1
Bir ustayı tiyatroda sahnede seyretmenin keyfini tarif etmek zordur. Müthiş bir heyecan. “Ağaçlar Ayakta Ölür” adlı oyunda rol alan ve uzun bir aradan 11 yıl sonra sahneye çıkan Nevra Serezli, bizi hem gülümsetti hem de ağlattı. Oyunda Serezli’ye yine ustalardan Gökhan Mete eşlik ediyor.
Oyun pandomim yapan bir oyuncu ve bir palyaço ile başlıyor. Çocuk seslerinin kayıttan verildiği oyunun başında biraz şaşırdık. Çocuk oyunu formatında başlayan oyun, kısa bir süre sonra ustalar geçidine dönüştü. Bu duygusal komedinin yazarı Alejandro Casona’nın dünya klasikleri arasında yer alan eseri; iyilik ve sevgi kavramında yoğunlaşıyor. Aslında çok tanıdık olan ve her döneme uygun olan oyunda herkes kendinden bir şey buluyor. Oyunda torununun özlemiyle yaşayan Serezli’nin canlandırdığı bir babaannenin etrafında şekilleniyor.
Oyunun müzikleri ve dekoru bizi geçmişe götürüyor. Oyunun dekorları oldukça başarılı, bir köşkün salonunda geçen oyunda sahneye giriş ve çıkışlar yani oyunun akışı bir ritim ile ilerliyor. Genç oyuncular ile ustaları birleştiren oyunun yönetmeni Nedim Saban, metin üzerinde kendine has ufak dokunuşlar yapmış. Daha önce Macide Tanır’ın yorumuyla sahnelenen oyunun metninden esinlenen bir senaryo yazılmış ve bu film Yıldız Kenter ve İzzet Günay’ın başrolde olduğu bir sinema klasiği olmuştu. Nedim Saban ise oyunu farklı bir zaman ve mekâna taşıyarak yeni bir yorum getiriyor hikâyeye.
Oyunun konusuna gelirsek; dağılan aileyi bir araya getirmek için büyük bir risk alan bir adamın karısına yapmaya çalıştığı iyilik ve gerçekle yüzleşmenin ağır bedeli ve mutluluğu yalan üzerine kurmanın büyüsü anlatılıyor. Sezon sonuna kadar sahnelenecek oyunda ayrıca, Meral Asiltürk, Önder Atakanlı, Emre Erol, Meltem Özlevent, Mehmet Selin Sağdıç da rol alıyor. Son olarak Serezli, oyunun finalinde attığı tirad ile tüm seyirciyi ağlattı. Oyunu mutlaka seyredin, kaçırmayın derim.
Bu yılki Dünya Tiyatro Günü Uluslararası Bildirisi, ABD’den ünlü tiyatro ve opera yönetmeni Peter Sellars tarafından yazıldı. 2022 Dünya Tiyatro Günü Ulusal Bildirisi’ni ise Seçkin Selvi kaleme aldı.
Sevgili Dostlar,
Tüm dünyanın pür dikkat haberleri takip ettiği bu günlerde, yaratıcılar olarak hepimizi izninizle kendi epik zaman, epik değişim, epik farkındalık, epik düşünce, epik bakış alanımıza ve perspektifimize davet etmek istiyorum. İnsanlık tarihinin epik bir döneminden geçiyoruz ve insanların kendileriyle, birbirleriyle ve insandışı gerçekliklerle ilişkisinde gördüğümüz köklü değişiklikler algı, aktarım, izan ve ifade kabiliyetlerimizi neredeyse yetersiz kılıyor.
24 saatlik haber döngüsünde değil, zamanın bıçak sırtında yaşıyoruz. Yazılı basın ve medya yaşadığımız tecrübeyle başa çıkabilecek donanım ve durumda değil.
Deneyimlediğimiz bu derin değişimleri, kırılmaları anlamakta bize yardım edebilecek dil nerede? Hangi hareketlerden, hangi imgelerden yararlanabiliriz? Hayatlarımızın içeriğini röportajdan ziyade deneyim olarak nasıl aktarabiliriz?
Tiyatro deneyimin sanat formudur.
Muazzam basın kampanyaları, deneyim simülasyonları ve birbirinden feci felaket senaryoları ile dolup taşan bir dünyada, biteviye yinelenen sayıların ötesine geçip tek bir hayatın, tek bir ekosistemin, arkadaşlığın kutsallığını ve sonsuzluğunu, ya da garip bir gökyüzünde ışığın değerini nasıl deneyimleyebiliriz? COVID-19 iki yılda insanların duyularını köreltti, hayatlarını daralttı, oluşmuş bağları kopardı ve bizi insanlık meskeninin sıfır noktasına getirip bıraktı.
