SSCB coğrafyasında Türklerin sesi: Cengiz Dağcı

SSCB coğrafyasında Türklerin sesi: Cengiz Dağcı

SSCB coğrafyasında Türklerin sesi: Cengiz Dağcı

Bize Tatar, Çerkez, Türkmen, Kazak, Özbek, Azer, Karakalpak, Çeçen, Uygur, Kabardı, Başkurt, Kırgız diyorlar. Bunlar hep yalan! Deniz parçalanmaz. Biz Türk-Tatarız” diyen Kırımlı yazar Cengiz Dağcı’yı, doğumunun 102’nci yılında anlattık.

Ayşe Şimşek

Cengiz Dağcı, 9 Mart 1919’da, Kırım’ın Gurzuf kentinde sekiz çocuklu bir ailenin 4’üncü çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailesi 1923 yılında Gurzuf’tan Kızıltaş’a taşındı.

Dağcı 10 yaşındayken, 1929 yılının sonuna doğru Stalin’in Kırım Türklerini ata topraklarından sürmesine tanık oldu. Yurtlarından sebepsizce sürülen vatandaşlarının acılarına tanık olmak, Cengiz Dağcı’nın ruhunda derin izler bıraktı.

Babası tutuklandı

1930 yılında başlayan kolhoz (Rusya’da köylülerin ortak olarak çalıştıkları tarım işletmesi) neticesinde şahısların mülkiyet hakları ellerinden alındı. Cengiz Dağcı’nın babası kendi üzüm bağlarındaki asmaların yapraklarını ağlayarak öptüğü için tutuklandı. 3 ay hapis yatan baba serbest bırakılınca aile Akmescit’e taşındı.

Akmescit’te tahsiline devam eden Cengiz Dağcı, 1933-1934 yılları arasındaki kıtlığı yaşadı.

Edebiyat öğretmeni Akimova’nın yönlendirmesi ile 1936 yılında Gençlik Mecmuası’nda “Kış” ve “Kart-anay ve Eçkisi” isimli şiirleri çıkardı. Bu şiirleri “Söyleyin Duvarlar” ve “Sevdiğim Yalta” takip etti.

1937’de Akmescit Pedagoji Enstitüsü Tarih Fakültesi’ne giren Cengiz Dağcı bir yandan Kırım tarihini anlatan kitaplar okurken diğer yandan amcası sayesinde Ömer Seyfettin’in hikâyelerini keşfetti.

Savaşta Almanlara esir düştü

İkinci Dünya Savaşı dolayısıyla yaşıtları gibi askere çağrıldı. 1940’ın Aralık ayında Rus ordusuna katıldı.

Cengiz Dağcı, Ağustos 1941’de Almanlara esir düştü. Binlerce kader arkadaşıyla birlikte önce Ukrayna’da Kirovograd, 2 ay sonra da Uman esir kampına sevk edildi.

Uman esir kampında da açlık, aşırı soğuk, barınacak yer bulma, bit salgını, hastalık ve ölümle mücadele vardı.

 

Grafik: TRT Haber / Nursel Cobuloğlu

[Grafik: TRT Haber / Nursel Cobuloğlu]

 

 

Türkistan Lejyonu

Nisan 1942’de kendisini Nazilerin Müslüman esirlerden cephede yararlanmak amacıyla teşkil ettikleri Türkistan Lejyonu’nda buldu. Bu lejyondaki diğer Türk asıllı esirler gibi Cengiz Dağcı da Türkistan’ın bağımsızlığı için savaştığını zannetti.

Eylül 1942’de Almanlardan izin alarak Kırım’a ailesini ziyarete gitti. Bir hafta süren bu ziyaret sırasında ailesini de vatanını da son kez görmüş oldu.

Türkistan Lejyonu’na geri dönen Cengiz Dağcı’nın birliği, 1943 sonlarında Fransa’nın güneybatısına sevk edildi. Albi kasabasına vardıklarında Kırım’a dönmek istediğini söyledi ve isteği kabul edildi.

Varşova’da hayat arkadaşını buldu

Albi’den Varşova’ya gelen Cengiz Dağcı, Kırım yolu kapalı olduğu için Varşova’da beklemek zorunda kaldı.

