1
İlhan, ilk öğrenimini Karşıyaka Cumhuriyet İlkokulu ile Karşıyaka Ortaokulu’nda tamamladı. Babasının vasıtasıyla henüz öğrencilik yıllarında edebiyata ilgi duymaya başlayan İlhan, 3. sınıftayken “İlkbahar” başlıklı ilk şiirini kaleme aldı, ortaokulda ise roman yazmaya başladı.
İzmir Atatürk Lisesi birinci sınıfta okurken mektuplaştığı bir kıza gönderdiği Nazım Hikmet şiirleri nedeniyle 1941’de 16 yaşındayken komünizm propagandası yapmaktan tutuklanan İlhan, okuldan uzaklaştırıldı, 3 hafta gözetim altında, iki ay hapiste kaldı.
Attila İlhan’a Türkiye’nin hiçbir yerinde okula gidemeyeceğine dair bir belge verildi. Babasının hukuk mücadelesinin ardından İlhan, Danıştay kararıyla 1944’te okuma hakkını tekrar kazanarak, İstanbul Işık Lisesi’nde eğitime başladı.
İLK ÖDÜLÜ CEBBAROĞLU MEHEMMED
İlhan, lise son sınıftayken amcasının kendisinden habersiz katıldığı, birinciliği Cahit Sıtkı Tarancı, üçüncülüğü ise Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın aldığı CHP Şiir Armağanı’nda “Cebbaroğlu Mehemmed” adlı şiiriyle ikincilik ödülünü kazandı.
Liseden 1946’da mezun olan şair, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu. Üniversite yıllarında “Gün” ve “Yığın” adlı dergilerde çeşitli şiirler kaleme aldı.
Attila İlhan, 23 yaşındayken toplumsal duyarlılıkla yazdığı ilk şiir kitabı “Duvar”ı, 1948’de kendi imkanlarıyla okurla buluşturdu. Özgürlük, yurtseverlik, özveri, barış, insanlık temalarını ele alan şiirlerinde, İkinci Dünya Savaşı’nın gerilimi, sıkıntıları ve çöküntülerini anlattı.
Aynı yıl Fransa’nın başkenti Paris’e gitmeye karar veren İlhan, 6 senesini İstanbul, Paris ve İzmir arasında geçirdi. İlhan, Paris’te kaldığı zaman sosyal-siyasal gözlemler yaptı ve bu gözlemlerini ileride çıkaracağı romanlarında ve şiirlerinde kullandı.
1953’TE SENARYO YAZMAYA BAŞLADI
Usta edebiyatçı, Türkiye’ye döndükten sonra, 1951’de “Gerçek” gazetesinde yazdığı bir yazı nedeniyle hakkında soruşturma açılınca yeniden Paris’e gitti. Türkiye’ye kesin dönüş yapan, üniversite eğitiminin son senesinde okuldan ayrılan İlhan, 1953’te “Vatan” gazetesinde sinema eleştirmenliği yapmaya başladı.
Yazar İlhan, ilk romanı “Sokaktaki Adam”ı 1953’te yayımladı. Daha önce yazdığı 10 romanı yayımlamayan İlhan, yaptığı bir açıklamada, çok akıllıca bir sebebi olduğunu belirterek, “Çünkü biliyorum ki yazarlar ilk romanlarında kendilerini anlatır. O da romancılık değildir. Günlük tutmaktır.” ifadeleriyle açıklamıştı.
Erzincan’da 1957’de vatani görevini yaptıktan sonra sinema çalışmalarına ağırlık veren İlhan, Yeşilçam için çalışmaya başladı. Metin Erksan ve Fikret Hakan gibi isimlerle yaptığı uzun sohbetlerde, “Toplumcu sinema nasıl olmalı?” sorusunun cevabını arayan İlhan, Ali Kaptanoğlu takma adıyla “Kartallar Yüksek Uçar”, “Yarın Artık Bugündür” ve “Sekiz Sütuna Manşet”in de aralarında bulunduğu 15 kadar senaryo kaleme aldı.
