1
Çorum’da 1989 yılında doğan,19 Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olup, Çapa Tıp Fakültesi’nde ihtisasını tamamlayan Dokgöz, halen Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak çalışmakta. İlk karikatürünü1985’te Kılçık’ta yayımlayan, ilk kişisel sergisini Ankara 2. Tıp Fuarı’nda (1991) açan, Dokgöz’ün karikatürleri Türkiye dışında aralarında Almanya, Fransa, İspanya, Belçika, Norveç, Çin’in de olduğu ülkelerde yayımlandı, ödüller aldı.
Dokgöz ile pandemide sergi açmayı nasıl göze aldığından başlayarak çizgi dünyasını konuştuk;
“Galeri koordinatörü karikatürist İzel Rozental, ona sergileme sürecinde destek olan ustamız Tan Oral ile pandemi boyunca konuştuk, aylarca bekledik, zamanlama bir türlü uymuyordu. Sonunda, “Pandemi ve Covid 19 ile yaşamayı öğrenmeliyiz” diyerek HES kodu, maske ve salona maksimum 20 kişi alarak sergiyi açmaya karar verdik. Elli altı karikatürden oluşan son dönem işlerimi de kapsayan sergide Güney Kore (2018), Çin (2019) ve Norveç’te (2020) ödül aldığım üç karikatürüm de var.”
– Hekim ve çizer olarak bu zor süreç işlere nasıl yansıdı?
Sadece karikatürlerime ve çizgime yansımadı aynı zamanda herkes gibi yaşam tarzımı da çok değiştirdi. Çizgime olumlu yansımaları da oldu. Eve kapanma ile birlikte sorumluluk duygusunun da artmasıyla daha çok çizdim, araştırdım. Bir dönem korona günlükleri tuttum. Her güne bir karikatür çizdim.
Bu durum karikatürlerimin farklılaşmasına ve görsel içeriğin değişmesine yol açtı. Sergide de yer alan Kabuk dokusu çok benzeyen kaplumbağalar yerine beyinleri koyarak, insan eğitiminin de çok ağır ilerleyebildiği görüşünü paylaştığım Osman Hamdi’nin “Kaplumbağa Terbiyecisi”, Rembrant’ın “Dr.Tulp’un Anatomi Dersi” gibi hit eserlerin karikatüre yansımaları bu dönemin ürünüdür.
– Karikatürleriniz okurdan ve meslektaşlarınızdan nasıl tepki alıyor?
Olumlu ve/veya olumsuz tepkiler kuşkusuz sanatçıyı besleyen en önemli unsurlar. Yaşamın dijitalleşmesiyle birlikte özellikle sosyal medya üzerinden geri bildirimler çok yaygın. Sadece yaşadığımız şehir veya ülkemizden değil yurtdışından da tepkiler geliyor. Bazen çizdiğim bir karikatürümden gündem oluşabiliyor. Örneğin koronaya karşı geliştirilen aşıya ilişkin çizdiğim karikatür. Patentler ile aşı üretiminin sınırlanmasını, insanlığın ekonomik nedenlerle aşıdan mahrum kalıp hastalanmasını ve ölmesini içime sindiremiyorum. Dünya ürettiği aşıyı tüm insanlarla paylaşmalı. Bu ütopya da değil epideminin olmazsa olmazıdır.
– Karikatürlere nasıl başladınız?
Karikatüre balonlu, komik sayılabilecek çizgilerle başladım. İzlediğim Gırgır dergisi ve Oğuz Aral ustam oldu, Sonrasında Karikatürcüler Derneği’ne üye olmamla birlikte çizgi serüvenim yazısız, desen ve rengi de içeren grafik mizah olarak tanımladığım evrensel karikatür alanına yöneldi. Hekim ve akademisyen olarak mesleğimi ne kadar tutku ile yapıyorsam karikatürlerimi de tutku ve toplumsal sorumluluk duygusu ile ürettim. Asla hobi ve dinlenme aracı olarak görmedim, hiç ara da vermedim. Mesleğimle ilgili İTOı “Hekim Forumu Dergisi”, TTB “Tıp Dünyasıı Gazetesi”, Adli Tıp Uzmanları Derneği “İmhotep Dergisi” gibi mecralarda yıllarca yazdım ve çizdim. Tıp dışında gibi görülse de branşımla yakından ilgili olan hukuk dergilerine de çizdim. Halen Dünya Gazetesi ve 221B Polisiye Kültür Dergisi’nde çizmekte ve yazmaktayım. Mesleğim gereği toplumun çok farklı kesimlerinden insanlar ve olaylarla, ilginç hikâyeler ve kültürel değişikliklerle karşılaşıyorum. Bunun karikatürlerime, yazılarıma yansımaması olanaksız. Hatta sergiyi gezerken bir meslektaşım, “Karikatürün otopsisini yapmışsın, Halis” dedi. Sanırım mesleklerimin iç içe geçmesinin en özeti budur.
