1
Konuk yazar: Emel Seçen
Ardından sayısız eserler bırakan Rıfat Ilgaz, ülkenin karanlık günlerinde bir nebze ışık olan 1961 Anayasası ile kendi adı ile eserlerini yayımlama özgürlüğüne kavuşur. 1970’te Basın Şeref Kartı’nı alır, 1974’te emekli olur, doğduğu yere sanki inziva gibi Cide’nin masum kıyılarına sığınır ama bırakmazlar ustayı; 12 Eylül 1980’de gözaltına alınır. Sürgünler, dergi kapama ve açmaları ile geçen ömründe aydın çizgisi ile var olmaya çalışan Rıfat Ilgaz’ın son dönemlerinin en yakın şahidi Süleyman Salcı, namı diğer Minibüscü Süleyman’la bu günleri konuştuk.
– Sizi tanıyalım. Usta ile yakınlığınız nasıl başlıyor?
1950 Cide doğumluyum, Rıfat Hoca ile tanışmamız ve dostluğumuz, ortak dostlar vesilesiyle oldu. O zaman 4. katta oturuyor, odunu, kömürü taşıması zor oluyordu, yardım ediyor, gazetesini alıyordum. Tüberküloz olduğu için yoruluyordu, eli ayağı olmuştum. Nabzını dinlerdim, on kere atıyorsa tamam, ondan aşağı ise iyi değildir, derdi. Kendi kendinin doktoruydu, ateşini kendi yöntemleri ile düşürürdü. İlaç kullanmayı sevmezdi. Midesi için patates haşlama, sağlamken rakı, hasta iken cep kanyağı içerdi. Banka müdürüne kâğıt yazardı, maaşını çekerdim; “Dursun sende derdi, ama yaz, borçlu muyum, alacaklı mıyım, dikkat et” derdi.
– Nasıl bir kişilikti, zor muydu?
Para pulla işi olmazdı, evinde son derece mütevazıydı ama dışarı çıktığında, kahvede ya da lokantada tartışmalara kızardı. Hele hele okumamış ama parası olup da konuşana hiç tahammül edemezdi.
– “Bugün yaşasa yine istenmezdi Rıfat Ilgaz” diyorsunuz, neden?
Cide’nin en büyük milliyetçisi derdim kendisine. Defne yaprağı esansı için mücadele etti. Ama doğa değişiyor, inşaatlar çoğalıyor, cikcik dediğimiz midyeler zamansız toplanıyor, oysa denizde filtre görevi görürler. Elbette hepsine bir ayar çekecekti, tabii ki istemezlerdi.
– Emekli olup memleketine yerleşiyor ama rahat bırakmıyorlar, evinin karşısına evinin kurşunlanacağına dair afiş asılıyor. Neler yaşanmıştı?
Ben de güvenlik olsun diye getirdim tüfeğimi bıraktım, baktım elini bile sürmemiş; zaten soğuk dışında kapısı her zaman açıktı.
– Okullardan gençler ziyaretine gelirmiş. İlişkileri nasıldı?
Cide Lisesi’ne bizzat uygulamalı olarak katkıda bulundu, bütün öğrenci ve öğretmenlerle yakın ilişkisi vardı. 1981 yılı mayıs sonu, Türkçe öğretmeni öğrencilere ödev veriyor, Rıfat Hoca’dan öğrenmeleri için, fakat polis hem öğrencileri hem ev sahibini, öğretmenleri sorguya aldı. Rıfat Hoca ve öğretmenler ayrı yerde gözleri bağlıydı, boş atıp dolu tutturmak istiyorlardı. Rıfat Ilgaz ciğerlerinden rahatsız olduğu için Ballıdağ Sanatoryumu’na götürüldü; beni ve çocukları sabaha karşı bıraktılar. Mustafa Ekmekçi o zaman “Hababam sınıfı gözaltında” diye Cumhuriyet’te yazdı. Beni, Rıfat Ilgaz’ı kimler ziyaret ediyor diye çok sıkıştırdılar; ben de hâkim, doktor, öğretmen, öğrenci deyince “Onlar bildiklerimiz, sen bilmediklerimizi söyle” dediler.
– Sonra koptunuz mu?
Cide’den ayrıldı, ta ki 1983 Eylül’de Cumhuriyet gazetesindeki köşesinde imza gününün Karabük’te olacağını görünce yanına gittim. Oradan birlikte döndük, 1984 Ağustos ayına kadar burada kaldı.
