1
İstanbul Devlet Opera Balesi’nden emekli olan klarnet sanatçısı Feza Çetin, opera için “Her bireyin mutlaka yudumlaması gereken uçsuz bucaksız engin bir deryadır” diyor.
Konuyla ilgili Cumhuriyet.com.tr’ye konuşan Feza Çetin, “Opera sanatına karşı bir ön yargı var mı? Bir opera temsili izlenirken nasıl davranılması gerekir? Bir opera temsili nasıl takip edilmeli?” sorularına yanıt verdi. Çetin, sanat alanında özel bir yere sahip olan opera hakkında aydınlatıcı bilgiler verdi.
Çetin, opera ve balenin iç içe geçmiş bir sahne sanatı olduğunu söyledi ve “Opera, toplumun ve toplumu oluşturan bireylerin, kültür ve sanat birikimlerinin tezahürü olan bir büyük sanattır. Bu edinimleri elde edenler, ön yargılardan da doğal olarak uzaklaşırlar” ifadelerini kullandı.
Feza Çetin ile gerçekleştirdiğimiz röportaj şöyle:
-Bir klarnet sanatçısı olarak birçok opera temsilinde görev aldınız. Seyircinin operaya karşı geri dönüşleri nasıl oluyor? Opera sanatına karşı bir önyargı olduğunu düşünüyor musunuz?
Opera ele alınırken, baleyi de mutlaka konunun içine katmamız gerekir. Çünkü Opera ve Bale sahne sanatıdır. Birbirleri ile iç içe geçmişlerdir. Bir opera eseri içinde bale gösterisini, bir bale içinde şarkı söyleyen bir opera sanatçısını (esere ve tarihe göre) görebilirsiniz.
Opera, birçok sanatı içine alan (tiyatro, müzik, film, resim, heykel, bale-dans vs.) ve bu özelliği ile merak uyandıran büyük bir sanattır. Bir sanat sever, izleyeceği bir opera temsili ile, görsel, işitsel ve ruhsal olarak tatmin olur. Bu edinimleri algılayabilmek ve hissetmek için de bir birikimin olması, önyargılardan arınmış olmak gerektiğini düşünüyorum.
Seyirci bu büyük sanatı izlerken sahneyi gözleri ile takip eder, müziği de (gözü ile görmediği) orkestra da dinler. Gözü ile görmediği için orkestra, seyircilerin ayrıca merakını cezbeder. Orkestra, kendisine ayrılan orkestra çukurunda görev yapmaktadır. Her perde arasında en başta küçük izleyiciler ve aileleri orkestra çukurunun başına gelerek gerek orkestra sanatçıları gerekse enstrümanları inceleyip meraklarını gidermeye çalışırlar. Eser bittikten sonra da kulise gidilip, sanatçılar tebrik edilirler. Opera, toplumun ve toplumu oluşturan bireylerin, kültür ve sanat birikimlerinin tezahürü olan bir büyük sanattır. Bu edinimleri elde edenler, ön yargılardan da doğal olarak uzaklaşırlar.
-Operaya gittiğim zaman insanların genellikle giyimine kuşamına özen gösterdiğini gözlemledim. Bu yazılmamış bir kural mı? Yoksa opera tarihinde bununla ilgili yazılmış söylenmiş bilgiler var mı?
Opera, suare (akşam), matine (gündüz) olmak üzere sahnelenir. Hafta içleri genellikle suare, cumartesi günleri de matine gösterileri sahnelenir. Bu itibar ile, kültür ve sanatın tüm öğelerini içinde barındıran bu büyük gösteriye (opera) katılım da özenli, dikkatli ve algıların en üst seviyede olduğu biçimde yaşanmalıdır. Kanımca… Tabi bu durumun yazılı kuralı yoktur. Fakat gözlemlerim odur ki, bu konuda sanat severler operanın hakkını hep vermişlerdir. Hak ettiği özeni göstermişlerdir.
-Hiç operaya gitmemiş ve ilk defa gidecek olan birisini düşünelim. Salona girdiği andan opera bitimine kadar yapması gereken şeyler nelerdir? Örneğin kişi öncesinde bir araştırma yapmalı mı? Eser başlamadan önce program kitapçığını alıp incelemeli mi? Eğer öyleyse nasıl incelemeli?
