Bob Dylan’dan Universal

ile tarihi anlaşma: ‘Para konuşmaz, küfreder’ demişti…

ABD’li efsanevi şarkıcı ve söz yazarı Bob Dylan, 60 yıllık kariyerinde yazdığı tüm şarkıların haklarını Universal’a sattı. Satış bedelinin yaklaşık 300 milyon dolar olduğu konuşulurken, bir şarkısında “Para konuşmaz, küfreder” diyen Dylan’ın anlaşmayı kabul etme nedeni de tartışılıyor…

Nobel ödüllü ABD’li söz yazarı ve şarkıcı Bob Dylan, yaklaşık 60 yıllık kariyerindeki tüm şarkı kataloğunu Universal Music’e sattı. Universal Music tarihindeki en büyük anlaşma olarak aktarılan habere göre 79 yaşındaki sanatçı, 600’ün üzerinde şarkısının tüm haklarını da şirkete devretmiş oldu.

Bu anlaşmaya göre Dylan’ın şarkı sözü yazarı olarak her şarkısından alacağı tüm telif hakları, Universal Music şirketine geçti. Universal Music Group Başkanı Sir Lucian Grainge, yaptığı açıklamada “Muhteşem ve duygu yüklü, ilham veren ve hoş, aydınlatıcı ve kışkırtıcı… Onun şarkıları zamansız. Dün yazılmış veya yarım yüzyıl önce. Onun engin eserlerinin dünyanın her yerinden milyarlarca insanın sevgisini ve hayranlığını kazandığını söylemek abartı olmaz” ifadelerini kullandı.

Fotoğraf: Depo Photos

1965 tarihli unutulmaz klasiği Like a Rolling Stone’dan, bu yıl çıkan 17 dakikalık epik Murder Most Foul’a kadar… UMG basın açıklamasında bu anlaşmayı “Bu yüzyılın en önemli müzik yayıncılık anlaşması” ifadeleriyle duyururken “Tüm zamanların da en önemli anlaşmalarından biri” notunu da düştü.

‘PARA KONUŞMAZ, KÜFREDER’

1974 tarihli unutulmaz, It’s Alright, Ma (I’m Only Bleeding) adlı parçasında “Money doesn’t talk, it swears” (Para konuşmaz, küfreder) diyen Bob Dylan’ın bu anlaşma sonucunda kaç para elde ettiği açıklanmazken, tahmin edilen meblağ 300 milyon dolar civarında. 1960’larda folk sahnesinde boy gösteren ve o dönemden bu yana tüm zamanların en etkili ozanlarından biri olarak şarkılarını yazan Bob Dylan’ın son olarak bu yıl Rough and Rowdy Ways adlı bir albümle beğeni toplamıştı. Rolling Stone’da yer alan incelemede ise Dylan hakkında “Dylan kimsenin daha önce erişemediği arazileri keşfediyor ve aynı zamanda geleceğin kapılarını zorlamaya devam ediyor” ifadelerini kullanmıştı.

Üretmeye devam eden Bob Dylan, 19 Haziran’da çıkan 39. stüdyo albümü ile İngiliz müzik listelerinde bir numaraya çıkmış ve yeni bir çalışmayla İngiltere’de liste başı olan en yaşlı sanatçı unvanını almıştı. Dylan, 79 yaşında bu rekoru kırarken, rekorun eski sahibi ise bir başka unutulmaz ozan ve sanatçı Paul Simon’dı. Simon, 2016’da 74 yaşında çıkardığı ‘Stranger to Stranger’ adlı albümle ilk sıraya çıkmıştı. Aynı zamanda 2016’da Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülen ilk söz yazarı olan Bob Dylan, yılda 100 gün sahneye çıktığı Never Ending Tour’u da corona virüsü nedeniyle iptal edene kadar sürdürmekteydi. Dylan’ın ozan yönüne de değinmekte fayda var…

‘DYLAN BİR GELENEĞİN DEVAMI…’

“Bob Dylan’ın metinlerine dikkatli baktığınızda ‘Bu adam şair’ diyorsunuz ve kimse aksini de iddia etmemeli bence. Bob Dylan, edebiyatçı mı, değil mi sorusunun cevabı edebiyatçı… Bu bir gerçek. Nobel açıklamasında onun için ‘Amerikan şarkı geleneğine yeni ve şiirsel bir ifade tarzı getirdi’ demişti. Aslında çok net açıklıyor bu cümle. Bob Dylan bir geleneğin devamı. ABD’nin gerek şiir, gerek müzik, gerekse edebiyat geleneğinden okuyabiliriz… İçine çok şey dahil edebilmiş bir adam.” Kırmızı Kedi’den Çağlayan Çevik, Sanem Sirer’in Kitap, Kaşık ve Diğer Gerekli Şeyler adlı podcastinde Bob Dylan’ın Nobel’e layık görülmesini bu sözlerle yorumlamıştı.

