Hacivat ile Karagöz’ün meşhur atışmaları, yüzyıllar boyu Ramazan eğlencelerinin vazgeçilmezi oldu. Karagöz ve Hacivat’ın unutulmaması için doğduğu topraklar olan Bursa’da önemli bir adım atıldı. Uludağ Üniversitesi’nde Karagöz ve Kukla Oyunları Uygulama ve Araştırma Merkezi kuruldu.
Karagöz ve Kukla Oyunlarının dünya mirası haline getirmek için kurulan merkezde hem yeni hayaliler yetişecek hem de Karagöz kültürü gelecek kuşaklara aktarılmış olacak.
Merkezde Karagöz Sanatı ve Kukla Oyunları ile ilgili akademik çalışmalar da yürütülecek.
“Yeni hayalilerle Karagöz’ü anlatmayı planlıyoruz”
Karagöz ve Kukla Oyunları Merkezi Müdürü Dr. İbrahim Öztahtalı, merkezle ilgili şöyle konuştu:
“Özellikle Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Sanatları bölümünde de ders olarak okutuyoruz Karagöz’ü doğal olarak sahne sanatları konusunda uzmanlaşan arkadaşlarımızın aynı zamanda birer hayali olmalarını hedefliyoruz. Böylece hem Türkiye’ye hem dünyaya yeni hayalilerle Karagöz’ü anlatmayı planlıyoruz.”
500 kitaplık Karagöz Kütüphanesi hedefleniyor
Kukla Oyunları Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde, Uluslararası ‘Karagöz Bibliyografyası’ çalışması yapıldı.
Dünya çapında makale, bildiri ve kitaplar belirlendi. Böylece en az 500 kitaplık bir Karagöz Kütüphanesi kurulması hedefleniyor.
Geleneksel Türk tiyatromuzun gölge oyunu Karagöz ve Hacivat’ın yaklaşık 500 yıla dayanan bir geçmişi var.
16. Yüzyılda gölge oyunu olarak topraklarımıza gelen ve 17. Yüzyılda adına Karagöz-Hacivat denilen geleneksel Türk gölge oyunu, yüzyıllardır 7’den 70’e herkesin severek ve heyecanla izlediği bir tiyatro olarak günümüzde de varlığını sürdürüyor.
Bir tarafta halk adamı ve doğrucu Karagöz, diğer tarafta kibar ve bilgili Hacivat, eski Ramazanların vazgeçilmez eğlencelerinden biriydi. Günümüzde varlığını hala sürdürüyor. Bugün dünyanın birçok ülkesinde tanınan Karagöz ve Hacivat, dünya kukla akademilerinde önemli bir yer tutuyor gölge sanatı olarak.
“Karagöz kendi varlığını sürdürmeye devam edecek”
Karagöz’ün Osmanlı imparatorluğu sınırları içinde çok büyük bir coğrafyada oynadığını ve 17. yüzyılda dönemin tek eğlencesi olduğunu söyleyen Karagöz Sanatçısı Cengiz Özek, Karagöz’ü şöyle anlatıyor:
“Karagöz, bir başkent folkloru. İstanbul o dönemlerde çok önemli bir şehirdi. Tüm dünyanın gelip görmek istediği en önemli şehirlerden biriydi. Ve İstanbul’dan gelen bir sanat, yüksek bir sanat olarak kabul edildiğinden dolayı herkes Karagöz’ü görmek istiyordu.
O iki karakter aslında kendi sağduyularını anlatıyor. Bir tanesi halkın ne derdi varsa onu anlatırken, diğeri de daha üst tabakadan birilerinin düşüncelerini anlatıyor. Konuşmalarda da ikisinin birbiriyle çarpışmasını izliyoruz. Ama zannetmeyin ki bütün oyunlar böyle. Karagöz’ün bambaşka oyunları da var. Özellikle halk hikayelerinden beslenen veya gerçeküstü birçok oyunu var. Bu da Karagöz’ün çok geniş bir oyun dağarcığı olduğunu gösteriyor.
