1
Altın Elbiseli Adam’a ait Esik buluntuları, Mısır Firavunu Tutankamon’dan sonra dünyada altın süslemeli bulguların en çok tespit edildiği ikinci büyük mezar odası olarak tarihe geçti.
Geçtiğimiz günlerde ise Kazakistan’da binlerce yıllık tarihi olan Altın Elbiseli Adam’ın 8’incisi tanıtıldı. İçlerinden 2 tanesi ise kadın.
Altın Elbiseli Adam’ın bulunma sürecini, Altın Elbiseli buluntuların Türk tarihi açısından önemini, Altın Elbiseli Kadın ifadesinin anlamı gibi detayları Kazakistan’da kazı çalışmalarında bulunan Ankara Üniversitesi Genel Türk Tarihi Anabilim Dalı’ndan Serhan Çınar TRT Haber’le paylaştı.
Altın Elbiseli Adam kim?
Altın Elbiseli Adam buluntuları; M.Ö 8.- 2. yüzyıldaki Karasuk ve Tagar arkeoloji devirleri arasında Altay dağlarından İdil Nehri’ne kadar uzanan engin Kazak bozkırlarında yaşamış olan Saka kabilelerinin önderlerine ait mezar odalarında farklı üsluptaki altın plaklarla süslenmiş elbiselerle ve şahsi eşyaları ile gömülmüş yönetici sınıfına ait bulgular.
Ankara Üniversitesi Araş. Gör. Serhan Çınar, Altın Elbiseli buluntularının erken devir Türk arkeoloji ve kültür tarihi için daha derin anlamları bulunduğunun altını çizdi ve mezar odaları hakkında şu bilgileri verdi:
“İskit, Saka ve Hun akraba toplulukları, önderlerine ait mezar alanlarını korunaklı hale getirip yığma toprak tepeler aracılığıyla oluşturdukları mezar odalarına defnetmişler. Hükümdarlara, ölümden sonraki yeni çıkacağı yolculukta eşlik etmek üzere en değerli eşyaları, hizmetkarları ve at koşumları ve silahları eşlik ediyor. Taş lahitlerden veya ahşaptan oluşturulan mezar odaları, ekseriyetle yer altına veya yığma tepeler olan toprak dolguların içerisine yerleştirilmekteydi.”
51 yılda 8 Altın Elbiseli Adam: 2 tanesi kadın
Kazakistan topraklarında yürütülen kazı çalışmalarında “Altın Elbiseli Adam veya Kadın” adı verilen bu tür buluntulardan son 51 yılda 8 tanesine ulaşıldı. Serhan Çınar, Altın Elbiseli buluntuların şu ana kadar 6 tanesinin erkek, 2 tanesinin ise kadınlara ait olduğunu söyledi.
İlk olarak; 1969 yılında Almatı çevresinde devrindeki 18 yaşlarında bir Saka Tigini’ne ait olduğu düşünülen Esik buluntusu tespit edildi.
Altın Elbiseli Adam’ın ilk hikayesi
Esik kurganındaki Altın Elbiseli Adam bulgusunun keşif hikayesinin ise oldukça ilginç olduğunu dile getiren Serhan Çınar detayları şu şekilde aktardı:
“7 Haziran 1969 yılında Tanrı Dağları’nın eteklerinde bulunan Issık Gölünde büyük bir sel taşkını meydana geliyor. Bu dönemde gölün hemen bitişiğinde inşa edilmiş olan Esik şehrine ait birçok yerleşke ve otobüs garı, sel altında kalarak tahrip oluyor. Yaşanan bu elim hadise üzerine Esik ilçe yönetimi, yeni otogar alanı için Tanrı Dağları’na bakan yamaçlarda içerisinde Saka dönemine ait kurganların bulunduğu mezarlık alanını tahsis ediyor.
Otogar yönetimi, kurulacak olan bu yeni otogar üzerindeki kurgan yapısının incelenmesi için Kazakistan SSC İlimler Akademisi, Çokan Valihanov Tarih Enstitüsü, Arkeoloji bölümüne dilekçe ile başvuruyor. Bu dönemde Otrar kazılarını yürüten Kemal Akişev, asistanı olan Bekmuhammet Nurmuhammet’i bölgenin tetkik edilmesi için bölgeye gönderiyor ve böylece Esik kurganındaki ilk kazı çalışmalarına başlanıyor.
