynı zamanda kariyerinle ilgili yeni fırsatlar da kapını çalacak. Kendine güvenini artırmalısın; yeteneklerinle ilgili yeni yollar çizebilir ve başkalarına ilham verebilirsin. Bugün, iletişimde empati ve anlayış sergilemek, daha sağlıklı bağlantılar kurmana yardımcı olacak. Kendi içsel sesini dinleyerek hareket etmen, günün olumlu geçmesini sağlayacak. Sakin kal, her şey zamanı geldiğinde yoluna girecektir.
Gün, sosyal bağlantıları güçlendirmek ve yeni insanlarla tanışmak için harika bir fırsat sunuyor. İçgüdüsel olarak etrafındakilere ilham verme eğilimindesin. Yenilikçi fikirlerinle dikkat çekebilir, yaratıcı projelere yönelerek özgünlüğünü ortaya koyabilirsin. Bugün, beklenmedik durumlarla başa çıkma yeteneğin sayesinde, zorlukları avantajına çevirebilirsin. Arkadaşlarınla olan ilişkilerinde açık iletişim büyük bir önem taşıyor; hislerini samimiyetle paylaşmak, aranızdaki bağı derinleştirecek. İçsel huzuru bulmak için biraz yalnız kalma ihtiyacı da hissedebilirsin; bu, kendini yeniden değerlendirmek ve yenilenmek için değerli bir zaman dilimi olacaktır. Gün içinde karşılaşabileceğin ufak engeller, seni durdurmak yerine daha sağlam adımlarla ilerlemeni sağlayacak. Kendi ihtiyaçlarına odaklanmak, başkalarıyla olan etkileşimlerini daha da güçlendirecek. Kendine olan güveninle, cesur adımlar atabilirsin.
Duyguların en derin köşelerine inme fırsatı buluyorsun. Hayal gücün oldukça güçlü ve bu, sanatsal yaratıcılığı besleyebilir. Özellikle ruhsal ve manevi konulara duyduğun ilgi artıyor. Meditasyon veya derin düşünme seansları yapmak, kendini yenilemeni sağlayabilir. İlişkilerinde daha samimi ve içten olma arayışı içerisindesin, bu da seni çevrende daha anlayışlı bir enerjiyle paketleyecek. Bir arkadaş ya da sevdiğin kişiyle yapacağın açık kalp bir konuşma, aranızdaki bağı güçlendirebilir. Duygusal derinliklerde yüzmeyi tercih et, yüzeyin ötesine geçmek, gerçek benliğini bulmanı sağlayabilir. Kendine karşı nazik olmayı unutma; içsel huzuru sağlamak, dengenin temel taşlarından biri olacak. Hayallerinin peşinden gitmekten çekinme—bugün cesur adımlar atabilirsin.