Yönetmenliğini Lütfi Akad’ın üstlendiği, Attila İlhan’ın yazdığı, kardeşi Çolpan İlhan ve Sadri Alışık’ın başrolünde yer aldığı “Yalnızlar Rıhtımı”, özgün atmosfer denemeleriyle dikkati çekti.
Babasının vefatından sonra 8 yıl İzmir’de kalan şair, burada “Demokrat İzmir” gazetesinin başyazarlığını ve genel yayın yönetmenliğini yürüttü. Biket İlhan ile 1968’de evlenen İlhan’ın bu evliliği 15 yıl sürdü ve boşandıktan sonra Ankara’ya yerleşti. Burada Bilgi Yayınevi’nin danışmanlığını yürüten İlhan, “Yaraya Tuz Basmak”, “Sırtlan Payı” ve “Fena Halde Leman” romanlarını kaleme aldı.
DEPOPHOTOS
HALK ŞİİRLERİ YAZDI
Daha sonra İstanbul’a taşınan ve “Gelişim Yayınları”nda görev alan usta şair, Milliyet, Güneş, Yeni Ortam, Söz, Meydan Gazetesi ve Cumhuriyet gazetelerinde uzun yıllar köşe yazarlığı yaptı.
Bir dönem müstear isimlerle edebiyat hayatını sürdüren, senaryolarında “Ali Kaptanoğlu” takma adını kullanan İlhan, Türk edebiyatında “Kaptan” lakabıyla anıldı, “Beteroğlu” takma adıyla da “Yücel” dergisinde şiirlerini yayımladı.
Attila İlhan, şairliğinin başlarında halk şiirleri ve yaklaşık 200 gazel kaleme alırken, daha sonra Nazım Hikmet’tin üslubundan etkilendi.
Seçilmiş Hikayeler, Kaynak ve Ufuklar dergilerindeki yazılarında “Bobstil ve alafranga” olarak adlandırdığı “Garipçiler”in karşısında yer alan İlhan, 1952-1956’da çıkardığı “Mavi” isimli derginin etrafında toplanan yazar Orhan Duru ve Ferit Edgü gibi isimlerden oluşan edebi topluluğunun çalışmalarıyla “Mavi” ya da “Maviciler” adıyla tanınan toplumcu, gerçekçi şiir akımını başlattı.
DEPOPHOTOS
Şiirlerinde yeni bir ses düzeni oluşturarak, kendine has bir üslup geliştiren Attila İlhan, bir röportajında şunları aktarmıştı:
“Şiir gelir ve kendini yazdırır. Bu işin zanaatkarlığını da zaten aşağı yukarı 50 yıldan beri yaptığım için şiir yazmakta o kadar zorlanmıyorum. Bu bakımdan şiir benim hayatımda çok yer tutmuyor. Benim hayatımda daha çok yer tutan başka şeyler vardır. Bunların içerisinde bir defa astronomi merakım vardı. Liseyi bitirdikten sonra matematik astronomiye gitmeye hevesli bir gençtim fakat o zamanlar buna imkan vermedi. Biraz da babam istemedi. O zamandan bu zamana astronomi, astrofizik konularıyla çok yakından, merakla ilgilenirim ve uzayda olan olaylar, birinci derecede ilgi çevreme girer. Bu yüzden de bilim kurgu dediğimiz edebiyat eserleri benim merakla beklediğim eserlerdir.
Bunun dışında çocukluğumdan beri çok yakından sinemayla ilgilenen birisiydim. Tabii bu sonunda beni senaryo yazmaya götürdü. İmzamla olmayan 15 kadar senaryom film olmuştur. Kendi imzamla yazdığım 5 veya 6 senaryo, büyük televizyon kanallarında gösterilmiş. En son ‘Sokaktaki Adam’ romanımın senaryosunu yazdım, o film olarak çekildi.”
Gazetecilikte muhabir, sekreter, köşe yazarı, başyazar ve genel yayın müdürü görevlerini yürüten İlhan, “Yağmur Kaçağı” ve “Ben Sana Mecburum” adlı şiir kitaplarıyla genç şairleri etkiledi.
