1
Kadıköy’de, Sinematek/Sinemaevi’nin 160 koltuklu ana gösterim mekânı olan Onat Kutlar Salonu’nda, 25 Ocak akşamı önemli ve anlamlı, çok özel bir sinema gecesi yaşandı.
1965’te Türkiye’de bir ilkin, Türk Sinematek Derneği’nin kurucuları arasında yer alan ve 1976’ya dek yöneticiliğini yapan sinema tutkunu ozan, yazar ve senarist Onat Kutlar’ın 88. yaşını kutladık o gece. Onun yaşamının ağırlık merkezlerinden birini oluşturan sinematek serüvenine odaklanan “Aşk, Ateş ve Anarşi Günleri: Türk Sinemateki ve Onat Kutlar” adlı özgün belgeseli, filmin genç yönetmeni Önder Esmer’in (1990) eşliğinde, büyük perdede, Onat Kutlar’ın çalışma arkadaşları, dostları ve kendisini ölümünden 29 yıl sonra tanımak, anlamak isteyen gençlerle birlikte izledik. Duygulandık, öğrendik, düşündük, farkındalığımızı derinleştirdik, heyecanlandık ve içtenlikle alkışladık… Onat Kutlar’ı tanımış olan izleyicilerin duygulanmamaları kuşkusuz olanaksızdı. Her birimiz farklı anıları tazeledik.
30 Ocak 1994 akşamı, o kör bombanın rastlantısal iki kurbanından biri olan Onat’ı en son ambulansa götürdükleri sedye içinde gördüğümü nasıl anımsamam ki? O beylik soruyla, “Nasılsın?” diyerek elini tuttuğumda başını hafifçe kaldırarak “Pek iyi değilim, durum galiba ciddi” diye fısıldaması hâlâ kulaklarımda. O gün, ertesi yıl Paris’te, George Pompidou Kültür Merkezi’nde düzenlenecek olan 110 filmlik Türk sineması toplu gösterisini hazırlamak için yaptığımız toplantıda, daha üç saat önce beraberdik! Aynı konuyla ilgili bir görüşme için Füruzan’la aynı mekânda, The Marmara’da buluşacaktık. Füruzan olayı içeride yaşamış, allak bullak olmuştu; her zamanki gibi geciken ben ise, yaşanan kargaşaya 10 dakika sonra dışarıdan tanık olmuştum…
Onat’ın ölümünün 29. yıldönümü olan 11 Ocak 2024’ten bu yana MUBI’de izlenebilen belgesele dönelim. Önder Esmer’i öncelikle bu olgun, dengeli, iddiasız gibi görünen anlatım dili gerisinde, belgesellerin alışılagelmiş biçemini aşarak “gerçeğin sineması” dediğimiz türün özünü yakalayan bir başarıya imza attığı için kutlamalıyız.
Onat gibi olağandışı bir aydın ve sanatçının temel tutkusuna; sinematek kurarak dünya sinemasının, 1960’lar Türkiyesi’nin sınırlı dağıtım olanaklarında yer bulması imkânsız olan eski/yeni örneklerini genç sinemaseverlere tanıtmak, sevdirmek, onları beslemek, bilinçli ve donanımlı sinemaseverler olmalarına çabalamak olan temel hedefine odaklanan Esmer, konusunu dağıtmamış ancak dönemin toplumsal, siyasal ve sanatsal boyutlarını da ıskalamamış. Lirizme ya da nostaljiye yenik düşmeden, abartmadan, örneğin Ulusal Sinema/Devrimci Sinema gibi o yılların dallı budaklı, hem önemli hem de kısır polemikleriyle fazla sulandırmadan işlemiş konusunu…
En önemlisi, 60 ve 70’li yıllarda sinematek salonlarında, bir bölümü altyazısız ve çevirisiz izlenen klasik filmlerden yaptığı, zekice seçilmiş alıntılarla o dönemin sinefil havasını, sinematekçilerin coşkusunu çok iyi yansıtmış.