O dönem içinde Karagöz, heyecan uyandıran bir tiyatro türüydü. Günümüzde de bu denli heyecan ve merakla izleniyor. Tabi ki genel seyirci pastası ufaldı. Çünkü paylaştığı birçok tiyatro türü var günümüzde. Onun için kendine has başka bir seyirci grubu da var. Geçen zaman içinde yaş grubu değişse de Karagöz kendi varlığını sürdürmeye devam edecek.”
“Karagöz, ihtiyacınız olduğu an sizi kucaklayan bir sanat”
Karagöz ve Hacivat perdedeki yerlerini almak ve seyirciyle buluşmak için havanın kararmasını bekler. İşte bu buluşmanın en güzel zamanıysa Ramazan geceleri olurdu.
Herkes iftarın ardından Karagöz ile Hacivat’ı izlemek için bir araya gelirdi.
Karagöz Sanatçısı Özek, eski Ramazanlarda şehir meydanlarında, kahvelerde oynatılan Karagöz ve Hacivat’ın bazı kaynaklara göre, ayın 29 günü oynatıldığını Kadir gecesi oynatılmadığını söylüyor:
“Ramazan ayının tamamında oynatılıyordu. Bu nedenle de o dönemin en büyük eğlencelerinden biri Karagöz’dü. İnsanlar sadece onu izlemeye gidiyordu. Karagöz bu şekilde ramazanın en büyük eğlencesi olarak kendi varlığını sürdürmüş, günümüzde de bunu yaşatmayı çalışan bu geleneği yaşatmaya çalışan birçok kurum ve kuruluş var. Ama Karagöz sadece ramazan eğlencesi değil bütün yılın eğlencesi sonuç olarak bir tiyatro. İhtiyaç hissettiğiniz an sizi kucaklayan bir sanat aslında.”
Karagöz kukla yapımı için genelde dana derisinin kullanıldığını söyleyen Karagöz sanatçısı Cengiz Özek, Aydınger kağıdına çizilen Karagöz figürünü kesip, bir süre suda beklettiği derinin altına koyarak başlıyor yapımına. Ardından keskin bir malzemeyle deriye işliyor.
Son olarak da Karagöz figürlerinin uzun zaman hayatta kalması için çeşitli çini mürekkepleri ve ecolin boyalarla boyama işlemini bitiriyor.
“Özel aletlere sahip olduğunuz an bir parçada deri olduğunda artık sizi kimse tutamaz. Siz de bir Karagöz sanatçısı olmaya aday haline gelirsiniz” diyor.
“Karagöz Müzesi kurmayı düşlüyorum”
Gölge ve kukla tiyatrosunun hem Türkiye hem de dünyaya ait örneklerini sanatseverlerle buluşturan İstanbul Karagöz Kukla Vakfı kurucusu ve Karagöz Sanatçısı Cengiz Özek, İstanbul’da Karagöz Müzesi kurmayı düşlediğini söyledi.
Önümüzdeki yıllarda projenin hayata geçeceğini söyleyen Özek, “Elimizde birçok Karagöz sanatçısına ait ve kendi yaptığımız çok sayıda Karagöz figürü var. 18. Yüzyıldan itibaren elimizde çok zengin bir koleksiyon mevcut. Bunların hepsini bir araya getirip, seyirciye ulaştırabileceğimiz, Karagöz perdesinin nasıl kurgulandığını anlatabileceğimiz bir müze düşlüyorum. Zaten en önemlisi materyalimiz var. Mekan da bir şekilde kendini gösterir diye düşünüyorum” diye anlatıyor.