– Sergide edindiğim adını Hürriyet Gazetesi Çukurova’daki köşenizden alan Metafor (2019) ve Karikatürlerle Çocuk Hakları Sözleşmesindeki (2020) temalar hukuk sistemine yakınlıkla açıklanabilir mi?
Adli tıp alanında bir akademisyen olarak özellikle çocuk hakları ve şiddet temel çalışma alanım. Bu alanda yaptığım bilimsel çalışmalar, makaleler, kitaplar, paneller, dersler derken dar bir bilimsel alanda profesyoneller arasında kalan bilgilerin topluma aktarılması gerektiği düşüncesiyle çocuk ve kadın hakları üzerine de çizmeye başladım. Özellikle ülkemizin de imzaladığı Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin topluma anlatılması ve çocukların sadece korunması gereken varlıklar değil aynı zamanda hakları da olan özneler olduklarına ilişkin bilinçlendirmeye katkı sunmak için sözleşme maddelerini çizmeye başladım. Ve bu çizgileri pek çok şehirde çocuk hakları temasıyla sergiledim. 2020 yılında da 54 maddeyi tek tek çizerek anlaşılır hale getirerek, Çocuk Adına Çalışan Avukatlar Ağı’nın desteğiyle bu kitabı yayımladım. Kitabımın dünyada bir ilk olduğunu da vurgulamak isterim. Tarsus Belediyesi köylerde, sanayide ve tarımda çalışan çocuklara basıp, dağıttı ama Tarsus’un üç köyünde sergi açma projemizi şimdilik iptal ettik.
– Karma sergilere sık rastlanır ama ortak kitap çizgide pek görülmez..
Karma sergilere katılmaktan kaçınmam, çizgilerin bir arada olması farklı sanatçılarla tema çizgiyi geliştiren ve bakış açısı veren bir durum. Karikatür ve Kadın, Çocuk Hakları konularında iki uluslararası kitabın editörlüğünü yaptım. Çizerler arasında Marilena Nardi (İtalya), Elena Ospina (İtalya) ve Jairo Phalaez Rincon (Kolombiya) bulunuyor. En ilginci de Kolombiya Adli Tıp Enstitüsü’nde çalışan ve El Espectator gazetesinin çizeri akademisyen meslektaşım Rincon ile internetten tanışıp ortak projeler üretmemiz. Türkiye ve Kolombiya arasında adli tıp ve karikatür kardeşliği kurduk ve zaman zaman etkinlikler yapıyoruz.
– Yurtdışından ödüller almanız çizginizin evrenselliğinden mi?
Yurtdışı yarışmalara katılıyorum ama yarışma için karikatür çizenlerden değilim. Toplumsal olayların çağrışımıyla çizdiğim karikatürleri uygun bir yarışma denk gelirse gönderirim. Benim için en büyük ödül işlerinizin beğenilip bir etkinlik veya projede değerlendirilmesidir.
