1
Ferhan Şensoy, kocaman bir dünya demek benim gibi bir tiyatro sevdalısı için. Ferhan Şensoy, bir tiyatro okulu demek benim gibi öğrenciliği hiç bitmeyen oyuncular için. Ferhan Şensoy, aklımızdan geçen ama bir türlü dile getiremediklerimizi cesurca sahneden söyleyen duyarlı bir sanatçı demek ülkesini seven her yurttaş için. Ferhan Şensoy, bu ülkede var olan ve adaleti savunan, durmadan yazan, sürekli üreten kocaman bir yürek demek, ülkenin aydınlık yanı için…
Pandeminin başından beri Bodrum Yalıkavak’taki köy evinde yaşayan usta sanatçıyı arayıp “Konuşalım mı” diye sorduğumda, “Olur” dedi buruk bir sesle. “İyi misiniz” diye sorduğumda ise “Ülkem gibi” dedi ve ekledi: “Yazıyorum, yazıyorum… Kitaplarımı bitirmem lazım.”
Yazıyorum dediğinde sevindim çünkü umudunu kaybetmemişti ve tam tersi umut olmaya devam ediyordu yazarak.
Ülkenin koronavirusten sonra en büyük derdinin ülkeyi yönetenler olduğunu söyleyen Ferhan Şensoy ile Ortaoyuncular’ı, tiyatronun gidişatını, kaybettiği dostlarını ve yeni projelerini konuştuk.
– Sizin iyi bir takipçiniz, filmlerinizi izlemiş ve tüm oyunlarınızı seyretmiş iyi bir tiyatro seyircisi olarak bir yıldır tiyatroya gidemediğim için mutsuzum. Hayatı tiyatro ve yazmak olan siz, tiyatronuzu, sahnede olmayı ne çok özlemişsinizdir. Duygu ve düşüncelerinizi merak ediyorum.
Pazar günü sokağa çıkmak yasak! Kitap yazmak yasak değil. Perde açamamak elbette üzüyor beni, sahneye çıkmayı özledim. Bunun dışında eve kapanmakla ilgili bir sorunum yok. Son yıllarda sokağa çıkmayı da unuttum, çıkasım yok! Gördüğüm şeyler beni mutsuz ediyor. Geriş’e evimize çekildik. Benim boş durmak gibi bir durumum olamaz. Masamın üstü kitap olmayı bekleyen dosyalarla dolu. Bin yıl yaşayacak değilim. Her yazarın ardında bıraktığı bitmemiş dosyaları vardır. Ben ölünce eşim Elif’im toparlayacak dosyalarımı.
– Ortaoyuncular’ın bu yıl 41. yılı, kimler geldi kimler geçti. Gökyüzünden sizi seyreden son yıldız da Rasim Öztekin oldu maalesef. Koskocaman bir hayat Ortaoyuncular ve sizde saklı onca anı. Öztekin ile unutamadığınız bir anınızı bizimle paylaşır mısınız?
Erken göçtü Kavuklu Rasim. Sanki hissetmiş gibi kavuğunu da erken devretti. Kalbiyle ilgili sıkıntıları vardı ama çok dikkat ediyordu kendine. Levent Ünsal’ın kaybını atlatamadan Rasim’in birdenbire göçmesi çok üzdü hepimizi. Say say bitmez anılarımız… Hangisini yazsam diğerine haksızlık! Özgeçmişlerle ilgili bir kitapta anlatılacak Rasim.
– Beyoğlu’nda onlarca tiyatro vardı, hepsi kapandı, sadece Ortaoyuncular kaldı. Hiç geçmişte aklınıza gelir miydi, Beyoğlu’nda bir tane tiyatro kalacağı, sanata bu kadar sansür uygulanacağı, sanatçıların sebepsiz yargılanacağı?