Bugün kendini dinamik ve enerjik hissediyorsun. İçindeki tutku, yeni başlangıçlar için mükemmel bir zemin hazırlıyor. Cesaretin sayesinde zorlukların üstesinden gelmekte zorlanmayacaksın. Yapmak istediklerin konusunda kararlı adımlar atabilirsin; bu, çevrendekiler üzerinde de olumlu bir etki yaratacak. İletişiminde açık ve samimi olmalısın, zira bu yaklaşım ilişkilerini güçlendirecek. Aşkta da tutku dolu anlar seni bekliyor; sevdiklerinle zaman geçirerek bağlarınızı daha da kuvvetlendirmeyi unutma. Ayrıca, sağlığına dikkat etmeli ve enerjini verimli bir şekilde yönetmelisin. Kendine zaman ayırmak, zihnini dinlendirecek ve motivasyonunu artıracaktır. Sırası geldiğinde risk almaktan çekinme; yeni fırsatlar kapını çalıyorsa, onları değerlendir.
Bugün, içsel huzurunu bulma arayışında önemli adımlar atabilirsin. Kendini daha güvenli ve istikrarlı hissetmek isteyeceksin. Çevrendeki insanlarla olan ilişkilerini derinleştirmeye yönelik hoş bir dönemdesin. İnsanların duygusal ihtiyaçlarına karşı duyarlılığın artarken, aynı zamanda kendi isteklerini de göz ardı etmemelisin. Maddi konularda ise daha dikkatli ve özenli olmalısın; gereksiz harcamalardan kaçınmak, geleceğini güvence altına alman açısından faydalı olacaktır. Bugün biraz da yaratıcı yönünü keşfetmek için fırsatlar karşına çıkabilir, sanatsal faaliyetlere yönelmek iyi gelecektir. Doğayla etkileşime geçmek, hem bedenine hem de ruhuna iyi gelecek. Sevdiklerinle bir araya gelmek, sıcak ve samimi anların tadını çıkarmak için harika bir zaman aydınlatacak senin gününü.
Bugün, iletişim becerilerin ön planda olacak. Sosyal ortamlarda aktif olmak, yeni insanlarla tanışmak ve hobilerini paylaşmak sana keyif verecek. Duygusal olarak kendini daha özgür ve rahat hissedeceksin; bu da yaratıcılığını besleyecek. Geçmişten gelen bazı duygusal yüklerinle yüzleşme zamanı. İçsel huzurunu yakalamak için kendine dürüst olmalısın. Kariyer alanında, küçük ama etkili adımlar atmak için uygun bir dönemdesin. Girişkenliğin ve merak duygun, sana fırsatlar sunacak. Günün sonunda, hislerini ifade etmenin ve sevdiklerinle kaliteli zaman geçirmenin önemini anlayacaksın. Kısa yolculuklar veya spor aktiviteleri keyfine keyif katabilir. Dikkatini dağıtan unsurlardan uzaklaşmak, ruhsal dinginliğini artıracak.
Duygusal dalgalanmaların en yoğun şekilde hissedileceği bir gün. İçsel huzur arayışında, geçmişle yüzleşmeye yönelik güçlü bir istek duyabilirsin. Kendini koruma içgüduları ön plana çıkarken, sevdiklerine karşı beslediğin derin bağlılık duygusu, iletişimde duygusal yoğunluğu artıracak. İçsel sezgilerine güvenmek büyük önem taşıyor; bu sayede karanlık ve belirsiz alanlardan kaçınabilir, doğru yönler bulabilirsin. Sosyal çevrendeki dinamikler, hassas ruh halini etkileyebilir, bu nedenle sınırlarını belirlemen faydalı olacaktır. Yeniliğe açık olmanın getirdiği cesaret, kişisel gelişimine dair güzel fırsatlar yaratabilir. Kendine karşı nazik olmayı unutma, ruhsal olarak dengede kalmak için bu özellikle önemli. Kreatif yeteneklerinle ilgili projelere yönelmek, ruhunu besleyecek ve seni daha iyi hissettirecektir. Unutma ki, kendine duyduğun sevgi ve saygı, dış dünyayla olan iletişimini de güçlendirecektir.