Karikatür doğası gereği rahatsızlık verici bir sanattır. Size sunulanı değil ardını gösterir. Bu nedenle dünyada istenmeyen ve medyada yeterince yer almayan bir sanata dönüştü. Bırakın özeleştiriyi eleştirinin sınırından geçilmesi bile istemiyor. 2019 yılında New York Times karikatür krizi yaşadı ve editöryal karikatürlere son verdi. Avrupa’da karikatür basında çok az yer almaya başladı. Ülkemizde Cumhuriyet ve Milliyet dışında neredeyse gazetelerde karikatürcü yok gibi. Dünya teksesli ve farklılıklara tahammül edilmeyen bir sürece evriliyor. Ancak karikatür yaşamın merkezindedir. Basın yoksa sosyal medya var. Çizerler birbirinin işlerini ve sorunların da benzer olduğunu izleyebiliyor. Neticede karikatür resim sanatının yaramaz çocuğudur, kontrol altına alınamaz. Ferruh Doğan ustanın dediği gibi, nerede bir yanlışlık, kötülük, çirkinlik, haksızlık varsa orada bir karikatür vardır. Yanlışa, çirkine, kötüye, haksızlığa karşı, barışı, sevgiyi, güzeli savunan…
Dinamizmin ve enerjinin zirveye çıkacağı bir gün. Yeni başlangıçlara dair cesaret bulacaksın; içsel bir motivasyon kaynağına erişeceksin. İlişkilerdeki dinamikler seni zorlayabilir, ama bu zorlukların üstesinden gelebilecek güce sahipsin. Bireysel projelerine odaklanmak için mükemmel bir zaman; hayallerini gerçekleştirmek adına atılacak adımlar, geleceğin için belirleyici olabilir. Dikkatini dağıtan unsurları bir kenara bırak ve önüne çıkan fırsatlara odaklan. Kendine güven, zorluklar seni güçlendirecek. Sosyal çevrende dikkat çekici biri olabilirsin, etkileşimlerin heyecan verici gelişmelere yol açabilir. Bugün, sezgilerin ve zeka ışığınla yol al; içsel sesinin rehberliğini dinlemekten çekinme.
Maddi konularda bazı şanslar kapını çalabilir, dikkatli ol ve fırsatları iyi değerlendir. Gün içerisinde sevdiklerinle vakit geçirmek, huzur bulmana yardımcı olacak. Hislerin son derece kuvvetli, içgüdülerinle hareket ettiğinde doğru kararlar alabilirsin. Güzellik ve estetikle ilgili projelere yönelmek, yaratıcılığını ortaya çıkarman için harika bir zaman. Bu dönemde kendine biraz daha zaman ayırmalısın; belki de dediğin gibi bir yüzyüze sohbet veya derin bir meditasyon.Olumsuz düşüncelerden uzak dur, zira zihninde oluşan karmaşa, yansımalarını günlük hayatında hissedebilirsin. İlişkilerde uyum arayışındasın, partnerinle veya yakın arkadaşlarınla olan iletişimine özen göster. Biraz daha sabırlı olmalısın; her şeyin zamanla yerine oturacağını bilmek, içindeki stresle başa çıkmana yardımcı olabilir. Doğayla iç içe olabilmek, ruh halini iyileştirecek. Mümkünse dışarı çık, yeşil alanlarda vakit geçir, bu sana iyi gelecek.
Sosyal etkileşimlerin ön planda olduğu bir dönemdesin. Yeni insanlarla tanışmak ve arkadaş çevrende yenilikler yapmak için oldukça heveslisin. İletişim becerilerin ile dikkat çekebilir, fikirlerini etkili bir şekilde ifade edebilirsin. Ancak bu süreçte kendini yetersiz hissetmemen ve başkalarının düşüncelerine fazla odaklanmaman önemli. Esnekliğin sayesinde zorluklarla başa çıkabilirken, yaratıcılığın yeni projelere kapı aralayabilir. Kısa seyahatler veya yeni keşifler için uygun şartlar var. Yakın çevrendeki insanlarla olan ilişkilerine dikkat et, anlayış ve hoşgörü önem kazanıyor. Kendini geliştirme arzusu içindesin; okuyarak veya yeni beceriler edinerek bu isteğini tatmin edebilirsin. Anlık hislerini takip ederek hareket etmen, doğru adımlar atmana yardımcı olacak.
Duygusal derinliklerinle yüzleşme zamanı. İçsel huzuru ararken, çevrende güven duyduğun insanlarla bağlarını güçlendiriyorsun. Sevdiklerinle olan iletişimin, kalbinde sıcak bir ışık yakıyor. Duygularını açıkça ifade etme cesaretini bulacak ve bu da ilişkilerini daha anlamlı hale getirecek. İş ya da kariyer alanında karşılaşacağın zorluklar, senin içindeki kararlılığı ve azmi daha belirgin hale getirecek. Kendine güven ve sezgilerine kulak ver, bu senin için yol gösterici olacak. Belki de beklemediğin küçük sürprizlerle karşılaşabilir, kendini yenilenmiş hissedebilirsin. Kendini iyi hissetmek için yaratıcı projelere yönelmek, ruhunu besleyecek. Sakin kal ve hayatın akışına bırak kendini; her şeyin bir sebebi olduğunu unutma.
