Konuk yazar: Emel Seçen
Ardından sayısız eserler bırakan Rıfat Ilgaz, ülkenin karanlık günlerinde bir nebze ışık olan 1961 Anayasası ile kendi adı ile eserlerini yayımlama özgürlüğüne kavuşur. 1970’te Basın Şeref Kartı’nı alır, 1974’te emekli olur, doğduğu yere sanki inziva gibi Cide’nin masum kıyılarına sığınır ama bırakmazlar ustayı; 12 Eylül 1980’de gözaltına alınır. Sürgünler, dergi kapama ve açmaları ile geçen ömründe aydın çizgisi ile var olmaya çalışan Rıfat Ilgaz’ın son dönemlerinin en yakın şahidi Süleyman Salcı, namı diğer Minibüscü Süleyman’la bu günleri konuştuk.
– Sizi tanıyalım. Usta ile yakınlığınız nasıl başlıyor?
1950 Cide doğumluyum, Rıfat Hoca ile tanışmamız ve dostluğumuz, ortak dostlar vesilesiyle oldu. O zaman 4. katta oturuyor, odunu, kömürü taşıması zor oluyordu, yardım ediyor, gazetesini alıyordum. Tüberküloz olduğu için yoruluyordu, eli ayağı olmuştum. Nabzını dinlerdim, on kere atıyorsa tamam, ondan aşağı ise iyi değildir, derdi. Kendi kendinin doktoruydu, ateşini kendi yöntemleri ile düşürürdü. İlaç kullanmayı sevmezdi. Midesi için patates haşlama, sağlamken rakı, hasta iken cep kanyağı içerdi. Banka müdürüne kâğıt yazardı, maaşını çekerdim; “Dursun sende derdi, ama yaz, borçlu muyum, alacaklı mıyım, dikkat et” derdi.
– Nasıl bir kişilikti, zor muydu?
Para pulla işi olmazdı, evinde son derece mütevazıydı ama dışarı çıktığında, kahvede ya da lokantada tartışmalara kızardı. Hele hele okumamış ama parası olup da konuşana hiç tahammül edemezdi.
– “Bugün yaşasa yine istenmezdi Rıfat Ilgaz” diyorsunuz, neden?
Cide’nin en büyük milliyetçisi derdim kendisine. Defne yaprağı esansı için mücadele etti. Ama doğa değişiyor, inşaatlar çoğalıyor, cikcik dediğimiz midyeler zamansız toplanıyor, oysa denizde filtre görevi görürler. Elbette hepsine bir ayar çekecekti, tabii ki istemezlerdi.
– Emekli olup memleketine yerleşiyor ama rahat bırakmıyorlar, evinin karşısına evinin kurşunlanacağına dair afiş asılıyor. Neler yaşanmıştı?
Ben de güvenlik olsun diye getirdim tüfeğimi bıraktım, baktım elini bile sürmemiş; zaten soğuk dışında kapısı her zaman açıktı.
– Okullardan gençler ziyaretine gelirmiş. İlişkileri nasıldı?
Cide Lisesi’ne bizzat uygulamalı olarak katkıda bulundu, bütün öğrenci ve öğretmenlerle yakın ilişkisi vardı. 1981 yılı mayıs sonu, Türkçe öğretmeni öğrencilere ödev veriyor, Rıfat Hoca’dan öğrenmeleri için, fakat polis hem öğrencileri hem ev sahibini, öğretmenleri sorguya aldı. Rıfat Hoca ve öğretmenler ayrı yerde gözleri bağlıydı, boş atıp dolu tutturmak istiyorlardı. Rıfat Ilgaz ciğerlerinden rahatsız olduğu için Ballıdağ Sanatoryumu’na götürüldü; beni ve çocukları sabaha karşı bıraktılar. Mustafa Ekmekçi o zaman “Hababam sınıfı gözaltında” diye Cumhuriyet’te yazdı. Beni, Rıfat Ilgaz’ı kimler ziyaret ediyor diye çok sıkıştırdılar; ben de hâkim, doktor, öğretmen, öğrenci deyince “Onlar bildiklerimiz, sen bilmediklerimizi söyle” dediler.
– Sonra koptunuz mu?
Cide’den ayrıldı, ta ki 1983 Eylül’de Cumhuriyet gazetesindeki köşesinde imza gününün Karabük’te olacağını görünce yanına gittim. Oradan birlikte döndük, 1984 Ağustos ayına kadar burada kaldı.
– 1992 Devrek Baston Festivali’ne geliyor ve hastalanıyor.
17 gün kaldı otelde, hep kimseye yük olmak istemezdi. Ben yokken Rıfat Hoca’yı gezdireceğiz diye üşütmüşler, gece boyu başında bekledim ateşi düşsün diye. Sonra oğlu Aydın Bey almıştı zaten, berbat bir seneydi, Mumcu, Madımak, arkadaşlarını sayıklaya sayıklaya vefat etti.
