1
Çorum’da 1989 yılında doğan,19 Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olup, Çapa Tıp Fakültesi’nde ihtisasını tamamlayan Dokgöz, halen Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak çalışmakta. İlk karikatürünü1985’te Kılçık’ta yayımlayan, ilk kişisel sergisini Ankara 2. Tıp Fuarı’nda (1991) açan, Dokgöz’ün karikatürleri Türkiye dışında aralarında Almanya, Fransa, İspanya, Belçika, Norveç, Çin’in de olduğu ülkelerde yayımlandı, ödüller aldı.
Dokgöz ile pandemide sergi açmayı nasıl göze aldığından başlayarak çizgi dünyasını konuştuk;
“Galeri koordinatörü karikatürist İzel Rozental, ona sergileme sürecinde destek olan ustamız Tan Oral ile pandemi boyunca konuştuk, aylarca bekledik, zamanlama bir türlü uymuyordu. Sonunda, “Pandemi ve Covid 19 ile yaşamayı öğrenmeliyiz” diyerek HES kodu, maske ve salona maksimum 20 kişi alarak sergiyi açmaya karar verdik. Elli altı karikatürden oluşan son dönem işlerimi de kapsayan sergide Güney Kore (2018), Çin (2019) ve Norveç’te (2020) ödül aldığım üç karikatürüm de var.”
– Hekim ve çizer olarak bu zor süreç işlere nasıl yansıdı?
Sadece karikatürlerime ve çizgime yansımadı aynı zamanda herkes gibi yaşam tarzımı da çok değiştirdi. Çizgime olumlu yansımaları da oldu. Eve kapanma ile birlikte sorumluluk duygusunun da artmasıyla daha çok çizdim, araştırdım. Bir dönem korona günlükleri tuttum. Her güne bir karikatür çizdim.
Bu durum karikatürlerimin farklılaşmasına ve görsel içeriğin değişmesine yol açtı. Sergide de yer alan Kabuk dokusu çok benzeyen kaplumbağalar yerine beyinleri koyarak, insan eğitiminin de çok ağır ilerleyebildiği görüşünü paylaştığım Osman Hamdi’nin “Kaplumbağa Terbiyecisi”, Rembrant’ın “Dr.Tulp’un Anatomi Dersi” gibi hit eserlerin karikatüre yansımaları bu dönemin ürünüdür.
– Karikatürleriniz okurdan ve meslektaşlarınızdan nasıl tepki alıyor?
Olumlu ve/veya olumsuz tepkiler kuşkusuz sanatçıyı besleyen en önemli unsurlar. Yaşamın dijitalleşmesiyle birlikte özellikle sosyal medya üzerinden geri bildirimler çok yaygın. Sadece yaşadığımız şehir veya ülkemizden değil yurtdışından da tepkiler geliyor. Bazen çizdiğim bir karikatürümden gündem oluşabiliyor. Örneğin koronaya karşı geliştirilen aşıya ilişkin çizdiğim karikatür. Patentler ile aşı üretiminin sınırlanmasını, insanlığın ekonomik nedenlerle aşıdan mahrum kalıp hastalanmasını ve ölmesini içime sindiremiyorum. Dünya ürettiği aşıyı tüm insanlarla paylaşmalı. Bu ütopya da değil epideminin olmazsa olmazıdır.
– Karikatürlere nasıl başladınız?