Bugün kendinizi sahnede gibi hissedebilirsiniz; tüm dikkatler üzerinizde olacak. Doğal karizmanız ve liderlik yetenekleriniz başkalarını etkileyebilir. Ancak, bu enerjiyi yanlış yönlendirmemeye özen gösterin. İletişime açık kalmak, yeni fırsatlar yaratmanıza yardımcı olabilir. Aşk hayatınızda ise cesur adımlar atma isteği içinde olabilirsiniz; duygularınızı açıkça ifade etmekten çekinmeyin. İş veya yaratıcı projelerle ilgili yeni fikirlerinizi paylaşmak için harika bir zaman. Kendinizi ifade ederken, başkalarının görüşlerine de saygı göstermeyi unutmayın. Abartılı davranışlara meyilli olsanız da, dengede kalmaya çalışmak, ilerlemenize katkıda bulunacaktır. Unutmayın, içsel gücünüzü dışarı yansıtmak, çevrenizdeki insanlarla olan bağınızı güçlendirebilir.
Gün, detaylara odaklanma ve ince düşünme fırsatları sunuyor. Gözlemlerinizi ve analizlerinizi çevrenizdekilerle paylaşmak, ikna edici bir etki yaratmanıza yardımcı olabilir. Çalışkanlığınız ve disiplininiz sayesinde önünüze çıkan engelleri kolayca aşabilirsiniz. Ancak, eleştirel bakış açınızı başkalarına karşı kullanırken dikkatli olun; empati kurmayı ihmal etmeyin. İş veya günlük sorumluluklarınızda, mükemmeliyetçilik duygunuz sizi daha da ileri götürebilir. Duygusal ilişkilerde ise beklentilerinizin yüksek olması, iletişimde gerilim yaratabilir. Şu anki ruh halinizi dengelemek için sevdiğiniz aktivitelerle zaman geçirmeniz iyi gelebilir. İçsel huzurunuzu bulmak adına doğayla bağlantı kurmak faydalı olacak. Stabilite arayışınız, kişisel projelerinize daha fazla enerji vermenizi sağlayacak; kendinize güvenin, sonuçlar sizi tatmin edecektir.
İlişkilerde ve sosyal etkileşimlerde uyum sağlama arzusu ön planda. Ortaklıklar, dostluklar ve işbirlikleri için ideal bir zaman. Duygusal dengeyi korumak, başkalarının ihtiyaçlarına saygı göstermek önem kazanıyor. Estetik duyarlılığın artması, sanatsal projelere yönelmeni sağlayabilir. Yalnızsan, karşına çıkacak biriyle derin bir bağ kurma potansiyelin yüksek. Dikkat, denge kurmakta zorlanabilirsin; tartışmalara girmemek için sabırlı olmalısın. Bugün, kendine yönelik bir iyileşme ve yenilenme hissi de oluşabilir. Kendi ihtiyaçlarına yönelik adımlar atmak için iyi bir fırsat.
Duygusal derinliklerin ve gizemli yönlerinle yüzleşme zamanı. İçsel yolculukların, geçmişteki kalıntılarla yüzleşmeye itiyor seni. Bugün, sezgilerin oldukça kuvvetli; çevrendeki enerjileri daha yoğun hissedebilirsin. Sosyal ilişkilerinde değişken bir aura var. Sevdiklerinle olan bağlarını güçlendirmek için cesur adımlar atabilirsin. İş ya da projelerde liderlik rolüne göz kırpan fırsatlar mevcut. Kendine olan güveninin arttığı, öz değerinin farkına varacağın anlar yaşayacaksın. İçsel huzuru yakalamak için biraz yalnız kalmak isteyebilirsin; bu, zihnini yenilemek için önemli. Karar almadan önce, hislerinin sana rehberlik etmesine izin ver. Kendini ifade etme yollarında yeni keşifler yapmak, yaratıcılığını besleyecek. Gecenin ilerleyen saatlerinde, sezgisel bir başarı hissiyatı kaplayabilir seni.