Opera temsilini izlemeye giden bir izleyici, mutlaka izleyeceği opera eserinin librettosu (metni) ve birçok bilginin yer aldığı program adı verilen kitapçığı edinmelidir. Bu kitapçıkta bestecinin hayatı, operanın metni, konusu, orkestra sanatçıları ve görevli tüm sanatçıların bilgilerine ulaşılabilir. Temsile gitmeden önce edindi ise bilgilerini bu kitapçıktaki bilgiler ile örtüştürmelidir. Özenli dikkatli ve açık algılar ile yaşayacağı bu deneyim sanatseverleri unutulmaz bir sanat fırtınasının içine sokacaktır.
-Opera sanatıyla ilgili bilgisi olan birçok sanatsever var. Peki, opera izlemeye yeni başlayacaklar için birkaç tavsiye verebilir misiniz?
Opera, her bireyin mutlaka yudumlaması gereken uçsuz bucaksız engin bir deryadır. İçinde mutlaka her insanı cezbedecek bir kıvılcım bulmak mümkündür. İlk kez bir opera eserini izlemeye gidecek bir sanatsever, ön yargılı olmamalıdır. Kendisini eserin büyüsüne kaptırmalıdır. Sessiz olmaya özen göstermelidir. Programı (kitapçık) iyi incelemeli ve edindiği bilgiler ile sahnede gördüğü görsel şöleni örtüştürmelidir. Kendisini esere konsantre etmelidir.
Her konuda olduğu gibi kültür ve sanat konusunun da özünü eğitim oluşturmaktadır. Küçük yaşlarda aile tarafından yönlendirmeler ve okula başlayınca eğitim ile bu yönlendirmelerin pekiştirilmesi kültür ve sanata ilgi duyan bireylerin yetiştirilmesine vesile olacaktır. Sanatın hangi dalı olursa olsun, bir bireyin ilgisi, sosyal hayata katılımını, entelektüel bir kişiliğe ve sağlam bir karaktere sahip olmasını sağlayacaktır. Bunun için kültür ve sanat konusunda sağlam ve yapıcı destekleyici bir devlet politikasına ihtiyaç vardır. Bu politikalar, özel sektörün sponsorlukları ile desteklenmelidir. Böylelikle çok iyi sanatçılar ve onları dinleyecek entelektüel seyirciler kendiliğinden oluşacaktır.
İnsan ve toplum hayatında zevkler ve renkler tartışılmaz ve tartışılmamalıdır. Bu itibar ile; operayı seven de sevmeyende mutlaka olacaktır. Sevmeyen kişilerin yönlendirilmeleri oda müziği, orkestra konserleri ve yine sahne eserleri olan müzikal, operet ve bale gösterileri ile sağlanmalıdır. Böylelikle operaya uzanan yola çıkılmış ve ön yargıların yok edilmeye başlandığı hayata geçilmiş olur.
-Bir opera temsili izlenirken nasıl takip edilmeli? Kişi yabancı bir eser izliyorsa hem çeviri ekranını takip edip hem de opera eserine nasıl odaklanmalı? Sonrasında izlediği eseri nasıl yorumlamalı? Kısaca bahsedebilir misiniz?
Opera temsiline gitmeden önce eser hakkında edinilen bilgiler, kitapçıktan (program) alınan bilgiler ve sahneden alınacak sinerji ile, sanatın keyfini çıkarmalıdır bir sanatsever…
Görsel olarak çoğunlukla sahneye odaklanmış olsa bile ara sıra çeviri ekranını da takip etmeli ve Libretto’yu (metin), daha önce okuduğunda, müzik, sahne, ve Libretto’dan uzaklaşmamalıdır. Bu konsantrasyon, eser bittiğinde izlediklerini ve duyduklarını en doğru şekilde yorumlamasını sağlayacaktır.
Feza Çetin, opera sanatıyla ilgilenmeye başlayacaklar için mutlaka okunması ve izlenmesi gereken televizyon gösterisi, müzikal ve kitapları sizler için derledi…
Kitap:
Opera Tarihi- Prof. Cevad Memduh Altar
100 Opera – Faruk Yener
Ateş Kuşu – Semiha Berksoy
Leyla Gencer ve Opera Dünyası – Ünal Öziş
Opera Sanatı – Eflatun Neimetzade
Müzikal: Cats, The Phantom of Opera
TV: Danny Kaye ve Metropolitan Operası
Feza Çetin Kimdir?