– 1992 Devrek Baston Festivali’ne geliyor ve hastalanıyor.
17 gün kaldı otelde, hep kimseye yük olmak istemezdi. Ben yokken Rıfat Hoca’yı gezdireceğiz diye üşütmüşler, gece boyu başında bekledim ateşi düşsün diye. Sonra oğlu Aydın Bey almıştı zaten, berbat bir seneydi, Mumcu, Madımak, arkadaşlarını sayıklaya sayıklaya vefat etti.
– Hastane odasında, vefatına kadar yanındaydınız. Söylemek istediği var mıydı?
Sabahattin Ali’den hep övgü ile bahsetti, severdi. Aziz Nesin’e biraz kızgınlığı vardı ama kitaplarını muhakkak oku demişti. Hayatı boyunca direngen duruşu ile var olmuş biri olan Rıfat Ilgaz’ın yüreği Sivas katliamı/Madımak sonrası dayanamamış, “Dünya insanlık tarihinde hiçbir zaman düşünürler, yazarlar, aydınlar bir binaya toplanıp üzerlerine benzin dökülmedi. Bu bizim ayıbımız” demişti.
– Mehmet Rıfat Ilgaz, doğum gününde çeşitli etkinliklerle anılıyor. Öncelikle kimdi, öğretmen ve edebiyatçı Rıfat Ilgaz?
Usta 1911’de Kastamonu’da, sahil kasabası Cide’de dünyaya geldi. Yatılı olarak Muallim Mektebi’ni bitirdi. Gazi Eğitim Enstitüsü’nde edebiyat öğreniminden sonra altı yıl Akçakoca, Gerede, Gümüşova’da ilkokul öğretmeni olarak çalışır. Derin hastalık diye bilinir, zatürree teşhisi ile Validebağ Sanatoryumu’nda yattıktan sonra yol arkadaşlığı yapacakları Aziz Nesin, Sabahattin Ali ile Marko Paşa’da, Turhan ve İlhan Selçuk ile de Dolmuş dergisinde çalışır, ardından halkın en çok bildiği eseri Hababam Sınıfı gelir.
Bugün tutkularının peşinden koşmanın zamanı. Enerji dolu bir gün seni bekliyor; yenilikler ve cesur adımlar atmak için ilham alabilirsin. İçsel motivasyonun yüksek olacak, hedeflerine yönelik net bir vizyon geliştirebilirsin. Sosyal çevrende dikkat çekici bir aura sergileyerek başkalarının ilgisini üzerinde toplayacaksın. Ancak, düşüncelerini net bir şekilde ifade etme konusunda dikkatli olmalısın; yanlış anlaşılmalar, beklemediğin sorunlara yol açabilir. Fiziksel aktivitelere zaman ayırarak enerjini dengeleyebilirsin. Şimdi, arzularının peşinden koşmak için mükemmel bir zaman dilimindesin; tereddüt etme ve harekete geç!
Bugün içsel huzur arayışında olacaksın. Güne başlarken dingin ve kararlı bir ruh hali seni karşılayabilir. Yalnız kalmak isteyebilirsin; bu durum, düşüncelerini toparlamana yardımcı olacak. Maddi konularda dikkatli olman gereken bir dönemdesin; harcama yapmadan önce iyi düşünmelisin. İkili ilişkilerde samimiyet ve açıklık ön planda olacak. Sevdiğinle derin sohbetler gerçekleştirebilir, geçmişe dair güzel anılarınızı tazeleyebilirsin. Bu, ilişkiniz için yenileyici bir etki yaratacaktır. Cömertliğin ve sadakatin, çevrendeki insanlarla arandaki bağı güçlendirecek ve daha derin bir anlayışa ulaşmanı sağlayacak. Kendine ve sevdiklerine zaman ayırmayı unutma; bu, enerji toplamanı kolaylaştıracak. Yaratıcılığını ifade edebileceğin yeni yollar keşfedebilirsin; belki bir sanat dalında yeni bir hobi edinmek sana iyi gelebilir. Kendini ifade etmekte zorlandığın yerlerde cesur adımlar atmak, içsel gücünü ortaya çıkaracak. Doğayı ve sanatı bir araya getiren etkinliklere katılmak, ruhunu besleyecek. Unutma, senin doğana uygun olan bu deneyimler, günlük yaşamına renk katacak.
