1
Tiyatro sektörü, şimdiye kadar mevcut mali yasa ve yönetmelikler çerçevesinde ticari faaliyetlerini sürdürmekle birlikte Maliye Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı gibi kamu otoritelerinin yeterli ilgisine ve desteğine mazhar olamayan bir sektör oldu. Özellikle ülkemizde kavram karmaşası nedeniyle faaliyetleri 90 NACE kodu ile sınıflandırılan bu sektör, birçok hibe ve teşvik kalemlerinden de yararlanamıyor.
Tiyatromuz yaşasın inisiyatifi, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile diğer sivil toplum örgütlerinin de katılımıyla sektör gündemini ele alan görüşmelerin yanı sıra önce bakanlık ve ticaret odaları nezdinde birincil olarak tiyatro faaliyetinde bulunan işletmeleri ayrıştırabilmek için NACE kodlarının düzenlenmesi çalışmalarını başlattı. İkinci adım olarak da sektörün tam bir fotoğrafını çekebilmek ve ekonomik büyüklüğünü rakamlarla ortaya koyabilmek için hem kayıt içi ve kayıt dışı kaç tiyatro emekçisi ve kaç tiyatro işletmesinin olduğunu, mevcut tiyatro salonlarının kapasiteleri ve sahip oldukları teknik altyapıları kapsayan bir envanter çalışması yaptı.
Önümüzdeki günlerde Anadolu’da görünür olamayan amatör ve profesyonel sanatçı ve kumpanyaların yerelde yüklendiği misyonu, gelişimini ve bugünkü durumunu tespite yönelik sözlü tarih çalışmaları ve belgesel filmlerin yapımına yönelik fon arayışına girdi. İnisiyatif, sektöre ilişkin kurumsal hafızanın güçlendirilmesi için bu çalışmaların dijitale aktarılarak arşivlenmesi ve geleceğe kayıt düşülmesi gerektiğini savunuyor.
Bununla birlikte Kültür ve Turizm Bakanlığı nezdinde bir “Tiyatro Yasası” hazırlığı yönünde çalışmalarımız başlayacak.
Tiyatromuz Yaşasın İnisiyatifi Geçici Yürütme Kurulu üyesi, Tiyatro Eleştirmeni Ragıp Ertuğrul ile sürecin ayrıntılarını konuştuk.
– Tiyatrolar, özellikle de özel tiyatrolar, pandemi öncesinde yeterli desteği alamıyordu. Pandemi sürecinde ise çok daha zor durumdalar. Devletin nasıl bir politika izlemesi gerekirdi ve nasıl bir destek politikası uygulamalı?
Öncelikle Atatürk’ün evrensel değerlere dayanan, kültürel mirasımızın devamını sağlayan stratejilerini belirlediği, kurumlarını inşa ettiği, kültür insanlarını yetiştirdiği, Devlet güvencesi altına aldığı ancak maalesef zamanla zayıflatılan kültür politikasının dışında şimdiye kadar hiçbir devlet yönetimi bu şekilde kapsayıcı bir politikayı oluşturma cihetine gitmedi ki halen bir “Tiyatro Yasası”nın olmaması bunun en önemli göstergesi.
O nedenle kültürün sahiplenilmesi ve yaşatılması her zaman, değişen iktidarların insafına kaldı. Tiyatro sektörü de pandemi krizine makus talihine uygun olarak zayıf, korunmasız, güvencesiz yakalandı.
Bu dönemde özellikle Kültür ve Turizm Bakanı Sayın Mehmet Nuri Ersoy’un diyaloğa açık yaklaşımını, bürokrasi tarafından çerçevelenmiş uygulamaları devam ettirmek yerine çözüm odaklı arayışlarını ve deneyimli bakanlık bürokratlarının da aslında tiyatro sektörünün sorunlarını ve çıkmazlarını iyi bildiğini; bunları bertaraf etme yönünde sınırlı da olsa gayret gösterdiğini gördük. 2020 ve 2021 yılları için özel tiyatroların projelerine yapılan yardımlar karşılığında alınan taahhütlere toleranslı davranılması, bakanlık koordinasyonunda bir tiyatro çalışma grubu kurulması, Özel Tiyatroların Projelerine Yapılacak Yardımlara İlişkin Yönetmelik’te sektörün istek ve beklentileri doğrultusunda değişikliğe gidilmesi sektöre güven veren adımlar. Çoğu hizmet sektörüyle birlikte tiyatro biletlerine de getirilen vergi indirimlerinin sürekli kılınması zaruridir.