DEPOPHOTOS
ROMANLARINDA TARİHİ KONULARI İŞLEDİ
Roman konularını daha çok yerel ve kırsal olayların üzerine kuran yazar, Türkiye’nin yakın dönem tarihini siyasal, ekonomik ve sosyal yanlarıyla ele alan bir yapı içinde işledi.
Attila İlhan, romanlarında çizdiği karakterlerle Batı kültürünün Türkiye’ye olumlu ve olumsuz etkilerini, Avrupa’daki şehirlerle örtüşen bir yapı içinde irdeledi. “Sokaktaki Adam” ve “Zenciler Birbirine Benzemez” romanlarında tarihsel konulara ağırlık veren yazar, “Öz Türkçe” akımına karşı çıkan bir tutum sergiledi.
Yazar, “Aynanın İçindekiler” adlı roman serisinde “Bıçağın Ucu”, “Sırtlan Payı”, “Yaraya Tuz Basmak”, “Dersaadet’te Sabah Ezanları”, “O Karanlıkta Biz”, “Allah’ın Süngüleri-Reis Paşa” ve “Gazi Paşa” eserlerinde, Türkiye’nin tarihi olaylarını, politik ve sosyal dengeler üzerinden ele aldı.
.
Fransız romancı Andra Malraux’un “Kanton’da İsyan” ve “Umut” kitapları ile Fransız şair Louis Aragon’un “Basel’in Çanları” adlı kitabını Türkçeye çeviren usta kalem, Cumhuriyet gazetesindeki “Söyleşi” köşesinde kaleme aldığı yazıları ve TRT 2’de “Zaman İçinde Yolculuk” başlığıyla yayımlanan programının konuşmalarından derlenen yazılardan oluşan 5 kitabı okuyucuyla buluşturdu.
Yaşamı boyunca birçok ödül alan İlhan, “Tutuklunun Günlüğü” isimli kitabıyla 1974’te “Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü”nü, “Sırtlan Payı” isimli romanıyla da 1975’te “Yunus Nadi Roman Armağanı”nı ödülünü aldı.
Attila İlhan, 1985’te kalp krizi geçirdi ve kardiyolojik sorunları 2004’e kadar devam etti. 10 Ekim 2005’te İstanbul’daki evinde geçirdiği ikinci kalp krizi sonucu 80 yaşında vefat eden sanatçının cenazesi Aşiyan Mezarlığı’na defnedildi.
Attilla İlhan ve kardeşi Cengiz İlhan bir tatil beldesinde. (Cengiz İlhan Aile Albümünden) DEPOPHOTO
Sanatçının adına, 2007’de kurulan “Attila İlhan Bilim Sanat Kültür Vakfı” tarafından edebiyat alanında her yıl çeşitli ödüller veriliyor.
Usta şairin bazı eserleri şöyle:
Şiir: “Duvar”, “Sisler Bulvarı”, “Yağmur Kaçağı”, “Ben Sana Mecburum”, “Bela Çiçeği”, “Yasak Sevişmek”, “Tutuklunun Günlüğü”, “Böyle Bir Sevmek”, “Elde Var Hüzün”, “Korkunun Krallığı”, “Ayrılık Sevdaya Dahil”
Roman: “Sokaktaki Adam”, “Zenciler Birbirine Benzemez”, “Aynanın İçindekiler Serisi”, (Gezi) “Abbas Yolcu”
Senaryolar: “Yalnızlar Rıhtımı”, “Ateşten Damla”, “Şoför Nebahat”, “Devlerin Öfkesi”, “Rıfat Diye Biri”, “Ver Elini İstanbul”
Bugün enerjin son derece yüksek; başkalarına ilham verme yeteneğin artmış durumda. Fikirlerini cesurca paylaşmak için uygun bir zaman. İletişim kurmakta ve sosyal etkileşimlerde rahat olacaksın. Ayrıca, kişisel projelerine odaklanman gereken bir dönemdesin; bu alanlarda atılımlar yapabilirsin. Duygusal olarak kendini daha cesur ve kararlı hissedebilirsin. İlişkilerinde, duygularını açıkça ifade etmek için harika bir gün. Ancak ani tepkiler vermekten kaçınmalısın, sabırlı kalmak sana fayda sağlayabilir. Kendinle büyümeyi bekle; yeni deneyimlere açık olman, ilerlemeni hızlandıracak. Harcamalarına dikkat et; bütçenden sapmamakta fayda var. Şu an çevrendekilere katılımcı ve destekleyici olmalısın, böylece ilişkilerini güçlendirebilirsin. Cömertliğin ve içtenliğin, seni insanlarla daha yakın bir bağ kurmaya sevk edecek. Unutma ki, kendi sınırlarını belirlemek de önemlidir; kendini fazla yıpratmaktan kaçın.
