1
Cumhuriyet ile yaşıt olan ağabeyimiz Oktay Akbal’ı saygı ve özlemle anıyoruz. Cumhuriyet Gazetesi kafaca, yürekçe eşit gördüğü, yarım yüzyılı aşan dostluğundan öte, “kardeşim” dediği İlhan Selçuk gibi son nefesine kadar onun da kutsal değeriydi. İsterdi ki Cumhuriyet daha uzun yıllar bilinçli okurların gazetesi olsun.
Yalnız Türk edebiyatı değil, gazeteciliğin ve dergiciliğinin de usta isimlerinden İstanbul’da 20 Nisan 1923’te doğan Oktay Akbal, devlet adamı, romancı Ebubekir Hâzım Tepeyran’ın torunuydu. Saint Benoit Fransız Lisesi’nde başladığı ortaöğrenimini, 1942 yılında İstiklal Lisesi’nde bitirmiş, İstanbul Üniversitesi Hukuk (1944) ve Edebiyat (1946) fakültelerine bir süre devam etmiş; ancak yüksek öğrenimini yarıda bırakarak yazarlığı seçmişti.
Yazın hayatı 1943 ve 1944 yıllarında Servet-i Fünun Uyanış dergisinde sekreterlikle başlayan Oktay Akbal, 1947 ve 1951 arasında Millî Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu’nda memurluk yaptı, yaşamını asıl olarak gazetecilik yaparak kazandı. Yeni Sabah ve İkdam gazetelerinde 1939 ve 1940 yıllarında çevirileri ve öyküleri yayımlandı, Vakit gazetesinde 1944 ve 1946 yılları arasında eleştiriler ve tanıtım yazıları yazdı, Büyük Doğu dergisinde her hafta ‘Dünya Fikir Sanat Hareketleri’ sütununu kaleme aldı. Vatan gazetesinde 1951 ve 1956 yılları arasında düzeltmen, sekreter ve yazı işleri müdürü olarak çalıştı. Köşe yazarlığına 1956 yılında başladı.
Okurla konuşur gibi yazan Akbal, “Evet/Hayır” köşesinden 5 Ekim 1969 tarihli “Yeniden Başlamak” yazısında Cumhuriyet okuruna şöyle seslenmişti;
“Yıllardır yazarım iyi kötü. Gündelik gazetelerde on iki yıldan çok oldu fıkralar yazmaya başlayalı. Daha önce uzun yıllar dergilerde yazdım. Çoğunlukla edebiyatın sınırına giren şeyler: öyküler, romanlar, denemeler. Zordur gazetecilikle edebiyatı birleştirmek. Bunu yapabildim mi, bilemem. Okurlar verir kesin yargıyı… Dostça söyleşilerdir benim yazdıklarım. Eşit iki dostun birbirine anlattıkları çeşidinden.”
’Oktay Akbal, 1999 yılında Cumhuriyet Kitaplarından çıkan, 1996-98 yılları arasındaki yazılarını kapsayan “Sözcüklerle Yolculuk” kitabının girişinde gazete yazılarının hepsinin sanatla, edebiyatla, dolayısıyla yaşamla, insanla ilgili olduğunu söyler. Bu yazılar için; “Okurları dostça bir yaklaşımla, birlikte duyup düşünmeye çağırma söyleşileridir” der ve okurunu gündelik yaşamın dışına çıkaran, kalıcı, düşündürücü edebiyat yolculuklarına davet eder.
Bu yolculuklar edebiyat ve basın çevrelerinde takdir görür. Akbal’a 1950’de “Garipler Sokağı” ve 1958’de “Suçumuz İnsan Olmak” ile Türk Dil Kurumu Roman Ödülü iki kez verilir. 1959’da, Sait Faik Hikâye Armağanı’na “Berber Aynası” ile değer görülür. 1982 Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Başarı Ödülü’nü “Güncel Yazı Dalında”, 1993 Sedat Simavi Ödülü’nü “Senin Adın Aşk” ile alır. 2000 yılı Orhan Kemal Roman Armağanı ve 2005 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü Akbal’a sunulur. “Garipler Sokağı” ve “Bizans Definesi” adlı kitapları Rusçaya, “Dondurmalı Sinema” Sırpçaya çevrilir; “Suçumuz İnsan Olmak” ise Erdoğan Tokatlı yönetiminde 1986 yılında filme çekilir.