Yapılan ön incelemelerde otogarda bulunan kurganın çapının 60 metre, yüksekliğinin ise 7 metre olduğu tespit edilerek bunun bir hükümdar kurganı olabileceği düşünülüyor. Kışın gelmesi ve kazı yapmanın imkansızlaşması sebebiyle incelemeler bir sonraki yıla erteleniyor.
1970 yılı Nisan ayında tekrar başlatılan tetkiklerde öncelikle kurganın merkez kısmında bulunan yağmalanmış bir mezar odasına ulaşılıyor. Çalışmalara son verilip kurganın tamamı ortadan kaldırılacağı sırada Arkeolog Bekmuhammetov, merkezi kurganın güneydoğu kısmında toprak üzerindeki dalgalanmaları fark ediyor.
Otogar yönetiminin bütün hayıflanmalarına rağmen tespit edilen bölgedeki toprak dolgunun kaldırılması talimatını veriyor. Bu son umutsuz teşebbüs sonucunda, kurgan içerisinde soyulmamış ikinci bir ahşap mezar odasına ulaşılıyor. Saka kurganlarında nadiren rastlanan bu ikinci mezar odası, görevini özveri ve sadakatle yerine getirmiş olan genç bir Kazak arkeolog sayesinde tespit ediliyor. Böylece Türk arkeoloji dünyasında, bozkır kültür ve medeniyetinin derinliklerine yönelik yeni bir eşik açılmış oluyor.”
Kurganda bulunanlar: İskit Tigini’ne ait mezar odası
1969 ve 1970 yıllarında yürütülen kazı çalışmaları sırasında aynı kurgan içerisinde tespit edilen merkezi mezar odasının yağmalanmış olması sebebiyle içerisinden küçük formda etrafa dağılmış altın folyo ve insan kemiklerine ulaşıldı.
Mezar odasının Güney doğu kısmındaki yan kurganda yürütülen ön tetkikler sırasında mezar odasının kapısına geçildiğinde tavanın karaçam kütükleriyle çevrelendiği görüldü. Kurganın çatısı açılıp gömü alanı aydınlatıldığında ise tahta tabutun kuzey kısmında, 1 metre 65 santimetre boylarında yaklaşık 20 yaşlarında sırt üstü uzanmış ve yüzü doğuya dönük, sağ eli göğsünde diğer eli kemerine uzatılmış şekildeki İskit Tigini’ne ait bir mezar odasına ulaşıldı.
(6).jpg)
Altın Elbiseli Adam’ın kıyafetinde neler var?
Tigin’in başlığı konik formlu ve 65 cm. Çeşitli üç ana temel kısımla doğal hayatın canlandırıldığı başlığın ön alın kısmında dağ keçisi, koç, geyik ve grifon at kabartmaları bulunuyor. Buradaki boynuzlu kanatlı at diğer figürlere göre daha büyük ve mitolojik bir şekilde resmedilmiş. Başlığın orta kısmında ise, dünyayı simgeleyen ve altın kurdelalar ile örülmüş 4 ok ve güneşi temsil eden 2 kanatlı at motifi bulunuyor. Bu motifleri çevreleyen hizada ise, toplam 5 adet karlı dağları andıran yassı motifli altın levhalar yer alıyor. Dağların zirvesine ölümü ve yaşamı temsil eden dallarına kuşlar konmuş hayat ağacı tasvirleri dikilmiş. Hayat ağacının etrafını ise yılkı, kar leoparı, dağ keçisi ve kuş figürleri şeklinde yapılmış çok sayıda altın plak kabartması bezendirilmiş.
Tigin’in deri kaftan ceketi, sağdan sola doğru kapanan v yakalı, uçları yukarıya dönük, alt uçları birbirile ile temas eden yüzlerce üçgen altın levhanın birbirine geçirilmesiyle pullu formda olup adeta altından zırh şeklinde dokunmuş. Zırh, plakaların kenarlarına açılan deliklerden altın ip geçilerek birbirine tutturulmuş olup gömlek sola doğru düğmeleniyor. Kaftanın yakası, omuz hizası, kolun alt taraflarına dörtgen şeklindeki plakalara bezenmiş yırtıcı pars figürü ile süslenmiş.