Karikatüre balonlu, komik sayılabilecek çizgilerle başladım. İzlediğim Gırgır dergisi ve Oğuz Aral ustam oldu, Sonrasında Karikatürcüler Derneği’ne üye olmamla birlikte çizgi serüvenim yazısız, desen ve rengi de içeren grafik mizah olarak tanımladığım evrensel karikatür alanına yöneldi. Hekim ve akademisyen olarak mesleğimi ne kadar tutku ile yapıyorsam karikatürlerimi de tutku ve toplumsal sorumluluk duygusu ile ürettim. Asla hobi ve dinlenme aracı olarak görmedim, hiç ara da vermedim. Mesleğimle ilgili İTOı “Hekim Forumu Dergisi”, TTB “Tıp Dünyasıı Gazetesi”, Adli Tıp Uzmanları Derneği “İmhotep Dergisi” gibi mecralarda yıllarca yazdım ve çizdim. Tıp dışında gibi görülse de branşımla yakından ilgili olan hukuk dergilerine de çizdim. Halen Dünya Gazetesi ve 221B Polisiye Kültür Dergisi’nde çizmekte ve yazmaktayım. Mesleğim gereği toplumun çok farklı kesimlerinden insanlar ve olaylarla, ilginç hikâyeler ve kültürel değişikliklerle karşılaşıyorum. Bunun karikatürlerime, yazılarıma yansımaması olanaksız. Hatta sergiyi gezerken bir meslektaşım, “Karikatürün otopsisini yapmışsın, Halis” dedi. Sanırım mesleklerimin iç içe geçmesinin en özeti budur.
– Sergide edindiğim adını Hürriyet Gazetesi Çukurova’daki köşenizden alan Metafor (2019) ve Karikatürlerle Çocuk Hakları Sözleşmesindeki (2020) temalar hukuk sistemine yakınlıkla açıklanabilir mi?
Adli tıp alanında bir akademisyen olarak özellikle çocuk hakları ve şiddet temel çalışma alanım. Bu alanda yaptığım bilimsel çalışmalar, makaleler, kitaplar, paneller, dersler derken dar bir bilimsel alanda profesyoneller arasında kalan bilgilerin topluma aktarılması gerektiği düşüncesiyle çocuk ve kadın hakları üzerine de çizmeye başladım. Özellikle ülkemizin de imzaladığı Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin topluma anlatılması ve çocukların sadece korunması gereken varlıklar değil aynı zamanda hakları da olan özneler olduklarına ilişkin bilinçlendirmeye katkı sunmak için sözleşme maddelerini çizmeye başladım. Ve bu çizgileri pek çok şehirde çocuk hakları temasıyla sergiledim. 2020 yılında da 54 maddeyi tek tek çizerek anlaşılır hale getirerek, Çocuk Adına Çalışan Avukatlar Ağı’nın desteğiyle bu kitabı yayımladım. Kitabımın dünyada bir ilk olduğunu da vurgulamak isterim. Tarsus Belediyesi köylerde, sanayide ve tarımda çalışan çocuklara basıp, dağıttı ama Tarsus’un üç köyünde sergi açma projemizi şimdilik iptal ettik.
– Karma sergilere sık rastlanır ama ortak kitap çizgide pek görülmez..
Karma sergilere katılmaktan kaçınmam, çizgilerin bir arada olması farklı sanatçılarla tema çizgiyi geliştiren ve bakış açısı veren bir durum. Karikatür ve Kadın, Çocuk Hakları konularında iki uluslararası kitabın editörlüğünü yaptım. Çizerler arasında Marilena Nardi (İtalya), Elena Ospina (İtalya) ve Jairo Phalaez Rincon (Kolombiya) bulunuyor. En ilginci de Kolombiya Adli Tıp Enstitüsü’nde çalışan ve El Espectator gazetesinin çizeri akademisyen meslektaşım Rincon ile internetten tanışıp ortak projeler üretmemiz. Türkiye ve Kolombiya arasında adli tıp ve karikatür kardeşliği kurduk ve zaman zaman etkinlikler yapıyoruz.
– Yurtdışından ödüller almanız çizginizin evrenselliğinden mi?
Yurtdışı yarışmalara katılıyorum ama yarışma için karikatür çizenlerden değilim. Toplumsal olayların çağrışımıyla çizdiğim karikatürleri uygun bir yarışma denk gelirse gönderirim. Benim için en büyük ödül işlerinizin beğenilip bir etkinlik veya projede değerlendirilmesidir.