1944’te Varşova’da hayat arkadaşı Regina ile tanıştı.

Savaşın Almanya’nın aleyhine değişmesi ve Rusların Polonya’ya doğru ilerlemesi Varşova’yı Cengiz Dağcı için tehlikeli hale getirdi.

Regina’nın yönlendirmesiyle Çestahova’ya giden Cengiz Dağcı, bir süre burada saklandı. Varşova’ya döndüğünde Regina’nın Radom’a gittiğini öğrendi.

Cengiz Dağcı, Frankfurt-Oder’e hareket ederek Tatar Millî Komitesi ile irtibat kurdu. Bir anlaşmazlık dolayısıyla Berlin’e giderek çalışmalarını Yaş Türkistan gazetesinde sürdürdü.

Mülteci kampına gönderildiler

Berlin’in bombalanması üzerine Cengiz Dağcı ve Regina, Şubat 1945’te Viyana’ya gitti. Viyana’dan trenle İnsburg’a gitmeye çabalarken Amerikan uçaklarının saldırısına uğradılar ve Regina kolundan yaralandı.

İsviçre’ye geçmek isteseler de Amerikalı askerler, onları diğer mültecilerle birlikte Avusturya’daki Landeck mülteci kampına götürdü.

Londra’ya yerleştiler

Cengiz ve Regina 18 Haziran 1945’te bu kampta evlendi ve bir kızları oldu. Dağcı ailesi önce İtalya’daki Barlette Kampı’na sonra da İngiltere’ye hareket etti.

1947 itibarıyla Londra’ya yerleşen Cengiz Dağcı lokantacılık yaparak hayatını kazandı. 1974’te Londra’da Wimbledon yakınlarındaki Southfields’e yerleşti.

13 Ocak 1998’de 53 yıllık hayat arkadaşı Regina hayatını kaybetti. Bu ölüm Dağcı’yı çok etkiledi ve eşinin ardından günlükler halinde kaleme aldığı duygularını, Regina adlı kitabında bir araya getirdi.

Dağcı, 2011’de gözlerini yumdu

Cengiz Dağcı, 22 Eylül 2011 tarihinde Southfields’te vefat etti. Vatan toprağı Kırım’dan ayrıldıktan sonra bir daha ata toprağına dönemeyen Dağcı’nın cenazesi, Türkiye hükümetinin girişimleriyle çocukluğunun geçtiği Kızıltaş köyünde defnedildi.

 

Grafik: TRT Haber / Nursel Cobuloğlu

[Grafik: TRT Haber / Nursel Cobuloğlu]

 

 

“Elhamdülillah Türküm, Müslümanım”

Cengiz Dağcı, Türkiye’ye hiç gelmediği halde romanlarını genellikle Türkiye Türkçesi ile yazdı.

Yazı hayatına şiirle başlayan Cengiz Dağcı, özellikle İkinci Dünya Savaşı öncesinde ve İkinci Dünya Savaşı sırasında kendi yaşadıklarından ve tanık olduğu olaylardan hareketle yazdığı romanları ve hatıra kitapları ile adını duyurdu.

Cengiz Dağcı, Sadık Turan’ın Hatıraları’nı, Varlık Yayınları’na Yaşar Nabi Nayır’a gönderdi.

Dağcı, Yaşar Nabi’ye gönderdiği ve hayatını anlattığı kısa notlarını şu cümleyle bitirdi:

“Elhamdülillah Türküm, Müslümanım ve bu notlarımda yazdığımın hepsinin de hakikat olduğuna yemin ederim.”

Romanların başkahramanı: Sadık Turan

Yaşar Nabi eserin ön sözünde şunları demiştir:

“Cengiz Dağcı’nın romanı 2 büyük kısma ayrılıyor. İlk kısmını bu ciltte (Korkunç Yıllar) okuyacaksınız. İkinci kısım ise Yurdunu Kaybeden Adam adını taşıyor.”

Yaşar Nabi, eserdeki dil sorunlarını giderdikten sonra 1956’da “Korkunç Yıllar” adıyla eseri yayımladı.