– Sanata erişim lüks sayılır durumda malesef ülkemizde.
Zira sanata erişim, lüks bir tüketim değil, sağlık gibi eğitim gibi toplumun tüm bireylerinin sahip olduğu anayasal bir haktır. Çağrıda bulunulan dijital arşiv, sesli oyun ve turne desteği projeleriyle ödeneksiz tiyatrolara can suyu olabilecek kaynaklar yaratılması da göz ardı edilmemesi ve mutlaka artarak devam etmesi gereken uygulamalar. Öte yandan vergi ve SGK borcu gibi ekonomik kriterler veya faaliyet kodlarının teşvik kapsamı dışında kalması, vergi mükellefi birçok tiyatro işletmesinin, devletin hibe ve teşvik kalemlerinden yararlanamamasına sebep oldu. Ekonomik kaygılardan ötürü yevmiyeye dayalı gelir paylaşımının yani kayıt dışı çalışmanın yaygın olduğu sektör, kısa çalışma ödeneğinden de yararlanamadığı gibi esnafa yapılan maddi yardımlardan da yoksun kalıyor. Salonu olan tiyatro işletmeleri ise bu süreci en ağır yaşayanlardan oldu. Faaliyetler durmuşken, seyirciden uzak kalınmışken salon kira borçları birikmeye devam ediyor ve henüz bu konuya bir çözüm bulunamadı. Günlük ihtiyaçların karşılanmasında bile yaşanan zorluk ve uygun hijyen koşullarına sahip mekânların bulunmaması tiyatroların yeni oyunların provasına girmesinin, yeni projelerin üretmesinin önünde çok büyük engel.
– Tiyatro yasasından bahseder misiniz?
Yukarıda bahsettiğimiz tiyatro sektörünün maruz kaldığı tüm sorunların çözümü için gelip takıldığımız nokta; aslında bir “Tiyatro Yasası”nın olmaması. Sektörde kayıt dışılığın önüne geçecek olan yasadır. Sahne arkası çalışanlarının çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve mesleki gelişimlerinin sağlanması başta olmak üzere tüm tiyatro emekçilerini sosyal güvenceye kavuşturacak olan yasadır.
Sektörde planlı bir istihdam politikası yürütülmesini sağlayacak olan yasadır. Türkiye coğrafyasında profesyonel veya amatör, geleneksel veya çağdaş, gerçek veya tüzelkişi, salonlu veya salonsuz tüm tiyatro emekçilerinin ve kumpanyaların, toplumun kültürel gelişiminde büyük oranda kamusal hizmet verdiği gerçeği, bir yasa ile teyid edilmelidir. Bu yasa, sektörde fırsat eşitliğinin de hem ekonomik hem de sosyokültürel açıdan tesis edilmesini sağlayacaktır.
Kültür endüstrileri için katma değer yaratan tüm eser ve tasarımlar da dahil olmak üzere bir bütün olarak doğrudan teşvikler ve vergi kolaylıkları, dağıtım kanallarının yaygınlaştırılması, bu alanda KOBİ ve “startup”ların desteklenmesi, bankacılık sektörünün kültür girişimlerine kredi imkânları sağlamaya yönelik yeni ürünler geliştirmek üzere bilgilendirilmesi, sanat ve sanat eğitimi kurumlarına vergi avantajları sağlanması ve sponsorluğun sahne sanatlarını geliştirici ve kalkındırıcı şekilde düzenlenmesi gibi ekonomik uygulamalar yasanın kazanımları olacaktır.
Sektörün kamusal alanları kullanımı, kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilişkileri, Türkiye’nin yurtdışında temsil edilmesi söz konusu olduğunda sanatçıların maddi olarak desteklenmesi, bürokratik işlemlerde kolaylıklar gösterilmesi, uluslararası sanatsal işbirlikleri için teşvik edilmeleri, bir kamu hizmeti sunmalarından dolayı reklam ve tanıtım olanaklarında önceliklendirilmesi tiyatro yasası kapsamında ele alınabilecek önemli konulardır.