Dünyada altın süslemeli bulguların en çok tespit edildiği 2’nci büyük mezar odası
Tigin’in üzerine giydiği elbiseleri; çeşitli hayvan imgeleriyle süslenmiş altın plaklarla 4 binden fazla altın süsleme ile oluşturulmuş gömlek, kaftan, kemer ve deri pantolondan oluşuyordu. Serhan Çınar, Altın Adam’ın takılarının ve silahlarının onun büyük hakan ve tigin olduğuna işaret ettiğini vurguladı.
Esik buluntuları, Mısır Firavunu Tutankamon’dan sonra dünyada altın süslemeli bulguların en çok tespit edildiği ikinci büyük mezar odası olarak tarihe geçerken Çınar, odada bulunanların önemine şu sözlerle dikkat çekti:
“Her bir parça bizlere Saka dünyasının yaşam biçimi, giyim kuşamı ve törenleri hakkında ayrıntılı fikir ve inceleme yapma fırsatı veriyor. Esik buluntusundaki Altın Elbiseli Adam bulgularının özgün parçaları, günümüzde Kazakistan Cumhuriyeti, Merkezi Devlet Müzesi’nin fonlarında saklanıyor.”
Mezar odasında başka neler bulundu?
Esik buluntusundaki İskit tigini ile birlikte gömülmüş değerli eşyalarda bulundu.
Mezar odasının güney ve batı kısımlarında belirli bir nizama göre tasniflenmiş ve sıralanmış ahşap tabaklar, kil kaplar, kaseler, bir kepçe, iki gümüş kase bi bir kaşık, bir bronz ayna olmak üzere toplam 31 adet kap bulundu. Bu kaplar arasında sapı kırılmış gümüş bir knin üzerinde 26 Runik harflerle oluşturulmuş iki satırlık bir yazı da tespit edildi.
.jpg)
1970 yılında Esik kurganından çıkarılan farklı formlardaki sayısız işlemeli eserlerin tespiti, Sovyet arkeolojisinde Türkistan’ın antik tarihinin aydınlatılmasında Harezm ve Fergana bölgesindeki yerleşik kültürlerin yanında Mançurya ovasından Sibirya’ya kadar uzanan göçebe halkların da tarih ve arkeolojilerinin aydınlatılmasına yönelik yeni bir araştırma alanını ortaya çıkardı. Kısa süre içerisinde Tuva, Altaylar ve Kırım bölgelerinde İskit ve Saka’lara ait yeni kraliyet kurganları kazılarak incelendi. Bu birikim Avrasya arkeoloji alanında “İskitoloji” olarak adlandırılacak özel bir uzmanlaşma alanının doğmasını sağladı.
Araştırma Görevlisi Serhan Çınar Esikte bulunan Altın Elbiseli Adam’ın dünya uygarlığı ve Türk sanatına olan katkısını şu sözlerle ifade etti:
“2500 yıl öncesi altını bu derece ustalıkla işlemek ve işlenen her bir parçaya kendi medeniyet ve kültürünü yansıtmak her bir parçada ayrı bir yaşam unsurunu dile getirmek ancak ve ancak yüksek bir algının yorum gücünün ve medeniyet anlayışının ifadesinden başka bir şey değil. Yine kurgandan çıkarılan ahşap ve altın işlemeciliği, tekstil ürünü ve silahlara bakıldığında Sakaların yüksek bir kültüre ait mensup olduğunu anlamaktayız.”
Gümüş kepçe Türk dilini 1200 yıl eskiye götürüyor
Arkeolojik objeler arasında altın süslemelerden çok daha önemli olan bulgu ise sapı kırılmış gümüş bir kepçe üzerindeki 2 satırlık yazı. Kepçe üzerindeki yazıt, dil bilimciler tarafından farklı biçimde okuma teklifleri verildi. Türk bilim insanları yazıtın tarihi Runik-Göktürk alfabesi ile yazıldığını ve okumanın Türkçe yapılması gerektiğini belirtiyor. Bu yazının ne anlattığı ise günümüzde de kesinleşmiş değil.
