Konuk yazar: Emel Seçen
Ardından sayısız eserler bırakan Rıfat Ilgaz, ülkenin karanlık günlerinde bir nebze ışık olan 1961 Anayasası ile kendi adı ile eserlerini yayımlama özgürlüğüne kavuşur. 1970’te Basın Şeref Kartı’nı alır, 1974’te emekli olur, doğduğu yere sanki inziva gibi Cide’nin masum kıyılarına sığınır ama bırakmazlar ustayı; 12 Eylül 1980’de gözaltına alınır. Sürgünler, dergi kapama ve açmaları ile geçen ömründe aydın çizgisi ile var olmaya çalışan Rıfat Ilgaz’ın son dönemlerinin en yakın şahidi Süleyman Salcı, namı diğer Minibüscü Süleyman’la bu günleri konuştuk.
– Sizi tanıyalım. Usta ile yakınlığınız nasıl başlıyor?
1950 Cide doğumluyum, Rıfat Hoca ile tanışmamız ve dostluğumuz, ortak dostlar vesilesiyle oldu. O zaman 4. katta oturuyor, odunu, kömürü taşıması zor oluyordu, yardım ediyor, gazetesini alıyordum. Tüberküloz olduğu için yoruluyordu, eli ayağı olmuştum. Nabzını dinlerdim, on kere atıyorsa tamam, ondan aşağı ise iyi değildir, derdi. Kendi kendinin doktoruydu, ateşini kendi yöntemleri ile düşürürdü. İlaç kullanmayı sevmezdi. Midesi için patates haşlama, sağlamken rakı, hasta iken cep kanyağı içerdi. Banka müdürüne kâğıt yazardı, maaşını çekerdim; “Dursun sende derdi, ama yaz, borçlu muyum, alacaklı mıyım, dikkat et” derdi.
– Nasıl bir kişilikti, zor muydu?
Para pulla işi olmazdı, evinde son derece mütevazıydı ama dışarı çıktığında, kahvede ya da lokantada tartışmalara kızardı. Hele hele okumamış ama parası olup da konuşana hiç tahammül edemezdi.
– “Bugün yaşasa yine istenmezdi Rıfat Ilgaz” diyorsunuz, neden?
Cide’nin en büyük milliyetçisi derdim kendisine. Defne yaprağı esansı için mücadele etti. Ama doğa değişiyor, inşaatlar çoğalıyor, cikcik dediğimiz midyeler zamansız toplanıyor, oysa denizde filtre görevi görürler. Elbette hepsine bir ayar çekecekti, tabii ki istemezlerdi.
– Emekli olup memleketine yerleşiyor ama rahat bırakmıyorlar, evinin karşısına evinin kurşunlanacağına dair afiş asılıyor. Neler yaşanmıştı?
Ben de güvenlik olsun diye getirdim tüfeğimi bıraktım, baktım elini bile sürmemiş; zaten soğuk dışında kapısı her zaman açıktı.
– Okullardan gençler ziyaretine gelirmiş. İlişkileri nasıldı?
Cide Lisesi’ne bizzat uygulamalı olarak katkıda bulundu, bütün öğrenci ve öğretmenlerle yakın ilişkisi vardı. 1981 yılı mayıs sonu, Türkçe öğretmeni öğrencilere ödev veriyor, Rıfat Hoca’dan öğrenmeleri için, fakat polis hem öğrencileri hem ev sahibini, öğretmenleri sorguya aldı. Rıfat Hoca ve öğretmenler ayrı yerde gözleri bağlıydı, boş atıp dolu tutturmak istiyorlardı. Rıfat Ilgaz ciğerlerinden rahatsız olduğu için Ballıdağ Sanatoryumu’na götürüldü; beni ve çocukları sabaha karşı bıraktılar. Mustafa Ekmekçi o zaman “Hababam sınıfı gözaltında” diye Cumhuriyet’te yazdı. Beni, Rıfat Ilgaz’ı kimler ziyaret ediyor diye çok sıkıştırdılar; ben de hâkim, doktor, öğretmen, öğrenci deyince “Onlar bildiklerimiz, sen bilmediklerimizi söyle” dediler.
– Sonra koptunuz mu?
Cide’den ayrıldı, ta ki 1983 Eylül’de Cumhuriyet gazetesindeki köşesinde imza gününün Karabük’te olacağını görünce yanına gittim. Oradan birlikte döndük, 1984 Ağustos ayına kadar burada kaldı.
– 1992 Devrek Baston Festivali’ne geliyor ve hastalanıyor.
17 gün kaldı otelde, hep kimseye yük olmak istemezdi. Ben yokken Rıfat Hoca’yı gezdireceğiz diye üşütmüşler, gece boyu başında bekledim ateşi düşsün diye. Sonra oğlu Aydın Bey almıştı zaten, berbat bir seneydi, Mumcu, Madımak, arkadaşlarını sayıklaya sayıklaya vefat etti.