Bugün, içsel huzuru bulma arayışın güçleniyor. Doğaya ve sakin ortamlara yönelmek, zihinsel açıdan yenilenmene yardımcı olacak. Duygusal derinliklere inerek, ilişkilerinde samimi bir iletişim kurma fırsatı bulabilirsin. Maddi konularda dikkatli olmalısın; ani harcamalardan kaçınmak, uzun vadede sana fayda sağlayacak. Farklı bakış açılarının seni yeni kapılara yönlendirebileceğini unutma. Kendine güvenip, kararlılıkla adım attığında hedeflerine ulaşma şansın artıyor. Unutma, istikrarın ve kararlılığın, seni her daim yukarı taşıyacaktır.
Bugün, iletişimde parlak bir gün seni bekliyor. Fikirlerin etrafında dönen derin tartışmalar, zihin açıcı görüşmelerle dolup taşabilir. Sosyal çevrendeki kişilerle olan etkileşimlerin, yeni bağlantılar kurmana ve eski dostlukları yenilemene imkan tanıyacak. Merak dürtün artmışken, yeni bilgilere ulaşmak ve öğrenmek için can atıyorsun. Ancak dikkat etmen gereken bir nokta var; başkalarının düşüncelerine aşırı odaklanmak yerine kendi içsel sesiyle de bir bağ kurmalısın. Gün içinde ani değişimler ve sürprizler yaşanabilir, esnek olmalı ve akışa uyum sağlamalısın. Romantik ilişkilerde beklenmedik duygusal dalgalanmalar, iletişim eksiklikleri veya geçmişten gelen izler gündeme gelebilir. Snapsığın, duygularını ifade ederken dile getirmekte zorlanabilirsin; içsel hislerine kulak vermek önemli. Kendi isteklerinle başkalarının talepleri arasında denge kurmaya çalışırken, içsel huzurunu korumayı unutma. Dikkatini gizli kalmış yeteneklerine yönlendirebilir ve yeni bir hobi edinebilirsin. Bu, ruh haline tazelik katacak ve seni daha mutlu hissettirecek. Kendini ifade etme fırsatlarını değerlendirmekten çekinme, hislerini paylaşmak ve başkalarıyla bağlantı kurmak günün en önemli temalarından biri olacak.
Duygusal derinlikler ve içsel huzur arayışında olacaksın. Bugün, sevdiklerinle olan bağların güçlenebilir; içten paylaşımlar ve samimi sohbetler, ilişkilerini sağlamlaştıracak. Kendi ihtiyaçlarına duyarlı olman önem kazanıyor, kendine zaman ayırmayı unutma. Geçmişle ilgili bazı anılar canlanabilir, ancak bununla yüzleşmek, ruhsal açıdan ferahlama sağlayabilir. Yaratıcılığın artıyor, sanatsal bir aktivite veya yeni bir hobi seni mutlu edebilir. Evdeki düzenlemeler ve yenilikler, yaşam alanında ferahlık hissi yaratacak. Unutma, içsel hislerine kulak vermek, hayatının akışını olumlu yönde etkileyecek.