1965 yılında İstanbul’da doğan Çetin, 1976 yılında İstanbul Belediye Konservatuarı’na, 1985 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuarı’na kabul edildi. 1987 yılında düzenlenen ‘Klarnet Yarışması’nda’ ikincilik ödülü kazandı. Daha sonra 1988 yılında İstanbul Devlet Opera ve Balesi orkestra klarnet sınavını kazandı ve profesyonel hayatı başladı. 1990 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuarı’na öğretim görevlisi olarak atanan klarnet sanatçısı çok sayıda konser, temsil ve oda müziği konserleri verdi. Kendisi aynı zamanda Haliç Üniversitesi Konservatuarı’nda öğretim görevlisi olarak görev almıştır. Eşi ve oğlu da müzisyen olan Feza Çetin, halen Maltepe Üniversitesi Konservatuarı’nda derslerine devam etmektedir.
Melis Gülercan
Bugün, kendini enerjik ve dinamik hissedeceksin. Yeni başlangıçlar yapmak için harika bir zaman. İçindeki maceraperest ruh, seni sıradanlıktan uzaklaştıracak fırsatlar aramaya yönlendirebilir. Kendine olan güvenin artacak ve bu sayede karşılaştığın zorlukları aşma konusunda cesur adımlar atabilirsin. Sosyal ilişkilerde biraz daha açık olabileceğin bir dönemdesin; yeni insanlarla tanışabilir ve ilgi çekici sohbetler gerçekleştirebilirsin. Özellikle dikkatli olman gereken bir alan, iletişim. Hızla hareket eden düşüncelerin bazen yanlış anlaşılmalara yol açabilir. Bu nedenle, karşındaki insanların duygularını ön planda tutarak iletişim kuralım. Kendine dönük olmanın yanı sıra başkalarının ihtiyaçlarına da duyarlılık göstermek önemli. Farklı bakış açıları sayesinde hem kişisel hem de profesyonel ilişkilerini derinleştirebilirsin. Fiziksel aktivitelere yönelmen de ruh halini olumlu yönde etkileyecek. Kendine zaman ayırarak, zihnindeki gürültüden uzaklaşabilirsin. Böylece daha net düşüncelere ulaşacak ve günlük hedeflerine odaklanmakta zorlanmayacaksın. Kendini ifade etme şeklin oldukça etkileyici olacak; bu, başkalarını etkileme gücünü de beraberinde getirecek. Unutma, içindeki ateşi yakarak, istediğin her şeyi elde etme kapasitesine sahipsin.
Güçlü ve kararlı bir duruş sergileme zamanı. İçsel barışına ulaşmak için bazı şeyleri sorgulamak isteyebilirsin. Maddi konularda daha temkinli olmalısın; yeni bir yatırım yapmadan önce iyi düşün. İlişkilerinde samimiyet arayışın artıyor. Sevdiğin kişiye olan duygularını daha iyi ifade etme imkânı bulabilirsin. Sanat ve estetikle ilgili projelerle ilgilenmek için mükemmel bir zaman. Yaratıcılığın seni sürüklerken, başkalarına ilham verme fırsatını da yakalayabilirsin. Sağlığına dikkat et ve bedenine özen göster. Dinlenmek ve yenilenmek için vakit ayırmayı unutma.
Bugün iletişim yeteneklerin ön plana çıkıyor; çevrendeki insanlarla kuracağın diyaloglar anlamını yüceltirken, yeni arkadaşlıklar da kapını aralayabilir. Sosyal hayatında beklenmedik ve heyecan verici gelişmeler yaşanabilir, bu durum seni motive edecek. Esnekliğin ve merak duyduğun konular üzerinde derinleşme isteğinle birlikte, entelektüel bir tatmin elde edebilirsin. Ayrıca, ani fikirler ve ilhamlar akışkan bir şekilde hayatına girebilir; yaratıcılığını kullanmak için değerlendirmek adına mükemmel bir zaman.Ancak, her şeyin yanı sıra kararsızlık hisleriyle yüzleşmek zorunda kalabilirsin. Aldığın kararların etkileri üzerinde düşünmek, gereksiz stresten uzaklaşmana yardımcı olabilir. Zihnini netleştirmek için kısa bir yürüyüş, meditasyon veya hava almak iyi gelebilir. Duygu ve düşüncelerini artıran bir ortam yaratmak, istediğin yönü belirlemene yardımcı olacaktır. Bugünkü olaylar, ilerideki planların için ilham kaynağı olabilir. İş, aile ve arkadaşlık ilişkileri arasında sağlıklı bir denge kurmak, gündemini daha da zenginleştirebilir.
