Fotoğraf sanatçısı ve yazar M. Nevzat Hız, Çukurova’nın usta edebiyatçısı Orhan Kemal’in 25 roman ve öykü kitabını birkaç kez tarayarak iki binden fazla sözcük, deyim, atasözü ve kalıp sözün karşılıkları ve açıklamalarını derledi.

“Edebiyatımızın büyük ustalarından Orhan Kemal, Adana çocuğudur. İlk ve ortaokul eğitimini burada yapmış ve her yönüyle kendine özgü bu kültürde yetişmiş, bu atmosferi yaşamıştır” diyen Nevzat Hız, şunları söyledi:

ADANA DİLİNİN ANLATIM GÜCÜ

– Büyük usta, romanlarındaki kişileri kendi dillerinde konuşturuyor olsa da kendisi öz Türkçe yazmaya önem vermiştir. Atatürk’ün yabancı kelimelerin etkisinden arındırılmış bir Türkçe isteğiyle gerçekleştirilen 1928 Harf Devrimi ve 1932 yıllarında Dil Devrimi’ni yaşamış olması da önemlidir. Romanları ve öykülerinde kullandığı dil, futbol oynarken takım arkadaşlarının, fabrikalarda çalışan işçilerin veya tarlalarda çapa yapan, pamuk toplayan ırgatların, köylülerin ve şehirlilerin konuştuğu dildir. İyi bir gözlemci olan yazarımız dili ve anlatış biçimlerinin yanında deyimler, atasözleri ve kalıp sözler ile anlatımı güçlendirmektedir. Eserlerindeki sözcük dağarcığının zenginliğini ve Adana dilinin anlatım gücünü okuyucularına ustalıkla sunmaktadır.

TÜM KATMANLARIN DİLİ

– Adana dili, tarih boyunca çok kültürlü, kendine özgü kuralları olan, bol küfürlü, bol argolu konuşan halkın tüm katmanlarının dilidir. Bu sözlük çalışmamda sözcüklerin farklı anlamlarını değil, sadece roman ve öykülerdeki tümcelerde kullanılan anlamlarını yazdığımı belirtmek isterim. Nedeni ise gereksiz bilgi vermemek ve özellikle gençlere yardımcı olmak, ülkemize Adana dilini tanıtmak ve belgelemektir. Orhan Kemal, o yıllarda söylenen çok sayıda tekerleme, türkü, şarkı, şiir, dua, marş, nara atışmaları, çocuk oyunlarını yapıtlarında kullanarak gelecek kuşaklara aktarılmasını da sağlamıştır.