Ben Ayfer Feray Tiyatrosu’ndayken Beyoğlu’nda İstiklal Caddesi üstünde kırk tiyatro vardı. Şimdi sadece Ortaoyuncular var Ses-1885’te. Geçmişte de tiyatro ve genel anlamda sanat birçok baskıyla, sansürle karşılaştı. Benim tiyatrom yakıldı, gece bekçisi hayatını kaybetti. O an orada bulunmaktan başka kabahati yoktu. Korkunç bir şeydi. Yine de işlerin hiçbir dönem bu kadar pespayeleştiğini görmedim. Metin Akpınar’ı gözaltına almak nedir? Müjdat Gezen’i sorgulamak nedir? Bu çaresizliktir, korkudur! Ayıptan da öte ayıptır!
– Neden sanattan bu kadar korkuyorlar?
Korkmamaları için somut bir sebep yok. Sanatçı muhalif olur. Bunu daha önce de söylemiştim; benim dünya görüşümde yandaş sanatçı diye bir kavram olamaz. Ferhangi Şeyler’de sataşmadığım lider yok. Oto-sansür sevmem, sahnede dilimin kemiği yoktur. Yıllarca Özal’a demediğimi bırakmadım. Demirel’e, Deniz Baykal’a… Birçoğu gelip oyun izlediler, gülerek ayrıldılar. Erdal İnönü gizli gizli bilet alıp izlerdi, 500 koruması falan yoktu. İnsanın gelişmişlik düzeyini gösteren önemli unsurlardan biri de kendisiyle ilgili şakalara, eleştirilere karşı tavrıdır. Biz, bugün aşağılık kompleksiyle boğuşan siyasilerle uğraşıyoruz. Muhalefetin her türlüsünden korkuyorlar, muhalif izleyicimiz de buna dahil.
– Yeni mevsime yeni projeleriniz, oyunlarınız var mı?
Levent Ünsal kardeşimizin vefatı dolayısıyla Şahları Da Vururlar’ı oynayamadık. Levent’in yeri doldurulamaz tabii ama bir şekilde oynayacağız Şahları Da Vururlar’ı. Sahnede olur, internet üzerinden olur, bilemiyorum. Maskeli tiyatro fikri beni rahatsız ediyor. Aralıklı oturma düzeni komedinin mantığına aykırı! Dirsek dirseğe oturmazsa gülmez izleyici. Bu kuralı bütün Ortaoyuncular ekibi bilir. Yeni projeleri pandemi süreci belirleyecek. Ortaoyuncular’ın genç bir takımı var, hepsini ben yetiştirdim. Tiyatro müdürümüz bile Nöbetçi Tiyatro’dan. Benim hiç anlamadığım internetsel şeyler yapıyorlar. Ben interfluğ’yum, Elif’le çalışıyorlar. Elif çok deneyimli; 25 yıldır Ortaoyuncular’da. Hem sahnede hem yayınevinde çok sorumluluk üstleniyor. Onlar internet aleyhisselamla uğraşırken ben kitaplarımı yazmakla meşgulüm. Derdeste çıktı, Ferdeste’yi bitirmek üzereyim. Belki sonra üçüncü otobiyografik romana otururum; Nezle Olmuş Dolmakalem!
– Pandemi öncesi tiyatroya büyük ilgi vardı, neredeyse her mahallede küçük oda tiyatroları… Sizinle aynı binada bile gençler tiyatro yapıyordu. Yeni nesil tiyatrocuları nasıl buluyorsunuz?
1970’li yıllarda Beyoğlu’nda bir sürü tiyatro vardı, şimdi Ortaoyuncular var, oynayamıyoruz. Pazar sokağa çıkmak yasak, pazartesi 14.00’te oyna diyorlar. Bu kurallarla tiyatro nasıl yapılacak bilemiyorum. Sürekli söylüyorum; benim başımı kaşıyacak vaktim yok! Sürekli yazı masasında oturduğumdan yürümeyi unuttum. Tiyatroya gideyim, oyun izleyeyim… Buna zamanım yok. Yeni nesil tiyatrocuları tanımıyorum.