– Hastane odasında, vefatına kadar yanındaydınız. Söylemek istediği var mıydı?
Sabahattin Ali’den hep övgü ile bahsetti, severdi. Aziz Nesin’e biraz kızgınlığı vardı ama kitaplarını muhakkak oku demişti. Hayatı boyunca direngen duruşu ile var olmuş biri olan Rıfat Ilgaz’ın yüreği Sivas katliamı/Madımak sonrası dayanamamış, “Dünya insanlık tarihinde hiçbir zaman düşünürler, yazarlar, aydınlar bir binaya toplanıp üzerlerine benzin dökülmedi. Bu bizim ayıbımız” demişti.
– Mehmet Rıfat Ilgaz, doğum gününde çeşitli etkinliklerle anılıyor. Öncelikle kimdi, öğretmen ve edebiyatçı Rıfat Ilgaz?
Usta 1911’de Kastamonu’da, sahil kasabası Cide’de dünyaya geldi. Yatılı olarak Muallim Mektebi’ni bitirdi. Gazi Eğitim Enstitüsü’nde edebiyat öğreniminden sonra altı yıl Akçakoca, Gerede, Gümüşova’da ilkokul öğretmeni olarak çalışır. Derin hastalık diye bilinir, zatürree teşhisi ile Validebağ Sanatoryumu’nda yattıktan sonra yol arkadaşlığı yapacakları Aziz Nesin, Sabahattin Ali ile Marko Paşa’da, Turhan ve İlhan Selçuk ile de Dolmuş dergisinde çalışır, ardından halkın en çok bildiği eseri Hababam Sınıfı gelir.
Merhaba! Koç burcunun günlük burç yorumuna göre, enerji dolu bir gün geçirebilirsin. Yeni başlangıçlar için cesaret bulabilir, yaratıcı projelere yönelmek için motive hissedebilirsin. İletişimde açık ve net olman, ilişkilerini güçlendirecektir. Sağlığına dikkat etmeni öneririm; spor yaparak enerjini yükseltebilir, günün stresini atabilirsin. Bu dönemde biraz sabırlı olman bazı sorunların üstesinden gelmende yardımcı olacaktır.
Bugün, finansal konulara daha fazla odaklanabilirsin. Gelirinle ilgili bazı fırsatlar kapında olabilir. Çalışmalarının karşılığını almanın ve maddi kazançlarını artırmanın tam zamanı. İletişimdeki pozitif enerjin, çevrendeki insanlarla olan ilişkilerini güçlendirebilir. Ayrıca, kendine ayırdığın zamanın artması, ruh halini olumlu yönde etkileyecek. Kendine küçük mutluluklar yaratmak isteyebilirsin. Unutma, sağlam adımlar atmak her zaman kazandırır. Günün keyifli geçsin!
Merhaba! İkizler burcunun günlük yorumuna göre, bugün iletişime açık ve sosyal bir gün geçirebilirsiniz. Arkadaşlarınızla veya yakınlarınızla keyifli vakit geçirebilir, yeni bağlantılar kurabilirsiniz. Zihninizin aktif olduğu bir dönemdesiniz, bu yüzden yaratıcılığınızı kullanmak için harika fırsatlar bulabilirsiniz. Ancak, dikkatinizin dağılmasına neden olan unsurlara karşı dikkatli olmalısınız. Duygusal konularda samimi bir iletişim kurmak, ilişkilerinizi güçlendirebilir. Genel olarak, keyif alacağınız bir gün sizi bekliyor!
Merhaba! Yengeç burcunun günlük yorumuna göre, hislerinize önem vereceğiniz bir gün olabilir. Duygusal yoğunluklar yaşamanız muhtemeldir. Aile veya evle ilgili konulara yönelme isteği duyabilirsiniz. Sevdiklerinizle vakit geçirmek ve duygusal bağlarınızı güçlendirmek için güzel bir fırsat. Aynı zamanda, içsel dengelerinizi sağlamaya çalışmak, huzurunuzu artırabilir. İş veya kariyerle ilgili ufak fırsatlar da gündeme gelebilir. Kendinize karşı nazik olun ve ihtiyaçlarınıza dikkat edin.
Merhaba! Aslan burcunun günlük yorumuna göre, enerjin yüksek ve kendini ifade etme konusunda cesursun. Bugün yeni projelere başlayabilir veya yaratıcı fikirlerini hayata geçirebilirsin. Sosyal ilişkilerde ise öne çıkacağın bir dönemdesin, çevrendeki insanlardan destek alabilirsin. Ancak dikkat etmen gereken nokta, egonun seni yönetmesine izin vermemek olmalı. İnsanlara karşı nazik ve anlayışlı olmaya özen göster. Keyifli bir gün geçirmeni dilerim!