Pandemi döneminin başında, bağımsız tiyatroları sosyal ve ekonomik çöküntüden kurtarabilecek, yaşamasını sağlayabilecek 7 maddelik talepleri içeren “Tiyatromuz Yaşasın” başlıklı kampanyanın 35 bine yakın imzayla desteklenmesinin ardından, tüm Türkiye’den 600’e yakın bağımsız tiyatronun gönüllü katılımıyla Tiyatromuz Yaşasın İnisiyatifi hareket etmeye başladı.
İnisiyatif, tüm bölgelerden de temsilcilerin bulunduğu yürütme kurulu ile tiyatroların hak temelli mücadelesini kamu otoriteleri nezdinde yürütüyor; sektörün, bu zorlu süreçten sağ çıkmasının ötesinde kayıt altına alınıp her türlü sosyal güvence, teşvik ve tesis edilecek bir “Tiyatro Yasası” ile AB standartlarına uyumlu bir sektör haline gelmesini hedefliyor.
Bugün, sezgilerin ve içsel motivasyonların ön planda. Kendine güvenin artmış durumda, bu da yeni fırsatlara adım atma isteğini pekiştiriyor. Enerjini yüksek tutmak, çevrendeki insanlara ilham veriyor; liderlik vasıflarını sergileme zamanı. Ancak aceleci davranmamaya dikkat etmen gerekiyor; düşünmeden yapılan hamleler, seni beklemediğin sonuçlarla karşı karşıya bırakabilir. İletişim konularında açık ve net olman, anlaşmazlıkların önüne geçecektir. Özellikle kişisel ilişkilerde samimiyetin ve yapıcı tavrın, olumlu dönüşler almanı sağlayacak. Yeni projeler için ilham bulabilirsin; yaratıcılığın tetiklenecek. Sağlığına dikkat etmeli, fiziksel aktiviteleri ihmal etmemelisin.
Gün boyunca kararlılığın ve azminle öne çıkacaksın. Maddi konulara dair yeni fırsatlar karşına çıkabilir; bu durum, geleceğini şekillendirmek için yararlı adımlar atmana olanak tanıyacak. Sosyal ilişkilerdeki enerji artışı, sevgi ve dostluk bağlarını güçlendirecek. İç huzuru yakalamak için doğayla daha fazla vakit geçirmen faydalı olacak. İleri görüşlülüğünü kullanarak kararlarını alırken duygusal zekanı devreye sokmayı ihmal etme. Unutma, denge her zaman kazanan bir stratejidir.
Bugün zihninde yeni fikirler ve yaratıcı projeler dolup taşacak. Sosyal çevrenle olan etkileşimlerin artarken, arkadaşlarından ilham alabilirsin. İletişim becerilerin ön planda; düşüncelerini ancak etkili bir şekilde aktarmakta olmakla kalmayacak, başkalarının da fikirlerine açık olacaksın. Belki yeni tanışmalar yaşanacak ya da mevcut ilişkilerinde derinleşeceksin. Ancak bu yoğun sosyal etkileşimlerin arasında kişisel zaman dilimleri yaratmayı unutma. Anahtar kelimen iletişim; her konuşma bir fırsat, her sohbet yeni bir kapı aralayabilir. Aynı zamanda zihnindeki sorulara yanıt ararken içsel sesine kulak vermek, sana önemli bir kavrayış katabilir. Günü dolu dolu değerlendirmek için esnek olmayı ve akışa kapılmayı dene.
Duygusal derinliklerinle yüzleşme zamanı. Bugün, hislerinle baş başa kalacak ve içsel dünyanı keşfetme fırsatı bulacaksın. Ailen ve sevdiklerinle olan ilişkilerin, sana huzur verecek bir güven ortamı yaratıyor. Aynı zamanda, seni anlamayan insanlardan uzak durmak, zihnini rahatlatacak. Kendini ifade etme konusunda cesur olmalısın; hislerini paylaşmak, içindeki sıkışmış duyguları serbest bırakmana yardımcı olacak. Kendinle barışık olmanın getirdiği olumlu enerjiyi etrafına yansıtabilirsin. Yavaş ama emin adımlarla ilerlemek, gün boyunca sana yol gösterici olacak. Duygusal ihtiyaçlarına kulak ver ve onlara saygı göster; bu, ruhunun yenilenmesine katkıda bulunacak. Günün ilerleyen saatlerinde, ani bir ilham kaynağıyla karşılaşabilirsin; bu da yaratıcı projelere yönelmeni sağlayabilir. Unutma, içsel benliğinle uyumlu olduğunda, her şey daha anlamlı hale gelir.
