1
Yarım kalan sevdalarla dolu Anadolu’nun dört bir yanından bugüne kadar ulaşan türkülerin hikayelerini Halk Edebiyatı Araştırmacısı ve Müzik Sanatçıları Platformu Başkanı Recep Ergül ile konuştuk. “Türküler, tarihe ışık tutan tarihi birer vesikadır” diyen Ergül, dünyada adına en fazla türkü yakılan siyasi liderin Bülent Ecevit olduğunu söyledi ve bu konuda şu bilgiyi verdi:
“Türküler, tarihe ışık tutan tarihi birer vesikadır. Tarihi, kim nasıl yorumlarsa yorumlasın, türkülerin anlattığı doğrudur. Çünkü canı yananlarının derdini dile getirmektedir. Yaşar Kemal, “Türküler, bizim romanlarımızdır” derdi. Her biri, bir romanı birkaç dakikada anlatır bize. Örneğin, Sarıkamış Harekatı tam 90 yıl boyunca yasaklı kaldı. Dönemin basın yayın kuruluşları ile umumi alanlarda dahi konuşulması yasak iken yavrularını yitiren ailelerin yaktığı ağıtlar ve olaya tanıklık eden halk aşıklarının yaktığı türküler, bize neler olup bittiğini çarpıcı bir şekilde anlatıyor. Yemen’de, yüz binlerce Osmanlı askerinin yaşadığı dramı, türkülerden öğreniyoruz. Çanakkale Zaferi’ni, bize her gün hatırlatan ve en az milli marşımız kadar bilinen, yine bir türküdür.”
TÜRKÜLERİ KORUMAK DEVLET POLİTİKASI OLMALI
Recep Ergül, “Türküler, toplumun ortak değerleridir. Korumak ve geliştirmek bir devlet politikası haline gelmelidir. Bunun eksikliğini yaşıyoruz” dedi.
ÇOĞU KIBRISLA İLGİLİ
– Dünyada adına en çok türkü yakılan lider kim?
Yaptığım araştırmalara göre Mustafa Kemal Atatürk 28, Ernesto Che Guavera 18, Nelson Mandela 7, Olof Palme 5 ve Bülent Ecevit 127. Adına, en çok türkü söylenmiş lider Bülent Ecevit’tir. Bunların önemli bir kısmı, Kıbrıs Barış Harekatı içeriklidir. Mahsuni Şerif, Neşet Ertaş, Murat Çobanoğlu, Ali Kızıltuğ, Özay Gönlüm ve dönemin neredeyse tüm sanatçıları bu konuyu işlemiş ve Ecevit’e övgülerde bulunmuştur. Diğer kısmı ise Karaoğlan efsanesinin yaşandığı yıllarda “Halkçı Ecevit”, “Karaoğlan”, “Ucuzluk ve pahalılık” konularını içerir. 127 plağın tamamı arşivimde mevcuttur.
Ergül’ün arşivinde yaklaşık 10 bin taş plak bulunuyor.
ATATÜRK NİYE KIZDI?
– Atatürk, hangi sanatçı için yaverini azarladı?
Atatürk’ün, sanata ve sanatçıya verdiği önem, herkes tarafından bilinmektedir. Celal Güzelses, Fahri Kayahan, Refik Başaran, Safiye Ayla, Müzeyyen Senar, Selahattin Pınar ve dönemin tüm sanatçılarıyla yakın ilişki kuran Atatürk, 1933’te Beylerbeyi Sarayı’nda Trabzon’un kurtuluş günü balosuna katılır. Sahneye ilk olarak horon ekibi çıkar. Atatürk ilgiyle izlerken “Divane Aşık Gibi” eserlerin bestekarı Maçkalı Hasan Tunç ise elinde kemençesiyle kulis kapısından da Atatürk’ü görmek için bakmaktadır. Onun bu bakışları, Atatürk’ün dikkatinden kaçmaz. Yanındakilere, kim olduğunu sorar. Bunun üzerine Atatürk, Hasan’ı yanına davet eder, hatırını sorar ve “Çal evladım, Karadeniz havaları bizim milli havalarımızdır” der. Konser sırasında, yaveri Atatürk’ün yanına gelerek, diğer programa geç kaldığını söyler. Atatürk, “Otur ve konseri izle. Sanatçıya saygısızlık yapmayalım. Sanatçının şarkısı yarıda kesilemez. Ben kalkarsam, programın şirazesi bozulacak” der. Günümüzde, programların tam orta yerinde paldır küldür salona giren, konuşmasını yaptıktan sonra da ayrılarak adeta programı bitiren tüm siyasetçilere örnek olması dileğiyle.