Karikatür doğası gereği rahatsızlık verici bir sanattır. Size sunulanı değil ardını gösterir. Bu nedenle dünyada istenmeyen ve medyada yeterince yer almayan bir sanata dönüştü. Bırakın özeleştiriyi eleştirinin sınırından geçilmesi bile istemiyor. 2019 yılında New York Times karikatür krizi yaşadı ve editöryal karikatürlere son verdi. Avrupa’da karikatür basında çok az yer almaya başladı. Ülkemizde Cumhuriyet ve Milliyet dışında neredeyse gazetelerde karikatürcü yok gibi. Dünya teksesli ve farklılıklara tahammül edilmeyen bir sürece evriliyor. Ancak karikatür yaşamın merkezindedir. Basın yoksa sosyal medya var. Çizerler birbirinin işlerini ve sorunların da benzer olduğunu izleyebiliyor. Neticede karikatür resim sanatının yaramaz çocuğudur, kontrol altına alınamaz. Ferruh Doğan ustanın dediği gibi, nerede bir yanlışlık, kötülük, çirkinlik, haksızlık varsa orada bir karikatür vardır. Yanlışa, çirkine, kötüye, haksızlığa karşı, barışı, sevgiyi, güzeli savunan…
Bugün, enerjin yüksek ve cesaretinle etrafındakilere ilham verebilirsin. Ön planda olmak ve fikirlerini paylaşmak için mükemmel bir zaman. Karşılaştığın zorluklar, seni yıpratmak yerine güçlendiriyor. Hızla gelişen olaylar, anlık kararlar almanı gerektirebilir; sezgine güven. İletişim becerilerinle insanları etkileyebilir, önemli bağlantılar kurabilirsin. Sürekli hareket halinde olmanın sağladığı heyecan, seni dinamizmin doruklarına çıkarıyor. Ancak sabırsızlık seni zor durumda bırakabilir, bu yüzden düşünmeden hareket etmemeye özen göster. Tutkuların ve arzuların, seni ilerleten bir itici güç. Günün sonunda, yaptıklarını gözden geçirmen ve biraz dinlenmen, yarın için tazelenmene yardımcı olacaktır. Doğru adımları atmak için güçlü sezgilerinle hareket etmelisin.
Bugün, içsel huzur arayışında önemli adımlar atabilirsin. Sabırlı ve istikrarlı yapın sayesinde, karşına çıkan zorlukları daha kolay aşabilirsin. İletişim kurduğun kişilerin fikirlerine açık olman, yeni bakış açıları kazanmanı sağlayacak. Duygusal anlamda derinlemesine bir bağ kurmak için gerekli olan cesareti gösterebilirsin. Maddi konulara dair planlarını gözden geçirmek için uygun bir zaman. Kendini rahat hissettiğin bir ortamda, sevdiklerinle vakit geçirmek ruhuna iyi gelecek. Doğaya yönelik aktiviteler, enerji seviyeni yükseltebilir; açık havada zaman geçirmekten çekinme. Yeniliklere açık ol, karanlık köşelerde unutulmuş hayallerini tekrar gün yüzüne çıkarmak için harika bir fırsat var.
Sosyal çevrenizdeki etkileşimlerin ön planda olduğu bir dönemdesiniz. Yeni bağlantılar kurmak ve eski dostlukları tazelemek, sizi mutlu edecek. Fikir alışverişlerinde bulunduğunuz anlarda, başkalarının perspektiflerini dinlemek, bakış açınızı genişletecek. İçsel merakınız, yeni bilgilere ulaşmanızı sağlarken, iletişim becerileriniz sayesinde başkaları üzerinde etki bırakıyorsunuz. Ancak, yüzeysel konularda kaybolmamaya dikkat edin; derinlemesine düşünmek ve anlam arayışında olmalısınız. İş veya kişisel projelerle ilgili yaratıcı fikirler, bugünün enerjisiyle açığa çıkabilir. Kendinizi ifade etme şekliniz, başkaları tarafından dikkatle izlenecek. Ayrıca, ilişkilerde beklenmedik sürprizler söz konusu olabilir; esnek olun ve akışa bırakın.