Kimler yok ki? Bergman’lar, Ayzenştayn’lar, Güney’ler, Jancso’lar, Kurosava’lar, Pasolini’ler, Robbe-Grillet’ler, Tarkovski’ler, Wajda’lar ve unuttuğum ya da gördüğümü sandığım daha niceleri… Ayrıca, Onat ve arkadaşlarının esin kaynağı, Fransız Sinemateki’nin efsanevi kurucusu Henri Langlois’ya da Paris’te ve ziyarete geldiği İstanbul’da çekilmiş arşiv görüntüleriyle hak ettiği yer doğallıkla verilmiş…
Gelelim temel soruna. Sinematekler, devletin koşulsuz sürdürülebilir desteğini almış, bağımsız ve özgür kurumlar olmalıdır. Özerk üniversite yapılanması örneğinde olduğu gibi, polisin giremeyeceği, siyasi iktidarların ya da yerel idarelerin kendi görüşleri ve inançları doğrultusunda biçimlendiremeyeceği bir sanat, eğitim ve öğretim kurumu gibi yaşayabildikleri oranda temel işlevlerini yerine getirebilirler. Günün koşullarının pek umut verici olmadığı Türkiye’de bu tür kalıcı bir yapılanmayı gerçekleştirebilecek yeni Onat Kutlar’lara ihtiyacımız olduğu kesin!
Gerçekleşmesi daha kolay bir öneri: Gönül ister ki, “Aşk, Ateş ve Anarşi Günleri” belgeseli, MUBI aboneleri yanında, belki her hafta üç ya da dört kez Sinematek/Sinemaevi’nin büyük salonunda, Onat 89. yaşını tamamlayana kadar izleyiciyle buluşabilsin ve her seans sonunda, lise ve üniversite öğrencilerinin de katılımıyla, sinematek geleneğine uygun sohbetler, tartışmalar gerçekleştirilsin… Neden mümkün olmasın ki? MUBI’yi kurup geliştiren Türk sinema tukunları da temelde Onat Kutlar’ın “Sinema bir şenliktir” deyişini benimseyen; kimileri Sinematek’ten, önemli bir bölümü İstanbul Sinema Günleri’nden ve devamında İstanbul Film Festivali’nden beslenenler değil midir? MUBI, bu nedenle diğer platformlardan daha farklı, daha sinefil bir felsefe sergilemiyor mu zaten?
Bugün, kararlılığın ve cesaretinin öne çıkacağı bir gün. Hedeflerine ulaşma konusunda daha tutkulu hissedebilirsin. İçsel motivasyonun güçlü, bu da seni yeni projelere adım atmaya yönlendirebilir. İlişkilerinde ve iletişiminde daha açık olmalısın; bu sayede insanların yardımını ve desteğini alma şansını arttırırsın. Ayrıca, biraz dinlenmek ve zihnini boşaltmak için zaman ayırmak da önemli. Bugün, kendine dönüp bakma, duygularını inceleme fırsatın olabilir. Kendini ifade etme biçiminde cesur ol, bu sana yeni kapılar açabilir. Sözlerin etkili olacak, ama her zaman ne söylediğine dikkat etmelisin. Yıldızlar, enerji dolu ve yenilikçi bir gün yaşamanı vaat ediyor.
İmajınıza ve estetik anlayışınıza odaklanmanız gereken bir gün. Çevrenizdeki insanlarla olan ilişkilerinizi gözden geçirmek, güvendiğiniz kişilerin becerilerine yeniden değer vermek faydalı olacaktır. İş veya sosyal hayatınızdaki ufak tefek gerginliklerin geçici olduğunu unutmayın; bunları aşmak için yapıcı bir tutum sergileyin. İçsel huzurunuzu korumak ve ruhsal dengelerinizi sağlamak adına doğadayken ya da sevdiğiniz bir etkinlikle ilgili yaratıcılığınızı konuşturmak size çok iyi gelecek. Finansal konulara dair sağlam adımlar atmak, geleceğinizi güvence altına almak adına önemli. Kendinizi şımartmak için zaman ayırmayı unutmayın; bu, ruh sağlığınıza katkıda bulunacaktır.