Cengiz Dağcı’nın Korkunç Yıllar ve Yurdunu Kaybeden Adam adlı romanlarının başkahramanının adının Sadık Turan olması son derece anlamlıdır.

Dil, din ve gönül birliği olan tüm Türklerin birleşmesinin önemine işaret ettiği bu romanlarının başkahramanı Türk birliği, Turan düşüncesine sadıktır.

“Deniz parçalanmaz. Biz Türk-Tatarız”

Cengiz Dağcı, Korkunç Yıllar romanında Kırım Türklerinin vatan topraklarına bağlılığını işledi ve romanında şu sözlere yer verdi:

“Bize Tatar diyorlar. Çerkez diyorlar. Türkmen diyorlar, Kazak diyorlar. Özbek diyorlar, Azer diyorlar, Karakalpak, Çeçen, Uygur, Kabardı, Başkırt, Kırgız diyorlar. Bunlar hep yalan! Deniz parçalanmaz. Biz Türk-Tatarız. Bunu senin kalbinin bildiği gibi, her Başkurt, her Kırgız, her Kazak’ın, Kırgız’ın da kalbi bilir. Kalbinin hisleriyle hareket et. Dünyanın boş hırslarına kapılma…”

 

Cengiz Dağcı'nın Varlık Yayınları'ndan çıkan Korkunç Yıllar kitabının 4. baskısı-Haziran 1975 basımı

[Cengiz Dağcı’nın Varlık Yayınları’ndan çıkan Korkunç Yıllar kitabının 4. baskısı-Haziran 1975 basımı]

 

 

Eserlerinde ne anlattı?

Cengiz Dağcı; Korkunç Yıllar, Onlar da İnsandı, Anneme Mektuplar, İhtiyar Savaşçı gibi eserlerinde komünist Rusya’nın hakimiyetine girmeden önceki huzurlu ve mutlu Kırım’dan bahsetti.

Sürgünleri, işsizliği, açlığı, şahsi mallara devlet adına el koymayı, Kiril alfabesini kullanma mecburiyetini getirerek dil birliğini ortadan kaldırmayı, dinî vecibelerin yerine getirilmesinin ve geleneklerin uygulanmasının yasaklanmasını, Rusların Kırım Türklerine uyguladıkları Ruslaştırma politikası ve soykırımı Cengiz Dağcı; Korkunç Yıllar, Onlar da İnsandı ve O Topraklar Bizimdi adlı romanlarında yazdı.

Eserleri:

Romanları: Ölüm ve Korku Günleri, Dönüş, Genç Temuçin, Badem Dalında Asılı Bebekler, Üşüyen Sokak, Anneme Mektuplar, Benim Gibi Biri, Yoldaşlar, Biz Beraber Geçtik Bu Yolu,

Hikayeleri: Bay Markus Burton’un Köpeği, Bay John Marple’ın Son Yolculuğu Oy Markus Oy!, Rüyalarda: Ana ve Küçük Alimcan.

Hatıraları: Hatıralarda Cengiz Dağcı, Regina, Yansılar I-IV, Ben ve İçimdeki Ben (Yansılardan Kalan 5)

Sosyal Medyada Paylaşın:

Düşüncelerinizi bizimle paylaşırmısınız ?

  • Koç
  • Boğa
  • İkizler
  • Yengeç
  • Aslan
  • Başak
  • Terazi
  • Akrep
  • Yay
  • Oğlak
  • Kova
  • Balık
KOÇ BURCU YORUMU

Merhaba! Koç burcunun günlük burç yorumu genellikle enerjik ve girişken bir ruh haliyle başlar. Bugün, yeni projelere başlamak için uygun bir zaman olabilir. Cesaretiniz ve kararlılığınız, sizi hedeflerinize ulaştırma yolunda destekleyecek. Sosyal ilişkilerde ise, arkadaşlarınızla vakit geçirmek sizi daha da motive edebilir. İletişim becerilerinizi kullanarak, duygu ve düşüncelerinizi açıkça ifade etmekten çekinmeyin. Ancak, ani kararlar almadan önce düşünmekte fayda var. Kendinize zaman ayırmayı unutmayın!