Böyle bir süreçte hangi tohumlar tekrar tekrar ekilmeli, hangi istilacı türler durdurulmalı, hatta kökünden kazınmalı? O kadar çok insan diken üstünde ki… Mantık ve beklentinin dışında, o kadar çok şiddetle karşı karşıyayız ki… O kadar çok müesses sistemin süregiden zorbalık yapıları olduğu ortaya çıktı ki…
Anma törenlerimize ne oldu? Neleri hatırlamaya ihtiyacımız var? Daha önce atmadığımız adımları artık düşünmemizi, prova etmeye başlamamızı sağlayacak ritüeller neler?
Epik bakış, amaç, iyileşme, onarma ve ilgi tiyatrosunun yeni ritüellere ihtiyacı var. Eğlendirilmemiz gerekmiyor. Bir araya gelmemiz gerekiyor. Alanları paylaşmamız ve paylaşılan alanları çoğaltmamız gerekiyor. Birbirimizi yürekten dinlediğimiz, korunaklı eşitlik alanlarına ihtiyacımız var.
Peter Sellars
Tiyatro dünyada insanlar, tanrılar, bitkiler, hayvanlar, yağmur damlaları, gözyaşları ve yeniden doğuş arasında bir eşitlik alanı yaratılmasıdır. Eşitlik ve yürekten dinleme alanı, tehlike, itidal, akıl, eylem ve sabrın derin etkileşimiyle canlı tutulan gizli bir güzellik tarafından aydınlatılır.
Buddha Avatamsaka Sutra’da insan ömründeki on büyük sabır türünü sayar. En etkileyici sabırlardan biri her şeyi bir serap olarak algılama sabrıdır. Tiyatro bu dünyadaki hayatı hep bir serap gibi sunmuş, özgürleştiren bir netlik ve güçle insani yanılsamanın, yanılgının, körlüğün, inkârın ötesini görmemizi sağlamıştır.
Neye baktığımızdan ve bakış şeklimizden o kadar eminiz ki alternatif gerçeklikleri, yeni ihtimalleri, farklı yaklaşımları, gözle görülmez ilişkileri ve zamansız bağlantıları göremiyor, hissedemiyoruz.
Zaman aklımızı, duyularımızı, hayalgücümüzü, tarihlerimizi ve geleceklerimizi derinden canlandırma zamanıdır. Bu, birbirinden uzakta, tek başlarına çalışan insanlarla yapılacak bir iş değildir. Bunu birlikte yapmalıyız. Tiyatro, bu işi birlikte yapmaya davettir.
Çalışmalarınız için canı gönülden teşekkür ederim.
Bildiriyi Yazan: Peter Sellars, ABD. Tiyatro ve Opera Yönetmeni,
Festival Direktörü
İngilizce aslından çeviren:
Eylül Doğanay
Merhaba dostlar,
Binlerce yıl önce her türlü araç gereçten yoksun mağara insanı dünyanın rahmine tutunup doğanın adlandıramadığı güçlerine karşı yaşam savaşı verdi. Teknolojinin bütün olanaklarına sahip olan günümüz insanları ise, kendi yarattıkları araç gereçlerle, maddi manevi hırslarına tutunarak dünyayı ve doğayı yok etme yoluna gidiyor ve birbirlerine karşı yaşam savaşı vermek zorunda bırakılıyorlar.
Mağaradaki insan gündüz yaptığı avı akşam duvarlara resimler çizerek ve bedenini kullanarak diğerlerine anlatıyordu. Tiyatronun doğuş öyküsünü o günlere bağlıyoruz; çünkü o insanlar hareketle anlatma yoluyla bir kültürü kendilerinden sonraki kuşaklara aktarıyorlardı.
Çünkü tiyatronun asıl işlevi anlatmaktır, insanların mutluluğu, refahı, sağlığı ve en önemlisi barışı için deneyimlerini, bildiklerini, gördüklerini kendi çağının kültürüyle yoğurarak sonraki kuşaklara aktarmaktır.
Çünkü tiyatro, metni ile edebiyatı, koreografisiyle bale ve dansı, dekoru kostümüyle resim, heykel gibi görsel sanatları, müziği, kısacası tüm sanatları kendisinde bütünleştirerek insanlığa ulaştıran tek sanat dalıdır.