Bugün kendini sahnede hissetmene sebep olacak fırsatlar karşına çıkabilir. Yaratıcılığın ve karizmanın zirveye ulaşacağı bu dönemde, başkalarının dikkatini çekmekten çekinmemelisin. Sosyal çevrendeki insanlarla kuracağın bağlar, senin için son derece tatmin edici olacak. İlişkilerde samimiyet ve dürüstlük ön planda; bu nedenle kalpten gelen sözlerinle çevrendekilere ilham verebilirsin. İş veya projelerde liderlik ruhunla öne çıkacak, kararlı yaklaşımınla ilgi odağı olacaksın.Gün içerisinde yaşanacak küçük aksaklıklara göğüs germek zorunda kalabilirsin ancak bu durum senin motivasyonunu kırmamalı. Enerjini yükseltecek aktivitelerle, ruhunu tazelemek için fırsatlar yaratabilirsin. Yalnızsan, kalabalık ortamlarda biriyle tanışma şansın oldukça yüksek. Kendine güvenin, sosyal ilişkilerdeki başarını artıracak; unutma, ışığını paylaşmaktan çekinme. Güne pozitif bir bakış açısıyla başlamak, seni hedeflerine daha da yaklaştıracak.
Detaylara olan düşkünlüğün bugün senin en büyük silahın olacak. Küçük detaylar arasından önemli fırsatları görmen, seni beklenmedik başarılarla buluşturabilir. Hedeflerine ulaşmak için sistematik bir yaklaşım benimsediğinde, karşına çıkan zorlukların üstesinden gelmekte zorlanmayacaksın.İletişimde net olman, çevrendeki kişilerle olan ilişkilerini güçlendirebilir. Etrafındaki insanların düşüncelerini anlamak için duygu ve düşüncelerini açıkça ifade etmekten çekinme. Yapıcı eleştiriler, her iki taraf için de faydalı olabilir.Bugün beslenme ve sağlık konularına odaklanmak da faydalı olabilir. Özellikle sağlıklı alışkanlıklar edinme konusunda ilham alabilirsin. Kendine zaman ayırmayı unutma; zihinsel ve fiziksel olarak yenilenmek, daha verimli bir gün geçirmeni sağlayacak. Unutma, kendine gösterdiğin özen, çevrendeki insanlara da ilham verecek.
Denge arayışın giderek artıyor. Bugün, insan ilişkilerine dair önemli farkındalıklar yaşayabilirsin. Sosyal ortamlarda daha fazla yer almak, iletişim becerilerini geliştirmek için harika bir fırsat sunuyor. Karşılaştığın kişilerin perspektiflerini dinlemek, kendine yeni bakış açıları kazandıracak. Ancak, seçimlerinde dikkatli olmalısın; başkalarının beklentilerini üzerindeki baskı olarak hissetmemeye çalış. Sanatsal yönlerin ön plana çıkabilir. Yaratıcılığını ortaya koyacağın projelere yönelmek, ruh halini olumlu yönde etkileyecek. Güzelliklere odaklanmak, estetik algını besleyecek. Aynı zamanda, bazı ilişkilerdeki dengesizlikler seni düşündürebilir. Hayatında kimlerle kalmak istediğine dair net bir karar vermenin tam zamanı. Duygusal açıdan kendini daha huzurlu ve dengede hissetmek için içsel bir yolculuğa çıkabilirsin. Kontrolü elinde tutarak, kendi sınırlarını belirlemek, seni daha güçlü kılacak. Bugünün sunacağı fırsatları iyi değerlendirmek, gelecekteki mutluluğuna katkıda bulunacak.
Duyguların derin sularında yüzme zamanı. Bugün ilişkilerine odaklanmalı, samimiyeti ön planda tutmalısın. Sevdiklerinle aranda var olan bağları güçlendirecek konuşmalar yapabilirsin. İçsel bir dönüşüm içinde olduğun bu dönem, seni yeni bir bakış açısına yönlendirecek. Kendini ifade etme arzusunun arttığı bu günlerde, yaratıcı yönlerini ortaya koymak için harika bir fırsat var; sanatsal faaliyetlerde bulunmak seni daha çok besleyecek. Dikkatini, sıradanlığı aşarak, derinlere inme isteğine yönlendirmelisin. Kendine güvenin tam olsun; kararlı adımlarla ilerlemek, sana başarıyı getirecek. İkili ilişkilerde sezgilerin güçlü, bu yüzden içgüdülerine de kulak ver. Etrafında olan biteni gözlemleyerek, gizli kalmış dinamikleri anlaman mümkün. Duygusal derinliğinin tadını çıkar ve kendi içsel gücünü keşfetmek için bu fırsatları değerlendir.
