1
Yayıncılık sektöründe çalışan editör, redaktör, düzeltmen, dizgici, tasarımcı ve telif hakkı sorumluları, geçen yılın sonlarında bir platform etrafında birleştiler: Yayınevi Emekçileri Platformu. En bata ekonomik sorunlar, mobbingler, manüplasyonlar… Platform tüm yayınevi çalışanlarına, bu sorunları hep birlikte çözebilmek için bir araya gelme ve dayanışma çağrısı yapıyor.
Platform, 10 Şubat 2024 tarihinde 21.21’de başlayan ve #sendedurumnedir etiketiyle yapılan sosyal medya kampanyası başlattı. Platform üyeleri, hazırladıkları etiket çalışmalarını kitabevi raflarındaki kitapların yanlarına bırakarak yayınevi emekçilerinin asgari ücrete mahkûm edildiğini, sigortasız ve güvencesiz çalıştırıldığını, faturalarını ve kiralarını ödeyemediklerini belirtti.
Yayınevi Emekçileri Platformu’nun üyeleri, Semih Atiş, Bekir Demir, Elif Okan Gezmiş, Rojhat Turgut’la konuştuk.
“Yayınevi emekçileri” deyince sıradan okurun aklına ilk olarak muhtemelen “editör” ya da “yayın yönetmeni” gelir. Öyle midir? Kimdir/kimlerdir yayınevi emekçileri?
Semih Atiş: Yayınevi emekçileri dizgiciden depo çalışanına çok farklı meslek gruplarını kapsayan bir kavram aslında. Bizler de bir araya geldiğimizde yayıncılık alanında çalışan tüm emekçiklerin sesi olmak istedik. Ancak kendi içimizde yürüttüğümüz tartışmalar sonucunda, mevcut şartlarda örgütlenme çalışması yürütmenin zorluklarını göz önünde bulundurarak, ilk etapta daha dar bir çerçeve çizmeye karar verdik. Çevirmenlerin ve grafik tasarımcıların kendi örgütleri zaten var. Bu bağlamda, öncelikle editör, redaktör, yayın yönetmeni/koordinatörü, yayına hazırlayan, derleyen, düzeltmen, son okumacı, dizinci, dizgici, telif hakları sorumlularını temsil etmeyi hedefliyoruz. Ancak elbette asıl ve büyük amacımız, yayıncılık alanındaki emek sömürüsünün bütünüyle mücadele etmek.
Ortaya çıkışınız nasıl oldu? Kimler öncüsü oluşumunuzun?
Bekir Demir: Editörler daha önce de örgütlenmeye çalışmışlardı ama bu girişimler çeşitli sebeplerle sonuçlandırılamamıştı. Dolayısıyla fikir ve çaba yeni değil, ama belki bu defa zamanı gelmişti. Bir araya gelmemiz aynı zamanlarda ortak kaygılarla dertlenen birkaç farklı oluşumun girişiminlerinin ve sektörde uzun yıllardır böyle bir platformun eksikliğini hisseden emekçilerin bir araya gelmesiyle oldu. Yine bir yayınevinde yaşanan haksız işten çıkarmaların kamuoyunda ses getirmesinin ardından Çevirmenler Meslek Birliği’nin yaptığı dayanışma çağrısıyla bir araya gelmiş olduk. 5 Ekim 2023’teki ilk toplantının ardından yine yüz yüze ve çevrimiçi toplantılarla süreci ilerlettik.
Henüz çok yeni oluşumsunuz. Tepkiler nasıl?
Elif Okan Gezmiş: Giderek artan bir ilgi olduğunu söyleyebiliriz. Elbette her yeni oluşum gibi bize de bazı insanlar ilk başta merakla, çekinceyle, bazen de şüpheyle yaklaşabiliyorlar ama faaliyetlerimiz görünür hale geldikçe dayanışmanın büyüyeceğinden kuşkumuz yok. Türkiye’de örgütlenmenin çevresindeki korku bulutuna rağmen ilk çağrımızdan bu yana aramıza katılmak istediğini söyleyerek bize ulaşan çok sayıda arkadaşımız oldu. Şu an bu arkadaşlarımızın bazıları çalışma gruplarımızda da bilfiil emek veriyor.