Bugün, kendinizi sahnede gibi hissedeceksiniz. Enerjiniz yüksek, karizma yayılacak. İnsanların dikkatini çekecek ve ilgi odağı olacaksınız. Yaratıcılığınızın tavan yaptığı bu dönemde, sanatsal projeler ya da hobiler üzerinde çalışmak size keyif verecek. Kendinizi ifade ederken cesur davranın, hislerinizi açıkça paylaşmaktan çekinmeyin.Sosyal ilişkilerde olumlu gelişmeler söz konusu. Arkadaş çevrenizle keyifli vakit geçirebilir, yeni insanlarla tanışabilirsiniz. Güneş, ilişkilerinizde güçlü bir etki yaratacak. Sevgi dolu ve tutkulu bir atmosfer hakim. Ancak, dikkatli olun, aşırı gurur ve kibir sergilemek başkaları üzerinde olumsuz bir etki bırakabilir.Finansal konularda fikirlerinizi ve projelerinizi açıkça paylaşmaktan çekinmeyin. Bugün, kazanç sağlayabileceğiniz yeni fırsatlar ortaya çıkabilir. Ancak, aceleci kararlar almaktan kaçınmalısınız; biraz geri planda durup durumu değerlendirmek daha yararlı olabilir.Kendinize olan güven inancınızı artıracak bir gün. Bu özgüven, kariyer alanınızda ve kişisel gelişiminizde büyük bir ivme kazandırabilir. Fakat, dengeli ve makul olmaya özen gösterin. Benimsenen yeni fikirlerin, mevcut sistemlerle çatışmasına neden olmaması için diplomatik bir yaklaşım sergileyin. Geleceğe dair umutlarınız ve hayalleriniz çok daha net bir şekilde şekillenebilir.
Detaylara olan bağlılığın, bugün seni birçok konuda öne çıkaracak. İş yerindeki veya sosyal çevrendeki sorumluluklar, birkaç önemli fırsatı beraberinde getirebilir. Planlarını oluşturarak ilerlemen, ani gelişen durumları daha kolay yönetmene yardımcı olacak. Günün ilerleyen saatlerinde bir arkadaşından alacağın destek, içindeki yaratıcı fikirlere hayat verebilir. Duygusal açıdan ise, geçmişle yüzleşmek isteği belirebilir; bu, sana yeni bir bakış açısı kazandıracak. Kendine zaman ayırmak ve içsel huzurunu bulmak, biraz molanın ardından daha verimli olmanı sağlayacak. Sağlık konularında dikkatli olmalısın; bedenini dinlemek, olası rahatsızlıklara karşı önlem almanı sağlayabilir. Olumlu düşün ve senin için anlamlı olan şeylere yönel.
Harmoni arayışı içindesin, çevrendekilerle olan ilişkilerini gözden geçirebilirsin. Ortaya çıkan sorunları nazik bir yaklaşım ve diplomasi ile çözme fırsatı bulacaksın. Sanatsal yeteneklerin ön plana çıkabilir; yaratıcı projelere yönelmek, sana ilham verebilir. Bugün sosyal ortamlarda aktif olabilirsin; yeni insanlarla tanışarak ufkunu genişletebilirsin. İçsel huzurunu sağlamak için biraz zaman ayırmayı unutma, bu sana tazelenme ve motivasyon kazandıracaktır. Sevdiklerinle geçireceğin zaman keyifli ve anlam dolu olacak. Sağlık konularına da dikkat edilmesi gereken bir dönemde olabilirsin; dengeli beslenmeye özen göster. Kendini sevgiyle çevrele ve pozitif enerjini yay.
Duygusal derinliğin ön planda olacağı bir gün seni bekliyor. İçsel dönüşüm ve değişimlere açık olmalısın. Karşılaştığın zorluklar, seni daha güçlü bir kişi haline getirebilir. İletişim kurarken samimi ve içten olman, bağlantıların derinleşmesine yardımcı olacak. Ani kararlar almaktan kaçın, aceleci adımlar atmak yerine düşünerek ilerle. İş veya kariyerle ilgili yeni fırsatlar gündeme gelebilir; bunları değerlendirmek için hazırlıklı ol. Sevgi hayatında ise tutkulu anlar yaşaman mümkün. İlişkilerinde açık ve dürüst olmak, bağların daha sağlam temellere oturmasını sağlayacak. Bugün, içsel gücünü ve sezgilerini dinleyerek hareket edersen, başarı kaçınılmaz olacaktır.