YENİ TREND…

Son olarak Primary Wave Music, Stevie Nicks’in şarkı kataloğunun büyük çoğunluğunu 80 milyon dolara satın almıştı. Hipgnosis Songs Fund ise Mart ayından Eylül ayına kadar 670 milyon dolarlık bir harcama yaparak Blondie, Rick James, Barry Manilow gibi isimlerin parçalarının da yer aldığı 44 binin üzerinde şarkının haklarını aldı. Dolly Parton ve David Crosby de yakın zamanda haklarını satmayı planlandığını ifade etmişti.

HEYBEYİ GERİDE BIRAKMAK

Olağanüstü bir şair olan, şarkıları yüzlerce sanatçı tarafından 6 binden fazla kez kaydedilen ve dünya çapında 125 milyondan fazla albüm satan Bob Dylan bu kararıyla; Blowin’ In The Wind, The Times They Are A-Changin, Knockin’ on Heaven’s Door, Mr. Tambourine Man, Tangled Up In Blue, Hurricane, Adele’e verdiği hit parça ‘Make You Feel My Love’, Oscar kazandığı ‘Things Have Changed’, belki de Türkiye’de en çok bilinen parçası One More Cup of Coffee ve daha çok Jimi Hendrix versiyonu ile bildiğimiz -hatta Bob Dylan bile parçayı orijinalinden iyi olan cover’lar kategorisine koymuştu- All Along the Watchtower’ı da aslında geride bırakmış oldu. Bundan sanatçının omzunda taşıdığı heybesini geride bırakması anlamı da çıkabilir ancak biliyoruz ki o heybenin omuzda bıraktığı kesik baki kalır. Dinleyici de o kesiği bir miras olarak taşır bunda bir şüphe yok. Bu diğer yandan bir ticari karar da olabilir ki Bob Dylan bir açıklama yapmasa da karar böyle yorumlanıyor.

Q dergisinin Ağustos 1995 sayısına konuk olan Pink Floyd’un davulcusu Nick Mason, “Bir tanrıya inanıyor musun” sorusuna “Hayır inanmıyorum ama bazen keşke inansaydım diyorum… Ben Bob Dylan’a inanıyorum” demişti. Fotoğraf: Depo Photos

Çıktığı bu seviye ve Shakespeare’i kıskandıracak bu zamansızlığı da aslında Bob Dylan’ın kararında rol oynamış olsa gerek. The Telegraph’ta konuyla ilgili bir yazı kaleme alan Neil McCormick, bu satışa bir anlam vermeye çalışırken onun paraya ihtiyacı olmadığına vurgu yapıyordu. Evet, Bob Dylan, özellikle son yıllarda “başarılı bir iş insanı” da olmuştu. 1979 tarihli When You Gonna Wake Up adlı parçasında “Yanında götüremezsin ve bilirsin ki satılmak için çok değersiz / Sana ‘Vakit nakittir’ diyorlar, sanki hayatın ağırlığınca altın kadar değerliymiş gibi…” diyen Bob Dylan en nihayetinde şarkılarının hala sahibi. Hurricane’i başkası yazmış olmayacak. Aynı zamanda anlaşmaya göre Universal, Bob Dylan’ın parçalarına Dylan’ın ömrünün sonuna kadar ve öldükten sonraki 70 yıl boyunca sahip olabilecek.

Kariyeri boyunca eserlerinin haklarını elinde tutan ve albümlerinin basılıp, dağıtılması süreçlerinde de ipleri hiçbir zaman elinden bırakmayan usta sanatçı, IBM’den Apple’a, Victoria’s Secret’a ve Chobani yoğurtlarına kadar pek çok firmanın reklamlarında da şarkılarına ve sözlerine yer verilmesine izin vermişti.

Fotoğraf: Depo Photos

REDDEDİLEMEYECEK BİR TEKLİF

Neil McCormick, UMG’nin hamlesini bu açıdan değerlendirirken şunları da söylüyor: “Muhtemel ki bu ilerlemiş yaşında böylesi bir teklif, ‘reddedilemeyecek bir teklif’ olmuştur. Özel hayatını gizli tutmasına rağmen 6 çocuğu ve en az iki eski eşi olduğunu biliyoruz. 500 milyon dolarlık servetin dağılacağı uzun bir yol var. Umarım bu büyük adamın, bu serveti nasıl dağıtacağına karar vermek için yeteri kadar uzun zamanı olur.”

Bunun ticari bir karar olduğunu düşünürken anlaşmadaki bir maddeye de değinmek ve yükleri arkada bırakmak noktasına geri dönmekte fayda var. Bu unutulmaz eserler, elbette yük değil, elbette çok kıymetli ancak bu tercih şunu da gösteriyor: Universal ile yapılan anlaşma gelecekteki çalışmaları kapsamıyor ve ne kadar üretken olduğu bilinen Bob Dylan için de aslında yeni maceraların ve yeni hikayelerin de kapısının açık olduğu da bir umut ışığı olarak ufukta duruyor.