1
Kimi tiyatro kuramcısı ya da araştırmacısı vardır yaşamınızda iz bırakmıştır ya da hala bırakmaktadır. Ben de benden önceki kuşaktan Türkçe’ye de çevrilen Martin Esslin (absürt tiyatro), Marianne Kesting (epik tiyatro) benim kuşağından Erika Fischer Lichte (performans sanatı) gibi yazarların yapıtlarından çok yararlandım. Yararlanma onların çalışmalarını baştan sona okumanın dışında onlarla sürekli olarak diyalogta olmak, ders verirken, yazı yazarken, dramaturji çalışması yaparken onların çalışmalarını bir başvuru kitabı olarak defalarca not alarak, altını çizerek okumak, üzerine düşünmek, daha somut bir deyişle onlarla konuşmak, tartışmak anlamına geliyor.
Sevda Şener, Özdemir Nutku, Metin And gibi yerli tiyatro bilimcilerimizin içinde ise Ayşegül Yüksel’in bende çok özel bir yeri vardır. O kadar ki sözgelimi Haldun Taner Tiyatrosu, Çağdaş Türk Tiyatrosu’nda 10 Yazar, Yapısalcılık ve Bir Uygulama,Melih Cevdet Anday, Sahneden İzdüşümler gibi bazı kitaplarını altını çize çize elimden hiç düşürmeden okuduğum için kitaplar yıllar içinde iyiden iyiye yıprandılar. Ama yaprakları sararan, uçları bükülen, kısaca yaş alan kitapların bana göre farklı bir gizemi vardır, çünkü yaşanmışlığı anlatırlar. Günümüzde kitapların giderek raflara kaldırıldığı, okunmadığı, bir kenara atıldığı ya da elden kolaylıkla çıkarıldığı bir dönemde bu yazdıklarım belki de bir çok kimseye tuhaf gelecektir. Ama ben özellikle Almanya’da Essen Üniversitesi Türkçe Bölümü’nde ders verdiğim yıllarda Ayşegül Yüksel’in kitaplarından çok yararlandım. Bu açıdan onun çalışmaları sadece buradaki öğrencilerime değil oradakilere de yol açtı. Öte yandan Almanya’da çalıştığım dönemde çeşitli değerli araştırmacı ve yazar arkadaşlarımla birlikte yayına hazırladığım Türk edebiyatının çeşitli alanlarını kuşatan Çağdaş Türk Yazını adlı imece kitabıma Ayşegül Yüksel’in Tiyatro Eleştirisi yazısıyla bulunduğu katkı da eleştiri tarihimizin gelişim sürecini irdelemesi açısından çok değerli.
Yüksel’in çalışmalarının ve araştırmalarının en verimli yanı oyunları doğrudan mercek altına almasıdır. Akademik çalışmaların kim ne demişlere saplanan ya da alıntı yığmacası içinde kaybolarak sözüm ona bilimsellik taslayan duruşundan çok uzak bir yerdedir onun çalışmaları, incelediği yazarların yapıtlarıyla ya da izlediği sahne yorumlarıyla özgün bir iletişime girer, kendi düşüncesini, görüşünü gizlemez tam tersine temellendirerek ve derine inerek açıklar. Bu nedenle de araştırmalarında tiyatroya olan derin sevgisini tüm yoğunluğuyla hissederiz. Öte yandan açık oturumlarda gözlemlediğim canlılığı, izleyicilerle kurduğu yakın iletişim, anlattıklarını örneklerle somutlayarak en iyi biçimde iletme yeteneği onun çok iyi bir hoca olduğunun da somut bir göstergesi.
Bizde tiyatro denince ilk akla gelen doğal olarak oyunculardır, tiyatronun arka planı yönetmen, dramaturg, dahası yazar bile ikinci plandadır. Oyunları ve sahnelemeleri didik didik deşen araştırmacılar, tiyatro bilimcileri ve tiyatro eleştirmenleri ise çok az önemsenirler.