Yola çıktığınız günden bugünü düşündüğümüzde, kaç kişi saflarınıza geldi?
B.D.: İlk toplantımıza elliye yakın kişi katılmıştı. Şu an yüzlerce destekçimiz var, hemen her gün “Ben ne yapabilirim?” diye soran yeni arkadaşlar katılıyor aramıza. Bu da bizi çok mutlu ediyor.
Sektörün diğer paydaşları ile iletişim halinde misiniz?
Rojhat Turgut: Bugünlerde enerjimizi büyük oranda dernekleşme sürecine yöneltiyoruz; bu yıl içinde resmi bir kurumsal çatı kurabilmek için yapmamız gereken epeyce bir iş var. Sonrasında yapacağımız şeylerden biri elbette sektörün paydaşlarıyla temasa geçmek olacak.
Sanıyorum oluşumun üyeleri farklı farklı yayınevlerinin kadrolu çalışanları. Yayınevleri yetkilileri, bu oluşumun içerisinde olduğunuzun bilincinde mi? Bilincindeyse herhangi bir sorun yaşayan oldu mu aranızda?
E.O.G.: Sadece kadrolu çalışanlar değil aslında. Çünkü yayınevi emekçilerinin ciddi bir kısmı serbest çalışanlardan oluşuyor. Sorunuza gelirsek, henüz kulağımıza bu tür bir olay gelmedi ama çoğu arkadaşımızın bizi sessizce desteklemesinin nedeni tam da bu tür zorbalıklar; mücadele etmeye çalıştığımız koşulların başında da bu geliyor. Örgütlenme faaliyetlerinde her zaman bu risk vardır ama daha önceki deneyimlerden bildiğimiz üzere emekçiler cesur davrandığı ve haklarını almakta ısrarcı olduğu sürece bu tür tehditlerin zamanla esamesi okunmamaya başlıyor.
Elbette sorun ekonomik. Ama yalnızca ekonomik mi? Yayınevi emekçilerinin sorunlarını sıralayacak olursak, neler söylersiniz?
B.D.: Kuşkusuz tek sorun emeğin karşılığını maddi olarak alamamak değil. Maaşların veya parça başı ödeme tarifelerinin düşüklüğüne ek olarak sigortanın asgariden gösterilmesi, maaşın bir kısmının elden geri alınması gibi nice hak ihlali var ne yazık ki. Serbest çalışanlar sosyal güvenceden bile yoksun. Editörlük, redaktörlük ciddi bir donanım ve tecrübe gerektiren işler olmasına rağmen patronlar neredeyse okuma yazma bilen herkesin bu işi yapabileceğine inandığından iş güvencesi yok; yıllarını bu mesleğe vermiş kişiler bir sabah kendilerini işsiz bulabiliyorlar. Bunlara bir de ayda şu kadar kitap çıkmasına yönelik baskıyı, mobbingi eklediğimizde ne yazık ki pek çok arkadaşımız bu koşullara dayanamayıp sektör değiştirmek zorunda kalıyor. Okurların nitelikli kitaba ulaşamamasının temel sebeplerinden biri de bu zaten.
Çağrınız yalnızca yayınevi çalışanlarına mı?
E.O.G.: Çağrımız öncelikle yayınevi çalışanlarına, ama ayrıca sektörün tüm paydaşlarına ve elbette okurlara. Yayıncılık sektörünün “prestijli” perdesinin arkasında olup bitenlerin daha fazla gizli kalmasını istemiyoruz. Bazı şeyler artık değişmek zorunda. Biz bunun için mücadele ediyoruz, etmeye de devam edeceğiz, ama başarmak için herkesin desteğine ihtiyacımız var.
Oluşum olarak mı kalmayı planlıyorsunuz, yoksa daha kurumsal ve örgütlü bir yapıya evrilecek misiniz?
S.A.: Yine kendi aramızda yürüttüğümüz tartışmalarda şu aşamada bizim için en ideal seçeneğin süreci bir dernek çatısı altında devam ettirmek olduğunu gördük. Dolayısıyla bu doğrultuda çalışıyoruz, derneğin kuruluş müjdesini birkaç ay içinde vereceğiz. Resmi prosedürlere ek olarak hak ihlallerinin raporlanması, asgari tarifelerin oluşturulması ve elbette örgütlenme/tanıtım faaliyetleri gibi farklı alanlarda çalışmalarımız sürüyor.