Bugün, özgür ruhun ve keşif arzun yanınızda. Farklı fikirler ve yeni deneyimler için sabırsızlanıyorsun, bu nedenle sıradanlıktan uzaklaşma ihtiyacı hissedeceksin. İletişimde açık ve net olman, çevrendeki insanları etkileyebilir. Eğitim veya seyahat fırsatları kapını çalabilir; bu konularda kararlı adımlar atmak sana farklı ufuklar açacaktır. İçsel huzurun için doğayla zaman geçirmek, zihnini dinlendirebilir. Kendi sınırlarını zorlamaktan çekinme, yenilikler seni bekliyor. Ayrıca, bu dönemde duygusal ilişkilerinle ilgili yüzleşmeniz gereken bazı konular ortaya çıkabilir, bu durum, ilişkinin geleceği açısından önemli bir dönüşüm sağlayabilir. Kendine güven ve iç sesine kulak ver, hedeflerine ulaşmakta kararlılıkla ilerle.
Disiplinin ve kararlılığının ön planda olduğu bir dönemdesin. Hedeflerine odaklanırken, duygusal dengeyi korumak için kendine zaman ayırmayı ihmal etme. Sorunları çözme konusunda analitik düşüncen avantaj sağlayacak. Önemli kararlar alırken iç sesine güven, sezgilerin sana doğru yolu gösterebilir. İlişkilerde ise netlik arayışı ön plana çıkacak. Arkadaşlarınla paylaşımların derinleşebilir, samimiyetin artacak. İş yaşamında ise yeniliklere açık ol, değişim senin altyapını güçlendirecek. Hedeflerine ulaşma konusunda kararlı duruşunla çevrendekilere de ilham verebilirsin. Kendine güven, sabrın karşılığını bulacak.
İnovatif düşünceler ve sıradışı fikirler, bugün zihin gücünüze damgasını vuracak. Toplumsal konulara duyduğunuz ilgi artıyor; çevrenizdeki insanlarla bu konular üzerinde derin sohbetler yapabilir, bilinçlenme ve dönüşüm adına adımlar atabilirsiniz. Farklı bakış açıları sizi besleyecek ve yeni bağlantılar kurmanıza olanak tanıyacak. Kendinizi ifade etme biçiminizde cesur olun; sanatsal projeler veya grup etkinlikleri, yaratıcılığınızı ortaya koymanız için harika bir fırsat sunabilir. Duygusal anlamda ise, içsel dengeyi sağlamak için kendinize zaman tanıyın. Sizi yoran ilişkilere mesafe koymak isteyebilirsiniz; bu adım, ruhsal yenilenmenizi hızlandıracak. Anlık kararlar sizi yönlendirmesin, biraz daha düşünmek gerekebilir. İçgüdülerinize güvenin, çünkü doğru yolu bulmak için bu sesleri dinlemeniz önemli.
Hayallerin derinliklerinde kaybolmuş gibi hissedebilirsin. İçsel sezgilerin ve yaratıcılığın, hayata farklı bir bakış açısıyla yaklaşmanı sağlayacak. Bugün, duygusal bir yoğunluk içinde olabilirsin; geçmişle yüzleşmek ya da eski hatıralarını yeniden gündeme getirmek isteyebilirsin. Kendini ifade etme konusunda şairane bir ruh halindesin; bu, sanatsal yeteneklerini keşfetmek veya geliştirmek için harika bir dönem. Başkalarıyla olan ilişkilerde empati ve anlayış ön planda olacak. Bu yüzden, başkalarının duygusal ihtiyaçlarına duyarlı olman, ilişkinin güçlenmesini sağlayabilir. Kendine zaman ayırmayı unutmamalısın; içsel huzuru bulmak için doğayla baş başa kalmak ya da meditasyon yapmak iyi gelebilir. Unutma, duygusal yoğunluk, derin bağların kurulmasına da olanak tanır; bu yüzden kalbini açmaktan çekinme. Pozitif düşüncelerle dolu olduğun bu dönemde, hayallerini gerçekleştirecek adımlar atmak için motivasyon bulabilirsin.
1
2
3
4
5
6