Oyuncusuz bir tiyatro olmayacağına göre oyuncuların ön planda olması her ne kadar doğal olsa da tiyatro yazarıyla, dramaturguyla, yönetmeniyle bir ekip işidir; tiyatro eleştirmenliği ve araştırmacılığı ise verimli bir tiyatro ortamının yeşerebileceği düşünsel bir alan yaratır. Böyle bir alanın olmadığı, yani tiyatro ikliminin yeterince yeşeremediği bir ortamda ise yazar, yönetmen, dahası oyuncunun bile kolay kolay gelişemeyeceğini, başka bir deyişle yetenekli olanların bile kısa sürede yollarının tıkanacağını düşünüyorum. Günümüzde kültür endüstrisinin de etkisiyle oyuncunun performansının giderek önem kazanması, star tiyatrosuna rağbetin giderek büyümesi ile tiyatronun düşünsel boyutunu ikinci plana itilse de, yaşamını sürdürmesi yine de farklı disiplinlerin bir araya geldiği ve birbirini desteklediği ortak bir yaratıcılığa bağlıdır. Bu bağlamda Ayşegül Yüksel’in uzun satar kitaplarının tiyatroyla ilgili olan herkese seslendiğini düşünüyorum. Son çalışmalarında tarihsel araştırmalara da yer vererek tiyatro tarihimize damgasını vurmuş olan Dostlar Tiyatrosu’nun tarihçesini yazmasını, bu tiyatro aracılığıyla politik tiyatronun nasıl geliştiğini irdelemesini (Güneşin Sofrası’nda, Genco Erkal’in Dostlar TiyatrosuSerüveni) sadece bugünün okuyucusuna değil gelecek kuşaklara da çok değerli bir armağan olarak değerlendiriyorum.
Yıllar önce İstanbul Tiyatro Festivali danışma kurulunda hangi oyuncuya onur ödülü vereceğimiz tartışılırken ödülün bu kez bir oyuncuya değil de bir tiyatro araştırmacasına verilmesini önerdiğimde bunun olmayacak bir şey önermişim gibi yadırganmasına üzülmüştüm. Ama bazen bir düşüncenin olgunlaşması ve yeşermesi zaman istiyor. Nitekim önce sevgili Sevda Şener, Özdemir Nutku, sonra da Dikmen Gürün, tiyatro dünyamıza yaptıkları katkılardan ötürü onur ödüllerini aldılar. Şimdi de sıra Ayşegül Yüksel’de. Onu yürekten kutlarken ona sağlıklı ve verimli yıllar ve tiyatromuza zenginlik katacak olan yeni araştırmalar ve çalışmalar diliyorum. Tiyatroya olan ilginin azalmadığı, tam tersine arttığı bir ortamda tiyatro dünyamızı yeşertecek değerli kitaplara hala çok ihtiyacımız var çünkü.
Bugün duygularınızı net bir şekilde ifade etme ve iletişim konularında başarılı olabileceğiniz bir gün olabilir. Etrafınızdaki insanlara samimi duygularınızı paylaşmak için uygun bir zaman. Kendinize güvenin ve hedeflerinize doğru adımlar atmaktan çekinmeyin. Ancak ani kararlar almaktan kaçınmakta fayda var, daha dikkatli ve planlı ilerlemek sizin için daha başarılı sonuçlar doğurabilir.
Merhaba! Bugün, kendinizi duygusal olarak daha dengeli hissedebilirsiniz. Maddi konularda daha kontrollü davranmak size fayda sağlayabilir. İlişkilerinizde ise sabırlı ve anlayışlı olmanız gerekebilir. Sağlığınıza özen göstermek ve beslenmenize dikkat etmek önemli olacak. Keyifli bir gün geçirmenizi dilerim.
Merhaba! Bugün, İkizler burcunun insanları için iletişim becerilerinizin ön plana çıkacağı ve ilişkilerinizde derinlemesine anlayışlar kazanabileceğiniz bir gün olabilir. Duygularınızı net bir şekilde ifade etmek ve karşınızdakilerle sağlıklı bir iletişim kurmak için harika bir zaman. Aynı zamanda yeni fikirler üretebilir, yaratıcı projelere odaklanabilir ve hızlı kararlar alabilirsiniz. Keyifli bir gün geçirmenizi dilerim!
Tabii! Bugün, duygusal konularda kendinizi daha hassas hissedebilirsiniz. İlişkilerinizde anlayışlı ve empatik olmaya özen göstermelisiniz. Ayrıca, iş hayatınızda da kendinizi ifade etmek ve duygularınızı net bir biçimde ortaya koymak için uygun bir gün olabilir. Duygusal dengeyi korumak ve gerektiğinde kendinize zaman ayırmak önemli olacaktır.