İlerleyen günlerde sendikalaşma gibi bir yola girerseniz, sizce bu bir çözüm olacak mı?
R.T.: Dernekleşme ihtiyacı tam da bu sendika meselesinden doğdu esasında: Yayınevleri farklı iş kollarında göründüğünden, yayınevi çalışanları aynı sendika altında bir araya gelemiyor, bir sebep bu. Diğeri ise çoğu yayınevi çalışanının, editör, redaktör ve dizgicinin serbest çalışması ve sigortalarının olmaması. Dolayısıyla bir sendikaya da üye olamıyorlar. Bununla ilgili de gerekli adımları atacağız, yalnızca yayınevi çalışanları da değil, farklı sektörlerde çalışan birçok emekçi serbest çalışma sistemi nedeniyle sendikalara üye olamıyor. Bunun için sendika temsilcileriyle de görüştük, toplantılar yaptık, nihayetinde sendikal örgütlenmeye engel olmayacak, hatta güç verecek bu tür bir örgütlenmenin herkes için yararlı olacağına kanaat getirdik.
10 Şubat’ta bir sosyal medya çalışması yaptınız. Önümüzdeki günlerde neler yapmayı planlıyorsunuz?
E.O.G.: Çok çalışmaya ve sesimizi duyurmaya devam edeceğiz. Hak mücadelesinin uzun bir koşu olduğunu unutmamak gerekiyor. Kısa sürede büyük çıkışlar yapmak kolay ama işlevsiz; önemli olan aylarca, yıllarca bu mücadeleyi sürdürebilmek. Biz de bu mantık doğrultusunda hareket ediyoruz. Önümüzde çok iş var. Bu çalışma koşullarına daha fazla tahammül etmek istemeyen, hakları için mücadele etmeye gönüllü tüm yayınevi emekçilerini bize destek vermek üzere aramıza katılmaya davet ediyoruz.
Bugün, yeniliklere açılmak için güçlü bir arzu hissedebilirsin. Kendini enerjik ve cesur hissedebileceğin bir dönemdesin. Karar alırken içgüdülerine güvenmek sana büyük fayda sağlayacak. Sosyal çevrende etkileşimlerin artabilir; yeni insanlarla tanışma fırsatları karşına çıkabilir. Daha önce ertelediğin projeler için harekete geçmek isteyebilirsin. Bu süreçte dikkat etmen gereken nokta, aceleci davranmamaktır; düşüncelerini netleştirerek hareket etmek, isteklerini gerçekleştirmende sana yardımcı olacaktır. İletişim becerilerin sayesinde tartışmalar veya zor bir durum rahatlıkla üstesinden gelebileceğin verilere dönüşebilir. İçinde bir yerlerde yatan liderlik vasıflarını keşfetmek için mükemmel bir gün. İş veya özel hayatında yeni hedefler belirlemek, duygusal ve zihinsel tatmin sağlayabilir. Cesaretin, bu dönemde seni başarıya götürecek en büyük anahtar.
Duygusal derinliklerinizin ön planda olacağı bir gün. İlişkilerinizde samimiyet arayışında olacaksınız. Sevdiklerinizle aranızdaki bağı güçlendirmek için içten bir iletişim kurma isteği içindesiniz. Geçmiş anılar gün yüzüne çıkabilir, bu da sizi nostaljik bir ruh haline sokabilir. Yatırım yapma veya maddi konularda karar verme süreçlerinde dikkatli olmalısınız; aceleci davranışlar sizi zor durumda bırakabilir. İçsel huzurunuzu sağlamak adına sanatsal veya yaratıcı faaliyetlere yönelmek iyi gelebilir. Doğa yürüyüşleri veya sessiz bir alanda zaman geçirmek, zihninizi arındırmada etkili olacaktır. Duygularınızı ifade etmekten çekinmeyin, içsel bir rahatlma sağlayabilirsiniz.