Bugün iletişimin ön planda olacağı, düşüncelerini açık bir şekilde ifade etme arzusuyla dolu hissedeceksin. Zihnindeki karmaşıkları netleştirmek ve çevrendeki insanlarla daha derin diyaloglar kurma isteği uyanabilir. Sosyal ortamlarda daha fazla zaman geçirmek, senin için hem eğlenceli hem de öğretici olabilir. Yeni bilgiler edinme fırsatları çıkabilir, öğrenmeyi ve keşfetmeyi sevdiğin konulara yönelmek için doğru zaman.Aynı zamanda, kişisel ilişkilerde bazı eski meselelerin gündeme gelmesi muhtemel. Geçmiş deneyimlerini daha iyi anlayarak, kendini geliştirme fırsatı bulabilirsin. Duygusal anlamda içsel bir yolculuğa çıkabilir, kendini daha iyi tanıma isteği doğabilir. Akıcı bir iletişim ve açık zihinle süreci yönetmek, tüm bu gelişmeleri daha kolay hale getirecek.Eğer yaratıcı bir projeye odaklandıysan, ilham verici fikirlerin aklına düşmesi olası. Hayal gücünü serbest bırakmak, seni bekleyen fırsatları keşfetmene yardımcı olabilir. Bugün, başkalarıyla iş birliği yapmak ve ortak projelere yönelmek için oldukça uygun. Kendi fikirlerini paylaşmaktan çekinme; etrafındaki insanlar sana destek verebilir ve iş birliği sayesinde daha fazla başarı elde edebilirsin.
Duygusal derinliklerinin ön plana çıkacağı bir gün. İçsel hislerinle bağlantı kurarak, çevrendeki olaylara daha empatik bir bakış açısıyla yaklaşabilirsin. Sevgi dolu ve koruyucu tarafın, sevdiklerinle olan ilişkilerini güçlendirecek. Belirsizlikler canını sıksa da, ana odaklanmak ve içsel huzuru bulmak sana iyi gelecek. Ailevi konular gündeme gelebilir; tartışmalardan uzak durarak, sevgi dolu bir ortam yaratma şansın yüksek. Yaratıcılığın ön planda olacak; keyif aldığın bir aktivite, ruh haline iyi bir etki yapabilir. Ayrıca, içsel huzuru sağlamak için yalnız kalma ihtiyacını dinlemelisin. Sakin kalmak ve duygularını ifade etmek, günün getirdiği zorlukları aşmana yardımcı olabilir.
Bugün yaratıcı enerji dolup taşabilir. İçindeki liderlik ruhu, çevrendekileri etkilemek için harika bir fırsat sunuyor. Kendini sahnede hissetmek, özgüvenin tetiklenmesine sebep olacak. Sosyal ilişkilerde dikkatli ol; arkadaş ve aileyla tartışmalara yol açabilecek gerginlikler söz konusu olabilir. Güne pozitif bir bakış açısıyla başlamak, gerilimleri azaltmana yardımcı olur. İş alanında projelere yeni bir perspektifle yaklaşmak, başarıyı getirebilir. Ancak aceleci kararlar vermekten kaçınmalısın, detayları göz ardı etme. Kendine zaman tanı ve sezgilerini dinle. Aşk hayatında tutkulu anlar gündeme gelebilir, partnerinle derin sohbetler yaparak bağınızı güçlendirebilirsin. Duygusal olarak kendini ifade etme isteğin artacak; yazılı veya sanatsal bir formda dışavurumda bulunmak tatmin edici olacaktır. Unutma, içindeki ateşi, doğru yönlendirmek senin elinde.
