1
Osmanlı topraklarında alanda yapılan en eski halk müziği kayıtlarını yapan Hubert Pernot ve Felix von Luschan’ın konuyla ilgili çalışmaları ilk kez tüm detaylarıyla Türkçe literatüre girdi. Pernot’nun 1898-99’da Sakız Adası’nda Yunan dili araştırmaları kapsamında Rum köylülerden kaydettiği ezgilerin Bâbı Âli’den Fransız besteci Ravel’e uzanan hikâyesi çok ilginç. Luschan’ın arkeoloji araştırmaları için gittiği Zincirli’de Ermeni delikanlı Avedis’ten kaydettiği Türkçe halk şarkılarında tanıdık ezgilere, özellikle İstanbul Türküsü olarak bildiğimiz Üsküdar’a Gider İken’e rastlamak şaşırtıcı. Edison fonografıyla taşrada yapılan bu kayıtlarla dönemin müzik üretimi, ses arşivleri ve bilim-sanat ortamlarına dair her şey didik didik araştırılmış. “Fonograf Alanda-Erken Dönem Karşılaştırmalı Müzikoloji Çalışmaları ve Türkiye” başlıklı çalışma, bu güçlü içerikle ulusal ve uluslararası literatürde pek çok açıdan ilk olma özelliğine sahip.
Berlin, Fransa, Yunanistan ve Türkiye’yi içeren bölgedeki çalışmaları Türk okuyucusuyla buluşturanlar ise Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ) İstanbul Devlet Konservatuvarı Müzikoloji Bölümü’nden bir ekip. Bu ekipten araştırma görevlisi Nihan Tahtaişleyen sorularımızı yanıtladı:
Pandemi döneminde böyle geniş kapsamlı bir çalışma nasıl yapıldı?
Kitabın fikir annesi Elif Damla Yavuz, ben ve Erdener Önder bir süredir yabancı araştırmacıların Osmanlı coğrafyası ve Anadolu köylerinde yaptıkları kayıtlar üzerine çalışıyoruz. 2019’da dünyanın en kapsamlı ve eski ses arşivi olan Berlin Fonogram Arşivi’nde 7 ay araştırma yaptım. Elif zaten yıllardır Alman araştırmacıların yaptığı çalışmalara hâkim ve yaptığı çevirilerle alana sürekli katkı sağlayan bir müzikolog. Ela Alpman, Divin Gençoğlan ve İdil Özcan da başlangıçta Fransızca ve İngilizce temel metinleri çevirmekle bu kitaba katkı sağlayacak iken hepimizin dizginlenemez merakıyla iş büyüdü. Berlin ve Paris’teki ses arşivleriyle görüşüldü, Yunanistan’daki akademisyenlerle ilişki kuruldu. Bulduklarımız sonucunda bu çalışmayı genişletmek ve kitaba dönüştürmek, literatüre katmak boynumuzun borcu oldu. Erdener de hem arşiv çalışan bir etnomüzikolog hem de Berceste Yayınevi sahibi olarak tam destek verdi. Yani temeli çok önceden atılmış ama salgın döneminde bir bölümü sonlandırılmış bir çalışma. Dahası da gelecek…
Kitabın başlığı akademik olduğu için uzman olmayan okuru korkutuyor ama dili sade ve sunulan belgeler çok etkileyici. Okur bu kitapta ne bulacak?
Evet, akademik bir çalışma ama korkutucu değil. Biz daha çok 20. yüzyılda Avrupa’da ses arşivlerindeki bilim ve sanat ortaklıklarını, Türkiye’nin bu ortaklıktaki yerini gösteren bir fotoğraf çektik. Bu fotoğrafta her okuyucu, kendine göre bir detay görecek ve istediği çerçevede bu bilgileri kullanabilecek. Dili de sade. Müzikolog olmayanların da müzikle ilişkisini başka bir boyuta taşıyabileceğimize inanıyorum. Türkiye’de ilk kez yayımlanan eski halk müziği notalarını gören müzisyen dostlarım, iyi birer tarih okuyucusu olan arkadaşlarım hatta sosyolog, arkeolog ve arşiv çalışan sanatçılardan da olumlu dönüşler aldık. Arşiv kayıtları, notalar, fotoğraflar, Osmanlıca, Fransızca, Almanca ilk elden belgeler, kitapta çok malzeme var… Okuması zor olmasa da okuyucuyu bilgi bombardımanına tuttuğumuz için arada soluklanmak gerekebilir.