– Günümüzde türküler unutuluyor mu?
Türküler, toplumun ortak değerleridir. Korumak ve geliştirmek, bir devlet politikası haline gelmelidir. Bunun eksikliğini yaşıyoruz. Ancak, halkın yüreğinde ve dilinde unutulması mümkün değildir. Günümüzde, on binlerce genç bağlama çalmakta ve türkü söylemektedir. Tüm müzik türleri, bir gün yok olup gitse bile türkülerin yok olması söz konusu değildir.
– Plak koleksiyonunuzu kısaca anlatır mısınız?
Yaklaşık 10 bin civarında taş plak ve 45’lik plağım var. İlgi alanıma giren plaklar, daha çok sosyal ve toplumsal konuları içeren plaklardır. Örneğin, Cumhuriyetin ilk kadın gazelhanı olan Ayda Sönmez’in “Çanakkale Şehitler Ninnisi” (1933 kaydı), yine Çanakkale şehitlerine söylenmiş Suzan Yakar’ın seslendirdiği “Şehitler Ninnisi” gibi nadiren bulunabilecek plaklarım var.
KARAOĞLAN
Sevgili gardaşım, canım Karaoğlan
Bizim yüzümüze güleceksen gel
Asık surat, göbeklerden usandık
Adamca bakmayı bileceksen gel
★★★
Bilirsin ki bizim köyün yolu yok
Hökümete uğrayacak kolu yok
Bizim derdimizin sağı-solu yok
Açlığa bir çare bulacaksan gel
★★★
“Rey” dediniz, “oy” dediniz, “al!” dedik
Yüzyıllardır gözü bağlı yalvardık
Tarla tarla diken yolduk, bel kırdık
Yoksulluğa tırpan çalacaksan gel
★★★
Hiç benzeme sen de evvel gelene
Çünkü karnımız tok böyle yalana
Bir sözüm yok milletini sevene
Yani halka kurban olacaksan gel
★★★
Karaoğlan halkıyla beraber olur
Haksızın hakkından haklılar gelir
Millet verdiğini geri de alır
Kara bahta ak gün salacaksan gel
(Selda BAĞCAN)
Şu geçim derdi bağrımızı deliyor
Duyduk duymadık demeyin Karaoğlan geliyor
★★★
Nice yıllar var sana hasret kaldık
Dermanımız kalmadı sıkıntıdan bunaldık
★★★
Elde var avuçta yok,
Maaş az,
Boş desen çok.
Halin nedir diyen yok.
★★★
Haydi bastır bastır Karaoğlan bastır
Ak günlere doğru durmadan bastır
(Rıza KONYALI)
Hele bakın şu yiğidin göğsüne
Zalımdan bir kurşun yemiş geliyor
Albayrak tabutuna sarılmış
“Bu toprak benimdir.” demiş geliyor
Şehit geliyor, aslan geliyor
★★★
Kundakta yavrular diri yakılmış
Çoluk çocuk hendeklere dökülmüş geliyor
Gebe kadınlara süngü sokulmuş
Kıbrıs’ı bir duman almış geliyor.
★★★
Bir papazın şerri, dünyası sardı.
Akdeniz’i kana, yaktı kavurdu geliyor.
Kurtaran yok mu, şu yavru yurdu?
Bir Mustafa Kemâl doğmuş geliyor.