Detaylara olan özenin bugün oldukça ön planda. Gün, zihinsel aktivitelerini artıracak ve yeni fikirler üretmene olanak tanıyacak. İş yerinde karşılaştığın zorlukları çözmek için analitik düşünme yeteneğini kullanmalısın. Kendin için belirlediğin hedeflere ulaşmak adına disiplinli bir yaklaşım benimsemen faydalı olacaktır. Sosyal ilişkilerinde, belki de alışılmadık bir kişilikle yakınlaşabilir ve bu durumdan ilham alabilirsin. Sağlığınla ilgili konulara dikkat etmeli, bedenine iyi bakmalısın. Gün sonunda, belki de sevdiğin bir aktivite ile stres atmak sana iyi gelecek. Yaratıcılığını ön plana çıkaracak bir proje üzerine düşünmeyi unutma, bu seni hem motive edebilir hem de yeni kapılar açabilir.
Bugün ilişkilerde uyum ve denge arayışında olacaksın. Sosyal çevrende, tanıdığın insanlarla bir araya gelme isteğin artabilir ve bu da keyifli bağlantılar kurmanı sağlayacak. Karşılıklı anlayışın ön plana çıkması, çatışmalardan uzak kalmana yardımcı olacak. Estetik ve güzellik konularına ilgin gün yüzüne çıkabilir, belki de yeni bir hobi olarak sanatla ilgilenmeye başlayabilirsin.Aşk hayatında ise romantizmin doruk noktasına ulaşabileceği bir dönemdesin. Sevgilinle veya ilgini çeken biriyle aranda derin bir bağ kurma fırsatı doğabilir. İletişim dili oldukça önemli, hislerini açıkça ifade etmekten çekinmemelisin. Kendine olan güvenin artarken, kararlarını daha kolay alabileceksin. Ancak, başkalarının beklentilerinden etkilenmemek ve kendi ihtiyaçlarına odaklanmak da önemli olacak. Bugün, içsel dengenin sağlanmasına yönelik adımlar atarak, hem ruhsal hem de fiziksel olarak kendini yenileyebilirsin. Unutma ki, senin kararlılığın ve zarafetin, bu süreçte seni daha da ileriye taşıyacak.
Derin düşünceler içinde kaybolabileceğin bir gün. İçsel duyguların, seni bazı meselelerde daha hassas hale getirebilir. Kendini ifade etme isteğin artarken, ani tepkiler vermekten kaçınman önemli. Özellikle ilişkilerde güven arayışın daha belirgin hale gelecek. Sevdiklerinle duygusal bağları güçlendirmek için samimi bir iletişim kurabilirsin. İş yerinde, projelerine derinlemesine dalmak, seni başarıya götürecek. Ancak, başkalarıyla olan iş birliği gereksinimlerini unutmaman şart. İçindeki tutku ve motivasyon, zorlukları aşmanda sana yardımcı olacak. Unutmamalısın ki, zaman zaman kendine dönmek ve yavaşlamak, ruhsal dengeyi sağlamana katkıda bulunur. Şu anki duygusal yoğunluğunu yönetebilirsen, fırsatların kapısını aralayabilirsin. Kendi içsel gücüne güven, karanlıkta parlayan bir ışık gibi olursun.
Bugün içsel bir keşif ve derin düşünceler içinde olabilirsin. Yenilik arayışın, hem ruhsal hem de zihinsel düzeyde yeni ufuklara açılmanı sağlayacak. Geniş bir perspektife sahip olmanın getirdiği merak, seni daha önce hiç gitmediğin yollara sürükleyebilir. Sosyal çevrende, yeni insanlarla tanışmak için harika bir zaman. Bu karşılaşmalar, gelecekteki projelerin ve hayallarinin şekillenmesine katkı sağlayabilir.Duygusal ilişkilerinde daha samimi ve açık olmak, bağlarını güçlendirecek. Sevgi dolu bir iletişim ortamı oluşturmak, aranızdaki bağı derinleştirebilir. Ayrıca, hayattan aldığın keyif ve mutluluk da artış gösterebilir. Şu anda karşılaştığın zorluklar, aslında seni güçlü kılacak deneyimler olarak önünde duruyor. Kendi içsel gücünü kabullenmek ve potansiyalini gerçekleştirme yönünde atılacak adımlar, geleceğini olumlu yönde etkileyebilir.Maceracı ruhun seni yeni deneyimlere yönlendirirken, içsel rehberliği dinlemekte fayda var. Dikkatini vurgulamak istediğin konularda cesur olmalısın; fırsatlar karşına çıktığında onları değerlendirmek için hazır olmalısın. Kendini ifade etme biçimin, başkaları üzerinde olumlu bir etki bırakabilir ve bu günün getirdiği fırsatlar ile dolu olduğunun farkında olmalısın. Geçmişten ders alarak, geleceğe umutla ve heyecanla bakmak ise sana büyük avantajlar sunabilir.