Osmanlı topraklarındaki halk müziği kayıtlarını neden Türkiye’deki arşivlerde değil de yabancı arşivlerden buluyoruz?
Ne yazık ki Türkiye’de koleksiyonuna kolayca ulaşabileceğimiz kurumsal bir ses arşivi yok. İlgili kurumlar Avrupa’daki gibi yeterli devlet desteğine sahip değil ya da isteksiz ve içe kapalılar. Bu malzemeye erişmek istediğinizde girişiminiz olumsuz sonuçlanıyor. Yine de ticari şirketler, kişiler üzerinden hareket ederek bazı arşiv kayıtlarını yayımlayabiliyor. Bu konuya dikkat çekmek için Berlin, Viyana ve Paris’teki ses arşivleriyle ilgili detaylı bilgi aktardık kitapta. Avrupa, ses arşivlerini tarihsel insanlık hazinesi olarak görüyor. Türkiye’de de bu bilinci ön planda tutmak gerek.
Diğer taraftan Türkiye’de uzun yıllar başka dillerdeki halk müzikleri kayıtları göz ardı edildi. Rumca, Ermenice, Kürtçe, Süryanice gibi bu toprakların zenginliğini gösteren ezgilere dair kayıtlar hep yabancılar tarafından yapıldı, Avrupa ve Amerika’daki arşivlere taşındı. Farklı dillerde olsa da halk ezgileri bu topraklarda yaşayan kültürlerin buluştuğu ortak bir payda. Bu sebeple Sakız Adası’nda Pernot’nun yaptığı Rumca kayıtlar ve Luschan’ın Zincirli’de yaptığı Türkçe ve Kürtçe kayıtları tarihimize işlemek önemliydi. “Üsküdar’a Gider İken’in geniş bir coğrafyadaki dolaşımını görmek şaşırtıcı, onu 12 yaşındaki Avedis’ten dinlemek keyif verici aynı zamanda…
Nasıl geri dönüşler aldınız?
Bizim alanımızda çalışmalarıyla literatüre katkı sağlayan hoca ve meslektaşlarımızın hepsinden gerek yazılı gerek sözlü olarak övgü dolu geri dönüşler aldık. Berlin Fonogram Arşivi’nin yönetimi, Almanya ve Amerika’da arşiv çalışan bazı müzikologlar yayının ardından yeni önerilerle geldi, kitabı Türkçe de olsa kurumsal ve kişisel arşivlerine aldılar. Türkiye’nin önde gelen üniversite ve kütüphaneleri de kitabı hemen edindi. Değerli klasik kemençe üstadı Derya Türkân en çok heyecanlanan müzisyenlerden oldu. Beni en çok şaşırtan ise konuya uzak olduğunu düşündüğüm caz müzisyenleri dostlarım Çağrı Sertel ve Eylül Biçer’in ilgisi oldu. Özellikle kitabın içinde yer alan ve ilk kez yayımlanan notaların, tarihin derinliklerindeki sesleri bugüne taşıyor oluşu icracıları epey heyecanlandırıyor. İsteyenler kitabı bercesteyayinevi.org adresinden online edinebilir. Çok yakında bu kitaptaki detaylardan başkaca sesli ve yazılı kaynakları müzikseverlere ve akademi camiasına sunacağımızı da eklemek isterim.
Enerjinin zirveye ulaştığı bir gündesin. İnisiyatif alma konusunda oldukça cesur ve kararlısın. Yaratıcılığın yüksek, bu nedenle fikirlerini paylaşmaktan çekinme; başkaları üzerinde olumlu bir etki bırakabilirsin. Ancak, aceleci davranma eğiliminde olabilirsin, bu yüzden kararlarını düşünerek vermen önemli. İletişim konusunda avantajlısın, çevrendekilerle sağlam bağlantılar kurabilirsin. Ayrıca, kişisel hedeflerine yönelik adımlar atmak için uygun bir zaman. Sağlığını ihmal etme; aktivitelere biraz daha zaman ayırmak, hem bedenen hem zihnen tazelenmeni sağlayacak. Aşk hayatında tutku ön planda; sevdiğinle olan ilişkiniz güçlenebilir. Kısacası, cesaretin ve enerjinle dolu dolu bir gün geçirmen mümkün.