– Hastane odasında, vefatına kadar yanındaydınız. Söylemek istediği var mıydı?
Sabahattin Ali’den hep övgü ile bahsetti, severdi. Aziz Nesin’e biraz kızgınlığı vardı ama kitaplarını muhakkak oku demişti. Hayatı boyunca direngen duruşu ile var olmuş biri olan Rıfat Ilgaz’ın yüreği Sivas katliamı/Madımak sonrası dayanamamış, “Dünya insanlık tarihinde hiçbir zaman düşünürler, yazarlar, aydınlar bir binaya toplanıp üzerlerine benzin dökülmedi. Bu bizim ayıbımız” demişti.
– Mehmet Rıfat Ilgaz, doğum gününde çeşitli etkinliklerle anılıyor. Öncelikle kimdi, öğretmen ve edebiyatçı Rıfat Ilgaz?
Usta 1911’de Kastamonu’da, sahil kasabası Cide’de dünyaya geldi. Yatılı olarak Muallim Mektebi’ni bitirdi. Gazi Eğitim Enstitüsü’nde edebiyat öğreniminden sonra altı yıl Akçakoca, Gerede, Gümüşova’da ilkokul öğretmeni olarak çalışır. Derin hastalık diye bilinir, zatürree teşhisi ile Validebağ Sanatoryumu’nda yattıktan sonra yol arkadaşlığı yapacakları Aziz Nesin, Sabahattin Ali ile Marko Paşa’da, Turhan ve İlhan Selçuk ile de Dolmuş dergisinde çalışır, ardından halkın en çok bildiği eseri Hababam Sınıfı gelir.
Merhaba! Koç burcunun günlük yorumunda, enerjik ve cesur bir gün geçireceğiniz görünüyor. Yeni başlangıçlar için uygun bir zaman olabilir ve içinizdeki tutku, hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olabilir. İletişimde açık ve içten olmak, ilişkilerinizi güçlendirebilir. Dikkatinizi odaklamak için biraz zaman ayırmanız faydalı olacaktır. Duygusal olarak kendinizi güçlü hissedeceksiniz, ancak aşırı tepkilerden kaçınmakta fayda var. Yeteneklerinizi sergilemek için fırsatlar karşınıza çıkabilir, bunları değerlendirmeyi unutmayın!
Merhaba! Boğa burcunun günlük burç yorumu genellikle maddi konulara odaklanma ve güven arayışını vurgular. Bugün, iş ve finansal konularda sağlam adımlar atma isteği içinde olacaksınız. Harcamalarınızı gözden geçirip bütçe planlaması yapmanız gereken bir zaman. İlişkilerde ise, sevdiklerinizle daha derin bir bağ kurma fırsatı bulabilirsiniz. Duygularınızı ifade etmekte tereddüt etmemelisiniz. Kendinize güvenin, keyifli bir gün geçirebilirsiniz!
Merhaba! İkizler burcunun günlük burç yorumu genel olarak iletişim ve sosyal ilişkiler üzerine yoğunlaşabilir. Bugün çevrenizle daha fazla etkileşimde bulunma isteğiniz artabilir. Arkadaşlarınızla vakit geçirmek, yeni insanlarla tanışmak ya da fikir alışverişinde bulunmak için uygun bir zaman. Ayrıca, yaratıcılığınızı ortaya koyabileceğiniz projelere yönelmekten de çekinmeyin. Ancak, dağınık düşünceler nedeniyle kararlarınızı netleştirmek için biraz sabırlı olmanızda fayda var. Kendinize zaman tanıyın ve ruh halinizi dengelemeye çalışın.
Bugün duygusal ve sezgisel yönleriniz ön planda olabilir. Ailevi ilişkilerde sıcak bir ortam yaratmak isteyebilirsiniz. Kendinizi ifade ederken biraz daha dikkatli olmanız, yanlış anlaşılmaları önleyebilir. İçsel huzurunuzu korumak için sevdiğiniz şeylere zaman ayırmanız faydalı olabilir. Ayrıca, maddi konularda daha dikkatli olmanız gerekebilir. Gün içinde eğlenceli anlar yaşayacağınız fırsatlar çıkabilir, bunları değerlendirmeyi unutmayın.Unutmayın, burç yorumları genel ve eğlencelik bilgilerdir. Size harekete geçirecek olan, kendi iç sesinizdir!
Merhaba! Aslan burcunun günlük yorumuna göre, bugün enerjiniz yüksek olabilir ve çevrenizdeki insanlara liderlik etme isteği duyabilirsiniz. Yaratıcı projelere yönelmek için güzel bir zaman; ilham verici fikirlerle dolu olabilirsiniz. Sosyal ilişkilerde samimiyet ve sıcaklık ön planda. Kendinizi ifade etmekten çekinmeyin, bu sizin doğal yeteneğinizdir. Ancak, kararlarda acele etmemeye dikkat edin; biraz düşünmek her zaman faydalı olabilir. Bugünün tadını çıkarın!