(5).jpg)
Serhan Çınar’a göre; M.S 4-5.yüzyıla tarihlenen bu 2 satırlık yazıtın ile Türkçe okunabilmesi Türk dilinin de yazısının da tarihini 1200 yıl eskiye götürüyor. O dönemde konar göçer bir topluluğunun yazısının olması Türklerin yazılı tarihinin aydınlatılması açısından bir dönüm noktası olarak kabul edilebilir.
Enerjin yüksek. Farklı düşünceler ve yenilikçi yaklaşımlar, sana ilham verecek. Gün içinde karşılaşacağın fırsatlar sayesinde kendini ifade etme konusunda cesur olacaksın. Harekete geçmekte tereddüt etme; içindeki motivasyon, seni doğru yöne yönlendirecek. Sosyal ilişkilerde pek çok insanla bağlantı kurmak isteyeceksin, bu da içinde bulunduğun ortamı renklendirecek. Hızla gelişen olaylar, seni heyecanlandırabilir; bu yüzden anı yaşamakta fayda var. Kendi isteklerine odaklanmak, uzun vadede payına düşeni elde etmeni sağlayacak. Duygusal konularda ise, karşındaki kişiyle olan iletişimine dikkat etmen, olası anlaşmazlıkları önleyebilir. Bugün, atılımlar yapmak için uygun bir zaman.
Gün, içsel huzur ve güven arayışında olmana işaret ediyor. Bugün, kendini sağlam bir temele oturtmak isteyeceksin. Maddi konulara olan ilgini artıran fırsatlar kapını çalabilir. Harcamalarını gözden geçirip bütçeni gözden geçirmek için uygun bir zaman. İlişkilerde ise tutkulu ve possessif hisler gün yüzüne çıkabilir; sevdiklerinle olan iletişimini derinleştirmenin yollarını araman önem kazanıyor. Ayrıca, doğa ile olan bağlantını güçlendirmek, mental huzurunu sağlamak açısından değerli olacak. Kendine zaman ayır, düşüncelerini derinleştir, içsel ihtiyaçlarını keşfet. Bu süreçte sezgilerin senin en büyük kılavuzun olacak.
Bugün merak duygunuzu besleyen olaylarla dolu bir gün geçirebilirsiniz. İletişim kurma ihtiyacınız artacak, etrafınızdaki insanlarla derin sohbetler yapma isteği içinde olacaksınız. Sosyal çevrenizden birine yardım edebilir, ilginç bilgiler paylaşarak onların hayatında fark yaratabilirsiniz. Yeni projelere başlamak veya fikirlerinizi hayata geçirmek için doğru bir zaman. Sizi destekleyen birinin tavsiyesine dikkat edin, bu öneri size farklı açılımlar sunabilir. Duygusal ilişkilerinizde ise samimiyet ön planda olacak; açık konuşmalara hazır olun. Kendinizi ifade ederken dikkatli olmanız gereken noktalar var; duygusal tepkilerinizi ölçülü bir şekilde ifade etmeye çalışmalısınız. Bugün, keşif ve öğrenme temaları ön planda olacak, bu nedenle yepyeni bakış açıları kazanmaya hazır olun.
Duygusal derinliklerin ön plana çıkacağı bir gün. İç görülerini dinlemek, kalbinin sesine kulak vermek önemli. Aile ilişkileri veya yakın dostlarla geçmişe yönelik sohbetler, geçmişi anımsamanı sağlayabilir. Bugün ruh halin, dışarıdan etkilenen bir deniz gibi dalgalanabilir; zaman zaman duygusal dalgalanmalar yaşayabilirsin. Kendinle barışık olman, huzur bulmana yardımcı olacak. Sevgi ve şefkatle dolu anlar biriktirmek, ruhsal açılımına katkı sağlayacak. İçsel dünya ve dışsal gerçeklik arasında denge kurmaya çalış. Başkalarına karşı gösterdiğin merhamet, onların hayatında önemli bir etki yaratabilir. Güçlü sezgilerinle insanları ve olayları daha iyi anlama fırsatın var; bu durum, kimi zaman önyargılarından arınmanı gerektirebilir. Kendi sınırlarını korumakla birlikte duygusal zekanı kullanarak ilişkilerini güçlendirebilir, yeni başlangıçlar için kendini hazırlayabilirsin. Yürekten gelen bir destek sunmak, sevdiklerine önemli bir fark yaratırken, senin için de içsel bir tatmin hissi oluşturacak.