Nefes darlığı, kalp yetmezliği gibi sağlık sorunları ile boğuşurken kaleme aldığı 23 Mart 2014 tarihli son yazısı “Huzur”da ise; “Hep iyiye güzele doğru yazılar yazıp içimi dökerim. Olanca içtenlikli aydınlığımla” diyerek köşesinden okuruyla son kez söyleşmiş, yazmanın huzur verdiğini yazmıştı.
Ardında “Hiroşimalar Olmasın”, “Önce Ekmekler Bozuldu”, “Suçumuz İnsan Olmak” gibi Türk edebiyatına damga vuran 70’i aşkın eser, sayısız yazı bırakarak 92 yaşında Muğla Akyaka’da hayata veda etti. Akbal’ın ardından kaleme aldığı “Garipler Sokağı Bir Kişi Eksilmiş” yazısında Sennur Sezer, Bursa Valisi iken Kuvayi Milliye’nin asi olduğunu reddettiği için tutuklanan dedesini hatırlatarak “Kimi ailelerde, yazarlık gibi demokrasi tutkusu da aile geleneğidir” diyerek onun ödün vermez kişiliğine dikkat çekti.
Oktay Akbal’ın 1997’de şair dostu Cahit Külebi hasta yatağında iken yazdığı “Cahit Külebi’ye Ölüm Yok” ta; “Ölümsüzlüğü çoktan kazanmış bir şairimizdir. Onun dizeleri ölümünden sonra da kent, kasaba, köy sokaklarında rüzgâr gibi esecek. Ölümünden sonra da her duyarlı yüreğe seslenecektir…” diyerek iyi edebiyat ve edebiyatçının kalıcılığını ifade etmişti.
O sözler, Akbal’ın kendisi için de geçerlidir. Cumhuriyet Kitaplarından çıkan “Hücrede Karmen”, “Aşksız İnsanlar”, “Tarzan Öldü”, “Yalnızlık Bana Yasak” ve “Selimiye Bir Yokuştur” kitaplarını yayına hazırlayan şair, gazeteci Egemen Berköz, “Anılarımda Oktay Akbal” yazısında “Oktay Akbal, Türk öyküsünün bana göre, yalnız bana göre de değil sanırım genel görüşe göre de Sait Faik’ten sonra gelen, onun çizgisini ileri götüren en önemli yazarı. Öykümüzün daha sonra çok değişik yönlerde değişik açılımlar oldu, öykü anlayışı çok çeşitlendi, varsıllaştı. Ama Oktay Akbal öyküsü olanca sağlamlığıyla bir mihenk taşı gibi yerinde duruyor” der.
Türk Dil Kurumu’nun çatısı altında 1960’lı yıllarda buluşan 12 Eylül’de kapatılıncaya kadar da birlikte çalışan köy enstitüsü çıkışlı dil bilimci Emin Özdemir; “Oktay Akbal’ın öykülerinde, şiirselliğin o ipeksi sesini duymuşumdur hep. Romanları, denemeleri, günceleri, köşe yazılarında da böyledir bu. Doğallığın sınırlarını zorlamadan, cilalayıp verniklemeye başvurmadan aydınlık, ferah bir söylem yaratıyor” diyerek Çehov’un ardılı olduğunu söyler.
Sezer, Berköz ve Özdemir’in onun ardından yazdığı 2015 tarihli bu yazılar daha pek çoğuyla birlikte Cumhuriyet Kitaplarından Ağustos 2022’de çıkan Ayla Akbal ve Mustafa Köz imzalı “Oktay Akbal’ın Anısına Saygıyla” kitabında yer alıyor.
Şu sıralar şair Leyla Şahin ile birlikte şiirlerini kitaplaştırmaya çalışan eşi Ayla Akbal, “Oktay Akbal, daha sağlığında kütüphanesini gençlere ulaştırmak istedi. Yıldız Teknik Üniversitesi’ne 4500 kitabını bağışladı. Ölümünden sonra ise, dedesi Tepeyran’a ve kendisine ait Fransızca kitapları Galatasaray Üniversitesi’ne, Türkçe kitapları Muğla Sıtkı Koçman ve Kültür Üniversitesi’nin de aralarında bulunduğu kütüphanelere verdik. Güzel günler geçirdiği Akyaka ve bağlı olduğu Muğla halkı doğum ve ölüm yıldönümlerinde mezarı başında ve yakın dostu Hamdi Yücel Gürsoy’un Yücelen tesislerinde, Başkan Aydın Turunç öncülüğünde, Sadun Ersin imzalı büstünün olduğu Akyaka Kültür Merkezi’nde düzenledikleri etkinliklerle Oktay Akbal’ı anmayı sürdürüyorlar, ortak dostları Nail Çakırhan’ı, Halet Çambel’i, İlhan Selçuk’u unutmadıkları gibi.
Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Gürün’ün katkıları ve desteğiyle 2020 yılında Muğla Türkan Saylan Kültür Merkezi içinde Oktay Akbal Edebiyat Kitaplığı açıldı. Kitap ve arşivleri, daktilosu, Orhan Veli, Necati Cumalı, Melih Cevdet gibi yazar arkadaşları ile resimleri, ödül dolabının olduğu özel eşyaları bu kütüphaneye kondu. Oktay Akbal gençlerin okumasını çok isterdi ve aydınlık yarınlara okuyarak ulaşacaklarını inanırdı” diyerek eserlerini gençlerle buluşturma arzusunu dile getirdi.
Bugün enerjin oldukça yüksek; bu, yeni başlangıçlar için harika bir fırsat sunuyor. İçindeki cesareti ortaya çıkararak, hayatındaki engelleri aşmak için kararlı adımlar atabilirsin. Sosyal çevrenle olan ilişkilerinde samimi ve açık olman, güven ve dayanışma duygusunu güçlendirecek. İş yerinde veya okulda dikkat çekerek başarılı bir etki bırakabilirsin, bu da kariyerinde yeni kapıların açılmasına yardımcı olabilir.Duygusal ilişkilerinde ise tutku ve heyecan dolu bir atmosfer var. Partnerinle aranızda derin bir bağ kurmak için harekete geçmekten çekinme. Bekar isen, tanıştığın biriyle olan iletişimin seni heyecanlandıracak. Fakat, aceleci davranmamaya özen göstermelisin; derin bir anlayış geliştirmek uzun vadede daha faydalı olacaktır.Sağlığa dikkat etmen gereken bir dönemdesin; zihinsel ve fiziksel dinlenmeye zaman ayır. Meditasyon veya doğa yürüyüşleri içindeki stresi azaltabilir ve ruh halini iyileştirebilir. Bugünkü başarıların gelecekteki hedeflerine ulaşman için birer basamak olacak. Kendine güven ve sezgilerini dinle; evrenin senin yanında olduğunu unutma.
İçsel huzur arayışın bugün daha da derinleşiyor. Rahat bir zaman diliminde olsan da, çeşitli sorular zihnini meşgul edebilir. Maddi konulara odaklandığın bu dönemde, finansal istikrar arayışın artış gösterebilir. Ancak, bu baskı altında sosyal ilişkilerini ihmal etmemeye dikkat et. Bugün, samimi ve duygusal bağlarda güçlenme fırsatı bulabilirsin. Ayrıca, yaratıcı projelerine odaklanmak için ideal bir zaman; içsel ilhamın artıyor. Kendini ifade etme biçimlerin, başkalarına ilham verebilir. Kendinle barışık olmak, diğer insanlarla olan ilişkilerini de olumlu yönde etkileyebilir. Akşam saatlerinde yapacağın bir sosyal aktivite, hoş süprizler getirebilir. Unutma, sabır ve kararlılık her zaman senin en büyük dostların.
ayrıntılara özen göstermezsen yanlış anlaşılmalar ortaya çıkabilir. Bugün, esneklik ve uyum, ilişkilerini daha da güçlendirebilir. Kendini açık ve samimi bir şekilde ifade etmekten çekinme; bu, insanlarla olan bağlarını derinleştirebilir. Keşfetmeye ve öğrenmeye hazır ol; bu, seni daha da ileriye taşıyacaktır.
Duygusal derinliklerinle yüzleşmek için harika bir zaman. İçsel huzurunu sağlamak adına aileyle vakit geçirmenin, köklere dönmenin önemi artıyor. İletişim kurarken empati ve anlayışla yaklaşman, sevdiklerinle olan bağlarını güçlendirecek. Kariyer alanında, sezgilerin doğrultusunda hareket etmek seni doğru yola yönlendirecek. İçinde bulunduğun durumları değerlendirmek ve hedeflerine odaklanmak için ruhsal bir yenilenmeye ihtiyacın olabilir. Kendini ifade ederken daha cesur olmalısın, çünkü duygularını paylaşmak, içsel yüklerini hafifletecektir. Detaylara dikkat et, çünkü gözden kaçan küçük şeyler önemli bir dönüşüme kapı aralayabilir. Kendine zaman ayır, çünkü kişisel gelişim için içsel yolculuk yapmanın tam zamanı. Unutma, kendi duygularını sahiplenmek, başkalarına da ilham verebilir.