Merhaba! Başak burcunun günlük yorumuna göre, bugün detaylara ve düzenlemelere daha fazla dikkat etme ihtiyacı hissedebilirsiniz. İş yerinde veya kişisel projelerinizde bazı küçük ama önemli detayları gözden kaçırmamaya özen gösterin. Ayrıca, sağlığınıza dikkat etmekte fayda var; belki de biraz dinlenmek veya sağlıklı bir şeyler yemek iyi gelebilir. İletişim kurma konusunda biraz daha açık olabilir, bu yüzden dostlarınızla veya ailenizle anlamlı bir sohbet gerçekleştirebilirsiniz. Unutmayın ki, planlı ve sistematik yaklaşımınız gün boyunca size avantaj sağlayabilir.
Merhaba! Terazi burcunun günlük yorumuna göre, bu dönemde ilişkiler ve sosyal etkileşimler ön planda olabilir. Başkalarıyla olan iletişiminiz güçlenirken, uzlaşı ve denge arayışınız artabilir. Bugün, arkadaşlarınızla vakit geçirmek veya yeni insanlarla tanışmak için fırsatlar bulabilirsiniz. Sanatsal faaliyetler veya estetik konular da ilginizi çekebilir. İçsel huzurunuzu korumaya çalışın ve kararlarınızı alırken mantıklı bir yaklaşım benimsemeye özen gösterin. Kendinize ve sevdiklerinize zaman ayırmayı unutmayın!
Merhaba! Akrep burcu için günlük burç yorumu genellikle yoğun duygusal deneyimlere ve derin düşüncelere işaret eder. Bugün, sevdiklerinizle olan ilişkilerinizi gözden geçirebilir, duygusal bağlarınızı güçlendirmek için adımlar atabilirsiniz. Aynı zamanda, iş hayatında dikkatli olmanız gereken durumlar olabilir; ani kararlar almaktan kaçının. Kendinizi ifade etmekte güçlük çekiyorsanız, düşüncelerinizi yazılı olarak ifade etmeyi deneyebilirsiniz. Özellikle içsel huzur arayışında olacağınız bir gün. Kendinize zaman ayırmayı unutmayın.
Merhaba! Yay burcunun günlük yorumuna göre, cesaretin ve maceraperestliğin ön planda olduğu bir gün geçirebilirsin. Yeni fikirler ve keşifler seni heyecanlandırabilir. Öğrenmeye açık ol ve deneyimlemek istediğin şeylere yönel. İletişim becerilerin sayesinde sosyal ortamlarda öne çıkabilirsin. Duygusal olarak dengede kalmaya çalış, çevrendeki insanlarla olan ilişkilerine dikkat et. Unutma, cesur adımlar atmak her zaman faydalı olmayabilir; düşünerek ilerlemek de önemli. İyi bir gün dilerim!
Merhaba! Oğlak burcu için günlük burç yorumu, genel olarak disiplin ve kararlılıkla ilgili konulara odaklanmanızı önerebilir. Bugün iş veya sorumluluklarınızla ilgili önemli adımlar atmanız gerekebilir. Planlarınızı gözden geçirmek ve hedeflerinize ulaşmak için pratik bir yaklaşım sergilemek faydalı olacaktır. Ayrıca, ilişkilerde iletişime dikkat etmeniz gerektiği bir dönemdesiniz; duygularınızı ifade etmekten çekinmeyin. Kendinize zaman ayırmayı unutmayın, bu size enerji verecektir.
Merhaba! Kova burcunun günlük burç yorumu genellikle değişkenlik gösterebilir, ancak genel olarak özgürlük arayışınızın ön planda olacağını söyleyebilirim. Bugün farklı fikirler ve projeler üzerinde düşünebilir, sosyal çevrenizle ilgilenebilirsiniz. İçsel yenilik ve değişim arayışınız sizi farklı insanlarla bir araya getirebilir. Duygusal olarak bazı sürprizlerle karşılaşabilirsiniz; yeni tanışmalar veya mevcut ilişkilerde heyecan verici gelişmeler olabilir. Kendi özgün düşüncelerinizi ifade etmekten çekinmeyin. Unutmayın, sezgilerinize güvenmek önemlidir.
Merhaba! Bugün Balık burcunun duygusal ve sezgisel yönlerinin öne çıkacağı bir gün olabilir. Kendinizi sanatsal ve yaratıcı projelere yönlendirmek isteyebilirsiniz. Aynı zamanda, sevdiklerinizle duygusal bağlarınızı kuvvetlendirmek için uygun fırsatlar bulabilirsiniz. İçsel huzurunuzu sağlamak adına yalnız kalmak ya da doğayla baş başa olmak da iyi gelebilir. Duygularınızı ifade etmekten çekinmeyin; içten bir konuşma günün anlamını daha da derinleştirebilir. Kendinize karşı nazik olmayı unutmayın.