Bugün içsel motivasyonun yükselişte, hedeflerine ulaşmak için gereken azim ve kararlılığı hissedeceksin. Kendini disiplinli bir şekilde organize etmek, projelerini sürdürmek adına sana yardımcı olacak. Çalışma hayatında beklenmedik bir destek alabilir, bu sayede ilerlemeni hızlandıracak fırsatlarla karşılaşabilirsin. Dikkatini çevrende olup bitene yönlendirmek, sosyal çevrenle olan ilişkilerini güçlendirecek. Ön planda olmak, yeteneklerini sergilemek için mükemmel bir zaman. Kendine olan güvenin artacak ve bu seni daha cesur kararlar almaya itebilir. Ayrıca, duygusal olarak da derin düşüncelere dalabilir, geçmişle hesaplaşma isteği duyabilirsin. Bu süreç, sana hem öz farkındalık hem de büyüme sağlayacak deneyimler sunacak. Unutma, içsel sesini dinlemek ve başkalarının görüşlerini de dikkate almak, dengeni kurmanda yardımcı olacak.
Bugün, düşündüklerinle eyleme geçme arasında güçlü bir bağ kurma fırsatın var. Zihnin özgürlüğe ve yeniliğe aç, bu da seni cesur adımlar atmaya teşvik edebilir. Sosyal çevrenle olan ilişkilerin derinleşecek, belki de yeni bağlantılar kurarak ilham alacaksın. Eski alışkanlıkları geride bırakma isteği içinde olacaksın, bu da kişisel gelişimine katkı sağlayabilir. İleriye dönük planlar yaparken sezgilerine güvenmek, seni olumlu sonuçlara götürecektir. Farklı bakış açıları edinmek için başkalarına kulak vermeyi unutma. Hayatında yeni bir başlangıç yapma isteğin yüksek; bu fırsatları değerlendirmek, sana heyecan ve yenilik katacak. Kendi içsel huzurunu sağlamanın yollarını keşfetmeye açık ol. Bugün kendini özgür hissedeceksin; duygularını ifade etmekten çekinme. Unutma, hayal gücün senin en büyük varlığın.
İçsel dünya ile dışsal realite arasında bir denge kurmak isteyeceğin bir gün. Hislerin güçlenecek, sezgilerin sana yol gösterecek. Hayallerin ve isteklerin arasında gidip gelirken, bazı konularda cesaretlenmen gerektiğini hissedeceksin. Geçmişte yaşananlardan ders alırken, kendine yeni bir yön çizebilirsin. Sosyal ilişkilerde daha açık ve samimi olma arzusu ön plana çıkacak; çevrendekilerle olan bağlarını güçlendirmek için güzel fırsatlar doğabilir. Yaratıcılığın artacak, sanatsal ifadelere yönelmek, belki de yeni bir hobi edinmek için harika bir zaman dilimi. Duygusal olarak sarsıcı olaylar yaşayabilirsin, ama bu durum seni güçlendirecek ve dönüşümüne katkıda bulunacak. Kendi ihtiyaçlarına saygı gösterirken, başkalarına destek olmaya ve empati kurmaya da özen göster. Birikimlerini ve hayallerini cesurca ifade etmelisin; içindeki gücü keşfetmek için kendine biraz alan tanı. Unutma, duygusal zekân seni güçlendirecek.