Bugün iletişim becerilerin parlayacak. Farklı insanlarla yapacağın konuşmalar senin için hem ilham verici hem de eğlenceli olacak. Zihnindeki karmaşık düşünceler netleşebilir, yeni fikirlerin havada uçuştuğunu hissedebilirsin. Sosyal ortamlarda daha fazla yer almayı arzulayabilir, arkadaşlarınla keyif dolu anlar paylaşabilirsin.Duygusal olarak kendini rahat ve özgür hissetmen, başkalarıyla kurduğun bağların daha derinleşmesini sağlayacak. Ancak, ani değişimlere açık olmalı ve planlarını esnek tutmalısın. Bir sürpriz ya da beklenmedik bir gelişme, günün akışını değiştirebilir. Çevrendeki insanların bakış açılarına açık olman, seni daha anlayışlı ve empatik biri yapacak. Kendini ifade etmek için daha yaratıcı yollar keşfetmek, içinde bulunduğun ruh halini olumlu bir şekilde etkileyecek. Öğrenme isteğin ve merakın, seni yeni aktivitelerin içine çekebilir. Fakat, aşırı bilgi yüklemesi yapmamaya dikkat etmelisin; zihin dinlendirilmelidir. Anlık zevkler ve keyifli sohbetler, ruhunu besleyecek.
Bugün, yaratıcılığınız ve karizmanız etrafınızdakileri etkileme potansiyeline sahip. Sosyal çevrenizde dikkat çekebilir, fikirlerinizi cesurca paylaşabilirsiniz. İçsel gücünüz, planlarınıza olan bağlılığınızla birleşince, başarıyı getirecek hamlelerde bulunabilirsiniz. Ancak, egonuzu dengelemek önem taşıyor; başkalarını dinlemeye açık olmalısınız. Kendinizi ifade etme isteği ile başarılı bir iletişim kurmak, ilişkileri güçlendirebilir. Romantik hayatta ise sürpriz bir gelişme, heyecan katabilir. Eleştirilere karşı daha sabırlı olun, bu sayede huzurlu bir atmosfer yaratabilirsiniz. Kendi potansiyelinizi keşfetmek ve ifade etmek için harika bir gün!
Detaylara odaklanacağın, sistematik düşünce tarzını ön planda tutacağın bir gün. Yapman gereken işlerde, planlı ve organized bir yaklaşım benimsersen başarılı olacaksın. Sağlığın konusunda dikkatli olmalı, bedenine iyi bakmalısın. Etrafındaki insanlarla iletişimini güçlendirmek, ilişkilerinde olumlu sonuçlar doğurabilir. Bir arkadaşınla ya da ailenle paylaşacağın içten bir sohbet, ruhunu besleyebilir. Kendine yönelik eleştirilerde dahi başkalarına karşı empati geliştirmek, ruhsal huzurunu artıracak. Yaratıcı projelere yönelmek için ilham alabileceğin bir dönemdesin; hayal gücünü özgür bırak. Unutma ki, her detay senin elinde şekil alabilir.
Sosyal ilişkilerde harika bir gün seni bekliyor. Arkadaşlarınla keyifli etkinlikler planlayabilir, yeni insanlarla tanışabilirsin. Duygusal denge ve uyum arayışın bu dönemde ön planda olacak. Başkalarının düşüncelerine duyduğun ilgi, senin için önemli ve derin bir anlam taşıyor. Sanatsal projelerle ilgilenmek ya da estetik konularda yaratıcı düşünce içinde olmak, ruhunu besleyecek. Duygusal olarak kendini ifade etmekte zorlanabilirsin, bu nedenle içsel olarak hissettiklerini açıkça paylaşmaya çalış. Günün sonunda, seni saran pozitif enerjiyi hissedeceksin. Denge kurmak ve uyum sağlamak üzerine inşa ettiğin tüm ilişkilerde tatmin edici sonuçlar alman mümkün. Her şeyin uyum içinde ilerlemesi için biraz sabırlı olman gerekebilir.