Çünkü tiyatro, düşünce özgürlüğünü yok etmek isteyen baskıları, ırkçılığı, ister çocuk yaşta evlendirerek ister öldürerek işlenen kadın cinayetlerini, işkenceyi, devlet hazinesinden başlayan soygunların vatandaşların cebine kadar uzandığı düzenleri, doğaya ve doğanın düzenine yapılan saldırıları insanlığın gözleri önüne serme işlevini üstlenir.
Çünkü tiyatro insanlığın dünyaya açılan gözüdür. Tiyatronun kapanması demek dünyaya gözümüzü kapatmak demektir; kültürlerin aktarım zincirini kırıp atmak demektir. İki yılı aşkın bir süredir, Covid-19 pandemisi yüzünden tiyatrolar aylarca kapalı kaldı, bu durum yalnızca dünyaya gözümüzü kapatmakla kalmadı, ekonomik nedenlerle birçok tiyatro, hem de en genç, en umut veren, en yaratıcı topluluklar perdelerini kapatmak zorunda kaldılar.
Seçkin Selvi
Dünya Tiyatro Günü’nün yer aldığı Mart ayı ise dünyanın çeşitli yerlerinde yıllardır sürdürülen savaşların acılarına Karadeniz kıyılarından gelen bomba sesleriyle bebek çığlıklarını ekledi. Tarihteki büyük savaşlar, 1. ve 2. dünya savaşları, Vietnam savaşı, Bosna savaşı, sayısız kurtuluş savaşı ve savaşımı nasıl tiyatro aracılığıyla insanlığın ortak belleğine işlendiyse, hiç kuşkusuz yeni savaşlar ve saldırılar da bir gün sahnede yerini alacaktır. Çünkü tiyatro o ortak belleği sürdürebilmek için bütün bunları anlatmak zorundadır. İnanıyorum ki tiyatronun da katkısıyla ortak belleği besleyerek, insanlarla, halklarla, ülkelerle el ele tutuşup omuz omuza vererek insanca yaşanan ortamlarda dünya sanatçılarını alkışlamaya devam edeceğiz.
27 Mart Dünya Tiyatro Günü’nü o umut ve inançla kutluyorum.
Seçkin Selvi
Bugün enerjin yüksek, tutkuların ve motivasyonun seni harekete geçirecek. Yeni projelere başlamak için ideal bir zaman. İçsel gücünü hissetmek, çevrendeki insanları etkileyebilir ve liderlik vasıflarını ortaya çıkarabilir. Ancak, ani tepkiler vermekten sakınmalısın; düşünmeden hareket etmek, istenmeyen sonuçlara yol açabilir. İletişimde açık ve net olman gereken bir gün. Romantik ilişkilerde de tutku dolu anlar seni bekliyor. Kalbini açmaya ve duygularını ifade etmeye cesaret et! Arkadaşlarınla vakit geçirmek, senin için motivasyon kaynağı olabilir; sosyal çevrenle olan bağlarını güçlendirmek için fırsat yaratmalısın. Unutma, içindeki ateş ve tutku, seni pek çok konuda ileri taşıyabilir.
Huzurlu ve stabil bir gün seni bekliyor. İçsel dinginliğine odaklanarak, kendine zaman ayırmanın keyfini çıkarabilirsin. Aile ve arkadaşlarla yapılan samimi sohbetler, duygusal bağlarını güçlendirecek. Yaratıcı yönlerin ön planda olacak; sanatsal bir projeye yönelmek ya da doğayla iç içe olmak canını besleyecek. Maddi konularda dikkatli olman gereken bir dönemdesin; harcamalarını kontrol altında tutmakta fayda var. Kendini rahat hissetmek için alışveriş yapmayı düşünsen bile, ihtiyacın olanlarla yetinmek daha sağlıklı olacak. Sağlığın da gündemde; spor veya doğa yürüyüşleri ile enerjini yükseltebilirsin. Kendine olumlu bir yatırım yapmayı ihmal etme. Güzel fırsatlar kapını çalacak, sabırlı ol.
İletişim becerilerin ön planda olacak. Sosyal ortamlarda dikkati üzerine çekebilir, yeni bağlantılar kurabilirsin. Fikir alışverişine açık olacağın bir gün. Kısa geziler, yeni deneyimler ve ilginç insanlarla tanışma fırsatları seni bekliyor. Duygusal anlamda kararsızlık hissedebilirsin, derin düşüncelere kapılmadan anı yaşamaya odaklanmalısın. İş veya akademik konularda yaratıcı projeler ortaya çıkarabilirsin, cesaretle ilerle. Kendine güven ve esneklikle bu süreci geçir.