★★★
Ne güzel yakışmış bayrağın rengi,
Bir vatan uğruna eylemiş cengi geliyor.
Var mı ulan dünyada Mehmet’in dengi?
Mahzuni soyunu övmüş geliyor.
(Mahsuni ŞERİF)
Bugün, içsel enerjin yüksek ve çevrendekilere liderlik etme isteği içerisinde olabilirsin. Eğlenceli faaliyetlere katılmak ve yeni insanlarla tanışmak için mükemmel bir zaman. Cesaretin, seni zorlandığın durumların üstesinden gelmekte güçlendirecek. Ancak, düşünmeden hareket etmemeye dikkat et, aceleci kararlar alabilir ve sonradan pişman olabilirsin. İlişkilerinde açık ve dürüst olman, başkalarıyla olan bağlarını güçlendirecek. Hayatındaki değişimlere karşı açık ol. Taze bir bakış açısı, yeni fırsatların kapısını aralayabilir. Enerjini doğru yönlendirmek, gününü daha verimli geçirmeni sağlayacak. Kendinle barışık ol ve iç sesini dinle!
Bugün kendinizi oldukça kararlı ve güçlü hissedeceksiniz. İçsel huzurunuz, çevrenizdekilere de yansıyacak. Maddi konularda beklenmedik fırsatlarla karşılaşabilirsiniz; akıllıca değerlendirmek önemli. İlişkilerde ise sıcak ve samimi bir iletişim kurma isteği ön plana çıkacak. Sevdiğiniz insanlarla vakit geçirebilir, kalp bağlarını daha da derinleştirebilirsiniz. Kendinize odaklanmak, ruhsal anlamda güçlenmenizi sağlayacak. Sanat ya da yaratıcılıkla ilgili bir aktivite, sizde yeni kapılar açabilir. Duygusal derinliklere inme isteğiniz, bazı görünmez engellerle karşılaşmanıza neden olabilir; bu nedenle iç sesinizi dinlemekte fayda var. Kendinize güvenin ve akışa bırakın.
sık sık fikir değiştirme eğiliminde olabilirsin. Bu, bazı insanlarla anlaşmazlıklara yol açabilir. Hislerini ifade ederken daha dikkatli ve ölçülü olman, iletişimdeki dengenin korunmasına yardımcı olur. Aşk hayatında sürprizler kapıda; belirsizliklerin üstesinden gelmek için açık sözlü olman faydalı olabilir. Kendini ifade etmekten çekinme, bu sayede duygusal bağları güçlendirebilirsin. Genel olarak, yaratıcılığını ortaya koymak için mükemmel bir dönemdesin, bu fırsatı değerlendirmek için papatya tarlasında koşuyor gibi hisset.
Duygusal derinlikler, bugünlerde içsel bir yolculuğa çıkmanıza olanak tanıyor. Sevdiklerinizle olan bağlarınızı güçlendirmek, ruhsal tatmin sağlayacak. Anlık duygusal dalgalanmalar yaşayabilirsiniz; bu, geçmiş anılarınızı yüzeye çıkarabilir. Kendinize nazik davranmayı unutmayın. Evle ilgili konular, belki küçük bir yeniden düzenleme veya bakım, bugünkü enerjinizle uyumlu. Daha önce ertelediğiniz projelere yönelmek, yaratıcılığınızı harekete geçirebilir. Başkalarının ihtiyaçlarına duyarlılığınız, sizi doğal bir destek noktası haline getirecek. Unutmayın, duygusal dengenizi korumak, başkalarına sunacağınız yardımların kalitesini artırır. İçsel sesinize kulak vermek, bugünün en büyük öğretisi olabilir.