Stabilitenin ön planda olduğu, huzurlu bir gün. Bugün, hayatınızdaki küçük şeylere odaklanmak, mutluluğunuzu artırabilir. İçsel huzur arayışınızda, doğayla bağlantı kurmak sizi besleyecek. Eski dostlarla bir araya gelmek, güzel anılarınızı tazelemek için mükemmel bir fırsat. İş yaşamında, sabırlı ve kararlı tutumunuz takdir edilecek, işbirlikleri gelişecek. Ancak, maddi konularda temkinli olmayı unutmayın; harcamalarınıza dikkat ederek, güvenli bir finansal zemin oluşturmaya özen gösterin. Kalbinizle dinlediğinizde, ilişkilerinizde tatlı bir derinlik hissedeceksiniz; partnerinizle sakin iletişimler kurmak size fayda sağlayacak. Kendinize zaman ayırarak, ruhsal ve bedensel sağlığınıza dikkat etmek, günün enerjisiyle uyum içinde olmanızı sağlayacak.
Bugün iletişimin vurgulandığı bir gün. Zihninizin aktif olduğu bu dönemde, yeni fikirler geliştirmeye ve çevrenizle etkili bir şekilde etkileşim kurmaya hazır olun. Sosyal bağlantılar kurmak, grup aktivitelerine katılmak ve düşüncelerinizi özgürce ifade etmek için harika bir fırsat var. Yeteneklerinizi paylaşmak, size yeni kapılar açabilir ve ilham verici insanlarla bir araya gelmenizi sağlayabilir. Hızlı düşünebilir ve anlık kararlar alabilirsiniz, ancak duygusal tarafınızı da unutmamalısınız. İçsel huzur arayışınızı dengelemek önem kazanıyor. Esnekliğinizi koruyarak, ruh halinizi yükseltecek aktivitelerde bulunmak faydalı olabilir. Yeni bilgiler edinip öğrenme şevkinizi artıracağınız durumlar ortaya çıkacak. Sevdiklerinizle geçireceğiniz zaman, derinlemesine sohbetler ve bağlantılar kurma fırsatını beraberinde getirebilir.
Duygusal derinlikler, bugün seni etkisi altına alacak. Aile bağları ve sevdiklerinle olan ilişkilerin öncelik kazanıyor. İçsel huzurunu sağlamak için zaman ayırmalısın; yalnız kalmak, düşüncelerini toplamak için iyi bir fırsat olabilir. Sezgilerin güçlü, bu nedenle iç sesine kulak vermen faydalı olacaktır. Belki de daha önce göz ardı ettiğin bazı duygusal meseleler gün yüzüne çıkabilir. Bu durum, seni rahatsız edecek gibi görünse de, bu süreci sağlıklı bir şekilde ele alırsan olumlu gelişmelere yol açabilir. Kendine karşı nazik olmayı unutma. İş yerinde daha yalnız çalışmak isteyebilirsin; bu, yaratıcılığını besleyecek. Kendi ihtiyaçlarına odaklanarak, içsel dinginliğini bulabilirsin. Huşu ve anlayışla dolu bir gün seni bekliyor; çevrendekilere karşı empati göstererek derin bağlar kurabilirsin.
Bugün, içindeki liderlik ruhunu ve yaratıcılığını ön plana çıkarma fırsatların var. Cesur adımlar atmak ve hayallerini gerçeğe dönüştürmek için elverişli bir atmosferdesin. Sosyal çevren, seni destekleyen ve ilham veren kişilerle dolup taşacak. Kendine olan güvenin, başkalarına da ilham verebilir. İş veya projelerde öne çıkma arzun artabilir; bu durum liderlik vasıflarını ortaya koymana yardımcı olacak. Romantik ilişkilerde duygusal derinlik arayışında olabilirsin, bu yüzden hislerini açık bir şekilde ifade etmek önemli. Bugün, içsel ihtiyaçlarına kulak vererek, yenilikçi ve cesur kararlar alma günüdür. Kendini ifade etmekten çekinme; enerjini, tutkunu ve zekânı sergilemek için harika bir zaman.