Stabilite arayışında olduğun bir dönemdesin. Maddi konularında daha dikkatli olman gerekecek; harcamalarını gözden geçirip gereksiz yüklerden kurtulmak sana iyi gelebilir. İlişkilerinde ise samimiyetin ön planda olması, duygusal bağlılıklarını güçlendirecek. Kendini ifade etmekte zorlandığın durumlarda, içsel sesini dinlemen önem taşıyor. Doğa ile iç içe olmak, zihnindeki karmaşayı hafifletebilir. Bu dönemde yaratıcılığını keşfetmek, hobi veya sanatsal bir faaliyet aracılığıyla seni besleyecek. Gelecek için planlar yapmak adına içeride birikmiş düşüncelerini netleştirmelisin, bu sayede hedeflerine daha sağlam adımlarla yaklaşabilirsin. Unutma, senin çevrendeki güzellikleri görme yeteneğin, karşılaştığın zorlukları aşmanı kolaylaştıracak.
Sosyal ilişkilerinde hareketlilik söz konusu, yeni tanışmalar ve mevcut bağlantıların derinleşmesi açısından verimli bir gün. İletişim becerilerin, etrafındaki insanları etkileme konusunda önemli bir rol oynayacak. İçsel düşüncelerin ve fikirlerin, dışavurum yolu bulacak; bu da seni hem yaratıcı hem de zihinsel olarak uyaracak. İkili ilişkilerdeki dengeyi kurmak için daha fazla empati göstermeye özen göstermelisin. İş ve projelerde eleştirel düşünme yeteneğin ön plana çıkarken, işbirliğine açık olmak sana avantaj sağlayacak. Ayrıca, bugünün getireceği ani fırsatlar sayesinde, uzun zamandır düşündüğün bir planı hayata geçirme şansı yakalayabilirsin. Kendine güvenmeli, içgüdülerini takip etmelisin. Gördüğün ve duyduğun her şeyden ders çıkarma olanağı bulacak; bu durum seni daha da olgunlaştıracaktır. Hayatının her alanında değişim rüzgarlarını hissetmen mümkün. Yeni deneyimlere açık ol ve yolculuğun tadını çıkar!
Bugün duygusal derinliklerinizde kaybolmayı deneyimleyebilir, aile ve evle ilgili konulara odaklanabilirsiniz. İçsel huzur arayışınız kuvvetlenirken, sevdiklerinizle birlikte olmanın getirdiği mutlulukları daha fazla hissedeceksiniz. Kendinizi yetersiz hissettiğiniz anlarda, destek bulabileceğiniz kişileri yanınıza davet edin. Yaratıcı yeteneklerinizi keşfetmek için harika bir gün. İlham veren düşünceler zihninizde dolaşırken, bunu sanat ya da yazı aracılığıyla ifade edebilirsiniz. Geçmişe dair anıların gün yüzüne çıkması, duygusal bir yeniden değerlendirme yapmanıza olanak tanıyabilir. Kalbinizin sesini dinleyin, içsel sezgileriniz sizi doğru yere yönlendirecektir. Sağlığınıza dikkat edin, bedeninizin ihtiyaçlarına kulak verin. Kendinize karşı nazik olun, ruhsal ve fiziksel dengeyi sağlamayı unutmayın. Yengeç'in güçlü koruma içgüdüsü, sevdikleriniz için bir sığınak oluşturmanızı sağlayacak.
İçinde bulunduğun dönem, yaratıcılığını ön plana çıkarma ve kendini ifade etme konusunda büyük bir fırsat sunuyor. Çevrendeki insanlarla olan ilişkilerin, öz güveninle daha güçlü hale gelecek. Bir projeye ya da sanatsal bir çalışmaya başlayabilirsin; bu, kendi potansiyelini keşfetmene yardımcı olacak. Sosyal ortamlarda parlayacak, dikkatleri üzerine çekeceksin. Ancak, başkalarının fikirlerine de kulak vermekte fayda var; bazen, fazla kendine kapalı olmak, iş birliğini zorlaştırabilir. Duygusal olarak kendini neşeli hissedeceksin, fakat sabırsız davranmamaya dikkat et. İlerlemek istediğin alanlarda kararlı adımlar atmak için doğru anı beklemelisin. Sevgi ilişkilerinde tutku dolu anlar seni bekliyor; sevdiğinle anlayış dolu bir iletişim içinde olabilirsin. Farklı deneyimler arayarak içsel huzurunu yenileyebilirsin. Bu gün, kendine olan inancını tazelemek için harika bir zaman.