Duygusal derinliklerin ve içsel hislerin ön plana çıkacağı bir gün. Sevdiklerinle aranda oluşabilecek iletişim sorunlarına dikkat etmelisin. Empati yeteneğin sayesinde, herkesin hislerini anlama fırsatı bulabilirsin. İş yerindeki projelerini gözden geçirirken, detaylara dikkat etmen önemli. Yaratıcılığın tavan yapacak, bu sayede sorunlara alışılmadık çözümler üretebilirsin. Kendine zaman ayırmak, ruhsal dengen için faydalı olacak. Geçmişle ilgili duygular yeniden yüzeye çıkabilir, birikmiş hisleri serbest bırakman gerekebilir. İlginç bir karşılaşma ya da haber gününü renklendirebilir; bu, hayal gücünü besleyip, yeni fırsatlar yaratmanı sağlayabilir.
Bugün, enerjin yüksekte ve çevrendeki insanların dikkatini kolaylıkla çekiyorsun. Kendine olan güvenin, karizmatik bir hava yaratmana yardımcı oluyor. Yeni projelere başlamak için uygun bir zaman. Ancak, sabırlı olman gereken durumlar da olabilir; acele etmeden, detayları gözden geçir. İletişim becerilerin artarken, insanlarla kuracağın bağlar derinleşiyor. Kendi fikirlerini cesurca paylaşman, entelektüel tartışmaların zeminini hazırlayacak. Aşk hayatında ise daha tutkulu bir atmosfer var; duygularını açıkça ifade etmekten çekinme. Bugün kendine olan düşkünlüğünü avantaja dönüştürerek, hayatının tadını çıkarabileceğin bir gün. Unutma, özgüvenin etrafındakilere de ilham verebilir.
Detaylara olan dikkatin ve mükemmeliyetçi yapın, bugün bazı projelerde öne çıkmana sebep olabilir. İş yerindeki sorumluluklarının artması, seni daha fazla başarıya götürecek. Ancak, başkalarının hatalarını affetmekte zorlanabilir, bu da ekip içinde gerginliğe yol açabilir. Kendine zaman ayırmayı unutma, zihin sağlığın için gerekli. İlişkilerde ise iletişimin önemini kavrayacak, empati yapma fırsatı bulacaksın. Sevgi dolu ve anlayışlı bir tavır, ilişkini güçlendirecek. Akşam saatleri, sosyal etkinlikler için uygun görünüyor; yeni insanlarla tanışmak ve eğlenmek için harika bir zaman dilimi. Her şeyin bir dengesi var; çalışmak kadar dinlenmekte önemli.
İlişkilerinde denge arayışın bu dönemde ön planda olacak. Sevdiklerinle kurduğun bağlarla ilgili daha derin düşüncelere dalabilirsin. Sosyal ortamlarda karşılaşacağın insanlar, ruh haline olumlu katkılarda bulunabilir. Yaratıcılığının artacağı bir gün, sanatsal projelere yönelmek isteyebilirsin. Karar vermekte zorlanıyorsan, kalbini dinlemen en iyi yol olacaktır. Duygusal dengeni bulmak için içsel huzurununa odaklanmalısın. İş veya finansal konularda da uyum sağlamak için bir adım atmadan önce tüm detayları gözden geçirmekte fayda var. Kendine zaman tanı, acele etme.
Derin ve yoğun duyguların ön plan çıkacağı bir gün. İçsel sezgilerin güçleniyor, bu durum yaşadıklarına farklı bir bakış açısı kazandırabilir. Bugün çevrendeki insanların niyetlerini daha kolay anlaman mümkün. İletişim kurarken samimi olmaya özen göster, zira bu, ilişkilerini derinleştirirken güven oluşturacak. İş veya kişisel projelerde kararlı adımlar atmak için uygun bir dönemdesin. Esnek olmak, beklenmedik değişikliklere kolay adapte olmanı sağlayabilir. Kendi sınırlarını belirle, gerektiğinde hayır demekte bir sakınca görme. Bu, hem kendine hem de çevrendekilere netlik kazandıracak. İçsel huzuru bulmak için yalnız zaman geçirmeyi unutma; meditasyon veya doğa yürüyüşleri ruhunu tazeleyecektir.