Bugün sahne ışıklarının üzerinde parlayacağın bir gün. Yaratıcılığın arttığı bu dönemde, kendini ifade etmek için mükemmel fırsatlar baş gösterebilir. İçsel özgürlüğün artarak, başkalarının gözünde dikkat çekmekten çekinmeyeceksin. İş hayatında kendini ortaya koyma isteğin belirginleşiyor, liderlik yeteneklerinle dikkatleri üzerine toplayabilirsin. Ancak, ego savaşlarından ve rekabetten uzak durmaya çalışmalısın. Duygusal ilişkilerinde sevgi ve tutku öncelikli olacak; sevgililerinle romantik planlar yapabilir ya da arkadaş çevrenle eğlenceli aktivitelerde bulunabilirsin. Kendine olan güvenin, seni yeni kapılar aralamaya teşvik ediyor. Hem içsel huzurunu sağla, hem de çevrendekilere ilham ver. Gün sona ererken, içsel bir tatmin bulacak ve yaratıcılığını besleyecek anılar biriktireceksin.
Detaylara olan düşkünlüğün ve pratik zekân, günün zorlukları karşısında seni güçlü kılan unsurlar olacak. Çevrendeki karmaşayı analiz etme yeteneğin, özellikle iş veya günlük sorumluluklarınla ilgili konularda seni doğru yönlendirecek. Küçük detaylarla ilgilenmek, bazen genel resmi görmende engel teşkil edebilir; bu yüzden büyük resme de bir göz atmayı unutma. İletişim konusunda dikkatli olmalısın; seçtiğin kelimeler, başkalarıyla olan ilişkilerini derinleştirebilir veya tehlikeye atabilir. Yaratıcı projelerine odaklanmak için mükemmel bir zaman; yeni fikirler geliştirebilirsin. Sağlığına dikkat etmelisin, stresin fiziksel sağlığına etkisi olabilir. Kendine zaman ayırmayı ihmal etme; bir meditasyon, yürüyüş yapma veya sevdiğin bir aktivite, ruhunu tazelemeni sağlayacak. Sevgide de tatlı bir sürpriz, ilişkini canlandıracak bir gelişme seni bekliyor. Özgüvenin, başkaları üzerinde derin bir etki bırakabilir, bu yüzden kendine güven.
Bugün adeta denge ve uyum arayışında olacaksın. Sosyal ilişkilerin öne çıkıyor; dostluk ve iş birliği sayesinde yeni fırsatlar kapını çalabilir. Farklı bakış açılarına açık olman, çevrendeki insanlarla olan bağlarını güçlendirecek. Sanat ve estetik konularına yönelik ilgin artış gösterebilir; yeni bir proje üzerinde kafa yormak için harika bir zaman. Duygusal olarak, ilişkilerinde daha da hassas bir tavır sergileyebilirsin. Kibarlığınla insanları etkileyebilir, güzellik ve zarafeti bir köprü gibi kullanarak kalpler kazanabilirsin. İçsel huzurunu sağlamak için biraz yalnız kalmayı deneyebilirsin; bu, ruhsal dengeni yeniden bulmana yardımcı olacak.
Derin duyguların ve sezgilerinin ön planda olduğu bir gün. İçsel bir keşif yapma arzusu, seni sırlarla dolu alanlara çekebilir. Başkalarının hislerini anlamak için bir çözüm sürecine girebilir, empati yeteneğini zirveye taşıyabilirsin. İlişkilerinde güç ve kontrol teması önem kazanıyor; bu konularda dikkatli olmalısın. Eski bir mesele yeniden gündeme gelebilir; geçmiş deneyimlerinden ders çıkarmak, seni daha güçlü bir birey haline getirecek. Tutkusal bir yaklaşım benimseyebilir, sevdiklerinle derin konuşmalara dalabilirsin. Karar alma yeteneğin artacak, sezgilerin seni doğru yollara yönlendirebilir. Güçlü bağlar kurma isteği, sosyal çevrendeki insanlarla olan ilişkilerini derinleştirebilir. Kendi iç dünyanla barışmak, sana muazzam bir huzur getirecek. Hayatında yeni bir sayfa açma isteği büyüyecek; bu da senin cesur adımlar atmana neden olabilir.