Bugün, detaylara olan düşkünlüğün ve mükemmeliyetçi tavrın ön planda olacak. İş yerindeki projelere daha fazla odaklanabilir, organize olma becerini sergileyebilirsin. Belki bir sorunu çözmek için alışılmadık bir yöntem deneyeceksin. İletişim becerilerin oldukça güçlü, bu yüzden ekip arkadaşlarınla koordineli bir şekilde çalışmak seni başarıya taşıyacak. Olaylara analitik bir yaklaşım sergilemekle birlikte, duygusal tarafını ihmal etmemeye çalışmalısın. Yakın ilişkilerde ise, nazik ve anlayışlı olmak, iletişimde kalp vurgusu yapmanı sağlayacak. Bulunduğun çevrenin ihtiyaçlarına duyarlı olman, takdir edilecektir. Kendine biraz zaman ayırmayı unutma, içsel huzurunu bulmak için gerekli. Kısa bir yürüyüş veya meditasyon, zihnini sakinleştirip yenilenmene yardımcı olabilir.
Bugün dengeleri sağlama arayışında olacaksın. İlişkilerde uyum ve anlaşmazlıkların üstesinden gelmek için diplomatik bir yaklaşım benimsemen gerekebilir. Sanat ve estetik konularına ilgi duyabilir, yaratıcılığını ön plana çıkaracak fırsatlarla karşılaşabilirsin. Sosyal ortamlarda daha fazla vakit geçirmeye, yeni insanlarla tanışmaya açık olabilirsin. Duygusal olarak derin bağlantılar kurma isteğin artacak, bu nedenle yakın arkadaşlarınla ya da partnerinle kalp kalbe olacağın anlar yaşayabilirsin. Karar verme süreçlerinde başkalarının fikirlerini dikkate almak sana yardımcı olacak. Bugün, içsel huzuru bulmak için kendine zaman tanımaya özen göstermelisin. Unutma, dengeyi sağlamak, hem kişisel hem de toplumsal alanlarda önemli bir rol oynar.
Duygusal derinliklerin keşfine çıkıyor, içsel bir yolculuğa adım atıyorsun. Bugün, kalbindeki hislerin ve düşüncelerinin yoğunluğu arasında kaybolmadan, sezgilerine güvenmek önemli. Belirsizlikler seni tedirgin etse de, kararlılığın ve cesaretin sayesinde bu labirentten çıkabilirsin. İletişimde samimi olmaya özen göster, karşındaki kişilerin içini de dinginleştirebilirsin. Gökyüzündeki hareketler, gizli kalmış duyguları açığa çıkarma fırsatı sunuyor; bu nedenle, cesur ol. Aynı zamanda başkalarının sorunlarına duyarlı bir yaklaşım sergileyeceğin bir dönemdesin. Dünyevi zevklerin peşine düşmek isteyebilirsin, ama ruhsal dengeyi korumak da önem taşıyor. Kendine zaman ayır, meditasyon yap veya doğa yürüyüşü gibi etkinliklerle ruhunu besle. Her şeyin bir dengesi var; arzularınla ruhsal ihtiyaçların arasında bir köprü kurmak, seni daha güçlü kılacak. Bugün, ikili ilişkilerde de derinleşebilirsin, fakat geçmişle yüzleşmekten korkma. Geçmişteki bazı olaylar, bugün gelişim yolunda sana rehberlik edebilir. Anın tadını çıkar ve içsel sesine kulak ver.