Bugün, detaylara olan düşkünlüğün ve analitik düşünme becerin ön plana çıkacak. Gün içinde karşılaşabileceğin zorluklar karşısında sergileyeceğin pratik yaklaşım, seni birçok sorunun üstesinden gelmene yardımcı olacak. İş yerinde veya günlük yaşamında, başkalarının gözünden kaçan ayrıntılara dikkat etmek, sana avantaj sağlayabilir.Kendini ifade etme konusunda istekli olman gerekebilir; içsel düşüncelerini paylaşmak, ilişkilerini güçlendirebilir. Ancak, aşırı eleştirel bir tutum sergilemekten kaçınmalısın. Kendine ve başkalarına karşı daha nazik olman, olumlu bir atmosfer yaratacak. Sağlığınla ilgili yapmayı düşündüğün değişiklikler için harekete geçmek için de uygun bir zaman. Kendini toparlamak ve yenilemek adına küçük ama etkili adımlar atabilirsin. Rutinine dahil edeceğin yeni alışkanlıklar, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığını olumlu etkileyecek. Anlık mutlulukları yakalamayı unutma; küçük şeylere odaklanmak, gününü aydınlatacak.
Duyguların bir denge içinde olduğu, sosyal ilişkilerin ön plana çıktığı bir gün. Cercislerinizi açıp insanlarla bağlantı kurmak, paylaşımlarınızı güçlendirmek için harika bir zamandasınız. Etrafınızdaki insanlarla kuracağınız iletişimlerin derinliği, içsel huzurunuzu artırabilir. Özellikle estetik ve sanatsal yönlerinize odaklanmak size ilham verecek. Bugün, başkalarına karşı duyduğunuz empati sayesinde sürpriz dostluklar ortaya çıkabilir. Karar alma süreçlerinizde bir denge bulmak, başkalarının fikirlerine açık olmak, sizi daha kolay bir yola götürecek. İçinde bulunduğunuz durumlar hakkında daha fazla düşünmek ve analiz yapmak, yaşamınızdaki önemli sorunları çözümlemenizde yardımcı olacak. Sakin kalmayı başardıkça, içsel dengeyi sağlama konusunda daha çok yol alacaksınız. Sizi yoran konulardan uzaklaşmak ve biraz nefes almak da iyi gelecektir. Bu dönemde öz bakımınıza önem vermeyi unutmayın.
Bugün içsel sezgilerinle derin bağlantılar kurabileceğin bir gün. Hislerin, çevrendeki insanlarla olan ilişkilerini şekillendirebilir; bu duygusal derinliği anlamak, senin için önemli bir fırsat sunuyor. İnsanlarla aranda kuracağın güçlü bağlantılar, beklenmedik yollar açabilir. İş hayatında gizli kalmış detaylar gün yüzüne çıkabilir; dikkatle takip etmekte fayda var. Etrafındakilerin düşünceleri ve duygularıyla empati kurmak, sana yeni anlayışların kapılarını aralayabilir.Aşk hayatında ise tutkulu anlara zemin hazırlayacak bir atmosfer var. Duygusal yoğunluk, ilişkini besleyecek şekilde canlanabilir; bu duygusal yoğunluğu açıkça ifade etmekten çekinme, karşındaki kişiyle daha derin bir bağ kurma fırsatını yakalayabilirsin. Kendini ifade ediş tarzında samimiyet, kararlılık ve tutku ön planda olacak. Arkadaşlarınla geçireceğin zaman, destek ve motivasyon kaynağı olabilir; onları dinlemek, ilişkilerdeki dengeyi sağlamak için önemli. Sosyal etkileşimlerin kalbinin derinliklerini de açığa çıkarabilir; bu anlamda sürprizlerle dolu bir gün seni bekliyor.