Duygular derinleşiyor, içsel bir keşif yolculuğuna çıkabilirsin. Hassasiyetin artarken, sevdiklerinle olan bağların da güçlenecek. Bu dönemde, geçmişle yüzleşmeler, geçmişte yaşanmış anıların gün yüzüne çıkması olası. Kendini savunmasız hissedebilirsin; bu tamamen doğal. Empati yeteneğin ön planda olacak, başkalarına yardım etme arzusuyla dolabilirsin. Ani gelişmelerle karşılaşmak, seni heyecanlandıracak fakat dağılmaman için içsel dengeyi koruman önemli. Küçük bir sürpriz, yüzünde gülümsemelere yol açacak. Anlık kararlar almaktan kaçın, biraz daha düşünmek sana iyi gelebilir. Günün sonunda, ruhunu besleyecek bir şeyle meşgul olmayı unutma; kendine zaman ayırmak, motivasyonunu artıracak.
Yıldızların pozisyonları, kendine güvenin ve kararlılığın öne çıktığı bir gün geçirmeni müjdeliyor. İçsel gücünü hissedecek ve bu enerjiyi çevrendekilere yansıtacaksın. İkna kabiliyetin yükselebilir; bu, sosyal bağlantıların ve iş ilişkilerin açısından önemli fırsatlar yaratabilir. Hayal gücünle birlikte yaratıcılığını serbest bırakma isteği duyabilirsin. İçindeki lideri ortaya çıkartacak projeler üzerinde çalışmak için mükemmel bir zaman. Kalabalıklar arasında parlayarak, dikkatleri üzerine çekebilirsin; ancak dikkat, egonun şişmesine izin vermemek için dengeyi bulmakta. Kalbinin sesini dinle ve ilişkilerinde samimi bir yaklaşım izle. Bugün, kendinle yüzleşerek derinlere inebilir, duygusal ihtiyaçlarını más derinlemesine keşfetme fırsatını yakalayabilirsin.
Bugün, detaylara olan düşkünlüğün seni olumlu bir şekilde öne çıkarabilir. Çalışma hayatında organize olmaya ve verimliliğini artırmaya odaklanmışken, çevrendeki insanlar da seni bu yönünde takdir edebilir. Tamamen odaklandığın işlerin sonuçlarının tatmin edici olması, kendine olan güvenini tazeleyecek. Sağlık konusunda ise, bedenine daha fazla dikkat etme gerekliliği hissedebilirsin. Küçük ama önemli değişiklikler yapmak, kendini daha enerjik hissetmene yardımcı olabilir. İletişim kurduğun insanlarla arandaki bağın güçlenmesi, ilişkilerine de pozitif bir yansıma getirebilir. Doğru kelimeleri seçerek, düşüncelerini ifade etmekte zorlanmayacaksın; bu, diğerleri üzerinde güçlü bir etki bırakmana olanak tanıyacak. Kendini ifade etme biçiminde alacağın cesur kararlar, hayal ettiğin yola doğru atılan adımlar olabilir. Kendi içsel sesine güvenmeyi unutma.
İlişkilerde dengenin ön planda olduğu bir gün. Yakın çevrendeki insanlarla iletişim kurmak, duygusal paylaşımlar yapmak ve ortak projelere yönelmek için uygun bir zemin mevcut. Yaratıcılığının ve estetik anlayışının öne çıkacağı fırsatlar doğabilir. Eğer bir projede yer alıyorsan, bu projeye olan katkılarının gözle görülür bir şekilde değerlendirildiğini hissedeceksin. Sosyal etkinlikler ve toplantılar, enerjini yükseltme ve iyi ilişki kurma adına harika fırsatlar sunuyor. Kendini ifade etmekten çekinme; başkalarının düşüncelerine açık olmak, sana yeni perspektifler kazandırabilir. Ancak, kararsız kalma eğilimini dengelemek için içgörüne güvenmeyi ihmal etme.Finansal konularda, daha önce düşünmeye başladığın bazı değişiklikleri gerçekleştirmek için doğru bir dönemdesin. Harcamalarına dikkat etmek, gelecekte daha iyi bir kontrol sağlamak adına faydalı olacak. Bugün kendini iyi hissetmek, ruhsal ve bedensel dengeyi sağlamak adına kendine zaman ayırmak da önemli. Estetik ve sanatsal aktivitelere yönelmek, zihinsel ve ruhsal tazelenme sağlayacak. Özgürlük arayışın, seni yeni deneyimlere ve ilham dolu anlara yönlendirebilir.