BOĞA BURCU YORUMU

Merhaba! Boğa burcunun günlük burç yorumu genellikle güven arayışını, kararlılığı ve maddi konulardaki istikrarı vurgular. Bugün, duygusal ve maddi konular arasında bir denge kurmak önem taşıyabilir. İlişkilerde sevgi ve destek arayışında olabilirsiniz; sevdiklerinizle vakit geçirmek, ruh halinizi olumlu yönde etkileyebilir. Ayrıca, finansal konularda dikkatli olmanızda fayda var. Harcamalarınıza dikkat edin ve gereksiz risklerden kaçının. Kendinize zaman ayırmak ve hobilerinize yönelmek, gününüzü daha keyifli hale getirebilir. Unutmayın, kararlı adımlar atmak her zaman sizi hedeflerinize daha da yaklaştırır.

İKİZLER BURCU YORUMU

Merhaba! İkizler burcu için günlük burç yorumu genellikle iletişim, sosyal etkileşim ve zihinsel aktivite üzerine yoğunlaşır. Bugün, çevrenizdeki insanlarla bağlantı kurmak için harika bir zaman olabilir. Fikirlerinizi paylaşmak, yeni insanlarla tanışmak veya eski arkadaşlarınızla iletişim kurmak için fırsatlar karşınıza çıkabilir. Duygusal olarak rahat ve açık olmanız, ilişkilerinizi güçlendirebilir. Ancak, dikkatli olmanız gereken bir konu var; gereksiz tartışmalardan kaçınmak, huzurunuzu korumak açısından önemli olacaktır. Yaratıcılığınızı kullanmak ve yeni projelere yönelmek için ilham alabilirsiniz. Kendinize güvenin ve anın tadını çıkarın!

YENGEÇ BURCU YORUMU

Merhaba! Yengeç burcu için günlük burç yorumu genellikle duygusal yönlerin ön planda olduğu bir zamanı işaret edebilir. Bugün, sevdiklerinizle vakit geçirmek ve duygusal bağlarınızı güçlendirmek için güzel bir gün olabilir. İçsel hislerinize dikkat edin, belki de bazı sorunları çözmek için samimi bir konuşma yapma fırsatınız doğabilir. Kendi ihtiyaçlarınıza da zaman ayırmak, sizlerin ruh hali açısından faydalı olacaktır. Yaratıcı faaliyetlere yönelmek, stres atmanıza yardımcı olabilir. Kendinizi ifade etmeye çalışın ve içsel sesinize kulak verin. Unutmayın, duygusal dengede kalmanız önemli!

ASLAN BURCU YORUMU

Merhaba! Aslan burcunun günlük burç yorumu genellikle kendine güven, yaratıcılık ve liderlik özelliklerinin öne çıktığı bir gün olabileceğini belirtir. Bugün, sosyal ortamlarda dikkat çekme şansınız yüksek olabilir. Yaratıcı projelere yönelmek, yeni ilgi alanları keşfetmek için uygun bir zaman. Duygusal ilişkilerde ise samimiyet ve sıcaklık önem kazanabilir; sevdiğiniz kişilerle zaman geçirmek sizi mutlu edebilir. İletişim konularında açık ve net olmaya özen gösterin. Unutmayın, kendi içinizdeki liderliği ortaya çıkarmak için harika bir fırsat var!

BAŞAK BURCU YORUMU

Merhaba! Bugün Başak burcunun detaylarıyla ilgili bir yorum yapacak olursak, genel olarak analitik düşünme ve pratik çözümler bulma beceriniz ön planda olabilir. İş yerindeki projelere odaklanmak ve düzenleme yapmak için uygun bir gün. Sosyal ilişkilerde ise iletişimde dikkatli olmanız gerekebilir; yanlış anlaşılmalar yaşanabilir. Kendi hislerinizi ifade etmekten çekinmeyin. Bu dönemde, sağlığınıza özen göstermek de önem taşıyor, küçük yürüyüşler veya hafif egzersizler gününüzü enerji dolu geçirmenize yardımcı olabilir.