Macera arayışında, yeni deneyimlere açık bir dönemdesin. Seyahat planları veya tanımadığın insanlarla ilişkiler kurmak, seni besleyen bir enerji yaratabilir. Entellektüel merakın, seni çeşitli konularda derin düşüncelere sevk edebilir. Bu süreçte, içsel özgürlüğüne olan tutkun artıyor; sınırlarını zorlamaktan korkma. Ancak fazla iyimser olmaktan kaçınmalısın; gerçekçilik, hayalperestliği dengelemek için önemli. Aynı zamanda, sosyal çevrenle daha fazla etkileşim kurarak duygusal destek alabileceğin fırsatlar ortaya çıkabilir. Yeni dostluklar, yaşam alanını zenginleştirebilir. Kendi ihtiyaçlarına odaklanmak, ruh halini iyileştirir ve seni daha mutlu bir hale getirebilir. Bu dönemde yaratıcılığını ön plana çıkaracak faaliyetler bulmak da faydalı olabilir; sanat, müzik ya da yazı gibi girişimler, senin için doyurucu bir ifade yolu sunar.
Disiplin, azim ve sorumluluk arayışında olduğun bir dönemdesin. Kararlılığının pekiştiği bu gün, önündeki hedefler için gerekli adımları atmaya hazır hissediyorsun. Düşüncelerin netleşiyor; hayal ettiğin projeleri hayata geçirmek adına gereken motivasyonu bulabilirsin. Kariyer odaklı düşünmek, çevrendeki insanlarla olan ilişkilerinde destek sağlayabilir. Önemli bir anlaşma ya da iş teknik detaylarına odaklandığın bir gün olabilir. Sağlık ve rutinlerine dikkat etmelisin; enerji seviyeni yüksek tutmak için doğal yol ve yöntemleri tercih etme gerekliliğin var. Güvenilir arkadaşlarınla derin sohbetler yapabilir, duygusal yüklerinden biriyle yüzleşme fırsatı bulabilirsin. Kendi içsel sesine kulak ver ve gereksiz stres yaratmaktan kaçın. Finansal konularda tedbirli olmayı ihmal etme; geleceği düşünmek, fark yaratabilir. İyi planlanmış bir gün, tüm bu mücadelenin getireceği olumlu sonuçları da beraberinde getirebilir.
Bugün kendini yenilikçi ve özgür hissetme arzusu içinde olacaksın. Sosyal çevrenden gelen ilham, yaratıcı fikirlerin hariçten girmesine neden olabilir. Arkadaşlarınla yapacağın tartışmalar, yeni bakış açıların ortaya çıkmasına vesile olabilir. Yalnız kalmayı istemeyeceksin; bu yüzden farklı etkinliklere katılmak isteği içinde olacaksın. İçsel olarak güçlü bir bağımsızlık hissedecek, toplumsal konulara duyduğun merak sana yeni projeler ve başlangıçlar getirebilir. İletişim becerilerin bu dönemde oldukça etkili olacak, düşüncelerini net bir şekilde ifade edebilirsin. Belirsizlikler seni korkutmasın; cesur adımlar atarak kendine güvenmelisin. Unutma, bugün keşif yapmak için harika bir zaman dilimi!
Bugün duygusal bir derinlik içinde dolanıyorsun. İçsel sezgilerin oldukça güçlenmiş ve kişisel ilişkilerinde önemli kararlar alma eşiğindesin. Başkalarının hislerine karşı duyarlılığın tam anlamıyla parlayacak ve bu da bazen seni zorlayabilir. Kendini ifade etme konusunda cesur olmalısın; hayallerini paylaşmaktan çekinme, bu senin için kreatif bir kapı aralayabilir. Arkadaşlık ilişkilerinde küçük sürprizlerle dolu bir gün seni bekliyor. İyimserliğin, çevrende olumlu bir hava yaratırken, birlikte olduğun insanlarla keyifli anılar biriktirme fırsatını yakalayacaksın. Ancak, derin duygular içinde kaybolmamak için kendine de zaman tanımalısın. İçsel dengeyi sağlamak, seni daha da güçlendirecek ve önündeki zorluklarla başa çıkmanı kolaylaştıracak. Kendi sınırlarını belirleyerek başkalarına da alan tanımalısın; bu, ilişkilerini daha sağlıklı bir zemine oturtabilir.