Derin duyguların yüzeye çıkma zamanı. İçsel değişimlerin ve dönüşümlerin kapısını aralıyorsun. Bugün, geçmişte yaşadıklarınla yüzleşmek ve onları serbest bırakmak adına güçlü bir açılım olabilir. İlişkilerdeki güven duygusu önem kazanırken, sevdiklerinle olan bağların derinleşebilir. Kendini ifade etme isteği artıyor; fikirlerini cesurca paylaşmak ve ruh halini açmak için doğru zaman. Gizli kalmış duygularını açığa çıkarma cesaretini bulabilirsin. Burçlar tam da bu dönemde sezgilerini dinlemeni ve içsel sesine kulak vermeni öneriyor. Yeni fırsatlar kapını çalarken, dönüşüm sürecinde sabırlı olmayı unutma. Hissettiğin yoğun enerjiyi kendine ve çevrene yönlendirmeye çalışmalısın.
Macera arayışın, hayatına enerji katıyor. Bugün, yeni deneyimlere açık olman, seni beklenmedik fırsatlarla buluşturabilir. İnançlarının peşinden gitmek, seni bambaşka ufuklara taşıyacak. Sosyal etkileşimlerin artarken, arkadaşlarınla yapacağın samimi sohbetler, derin bağlar kurmana yardımcı olacak. Değişik düşüncelere ve farklı bakış açılarına karşı açık olmalısın; bu, senin için ufuk açıcı bir tecrübe olacak. Doğa ile iç içe olabileceğin anlar yarat, ruhun bu bağlantıdan beslenmeyi isteyecek. Unutma, özgürlüğün senin için ne kadar önemliyse; sorumluluklarını yerine getirmek de bir o kadar kıymetli. Kendine güven ve sezgilerine kulak ver, yolunu aydınlatan pusula senin içinde mevcut.
Bugün, hedeflerinize odaklanmanız için harika bir enerji var. İş veya sorumluluklar konusunda kararlılığınız sayesinde, zorlukların üstesinden gelme kapasiteniz artıyor. Planladığınız projelerde detaylara dikkat etmek, size önemli fırsatlar sunabilir. Sosyal yaşamda ise, güvendiğiniz kişilerle daha fazla vakit geçirme isteği duyabilirsiniz; bu, zihinsel ve duygusal açıdan güçlü bağlar kurmanıza yardımcı olacak. Kendi iç dünyanıza dönmek için de bir zaman yaratmak faydalı olabilir. Bu dönem, kişisel gelişiminiz için kritik adımlar atmanızı sağlayabilir. Kendinize karşı nazik olun ve stresle başa çıkmak için uygun yöntemler seçmeye özen gösterin. Bağlantılarınızı güçlendirme fırsatlarını iyi değerlendirin; bunlar ileride potansiyel iş birliklerine dönüşebilir. Güçlü iradenizle, karşınıza çıkan her engeli aşma yeteneğine sahipsiniz.
Sosyal etkileşimlerin ön planda olduğu bir dönemdesin, arkadaşlarınla veya toplumsal gruplarla yeni projeler üzerinde çalışmak için harika bir zaman. Yenilikçi fikirlerinle dikkat çekecek, çevrendekilere ilham vereceksin. Beklenmedik durumlar, heyecan verici fırsatların kapını çalmasına neden olabilir. Duygusal olarak özgürleşme arzusu içerisindesin, kendini ifade etmek için daha açık ve cesur olabilirsin. Ancak, başkalarının görüşlerine saygı göstermek de önemli; takım çalışmasında uyum sağlamak için esneklik göstermek gerekecek. İçsel sesine kulak ver, sezgilerin güçlü, bu dönem kişisel gelişim için de oldukça elverişli. Günü kabullerin ve inançların üzerinde düşünerek değerlendirmek ruhsal açıdan da tatmin edecektir.
Bugün, duygusal derinliklerinle yüzleşmek için harika bir zaman. İçsel dünyana yönelmek, özlem ve hayallerinle bağlantı kurmanın yollarını bulabilirsin. Sanatsal yeteneklerin ön plana çıkarken, yaratıcılığını keşfetmek için harika fırsatlar doğabilir. Empati yeteneğin sayesinde başkalarının duygularına dokunarak ilişkilerini güçlendireceksin. Meditasyon veya doğayla vakit geçirmek ruh halini olumlu yönde etkileyecek. Anlık kriz anlarında sezgilerine güvenmeyi unutma; içsel rehberliğin sana doğru yolu gösterebilir. Ayrıca, geçmişle ilgili düşünceler, geleceğinle ilgili kararlarını şekillendirmene yardımcı olabilir. Kendine zaman ayırmayı ihmal etme; bu, içsel huzurunu bulmanı kolaylaştıracak.