Bugün enerjinin zirveye ulaştığı bir gün. Kendini daha yaratıcı ve heyecanlı hissediyorsun. İçinde fırtınalar kopan bir tutku var, bu da seni cesur adımlar atmaya itebilir. Sözlerin ve fikirlerin başkaları üzerinde etkili olabilir; bu yüzden düşüncelerini açıkça ifade etmekten çekinme. Sosyal hayatında ilgi odağı olabileceğin durumlar ortaya çıkacak. Yakın arkadaşlarınla yapacağın sohbetler, seni derinlemesine düşündürebilir. Beklenmedik sürprizlerle karşılaşabilirsin, bu da seni daha da heyecanlandıracak. Fakat dikkat et, aşırı kendine güven kalabalığın içinde kaybolmana neden olabilir. İçsel sesine kulak ver; kendi sınırlarını aşmakla birlikte, başkalarının duygularına da saygı göster. Bugün tüm renklerin bir araya geldiği bir tablo gibi; yüreğinle hissederek bu tabloyu yaratabilirsin. Unutma, senin cesaretin ve kararlılığın, başarılarının temel taşı olacak.
Detaylara verdiğin önemi göz önünde bulundurursak, bu gün hassasiyetin biraz artabilir. Karşılaştığın durumları incelemek ve analiz etmek için harika bir zihin açıklığına sahip olabilirsin. Ancak, mükemmeliyetçi yapın seni bazı gereksiz kaygılara sürükleyebilir. İş yerinde veya günlük yaşamda bir şeyleri düzeltme isteğin, etrafındaki insanların duygularını göz ardı etme riskini doğurabilir. Uzun zamandır üzerinde düşündüğün projelerde yapıcı adımlar atma fırsatın doğabilir. Kendine karşı nazik olmayı unutma, bu günde içsel huzurunu sağlamak için biraz durup nefes almak faydalı olabilir. Sosyal ilişkilerinde samimiyete önem ver, bir arkadaşınla veya sevdiğin birisiyle derin bir sohbet, bağlılığınızı artırabilir. Unutma, içsel dengeni bulmak, çevrendeki karmaşayı daha iyi yönetmene yardımcı olacaktır.
Bugün sosyal ilişkilerin ve iletişim becerilerinin ön planda olduğu bir gün. Çevrendeki insanlarla kuracağın diyaloglar, sana yeni fırsatlar ve projeler sunabilir. Duygusal denge arayışında, kendini ifade etme yollarını keşfetmekte fayda var. Özellikle sanatsal veya estetik konulara yönelmek, içsel huzurunu artırabilir. Ancak, başkalarının düşüncelerine fazla odaklanma riski taşıyabilirsin; kendi isteklerini de göz önünde bulundurmalısın. Kendini rahat hissettiğin ortamlara yönelmek, ruh halini olumlu yönde etkileyecek. Kendi sınırlarını korumayı unutmadan, sevgi ve anlayış dolu bir gün geçirebilirsin.
Sırların derinliğine inmeyi seven bir ruh halindesin. Duygusal yoğunluk, seni bazı kararlara yönlendirebilir. Bugün içsel hislerinle hareket etmen, daha fazla netlik sağlayacak. Kendini yeniden keşfetme fırsatların var; unutulmuş tutkuların, hayallerin ve isteklerin için zaman ayırabilirsin. İletişim kurarken sezgilerine güven, başkalarının niyetlerini anlamakta özel bir yeteneğin var. Duygusal bağların güçlenebilir, samimi paylaşımlar yapma ihtiyacı hissedebilirsin. Ancak, geçmişle yüzleşmekten çekinmemelisin; bu, sana büyük bir liberasyon getirebilir. Basit durumların karmaşık hale gelmesine izin verme; olayları olduğu gibi kabul etmek, seni daha huzurlu kılabilir. Bugün, içsel gücünü artıracak anlar yaşamak mümkündür. Sosyal ilişkilerde dikkatli ol; gizli kalmış hislerin dile gelebilir, bu da seni yeni bağlantılara sürükleyebilir. Hakkında düşündüğün değişim ve dönüşüm yolunda emin adımlarla ilerleyebilirsin.
