Bir okurum yazmış ve başka bir okurum onunla ilgili yorum yapmış; her ikisini de aşağıda paylaşıyorum. Daha sonra size sormak istediğim bir sorum var.
Bi arkadaşla çay içmek için bir çayevine girdik. Çaycı, arkadaşımı tanıyor. Eğildi kulağına bir şeyler fısıldadı. Ne söyledi dedim. Bizim çayları özel demlikten getirdiğini söylemiş kulağına. Yani ben o çay ocağına yalnız gitseydim bayat çay içecektim! Yani siz o çay ocağına gittiğinizde kalitesi düşük çaydan içeceksiniz! İşin özü, mesele o kadar masumane değil. Eğer bu davranışları pekiştirirsek, kişiye özel muamele devrini biz de sürdürmüş oluruz. Tabii, esnafla özel bir bağ kurmuş da olabiliriz; ancak tutarlı davranmayan biri hiçbir zaman güven vermez bana. Acaba Kant olsa ne derdi?
Not: Bu arada ben hep o çay ocağına gidiyorum Çünkü hep taze ve kaliteli çay içiyorum! Artık beni de tanıyor! Ama yaptığım doğru değilmiş gibi geliyor bana :)) Bakın ben de tutarsızım!
Bir başka okurum şöyle yanıt vermiş: “Ben o çay ocağına gitseydim ve beni tanımadığı için özel olmayan çaydan getirseydi, fark etmeyip yine giderdim ya da beğenmeyip gitmezdim. İstediği çayı vermek onun özgürlüğü, mal ve hizmet ortada. O malı/ hizmeti alıp almamak da benim özgürlüğüm. Çağdaş bir çaycı olarak herkese taze, kaliteli çay verseydi, o çaydanlık özel olmazdı ama o çayhane özel ve güzel olabilirdi. Buna da kalite diyoruz.”
***
Her iki mektubu da okudunuz. Lütfen şu soruma, biraz düşündükten sonra, mümkün olduğu kadar samimi, gerçekten içinizde hissettiğinizi temsil eden bir cevap verin: “Mümkün olsaydı, gücünüz olsaydı, isteğinizin aynen gerçekleşeceğini bilseydiniz, Türkiye’nin nasıl bir topluma evrilmesini isterdiniz? Tanıyıp size özel davranan, özel çaydanlıktan taze çayınızı getiren çayhanelerin olduğu bir Türkiye mi, yoksa, ayırım yapmadan, her müşteriye taze, kaliteli çay veren çayhanelerin olduğu bir Türkiye mi?”
“Niçin?” sorusunu sormuyorum. Sadece “Ne?” sorusunu sordum. Niçin sorusu başka bir tartışma olur, lütfen o tartışmaya girmeyelim. İçinizdeki hissin ne olduğunu öğrenmek istiyorum. Ne’yi keşfetmek için bir süre kendinize zaman verip, içinizi gözlemlemeniz gerekebilir. Selamlar, teşekkürler.
(Doğan Cüceloğlu / 27.12.2019)
1
2
3
4
5
6