Bugün sahne senin! Işıklar altında olmak, kendini ifade etme arzusu içinde olabilirsin. Yaratıcılığın doruklarda ve bu özellikle sanatsal çalışmalara yönlendirebilir seni. Kendine güvenin yüksek ve bu, başkalarını etkilemede büyük bir avantaj sağlayacak. Ancak, egonun seni kontrol etmesine izin vermemeye dikkat et. Başkalarıyla ilişkilerinde, uyum sağlamak ve empati göstermek, özellikle önemli olacak. Sosyal ortamlarda yapacağın girişimler, yeni bağlantılar ve fırsatlar getirebilir. Duygusal derinliğe inmek için bir fırsat bulabilirsin; kalben hissettiklerini ifade etmenin tam zamanı. Uzun vadeli hedeflerini düşünmek ve bunlar üzerinde çalışmak için motivasyon bulabilirsin. Özgürlüğünü ve bağımsızlığını önemse; bu, senin enerjini tazeleyecek. Kişisel bakım ve sağlığın; bugün sağlıklı yaşam tarzına yönelmek için güzel bir zaman. Kısacası, parlamak için harika bir gün!
Gün, içsel huzur arayışınla dolup taşacak. Dikkatini dağıtan etkenleri bir kenara bırakarak, zihnindeki karmaşayı arındırma zamanı. Organize ve pratik yaklaşımınla, iş ve özel hayatındaki sorunları daha akıllıca çözme becerisine sahip olacaksın. İletişim kurduğun kişilerle olan diyalogların, yapıcı ve anlam dolu bir hal alabilir. Sağlığına dikkat etmeni gerektiren bazı ufak sinyaller alabilirsin; bedenini dinlemekte fayda var. Hayatındaki küçük detaylara odaklanarak, büyük farklar yaratabileceğin bir dönemdesin. Kendine olan güvenin artarken, başkalarına da ilham verme pozisyondasın. Sosyal etkinliklerde bulunarak, yeni insanlarla tanışabilir ve keyifli anlar yaşayabilirsin. Unutma, başarılarının arkasında sağlam bir plan ve disiplin yer alıyor.
Harmoni arayışında olduğun bir dönemdesin. Sosyal ilişkilerin ve beraberliklerin ön plana çıkıyor. İletişim becerilerin, başkalarıyla olan bağlantılarını güçlendirecek. Dostlarınla olan konuşmalar, içsel huzurunu bulmanda yardımcı olabilir. Özellikle sanatsal aktivitelere yönelmek, yaratıcılığının artmasına sebep olacak. Duygusal derinliklere dalmak, kendini tanıma konusunda yeni perspektifler kazandırabilir. Bugün, dengeyi sağlama ve tarafsız kalma isteğin artıyor; fakat bu, bazen karar vermekte zorluk çekmene de neden olabilir. Belki de zaman zaman kendi ihtiyaçlarını önceliklendirmek, seni daha iyi hissettirecek. Flörtöz bir havanın içinde olman da sıradan bir gününü heyecanlandırabilir. Kendine ve çevrendekilere karşı nazik olmayı unutma; bu, ilişkilerini pekiştirecek. Unutma, sevgi dolu bir ortamda olmak, içsel güzelliğini parlatabilir.
İçsel derinliklerinle yüzleşme zamanı. Bugün, duygusal olarak yoğun bir deneyim yaşayabilirsin. Karşılaştığın durumlar seni ruhsal olarak dönüştürebilir; bu nedenle, hislerine kulak ver. Gizli kalmış düşüncelerini açığa çıkarmak, kendini özgürleştirecek. İkili ilişkilerde güçlü bir çekim hissedebilirsin, sevgi ve tutku arasında gidip gelen dalgalara kapılmak kaçınılmaz. Duygusal kırılganlık, seni savunmasız hissettirse de, bu zayıflığın altında güçlü bir dayanıklılık yatıyor. Gün boyunca başka insanların gizli hislerini anlamakta zorlanabilirsin, bu nedenle dikkatli ol; sezgilerine güven. Kendi içsel yolculuğuna çıkmak, seni yeni bir perspektife yönlendirecek. Kendine zaman ayırmayı unutma, ruhsal yenilenme sana çok şey katacak.