Duygusal derinlik ve içsel huzur arayışında bir gün. Sevdiklerinle olan bağlarının güçlenmesi, kalbini ısıtacak. Kısa sohbetler, anlamlı hatıraların yeniden canlanmasına yol açabilir. Kendini ifade etme konusunda biraz daha cesur olmalısın; hislerini paylaşmak, seni beklediğinden çok daha güçlü kılacak. Özellikle ev ve aile temaları ön plana çıkıyor, belki de küçük değişikliklerle yaşam alanında daha fazla huzur yaratabilirsin. Kendine güvendiğin anlar, içsel dengeyi bulmanda önemli rol oynayacak. Duygusal akışta kalmak ve çevrendeki enerjileri doğru yorumlamak, sana daha iyi bir gün yaşatacak. İçsel sezgilerine güven, bu dönem sana birçok kapı açacak.
Bugün, sahnede parlamak için mükemmel bir fırsat seni bekliyor. Kendini ifade etmek ve yaratıcılığını sergilemek için enerji dolusun. İçindeki tutku, çevrendekileri etkilemek ve liderlik vasıflarını sergilemek için adeta kabarıyor. Sosyal çevrendeki etkileşimlerin, beklenmedik fırsatlara ve ilginç bağlantılara yol açabilir. Kendine güvenin yüksek, bu da senin daha büyük hayaller kurmanı sağlıyor. Diğer insanlarla olan ilişkilerinde, samimi ve açık olman, ilgi çekmene yardımcı olacak. Duygusal olarak güçlü bir bağ kurma isteğin, romantik ilişkilerde de kendini gösterebilir. Kalbindeki aşk ateşini alevlendirmek için cesur adımlar atmak isteyebilirsin. Unutma, bugün seçimlerin ve kararların geleceğini şekillendirecek. İçindeki liderliği kabullen ve cesaretle ilerle!
Bugün detaylara olan ilginiz zirveye çıkacak. İş ve kişisel yaşamınızdaki küçük ayrıntılar gözünüze çarpacak ve bu size büyük bir fayda sağlayacak. Organize olma ve planlama konusundaki yeteneğiniz, çevrenizdekilerin takdirini kazanacak. Kendinize olan güveniniz artarken, içsel huzurunuzu da koruyabileceksiniz. Sağlık ve zindelik konusunda dikkatinizi beslenmenize ve düzenli aktivitelere yönlendirmeniz faydalı olacak. İletişim kurduğunuz kişilerle benzer ilgi alanları bulmak, derin anlamlı sohbetler yapma fırsatı sunacak. Etrafınızdaki insanlarla uyumlu ilişkiler geliştirmek için sabırlı ve açık kalmalısınız. Kendi içsel dünyanıza yolculuk yapma zamanı. Duygusal derinliklerinizle yüzleşmek, sizi daha güçlü kılacak.
Harmoni arayışında olduğun bir gün. İlişkilerde denge sağlama isteğin artacak. Başkalarıyla olan etkileşimlerin seni ruhsal olarak besleyecek. Tazelenmiş bir bakış açısıyla, sevgi ve dostluk bağlarındaki derinlikleri keşfetme fırsatın doğacak. Estetik ve sanatsal konularla ilgilenmek için ideal bir zaman dilimindesin, yaratıcı projelere adım atabilirsin. İçsel huzurunu yakalamak adına, hayal gücünü serbest bırak. Karar alma süreçlerinde sezgilerine güvenmelisin, bu karmaşık durumları anlamana yardımcı olacaktır. Kendine odaklanmak ve içsel dengenle barışmak, seni daha güçlü biri haline getirecek.
Derin hisler ve tutkuların ön planda olduğu bir gün seni bekliyor. İçsel dünyanla baş başa kalmanın huyunu değiştirebilir; yalnız kalma ihtiyacı hissedebilirsin. Bu ruh hali, özellikle kişisel projelerine odaklanmana yardımcı olacak. Gizemli bir çekim duyduğun birine karşı hislerin daha da yoğunlaşabilir. Hislerini anlamaya çalışırken, duygusal derinliğini keşfetmekten çekinme. İletişimde cesur olmalısın; belki de uzun zamandır dile getiremediğin düşünceler, bugünün akışında yer bulabilir. Sağlığına dikkat etmen gerekiyor; zihinsel ve bedensel dengeyi sağlamak, seni güçlü tutacaktır. Finansal kararlar almadan önce duygusal motivasyonlarını gözden geçir; önemli adımlar atmak için kendini hazır hissetmeyebilirsin. Sanatsal veya yaratıcı bir işle meşgul olmak, içsel huzurunu artırabilir, ruhunun derinliklerinde yatan yaratıcılığı ortaya çıkarabilirsin. Unutma, kararlılığın ve sezgilerin seni yönlendiren en önemli rehberlerin olacak.