Bugün kendini sahnede gibi hissedeceksin. Dikkat çekmek ve ilgi odağı olmak arzusu içindesin. Yaratıcılığını ortaya koymak için mükemmel bir zaman. Kendine olan güvenin, çevrendeki insanları etkileyebilir. Sosyal ortamlarda dikkatli ol; birisi seni yanlış anlayabilir veya sözlerin farklı bir yere çekilebilir. Fırsatları iyi değerlendirmek için cesur adımlar atmalısın. Girişkenliğin, iş hayatında ya da kişisel ilişkilerde yeni kapılar açabilir. Yalnız kalmak istemiyorsan, sevdiklerinle vakit geçirmeye özen göster. İçsel olarak huzurlu ve neşeli bir ruh hali içinde olacaksın, bu enerjini çevrende paylaşmayı unutma. Ortak projelerde iş birliğine gidebilir, grup çalışmalarında liderlik vasıflarını ön plana çıkarabilirsin. Ancak, egona dikkat et; her zaman diğerlerinin de düşüncelerine saygı göstermek önemlidir. Kendi isteklerinle çevrendeki ihtiyaçlar arasında bir denge bulmak gerekecek. Akşam saatleri seni hoş sürprizler bekliyor; belki bir davet ya da beklenmedik bir görüşme olabilir. Bu durum, sosyal bağlarını güçlendirmek için harika bir fırsat sunabilir.
Gün, detaylara odaklanmak ve mükemmeliyet arayışında yeni fırsatlar sunuyor. İş hayatında yeteneklerinin fark edildiği bir dönemdesin. İşlerini düzenleme ve planlama konusundaki becerilerinle dikkat çekebilirsin. Belirsizlikler ve sorunlar karşısında soğukkanlı kalman, başkalarına ilham verecek. Sağlığına verilen önemin artacağı bir dönemdesin, bu nedenle küçük değişiklikler yaparak kendini enerjik hissedebilirsin. İkili ilişkilerde ise mutluluk getiren sürprizler yaşanabilir. Duygularına güvenerek içindeki sesi takip etmen, günün keyfini artıracak. Kendi iç yolculuğunu yapma fırsatı bulabilirsin; bu, ruhsal olarak yenilenmeni sağlayacak. Çevrendeki insanlarla olan iletişimini güçlendirdiğin takdirde, hem profesyonel hem de kişisel hayatında olumlu gelişmeler yaşayabilirsin.
Sosyal ilişkilerde denge arayışı ön planda. Tanıdıklarınla kurduğun diyaloglarda uyum sağlamak önemli. Belki de bir arkadaşlık veya iş ilişkisi yeni bir boyut kazanıyor. Duygusal olarak kendini daha açıkhissetmek isteyebilirsin, bu da başka insanların gözünde seni daha çekici kılacak. Yaratıcılığın canlanacak, belki bir sanatsal uğraşla boş zamanlarını değerlendirmek isteyebilirsin. Kendini şık ve hoş hissetmek, dış görünümüne verdiğin önemi artıracak. Sağlık konularında dikkatli olmalısın; küçük aksaklıklar canını sıkmasın. Yeni bir konuda girişimlerde bulunmak veya cesur kararlar almak için uygun bir zaman. Geçmişte biriken duygusal yüklerden kurtulmak için fırsat bulabilirsin.
Duygusal derinliklerin ve gizemlerin ön plana çıkacağı bir dönemdesin. İçsel düşüncelerine ve sezgilerine daha fazla dikkat etmelisin. Belki de geçmişten gelen bazı hatıralar seni yeniden yüzleşmeye çağırıyor. Sosyal ilişkilerde ise bir radar gibi çevrendekileri analiz etme yeteneğin artacak. Uzaklardan gelen haberler ya da bir tanıdığın aracılığıyla güzel sürprizler yaşamaya açık olabilirsin. Etrafındaki insanlarla olan ilişkilerini derinleştirmek, sırlarını paylaşmak ve hissedileni dile getirmek adına harika bir zaman dilimi. Aşk hayatında tutku artabilir, bu nedenle duygularını cesurca ifade etmekte tereddüt etme. Unutma, hislerin senin en güçlü rehberin.