Bugün enerjin yüksek ve keşfetme arzusuyla dolusun. Yeni bağlantılar kurabilir, sosyal ortamlarda parlayabilirsin. İletişim becerilerin, ifade gücün ile birleştiğinde, çevrendeki insanlara ilham verecek bir hava yaratabilirsin. Seyahat tutkusu ortaya çıkabilir; kısa bir yolculuk ya da belki bir macera planlamak için harika bir zaman. Eğitim veya kişisel gelişim konularında yeni fırsatlar kapını çalabilir. Ancak, detaylara dikkat etmeyi unutmamalısın; ne kadar heyecan verici olursa olsun, acele kararlar almaktan kaçın. İçsel cesaretinle, hedeflerine daha da yaklaşırken, özgürlüğünü ve bağımsızlığını ön planda tutmayı ihmal etme. Midende hissettiğin dersler, şans ve zenginlik kapılarının aralanmasını sağlayabilir. Sadece hisset, akışa kapıl ve olumlu değişimleri kucakla.
Bugün sorumlulukların ve hedeflerin ön planda olabilir, dikkatini işine ve projelerine odaklamak isteyebilirsin. Planlı ve disiplinli yaklaşımın, seni hedeflerine daha da yaklaştıracak. Ancak, aşırı mükemmeliyetçilikten kaçınmalısın; bu, seni gereksiz strese sokabilir. İletişimde ise anlayışlı ve sabırlı olman, özellikle yakın ilişkilerde olumlu bir etki yaratacak. Sakin bir akşam, düşüncelerini derinlemesine değerlendirmek için iyi bir fırsat olabilir. Hayallerini gerçekleştirmek için realist hedefler belirlemeyi unutmamalısın. Geleceğe dair umutlarını canlı tutmak, seni motive edecek. Sadece iş yükünü dengelemeye dikkat et, aksi takdirde kendini yorgun hissedebilirsin. Kendine zaman ayırmayı ihmal etme; bu, tazelenmene yardımcı olacak.
Sıcak ve yenilikçi bir ruh halleri var. Bugün, sosyal ilişkileri ve arkadaşlık bağlarını güçlendirmek için mükemmel bir zaman. Düşüncelerinizi açıkça ifade etmekten çekinmeyin, zira bu, başkalarıyla daha derin bir bağlantı kurmanıza yardımcı olabilir. Yaratıcılık ve özgün fikirlerle dolu bir gündesiniz; içsel ilhamınızı kullanarak projelerinizi ileriye taşıyabilirsiniz. Beklenmedik sürprizler gün içerisinde keyfinizi yerine getirebilir. Kendinizi enerji dolu hissettiğiniz anlar, yeni başlangıçlar için harika fırsatlar sunuyor. Duygusal bağlarınızı derinleştirirken, özgür ruhunuzu da korumayı unutmayın. Bazı şeyleri kabul etmek ve özelleştirmek size esneklik kazandıracak. Diğerleri ile olan etkileşimleriniz, özellikle de müzikal ya da sanatsal alanlarda, yeni kapılar açabilir. Kendi kalbinizi dinleyin; özgün olmanın getirdiği güçle, çevrenizdekilere ilham verebilirsiniz.
Duygusal derinliklerin ön plana çıktığı bir gün. İçsel bir yolculuğa çıkma isteği doğabilir; bu süreçte, sezgilerini dinleyerek önemli farkındalıklar kazanabilirsin. Sanatsal yeteneklerin ve yaratıcılığın ortaya çıkmak için seni çağırıyor. Fikirlerin ve hayal gücün, yeni projelere harika bir zemin sunabilir. Başkalarıyla kuracağın derin bağlar, duygusal tatmini artıracaktır. Ancak, gerçekler ve hayaller arasında gidip gelirken, kendini kaybetmemeye dikkat et. Yakın çevrenden alacağın destekler, seni daha güçlü hissettirecek; bazen birinin yanında olmak, duygusal yükleri hafifletecek. Kendine karşı nazik ol, bu süreçte iyileşme ve yenilenme fırsatlarını iyi değerlendir.