Tabii ki! Bugün, Aslan burcu için keyifli ve hareketli bir gün olabilir. İhtiyacınız olan motivasyonu ve enerjiyi bulabilirsiniz. Kendinize zaman ayırarak yaratıcılığınızı ortaya çıkarabilir, yeni projelere odaklanabilirsiniz. İletişim becerilerinizin de üst seviyede olacağı bir gündesiniz, bu sayede etrafınızdaki insanlarla daha iyi anlaşabilirsiniz. Aşk hayatınızda tutkulu ve romantik anlar yaşayabilirsiniz. Kendinizi ödüllendirecek aktivitelere yönelmek size iyi gelebilir. Eğlenceli ve keyifli bir gün geçirmenizi dilerim!
Bugün dikkatinizi detaylara yönlendirmek yerine genel resme odaklanmaya çalışın. Karşınıza çıkabilecek fırsatları değerlendirirken detaylarda takılıp kalmamaya özen gösterin. İçsel huzurunuzu korumak için meditasyon ya da yoga gibi ruhunuzu dinlendirecek aktivitelere yönelebilirsiniz. Bugün karar vermeden önce daha fazla düşünmek ve danışmak size fayda sağlayabilir. Enerjinizi olumlu ve yapıcı düşüncelere odaklayarak günü verimli bir şekilde geçirebilirsiniz.
Tabii ki! Bugün Terazi burçları için iletişim konuları ön planda olabilir. Duygularınızı açık ve net bir şekilde ifade etmeniz gerekebilir. Ayrıca, çevrenizdeki insanlarla olan ilişkilerinizi dengelemek ve uyum sağlamak için çaba sarf etmeniz gerekebilir. İkili ilişkilerde anlayışlı ve uzlaşmacı olmak, bugün size avantaj sağlayabilir. Sevdiklerinizle olan iletişiminizi kuvvetlendirme ve duygularınızı ifade etme fırsatı bulacaksınız. Bugünün keyfini çıkarın!
Bugün duygusal kararlar almak yerine mantıklı düşünmeye odaklanmalısınız. İçinde bulunduğunuz durumu objektif bir şekilde değerlendirerek doğru adımları atabilirsiniz. İletişimde dikkatli olmalı ve karşınızdaki kişilerle anlayışlı bir şekilde iletişim kurmalısınız. Kendinize zaman ayırarak ruhsal dengeyi sağlamak için fırsat yaratabilirsiniz. Bugün, içsel huzurunuzu korumaya özen göstermelisiniz.
Bugün sosyal ilişkilerinizde şanslı ve olumlu gelişmeler yaşayabilirsiniz. İletişiminiz kuvvetli olacak ve insanlar üzerinde olumlu etki yaratacaksınız. Kendinize ve yeteneklerinize güvenerek hareket ettiğinizde başarılı sonuçlar elde edebileceksiniz. Keyifli bir gün geçirebilirsiniz.
Bugün, hedeflerinize odaklanmak önemli olacak. Sabırlı ve kararlı bir şekilde ilerlemeyi sürdürürseniz, istediğiniz sonuçlara ulaşabilirsiniz. İş hayatında disiplinli olmak ve detaylara dikkat etmek başarınızı artırabilir. Özel hayatınızda ise sevdiklerinizle keyifli vakit geçirebilirsiniz. Sağlık açısından ise yaşam enerjinizi yüksek tutmak için sağlıklı beslenmeye ve düzenli egzersize önem vermelisiniz. Umuyorum ki güzel bir gün geçirirsiniz!
Tabii ki! Bugün, Kova burcundaki insanlar için sosyal ilişkiler ön planda olabilir. İletişim becerilerinizle etrafınızdaki insanları etkileyebilir ve yeni insanlarla tanışabilirsiniz. Fikirlerinizi paylaşmak ve çevrenizdeki insanlara ilham vermek için harika bir gün olabilir. Ancak, aceleci olmaktan kaçınmalı ve planlı hareket etmelisiniz. Ayrıca, bugün kendinize zaman ayırıp dinlenmeyi unutmamalısınız. Umarım bugün keyifli bir gün geçirirsiniz!
Tabii ki! Bugün ilişkilerinizde daha esnek ve anlayışlı olmanız gerekebilir. Karşınızdaki kişilerin fikirlerine ve duygularına daha fazla önem vererek iletişimde daha başarılı olabilirsiniz. Ayrıca bugün sağlık konularına da dikkat etmenizde fayda var, beslenmenize özen göstermekte yarar var. Enerjinizi dengede tutmak için spor veya meditasyon gibi aktiviteler yapabilirsiniz.