Bugün derin bir analiz yapma isteği içindesin. Dikkatini toplamanda ve detayları görmekte zorlanmaman için çevrendeki kaosun biraz uzakta kalmasına izin ver. İş veya kişisel projelerde, mükemmeliyetçi tavrın seni kimi zaman duraksatabilir. Bu durum, ilerleme kaydedememene neden olabilir. Kendini sıkışmış hissedebilirsin; bu noktada sabırlı olman ve adım adım ilerlemen önemli.İletişimdeki titizliğin, çevrendekilerle olan ilişkilerini güçlendirecek. Yaratıcılığını serbest bırakmak için biraz alternatif düşünmeye yönelmenaiçin cesaret bulabilirsin. Bugün, bir arkadaşın veya meslektaşınla yapacağın söyleşiler, yeni bakış açıları ve fırsatlar sunabilir. Sağlığını düşünmek açısından da uygun bir dönemdesin; düzenli beslenme ve hareket, zihnindeki karmaşayı hafifletmek için katkı sağlayacak. Başkalarına yardım etme isteğin ön plana çıkabilir, ancak kendi ihtiyaçlarını da göz ardı etmemeye dikkat et. Her şeyin dengede olması gerektiğini unutma.
Bugün derin duyguların yüzeye çıkma ihtimali yüksek. İçsel bir hesaplaşma yaparak, kendindeki karanlık ve aydınlık yönler arasında denge sağlamaya çalışabilirsin. İkili ilişkilerde samimiyet ve dürüstlük ön planda olacak; duygularını açıkça ifade etmekten çekinmemelisin. Yakın çevrende gerçekleşebilecek bir olay, hayatına yeni bir perspektif katabilir. Yeni deneyimlere açık olmak, hem kişisel gelişimini hem de sosyal ilişkilerini güçlendirebilir. İçsel sezgilerin, karar verme sürecinde sana rehberlik edecek, bu nedenle içgüdülerine güvenmek önemli. Kendi sınırlarını belirlerken, başkalarının duygularını da gözetmek, daha sağlıklı bir iletişim kurmana yardımcı olacak. Günün ilerleyen saatlerinde keyifli sürprizler seni bekliyor.
Bugün, kararlılığın ve disiplinin seni güçlü bir konuma taşıdığı bir gündesin. Hedeflerine ulaşma konusunda müthiş bir motivasyon hissedeceksin. Gün boyunca karşılaşacağın zorluklar, seni daha da güçlendirecek ve iradeni teste tabi tutacak. Sosyal ilişkilerde uyum sağlamakta zorlanabilirsin; bu, etrafındaki insanların beklentileri ve senin sorumluluk anlayışın arasındaki dengeyi sağlamayı gerektiriyor. Kendine biraz zaman ayırmayı unutma; bu, ruhsal ve bedensel dengeni korumana yardımcı olacak. Finansal konularda dikkatli olmalısın; ani harcamalar yapmadan önce iki kez düşün. Bugün, kişisel gelişim ve kariyerinle ilgili adımlar atarak, bir sonraki hedeflerine ulaşmak için güzel bir fırsat yakalayabilirsin. Sakin kalmaya çalış, zira iç huzurun karar verme süreçlerini olumlu yönde etkileyecek.
Bugün, yenilikçi düşünceler ve orijinal fikirlerle dolu bir gün seni bekliyor. Çevrendeki insanlara ilham vermek için harika bir fırsat. Sosyal ilişkilerde, beklenmedik bağlantılar kurabilirsin, bu da sana yeni ufuklar açabilir. Kendine güvenin artarken, farklı bakış açılarıyla olaylara yaklaşabileceksin. Zihinsel enerji yüksek; yaratıcı projelere yönelmek isteyebilirsin. Ancak, içsel dengeyi korumaya dikkat etmelisin. Duygusal durumların bazen dalgalanabilir; bu nedenle kendine zaman ayırarak, ruhsal olarak rahatlatıcı aktivitelerle meşgul olmalısın. Ayrıca, içinden geldiği gibi davranmak seni doğru yolda yönlendirecektir. Bu sayede yeni fırsatlar kapını çalabilir. Unutma, farklı olanı kucaklamak ve alışılmış sabit kalıpları kırmak için cesur olmalısın.