Bugün sınır tanımayan enerjinin ve maceracı ruhunun doruğa çıkacağı bir zaman dilimindesin. Beklenmedik fırsatlar kapını çalabilir; bu nedenle esnek olmalı ve fırsatları iyi değerlendirmelisin. Kendini ifade etme isteğin artarken, çevrendekilerle olan iletişimin de oldukça canlı geçecek. Kalabalık ortamlarda kendini gösterme şansını iyi kullanabilirsin, insanlarla etkileşimlerin sana yeni perspektifler kazandıracak. Öğrenme arzusun bu dönemde baskın olacak; yeni bilgiler edinmek için mükemmel bir zaman. İlgini çeken konulara yönelerek, belki de bir kursa yazılmayı düşünebilirsin. Düşüncelerindeki derinliğin, yaratıcı projelerine hayat verebilir. Ancak dikkat etmen gereken bir durum da var; aceleci kararlar almaktan kaçınmalısın. Yavaşla, düşün ve mantığını kullan. İçsel huzur arayışın, seni kendinle barışmaya ve ruhsal olarak yeniden şarj olmaya yönlendirecek. Yakın çevrendeki insanlarla arandaki bağları güçlendirmek için daha fazla zaman harcayabilirsin, bu da sana mutluluk verecek bir tatmin hissi yaratacak. Kendi iç yolculuğuna çıkarken, özgürlüğünü ve bağımsızlığını her zaman korumaya özen göster.
Bugün, hedeflerine ulaşmak için kararlılığın oyunun kurallarını belirleyecek. Disiplinli ve organize yapın, dikkatli planlamalarla desteklenmeli. İş ortamında enerjin yüksek, iletişimde bir adım öne çıkman mümkün. Ancak, duygusal meselelerde derin düşünebilir, geçmişle hesaplaşma ihtiyacı hissedebilirsin. Kendine karşı nazik olmaya özen göster. Sağlık ve kişisel bakım konularında attığın adımlar uzun vadede fayda sağlayacak. İhtiyaç duyduğun huzuru bulmak için yalnız kalma zamanlarını değerlendir. Aile ve dostlarla olan bağlarını güçlendirmek için güzel fırsatlar mevcut. Uzun vadeli hayallerin için attığın her adım seni daha da güçlendirecek.
Bugün, özgürlük ve bağımsızlık teması güçleniyor. Kendi fikirlerinle hareket etme arzusu, çevrendeki insanlarla olan ilişkilere yansıyacak. Sosyal çevrende kendini ifade etme biçimin, başkalarına ilham verebilir. Farklı düşüncelere açık olman, yeni fırsatların kapılarını aralayabilir. Grubun içinde liderlik vasıflarını sergilemek için uygun bir zaman. Unutma, bireyselliğin ve yenilikçiliğin senin en büyük gücün. Takvimdeki değişiklikler seni yeniliklere yönlendirebilir, eski kalıplardan sıyrılmayı düşün. İçsel huzuru sağlamak için biraz zamana ve sessizliğe ihtiyaç duyabilirsin. Duygularını ifade etmekten çekinme, bu başkalarıyla olan bağları güçlendirebilir.
Duygusal derinlikler ve sezgisel anlayış bugün öne çıkıyor. İçsel dünyanızda kaybolmak istemeyebilir, ancak etrafınızdaki enerjiler sizi derin düşüncelere yönlendirebilir. Sanatsal ifadelere açık olun, yaratıcılığınızın parlaması için mükemmel bir zaman dilimi. İlişkilerde empati ve anlayış sergilediğinizde ruhsal bağlar güçlenecek. Ayrıca, geçmişteki bazı duygusal yüklerden kurtulmak için fırsatlar doğabilir. İçsel huzurunuzu ararken, mistik ve manevi yönlerinizi keşfetmekten çekinmeyin. Bugün kendinize biraz zaman ayırmak ve meditasyon yapmak size büyük fayda sağlayabilir. Taze hava almak, doğanın tadını çıkarmak ruhunuza iyi gelecektir. Unutmayın, başkalarıyla kurduğunuz bağlantılar, alacağınız ilhamı artırabilir.