TERAZİ BURCU YORUMU

Merhaba! Bugün Terazi burçları için sosyal ilişkiler ve iletişim ön planda olacak. Davetler, organizasyonlar veya yeni insanlarla tanışma fırsatları gündeme gelebilir. Duygusal dengeyi sağlamak için sevdiklerinizle zaman geçirmek, keyifli sohbetler yapmak önem kazanacak. Ayrıca, sanatsal aktiviteler veya estetik konularla ilgilenmek, yaratıcılığınızı açığa çıkarmanıza yardımcı olabilir. Kendinize zaman ayırmayı unutmayın ve içsel huzurunuzu sağlamaya özen gösterin.

AKREP BURCU YORUMU

Merhaba! Akrep burcunun günlük burç yorumuna göre, bugün duygusal derinliklere inme isteğiniz artabilir. İlişkilerde samimi ve dürüst iletişim kurmak önem kazanabilir. Kendinizi ifade ederken sezgilerinize güvenin. Ayrıca, kişisel hedeflerinize odaklanma fırsatlarıyla karşılaşabilirsiniz. Çevrenizdeki insanlarla olan etkileşimlerinizde daha dikkatli olmanızda fayda var; yanlış anlamalar yaşanabilir. Güne pozitif bir enerjiyle başlangıç yapmayı unutmayın!

YAY BURCU YORUMU

Merhaba! Yay burcunun günlük yorumuna göre, bugün macera ve keşif arzularınız ön planda olabilir. Yaratıcılığınızı serbest bırakmak için yeni aktivitelere yönelmek isteyebilirsiniz. İletişim konusunda cesur adımlar atabilir, yeni insanlarla tanışma fırsatları bulabilirsiniz. Ayrıca, içsel huzurunuzu sağlamak için kendinize zaman ayırmayı ihmal etmeyin. Dikkatinizi dağıtacak unsurlara karşı dikkatli olun, odaklanmak isteyebilirsiniz. Unutmayın, fırsatlar kapınızı çalabilir!

OĞLAK BURCU YORUMU

Merhaba! Oğlak burcunun günlük yorumunda, disiplin ve kararlılığınız ön planda olabilir. Bugün, hedeflerinize ulaşmak için atılacak adımlar üzerinde daha fazla düşünmeniz gerekebilir. İş ortamında veya kişisel projelerinizde, yapıcı eleştirilere açık olmanız size avantaj sağlayabilir. Aile ve arkadaş ilişkilerinde ise iletişimde dikkatli olmanızda fayda var. Kendinize zaman ayırmak ve dinlenmek de önem taşıyor. Unutmayın, sabırlı ve kararlı yaklaşımınız sizi istediğiniz başarılara bir adım daha yaklaştıracaktır.

KOVA BURCU YORUMU

Merhaba! Kova burcunun günlük yorumuna göre, bugünün enerjileri özgürlüğe ve bireyselliğe vurgu yapıyor. Yaratıcılığınız ön planda olacak ve yenilikçi fikirler geliştirebilirsiniz. Sosyal ilişkilerde daha samimi ve açık olma isteği içinde olabilirsiniz. Duygusal bağlarınızı güçlendirmek için sevdiklerinizle vakit geçirmek faydalı olacaktır. Ayrıca yeni projelere başlamak için uygun bir zaman. Kendinize güvenin ve içgüdülerinizi dinleyin. Unutmayın, kendi yolunuzu çizmek her zaman önemlidir.

BALIK BURCU YORUMU

Merhaba! Balık burcunun günlük yorumuna göre, bugün duygusal olarak hassas bir gün geçirebilirsin. İçsel dünyana dönmek ve kendine zaman ayırmak isteyebilirsin. Meditasyon veya yoga gibi faaliyetlerle ruhsal dengenin sağlanmasına yardımcı olabilirsin. İletişimde sevdiklerinle daha derin ve anlamlı bağlar kurma fırsatı bulabilirsin. Aynı zamanda sanatsal yönlerin aktive olabilir; yaratıcılığını ortaya koymak için harika bir zaman. Duygularını ifade etmekten çekinme, kendini açıkça anlatmak ilişkilerini güçlendirebilir. Kendine güven, bugün olumlu gelişmeler yaşamanı sağlayabilir.

  • ÇOK OKUNAN
  • YENİ
  • YORUM