Bugün, bağımsızlık ve özgürlük arayışında olduğun bir süreçtesin. Yeni maceralara atılmak için mükemmel bir zaman. İçsel motivasyonların yükseliyor; bu da seni yeni fikirlere ve deneyimlere yönlendiriyor. Sosyal çevrenle olan etkileşimlerinde samimi ve cesur olabilirsin. Yeni insanlarla tanışmak, ufkunu açacak fırsatlar yaratabilir. Ancak, detaylara dikkat etmen gerekebilir; sevdiklerinle olan iletişiminde yanlış anlaşılmalara yer vermemek için açık olmalısın. İçsel huzurunu korumak adına doğayla bağ kurmak ya da yaratıcı aktivitelerle uğraşmak keyif verebilir. Geleceğe dair umutlu ve hevesli bir tutum sergilemek, senin pozitif enerjini artıracak. Abartılı beklentilerden uzak durmalısın; ziyadesiyle özgürlük hissi seni başıboş hissettirebilir. İçgüdülerine güvenerek atılacak adımlar, yolunu aydınlatacak.
Sorumlulukların üzerine bir yük gibi çökmüş hissedebilirsin. Ancak bu durum, seni durdurmak yerine güçlendirebilir. İş veya sosyal çevrende yaşanan gerginlikler, sabırlı ve kararlı yaklaşımınla aşılabilecek. İkili ilişkilerinde, kendini ifade etme biçimine dikkat etmen gerekecek. Yüz ifadelerin ve beden dilin, söylediklerinden daha fazlasını anlatabilir. Bu nedenle, duygularını açık bir şekilde dile getirmekten kaçınma. Öğrenmeye ve gelişmeye açık olman, yaratıcılığını besleyecek bir ortam yaratabilir. Kendine zaman ayırarak içsel huzurunu bulabilir ve bu dengeyi sağladığın sürece çevrendeki insanlar için de bir ilham kaynağı olabilirsin. Yeniliklere açık ol, karanlık düşüncelerinle yüzleşmek, seni özgür kılacak. Günün sonunda, kazandıkların ve öğrendiklerinle kendini çok daha sağlıklı hissedeceksin.
Hayal gücünüzün sınırlarını zorlayabileceğiniz ve yeni fikirlerin peşinden koşabileceğiniz bir gün. Özgürlük duygunuzun yüksek olduğu bu dönemde, toplumsal konulara dair duyarlılığınız artacak. Akrabalarınız veya yakın arkadaşlarınızla yapacağınız tartışmalar, bakış açınızı genişletme fırsatı sunabilir. İçsel değişimlere açılabilirsiniz, bu durum, kendinizi daha otantik hissetmenizi sağlayacak. Sezgilerinizin kuvvetli olduğu bu gün, içsel rehberlik arayışınıza yön verebilir. Sosyal ortamlarda ve grup çalışmalarında kendinizi rahatça ifade edebilirsiniz. Unutmayın, cesaret göstererek sıradanlıktan uzaklaşmak büyük tatmin sağlayacak. Bugün, başkalarının ihtiyaçlarına duyarlılığınız ve toplumsal sorumluluk hisleriniz ön planda. Yeni bağlantılar kurmak, tanıdıklarınızı güçlendirmek için harika bir zaman dilimi. Ruhsal olarak ise, derin soluk alarak zihin rahatlatma pratiği yapmayı düşünebilirsiniz. İyimser bakış açınızı koruyun ve yeni ufuklara açılmaktan çekinmeyin.
Hayal gücün bugün seni farklı dünyalara taşıyacak. Sanatsal yeteneklerin ön plana çıkarken, içsel duygularını ifade etme arayışında olabilirsin. Sevgi hayatında derin bir bağlantı kurma isteği ön plana çıkabilir; duygusal derinliklere inmen, ilişkilerini yeniden değerlendirmeni sağlayabilir. Kendini açma cesaretini gösterirsen, karşındaki kişiyle arandaki bağ güçlenebilir. Amaçlarını belirlemen ve sezgilerine güvenmen, karşılaştığın zorlukları aşmanda büyük rol oynayacak. Günün ruhsal enerjisi, manevi alanlarda ufak daha huzur verici değişimler yaratma fırsatları sunuyor. Kalbini dinle ve içsel rehberliğine güven, sana yol gösterecektir.
1
2
3
4
5
6