Maceranın peşinden koşmayı seven ruhun, bu gün yeni fırsatlarla karşılaşacak. Öğrenme isteğin artacak ve bu, bilgilerini derinleştirmek için fırsat sunacak. Sosyal ilişkilerde, çevrendekilerle etkileşimlerin oldukça keyifli ve samimi geçebilir. Hedeflerini genişletmek için ideal bir zaman dilimindesin; yaratıcı projelere yönelmek, sana ilham verebilir. İçsel huzurun ve özgürlüğün, kararlılığınla birleştiğinde sana güç katacak. Ancak dikkat etmen gereken nokta, aşırı iyimserliğin seni yanıltmaması. Sezgilerine güven, yeni deneyimlere açık ol. Ayrıca, seyahat veya yeni kültürlerle tanışma arzun yüksek; bu, zihinsel olarak seni besleyecek. Kendine olan inancınla, hayallerini gerçekleştirmek için harekete geçebilir, olumlu gelişmeler yaşayabilirsin.
Bugün, sorumluluk ve disiplin konuları ön planda. Zihninizdeki hedefler netleşiyor, kararlı adımlarla ilerleyeceğiniz bir süreçte olduğunuzu hissediyorsunuz. İş hayatında beklenmedik fırsatlar karşınıza çıkabilir; bunları değerlendirmek için kendinize güvenmelisiniz. Sosyal ilişkilerde dikkatli olmanız gerekebilir; bazı insanlar niyetlerini gizleyebilir. Ailevi konularda ise anlayışla yaklaşmanız, huzuru getiriyor. Kendinize zaman ayırmayı unutmayın; içsel dinginliği bulmak, dışarıdaki karmaşadan uzaklaşmanıza yardımcı olacak. Yalnız kalmak istediğinizde, kendinize dönmeyi tercih edin.
Bugün özgürlüğe olan düşkünlüğün canlanacak, bağımsızlık duygun senin için ön planda olacak. Sosyal çevrendeki değişimlere duyarlılığını artırarak, yeni bağlantılar kurmak için harika bir zaman dilimindesin. Farklı bakış açılarıyla karşılaşacak ve bu da zihnini açacak. Finansal konularda spontan kararlar almaktan kaçınmalı, daha dikkatli olmalısın. Yeniliklere açık olman, projelerinde yaratıcı çözümler bulmanı sağlayacak. İçsel huzurun için meditasyon veya doğa yürüyüşleri gibi sakinleştirici aktivitelere yönelmek, ruhsal dengenin korunmasına yardımcı olacaktır. Геçmişteki sorunlar seni sıkıştırıyorsa, onları serbest bırakma zamanı gelmiş olabilir. Yarın için yeni ufuklara yelken açmak isteyebilir, beklenmedik fırsatları değerlendirerek kendini geliştirmeye yönelik adımlar atabilirsin.
İçsel dünyanda derin bir keşif ve duygusal deneyimlerin ön planda olduğu bir gündesin. Hayal gücün ve sezgilerin oldukça güçlü, bu yüzden sanatsal ya da yaratıcı bir çalışmaya yönelmek, ruhunu besleyecek. İnsanlarla olan ilişkilerinde empati yapma kabiliyetin artıyor; başkalarının hissettiklerini anlamak ve desteklemek için harika bir zaman. Ancak, duygusal derinliğin bazen seni içe kapatmaya itebilir. Kendine nazik olmanı ve duygularını kabul etmeni öneririm. Birilerinin sana ihtiyaç duyduğu anları da göreceksin; bu, başkalarına yardım etme isteğinle birleştiğinde, için ısınacak. Ancak, kendi sınırlarını korumaya da dikkat etmelisin. Aklındaki sorulara yanıtlar ararken karşılaşabileceğin gizemler, seni daha fazla etkileyecek. İçsel huzuru bulmak için meditasyon veya doğada zaman geçirmek faydalı olabilir. Bugün, sezgilerine güvenmekle geçen bir gün olacak. Kendini ifade etme yollarını keşfetmek için harika fırsatlarla dolu, bu yüzden yüreğini dinle!