Bugün hislerin derinliğiyle yüzleşeceğin, içsel sorgulamalara yönelmek için ideal bir zaman. İş ve özel hayatındaki dinamikler arasında denge bulmak, güçlü sezgilerinle mümkün olacak. Karşılaştığın zorluklar, seni daha derin bir anlayışa yönlendirecek. Kimi ilişkilerdeki bağların güçlenirken, bazılarını sorgulamak isteyebilirsin. Kendine karşı dürüst olman, dönüşüm sürecini hızlandıracak. Maddi konularda dikkatli adımlar at, yapıcı eleştirilerden faydalanarak ilerlemekte yarar var. Bugün, sevdiklerinle derin sohbetler ve paylaşım anları yaşayabilirsin; duygusal bağlarınızı kuvvetlendirecek bu deneyimlerden kendine yeni içgörüler çıkar. Unutma, içinde bulunduğun anın kıymetini bilmek, ruh kaliteni yükseltecek.
Hareketli bir gün seni bekliyor. İçindeki macera ruhu bu dönemde daha da güçleniyor. Yeni fikirler ve projeler üzerinde yoğunlaşma isteği, ilgini ve enerjini yüceltirken, farklı bakış açıları geliştirmene yardımcı olacak. Sosyal çevrendeki kişilerle olan etkileşimlerin, yeni bağlantılar kurman için fırsatlar sunabilir. Belki de beklenmedik bir davet alabilirsin; bu, seni heyecanlandıran bir deneyime dönüşebilir. Kişisel hedeflerine odaklanırken, içsel huzurunu da korumayı unutma. Gelecek hakkında daha iyimser olmanı sağlayacak fırsatlar kapını çalabilir. Risk almayı ve konfor alanından çıkmayı deneyimle, çünkü bu, büyümene en önemli katkıyı sağlayacak. Yine de, hızlı kararlar almadan önce biraz durup düşünmekte fayda var; sezgilerine güven, doğru yolu bulmanda yardımcı olacaktır.
Bugün, sorumluluklar ve kariyer odaklı düşünceler ön planda. Hedeflerine ulaşma konusunda kararlı ve disiplinli bir yaklaşım sergileyebilirsin. İşle ilgili konularda önemli gelişmeler yaşanabilir; bu da gerçekleştirmek istediğin projelerin hız kazanmasına olanak tanır. Ancak, aşırı çalışmak yerine dengeyi bulmaya özen göstermelisin. Ailevi ilişkilerde ise daha anlayışlı ve empatik bir tutum benimsemek, bağlarını güçlendirecek. Sağlığına dikkat etmen önemli; gerek bedensel, gerekse ruhsal olarak kendine zaman ayırmalısın. İçsel huzurun, başarılı olmanın anahtarı olacak. Geleceğe yönelik planlarını gözden geçirirken, esnek olmayı unutmamalısın. Dikkatini dağıtan unsurları geride bırakmak, daha odaklı bir şekilde ilerlemene yardımcı olacak. Kendine güven ve kararlılıkla adım at.
Bugün, özgürlük arayışın ön plana çıkıyor. Toplumsal olaylar ve arkadaş çevren ile ilgili yenilikçi fikirler geliştirmek isteyebilirsin. Bağlantılarını güçlendirmen, geleceğe dair umut ve ilham verebilir. Aniden ortaya çıkan fırsatlar, yeni projelere yönelmeni sağlayabilir. İçsel sezgilerin oldukça kuvvetli; bu nedenle duygu ve düşüncelerini samimiyetle ifade etmekten çekinme. Sosyal ortamlarda dikkat çekebilir, ilgi odağı olabilirsin. Ancak, fikir ayrılıklarına açık olman sana yeni bakış açıları kazandıracak. Esneklik ve adaptasyon, bu dönemde senin en büyük yardımcıların olacak. Geçmişte yaşananları gözden geçirip, geleceğin için sağlıklı kararlar almaya odaklanmalısın. Bugün kendine yatırım yapmayı unutma; yarın için sağlam temeller atabilirsin.
Duyguların derinlere dalma zamanı. İçsel dünyanın zenginliklerini keşfetmek için bir fırsat sunuluyor. Sanat ve yaratıcılık alanında ilham dolu anlar yaşayabilirsin. Hayal gücünün sınırlarını zorlamak, seni yeni fikirlere götürebilir. İletişim kurarken karşındaki insanlarla empati kurmak, benzersiz bağlar oluşturmanı sağlayacak. Duygusal olarak hassas olabilirsin, bu yüzden hislerine dikkat et ve kendini koruma altına al. Birikmiş duyguları paylaşmak, seni rahatlatacak. İçindeki sesi dinle ve güven. Farkında olmadan başkalarına ilham verebilir, onların hayatlarında bir fark yaratabilirsin. Umut dolu bir gün seni bekliyor.
1
2
3
4
5
6