Yeni başlangıçlara ve maceralara açık bir ruh hali içindesin. İçsel özgürlüğün ve keşfetme arzun seni heyecan verici fırsatlara yönlendirebilir. Yakın çevrenden bazı kişilere ilham katabilir, anlayış ve destek sunarak onların da kendi potansiyellerini keşfetmelerine yardımcı olabilirsin. Sosyal ilişkilerdeki sıcaklığın, seni çekici kılacak ve insanları etrafında toplamana yardımcı olacaktır. Duygusal derinliklere inmeye hazır olabilirsin, bu da bazen beklenmedik yüzleşmelere neden olabilir. Ancak, bu durumlarla başa çıkma yeteneğin, ruhsal ve zihinsel olarak senden bekleneni aşma şansı sunar. Kendini ifade etmeye yönelik fırsatları kaçırmamalısın; yazılı ya da sanatsal projelere yönelerek içsel sesini daha güçlü bir şekilde duyurabilirsin. Sınırlarını zorlamaktan çekinme, bu süreç sana büyüme ve gelişme şansı sağlayacak.
Kararlılığın ve disiplini, seni hedeflerine bir adım daha yaklaştıracak. Bugün, sorumluluklarını yerine getirirken içsel bir tatmin duygusu bulacaksın. İş ortamında, otorite figürleriyle olan ilişkilerin özel bir önem taşıyacak; saygı ve güven, işbirliğinizi güçlendirecek. İş projelerine olan yaklaşımında yenilikçi fikirlerinle fark yaratabilirsin. Kişisel yaşamında yakın ilişkilerde ise, samimi iletişimler kurmak sana iyi gelecek. Sevgi dolu anların yanı sıra, geçmişle olan hesaplaşmalarını yapma fırsatın olacak; bu, sana ruhsal bir hafiflik getirecek. Duygusal zekânı kullanarak çatışmalardan kaçınabilir, daha derin bir anlayış geliştirebilirsin. Sağlığına dikkat et, bedenine gereken özeni göster. Günün sonunda, huzurlu bir ruh hali seni bekliyor.
Bugün, içindeki yenilik ve özgürlük arzusunun daha da belirginleşeceği bir gün. Sanat ve yaratıcılık alanında yeni fikirler aklını meşgul edebilir. Farklı düşünme yeteneğinle çevrendekileri etkilemek için harika bir zaman. Sosyal çevrende güçlü bağlantılar kurma fırsatı var; insanlarla derin ve anlamlı sohbetler yapabilirsin. Toplumsal konulardaki duyarlılığın ön plana çıkıyor, bu sebeple adalet ve eşitlik için bir şeyler yapmak isteyebilirsin. Kendini ifade etme şeklin, başkalarına ilham verebilir. Yine de, kişisel alanına saygı duyan insanlarla zaman geçirmek, içsel huzurunu artırman için önemli olacak. Belki biraz yalnız kalmak, düşüncelerini toparlaman için gerekli olabilir. Kendi değerlerine sadık kalmayı unutma; bu dönemde içsel rehberliğine güvenmek, seni doğru yöne yönlendirecek.
Duygusal derinliğin ve sezgisel yeteneklerinin ön planda olacağı bir gün. İçsel hislerin, çevrendeki olaylara karşı daha duyarlı olmanı sağlayacak. Etrafındaki insanlarla kuracağın bağlantılarda merhametin ve empatin çok önemli bir rol oynayacak. Sanatsal ve yaratıcı yönlerin, ilham verici projelere yönelmeni teşvik ederken, ruhsal olarak da kendini yenileyebilirsin. Ancak, sınırlarını korumayı unutma; başkalarının duygularına fazla kaptırmak, kendi duygusal dengenini sarsabilir. Yeni bağlantılara açılmak, sosyal çevreni genişletmek için güzel fırsatlar bulacaksın. Kendini ifade etmekte zorlanıyorsan, sakin bir ortamda yalnız kalmak, düşüncelerini netleştirmene yardımcı olabilir. Kendi ihtiyaçlarını anlamak ve onlara saygı göstermek, bu geçiş döneminde önemli. Unutma, hayallerini gerçeğe dönüştürmek için doğru zaman ve ortamı bulmak da önemli bir adımdır.