Bugün enerjin tavan yapacak! Yeniliklere ve maceralara açık olacağın bir döneme girmiş bulunuyorsun. Farklı kültürler ve insanlar seni büyüleyecek; bu, sosyal hayatında yeni kapılar açabilir. Yaratıcılığın da artacak, ilham dolu anlar yaşayacaksın. Eğitim, seyahat veya kişisel gelişimine dair atılımlar için ideal bir zaman. Bu süreçte, içgüdülerine güvenmek ve risk almaktan korkmamak faydalı olacak. Olumlu düşüncelerle hareket ettiğinde, karşına çıkan fırsatlar seni şaşırtacak kadar güzel olabilir. Sevgi hayatında ise, destekleyici ve enerjik bir atmosfer seni bekliyor; bu da ilişkilerini derinleştirmek için güzel bir fırsat. Hayallerinin peşinden koşmaktan geri durma!
Bugün, hedeflerin ve hayallerin arasında köprü kurmak için fırsatlarla dolu bir gün olacak. İçsel motivasyonun güçlü kalacak, bu da iş hayatında ya da kişisel projelerinde ileri adımlar atmanı sağlayacak. Geçmişteki deneyimlerinden dersler alarak, daha sağlıklı ve yapıcı kararlar vermek için ilham bulacaksın. Aynı zamanda, duygusal olarak biraz huzur arayışında olabilirsin; sevdiklerinle kaliteli zaman geçirmeyi ihmal etmemelisin. Dikkatini dağıtan unsurlara karşı dikkatli ol, gözlerin üzerinde, bu nedenle imajına ve sunduğun projelere özen göstermelisin. Karşılaştığın zorluklar, seni daha güçlü kılacak ve asıl potansiyelini keşfetmene yardımcı olacak. Sonuç olarak, bu dönemde kararlılığın ve disiplinin seni istediğin yere ulaştıracak.
Bugün, toplumla olan ilişkilerin ve sosyal bağlantıların ön plana çıkacağı bir dönemdesin. Yenilikçi fikirlerin ve yaratıcı projelerin, arkadaş çevrenden büyük destek bulacak. Duygusal olarak, bireysel özgürlüğüne ve bağımsızlığına daha fazla vurgu yapma ihtiyacı hissedeceksin. Ancak, başkalarıyla iş birliği içinde olmanın önemini de göz ardı etmemelisin. İletişim becerilerin, sorunları çözüme kavuşturmanda büyük bir etki yaratacak. Beklenmedik sürprizlerle karşılaşman da mümkün, bu nedenle açık fikirlilikle yaklaşmak önemli. Hayata dair felsefi bakış açını yeniden gözden geçirebilir, ilham verici düşüncelerle dolabilirsin. Duygusal derinliklerine inmek, içsel bir tatminsizlik hissini giderme potansiyeline sahip. Kendine olan güvenini tazele ve sıra dışı düşüncelerinle öne çık.
Duygusal derinliklerinle yüzleşme fırsatı bulabilirsin. İçsel dünyandaki dalgalanmaları anlamak, başkalarıyla olan ilişkilerini güçlendirebilir. Yaratıcılığın ön planda olacak; sanatsal bir projeye veya yeni bir hobiye yönelmek için ideal bir zaman. Uzaklarda bir arkadaşınla tekrar bağlantıya geçme isteği doğabilir; bu iletişim birçok duygu barındıracak. Kendini ifade etmek için altını çizmen gereken konular olabilir; iç sesini dinle. Bugün, karamsar düşüncelerin yerine umut ışığının parladığını göreceksin. Şayet günlük yaşamında bir sıkıntı hissedersen, sakin bir yer bulup meditasyon yapman, zihnini arındırmana yardımcı olabilir. Unutma, sezgilerinle hareket ettiğinde doğru yolu bulma olasılığın artıyor.