Bugün enerjin üst seviyelerde seyredecek. Oh, bu hayata bağlılık ve macera arayışın seni yeni keşiflere yönlendirebilir. İlişkilerdeki samimiyet ve içtenlik, seni ruhsal olarak besleyecek. Sosyal çevrendeki kişilerle eğlenceli anlar geçirebilir, yeni insanlarla tanışma fırsatları yakalayabilirsin. Ancak, duygusal olarak rahatlayabilmek için zaman zaman durup düşünmekte fayda var; özgürlük ihtiyacınla sorumluluklarını dengeleme arayışında olabilirsin. Öğrenme isteğin bugün daha da artacak, kitaplar veya yeni bilgilerle dolup taşabilirsin. Unutma, içsel rehberliğine güvenmek, seni doğru yolda tutmaya yardımcı olacak. Dikkatini uygun hedeflere odaklamaya çalış; bu sayede beklenmedik fırsatları değerlendirme şansın yükselebilir. Hayatın sunduğu güzelliklerin tadını çıkar ve akışta kalmayı unutma.
Bugün, kararlılığınız ve disipliniğiniz ön planda. Planlarınıza sadık kalmak, hedeflerinize ulaşmanızı kolaylaştıracak. İş ortamında beklenmedik durumlarla karşılaşabilirsiniz; bu durumlar, esnek düşünmeniz gerektiğini hatırlatacak. İletişim konularında dikkatli olun, söylediklerinizi ve duyduklarınızı net anlamak önemli. Kendi iç dünyanıza yönelik derin düşüncelere dalabilir, ruhsal bir arınma hissi yaşayabilirsiniz. Aile ilişkilerinize zaman ayırmak, bu süreçte size güç verecek. Kendinize olan güveniniz yükselirken, başkalarına yardım etme isteğiniz de artacak. Enerjinizi doğru yönlendirmek, başarılarınızı katlayacak. Romantik ilişkilerde olumlu bir atmosfer söz konusu; hislerinizi ifade etmekte tereddüt etmeyin. Unutmayın, sabrınızla her türlü engeli aşabilirsiniz.
Başkalarınca zeki ve özgür ruhlu biri olarak, bugünkü enerjilerin seni yenilikçi düşünmeye ve cesur adımlar atmaya teşvik ettiğini hissedeceksin. İçinde bulunduğun çevreyle uyum sağlama isteğin, sosyal ilişkilerinde olumlu dönüşümlere yol açabilir. Eşsiz fikirlerinle dikkat çekebilir, insanları etkileyebilirsin. Politika veya sosyal konular gibi büyük meselelere dair düşüncelerini ifade etmekten çekinme, bu senin potansiyelini açığa çıkaracaktır. Ancak ilişkilerinde samimiyet vurgusunu unutmamalısın; bazen insanlar seni yanlış anlayabilir. Aşk hayatında ise heyecan verici sürprizlerle karşılaşman mümkün. Sahip olduğun idealleri savunurken, onları pratikte hayata geçirme şansını da değerlendireceksin. Kendine güven ve sezgilerine kulak ver, bu günlerde yeni başlangıçlar yapmanın tam zamanı!
Duygusal derinliklerinize inmeye hazır olduğunuz bir gün. İçsel huzuru bulmak için sanatsal ifadelere yönelmek, ruhunuza iyi gelecektir. Hayal gücünüzün sınırlarını zorlayacağınız ilham verici anlar yaşayabilirsiniz. Çevrenizle kurduğunuz bağlar bu süreçte daha da güçleniyor. Başkalarına karşı gösterdiğiniz şefkat ve anlayış, ilişkinizin derinleşmesine yardımcı olacak. İçsel sesinize kulak vermek, doğru adımları atmanızı sağlayacak. Geçmişteki anıların getirdiği duygularla yüzleşmek, yaralarınızı iyileştirmek adına faydalı olacak. Yaratıcılığınızı besleyecek yeni projelere yönelebilir, hayallerinizi somutlaştırmak için cesur adımlar atabilirsiniz. Kendinizi ifade etmenin ve keşfetmenin tadını çıkarın, evrenin sunduğu fırsatları düzenli bir artışla değerlendirin. Unutmayın, kendinize karşı nazik olmak, yaşam yolculuğunuzda dengeyi bulmanıza yardımcı olacaktır.