Bugün tutkuların derinliklerine inme zamanı. Keşif duygun güçlü, yeni deneyimler senin için adeta bir aydınlanma fırsatı sunuyor. Bilgiyi ve macerayı bir araya getirmek sana yeni kapılar açabilir. Topluluk içinde yer almak, fikir alışverişlerinde bulunmak ve ilham verici insanlarla bir araya gelmek arzusu içindesin. Duygusal derinliklere inerek, kendini daha iyi anlama fırsatını yakalayabilirsin.Sosyal ilişkilerinde samimiyet ön planda, burada cesur adımlar atmak isteyebilirsin. Eski bağlantılarında revizyon yapma gereği hissedebilirsin. İçsel huzurun için sevdiğin aktiviteleri hayata geçirme zamanı. Kendine olan güvenin tazeleniyor, bu nedenle hedeflerine ulaşmak adına girişimlerde bulunabilirsin. Biraz risk almak, sıkıcı rutini kırmana yardımcı olabilir. Yeteneklerini ortaya koymak ve kendini ifade etmek için uygun bir dönemdesin; ilgi alanlarını genişletmek için harika bir fırsat. Unutma, her yeni deneyim bir öğrenme fırsatı!
Bugün, hedeflerinize ulaşma konusundaki kararlılığınız ön planda. Disiplinli ve azimli yapınız, çevrenizdeki insanları da etkileyebilir. İş veya kişisel projelerde ilerleme kaydetmek için iyi bir zaman dilimi. Özellikle birlikte çalıştığınız kişilerle daha iyi iletişim kurarak, işbirliklerinizi güçlendirebilirsiniz. Duygusal olarak daha derin düşüncelere dalabilir, içsel dünyanızı keşfetme isteği hissedebilirsiniz. Sosyal alanlarda da bazı fırsatlar karşınıza çıkabilir ancak temkinli olmanızda fayda var; zira bazı durumlar sandığınız kadar net olmayabilir. İş hayatında karşınıza çıkacak sorunları çözmek için mantıklı bir yaklaşım sergilemek, sizi daha da ileriye taşıyacaktır. Kişisel gelişim konularında yeni adımlar atmak veya eğitim fırsatlarına yönelmek, sizi bir adım daha öne geçirebilir. Unutmayın, sabırlı ve kararlı kalmanız, hedeflerinize ulaşmanızı kolaylaştıracaktır.
Bugün, yenilikçi düşünceler ve orijinal çözümler bulma arzusu baskın. Sıradanlıktan uzak durmak, sosyal çevrende ilgi çekici tartışmalar yapmana olanak tanıyacak. Arkadaşlarınla bağlantı kurmak, belki de uzun zamandır görüşmediğin insanlarla iletişime geçmek isteyebilirsin. Farklı fikirlerin, senin için yeni kapılar açabilir. Duygusal olarak, bazı içsel çatışmalar gündeme gelebilir; bu durum, kişisel gelişimin için bir fırsata dönüşebilir. Hayal gücünü kullanarak daha yüksek hedeflere ulaşma arzusu, motivasyonunu artıracak. İş veya projelerde sıra dışı yaklaşımlar sergilemekten çekinme, başarı seni bekliyor. Ayrıca, arkadaşların arasında arabuluculuk yapabileceğin bir durum ortaya çıkabilir; bu, sosyal çevrendeki bağları güçlendirecek. Kim bilir, belki bir işbirliği veya ortaklık için güzel bir zemin hazırlıyorsun. Eğlenceli aktiviteler veya hobi edinme imkanı doğabilir; bu, ruh halini olumlu yönde etkileyebilir. Kendine zaman ayırmayı unutma, içsel huzurunu artıracak küçük kaçamaklar yaparak mutluluğunu besle.
Zihninde kaybolmuş hayaller ve sezgiler içinde dolanan bir denizdesin. Bugün, içsel dünyanı keşfetmek için mükemmel bir zaman. Duyguların derin ve yoğun, bunun yanı sıra başkalarıyla bağ kurma arzusuyla yanıp tutuşuyorsun. Sevdiklerinle geçireceğin anlar, ruhunu besleyecek; hislerinin ve düşüncelerinin ne denli güçlü olduğunu bir kez daha anlamana yardımcı olacak. Yaratıcılığının doruklarına ulaşabileceğin bir dönemdesin; sanatsal bir girişimde bulunmak ya da sadece içsel düşüncelerini kağıda dökmek sana iyi gelecek. Dikkatini dağıtan unsurlardan uzaklaşarak kendine bir alan yaratmayı dene. İş veya kariyerle ilgili bazı belirsizlikler, sabrının sınırlarını zorlayabilir; bu durumu akışa bırakmak, seni çok daha hafif hissettirecek. Empati yeteneğinle çevrendeki insanlara destek olabilirsin; başkalarının duygularına duyduğun anlayış, ilişkilerini derinleştirebilir. Genel olarak, sezgilerine güvenerek hareket ettiğinde, kendini güvenli ve huzurlu bir yerde bulabilirsin.