Merhaba! Başak burcunun günlük burç yorumuna göre, bugün detaylara odaklanmak ve düzen sağlamak için uygun bir zaman. Kariyer ve iş konularında atılımlar yapabilir, planlarınızı gözden geçirebilirsiniz. İletişimde dikkatli olmanız gerekebilir; yanlış anlaşılmalara karşı temkinli olmanız faydalı olacaktır. Ayrıca sağlığınıza özen göstermek, ruhsal ve bedensel dengeyi sağlamanıza yardımcı olabilir. Gün sonunda sevdiklerinizle vakit geçirmek, keyifli anlar yaşamanıza olanak tanıyacak. Unutmayın, her zaman kendinize zaman ayırmak önemlidir.
Merhaba! Terazi burcunun günlük yorumuna göre, ilişkilerde uyum sağlamak ön planda olabilir. Sosyal ortamlarda daha fazla vakit geçirme isteği duyabilir, sevdiklerinizle keyifli anlar paylaşabilirsiniz. Duygusal dengeyi koruma çabası içinde olmanız, bazı durumlarda kararsızlık yaşamanıza neden olabilir. Bugün, estetik ve sanatla ilgilenmek için fırsatlar yaratabilir, yaratıcılığınızı ortaya koyabilirsiniz. İçsel huzuru bulmak için kendi ihtiyaçlarınıza zaman ayırmayı unutmayın.
Merhaba! Akrep burcunun günlük burç yorumu genellikle duygusal derinlik ve ilişkilerle ilgili konulara odaklanır. Bugün, hislerinizi ifade etme konusunda cesur olabilirsiniz. Partnerinizle veya yakın arkadaşlarınızla olan iletişiminiz güçlenebilir. Duygusal bağlarınızı derinleştirmek ve ihtiyaçlarınıza odaklanmak için güzel bir gün. İş veya kariyer konusunda ise dikkatli adımlar atmanızda fayda var; sabırlı olun ve aceleci davranmaktan kaçının. Kendinize, ilginizi çeken şeylere zaman ayırmayı unutmayın. Kendinizi iyi hissettirecek aktiviteler yapmaya özen gösterin.
Merhaba! Yay burcunun günlük yorumuna göre, bugün keşif ve yeni deneyimlere açık olacaksın. Hayatının farklı alanlarında yenilikler arayışında olabilirsin. Sosyal ilişkilerde hareketli bir dönemdesin; arkadaşlarınla keyifli vakit geçirebilir, yeni insanlarla tanışabilirsin. Ayrıca, mevcut projelerinle ilgili yeni fikirler geliştirmek için ilham alabilirsin. İçsel yaratıcılığın ön plana çıkabilir, bu nedenle sanatsal faaliyetlere yönelmek iyi gelebilir. Kendine zaman ayırmayı unutma!
Merhaba! Oğlak burcu için günlük yorumda, iş ve kariyer konularına odaklanmanız için uygun bir zaman olabilir. Disiplinli ve kararlı yapınız sayesinde hedeflerinize ulaşmak için adımlar atabilirsiniz. Ayrıca, sevdiğinizle iletişiminizi güçlendirmek için zaman ayırmak faydalı olacaktır. Duygusal bağlılıklarınızı gözden geçirip, ilişkilerde dengeyi sağlamak önem kazanabilir. Bugün, kendi ihtiyaçlarınıza da dikkat etmeyi unutmayın. Başarılar dilerim!
Merhaba! Kova burcunun günlük burç yorumunda, yenilikçi fikirler ve sosyal etkileşimler öne çıkıyor. Bugün arkadaşlarınızla veya tanıdıklarınızla gerçekleştireceğiniz sohbetler, ilham verici olabilir. Yeni projeler için tartışmalara katılmak, sizin için faydalı olabilir. Kendinizi ifade etme isteği artabilir; bu nedenle sanatsal faaliyetlere yönelmek iyi bir fikir olabilir. Ayrıca, toplumsal konulara duyarlılığınız artabilir, bu da çevrenizdekilerle anlamlı bağlantılar kurmanıza yardımcı olacaktır. Unutmayın, içsel sesinize kulak vermek önemli!
Merhaba! Balık burcunun günlük yorumu genellikle duygusal ve sezgisel bir dönem geçirebileceğini, içsel hislerini dinlemenin önemli olduğunu vurgular. Sosyal ilişkilerde empati ve anlayış gösterme fırsatları olabilir. Ayrıca, yaratıcılığınızı ortaya çıkaracak aktivitelerle ilgilenmek faydalı olabilir. Kendinize zaman ayırmak ve ruhsal olarak beslenmek, gün içinde size iyi gelecek. Yeni projelere başlamak için ilham alabilirsiniz. Duygusal konularda dengede kalmaya özen gösterin.