Bugün, keşif arzusunun günden güne arttığını hissedeceksin. Belirsizliğin yarattığı heyecan, seni yeni maceralara sürükleyebilir. Farklı insanlarla tanışmak, yeni kültürler hakkında bilgi edinmek isteği; içsel merakını besleyecek. Öğrenmek için önemli fırsatlar karşına çıkabilir. İletişim becerilerin öne çıkacak, bu sayede sosyal çevreni genişletmek için harika bir gün. Kalabalık ortamlarda kendini rahat hissedeceksin. Yalın bir ifadeyle, bugün kendini özgür ve neşeli hissetmek için yeterince sebep bulacaksın. Ama dikkat et, düşünmeden atacağın adımlar sonradan pişmanlık yaratabilir. Hayatındaki dengeyi korumak önemli. Eğlence ve sorumluluk arasında doğru dengeyi bulmalısın. Kendine zaman ayırmayı unutma, içindeki yaratıcı potansiyeli ortaya çıkarmak için fırsatlar yaratabilirsin. Neşen etrafına yayılacak ve bu seni daha da mutlu edecek. Eğlenceli ve anlam dolu bir gün geçirmen dileğiyle!
Disiplinin ve sorumluluğun ön planda olduğu bir gün. Kariyer hedeflerin üzerinde yoğunlaşırken, planlarını gözden geçirmekte fayda var. İçsel motivasyonunu artırmak için kısa molalar vermek, yaratıcılığını yeniden canlandırmana yardımcı olabilir. İletişimde daha açık ve net olman, ekip içinde projelerin ilerlemesini hızlandıracak. Ayrıca kişisel ilişkilerde de yapıcı bir tutum sergileyerek sorunları derinlemesine ele almayı başarmalısın. Egzersiz ya da doğa yürüyüşleri ruhunu canlandıracak. Unutma, istikrar her zaman ödüllendirir. Kendine güven, kararlarını sorgulama.
Bugün yaratıcı düşünceler zihninde akıp gidebilir; bu, alışılmadık projeler ve yenilikçi fikirler için mükemmel bir gün. Sosyal çevrende ilginç insanlarla karşılaşabilir, il inspire edici tartışmalara katılabilirsin. Özellikle toplumsal konulara duyduğun ilgi artarak devam edebilir, ortak amaçlar için topluluk oluşturma isteği uyanabilir. İletişimde cesur ol, düşüncelerini açıkça ifade et ve başkalarına ilham ver. Beklenmedik olaylar seni heyecanlandırabilir, bu yüzdendir ki, bu durumları değerlendirirken esnek olmalısın. Duygusal alanda ise, içsel huzuru bulmanın yollarına odaklanabilirsin; meditasyon veya doğa yürüyüşleri gibi aktiviteler maneviyatını güçlendirebilir. Sevgi ilişkilerinde samimi ve dürüst bir iletişim kurmaya dikkat et, bu sayede ilişkilerinde derinleşebilirsin. Bugün, sıradan olanı aşmak ve farklı perspektifler geliştirmek için mükemmel bir fırsat!
Bugün sezgilerin çok güçlü. İçsel dünyana dalışı artıracak bir enerji içinde olabilirsin. Bu hal, çevrendekilerle olan duygusal bağlarını derinleştirecek. Arkadaşlarınla ya da sevdiklerinle paylaşımlarda bulunmak, ruhunu besleyecek. Yaratıcılığın tavan yapacak, bu nedenle sanatsal faaliyetlere yönelmekte fayda var. Zihninde beliren hayaller ve hayal gücün, seni farklı keşiflere sürükleyebilir. Kendini ifade etme biçimlerin, başkalarına ilham verebilir. Ancak, diğer insanlara karşı duyduğun merhameti dengelemekte zorlanabilirsin. Kendine de biraz zaman ayırmayı unutma, sakin bir ortamda düşünmek, ruhsal açıdan yenilenmene yardımcı olacak. İş konusunda disiplin gerektiren bir projeye yönelirsen, beklediğinden daha fazla başarı elde edebilirsin. Duygusal ve fiziksel sağlığına dikkat etmen önemli. Negatif düşüncelerden uzak durmaya çalışmalısın; bir şeyleri kontrol edemiyorsan, akışta kalmayı öğrenmek faydalı olacaktır. Günü yavaşça geçirmeye çalış, eğlenceli aktivitelerle kendini şımart.
