1
Osmanlı topraklarında alanda yapılan en eski halk müziği kayıtlarını yapan Hubert Pernot ve Felix von Luschan’ın konuyla ilgili çalışmaları ilk kez tüm detaylarıyla Türkçe literatüre girdi. Pernot’nun 1898-99’da Sakız Adası’nda Yunan dili araştırmaları kapsamında Rum köylülerden kaydettiği ezgilerin Bâbı Âli’den Fransız besteci Ravel’e uzanan hikâyesi çok ilginç. Luschan’ın arkeoloji araştırmaları için gittiği Zincirli’de Ermeni delikanlı Avedis’ten kaydettiği Türkçe halk şarkılarında tanıdık ezgilere, özellikle İstanbul Türküsü olarak bildiğimiz Üsküdar’a Gider İken’e rastlamak şaşırtıcı. Edison fonografıyla taşrada yapılan bu kayıtlarla dönemin müzik üretimi, ses arşivleri ve bilim-sanat ortamlarına dair her şey didik didik araştırılmış. “Fonograf Alanda-Erken Dönem Karşılaştırmalı Müzikoloji Çalışmaları ve Türkiye” başlıklı çalışma, bu güçlü içerikle ulusal ve uluslararası literatürde pek çok açıdan ilk olma özelliğine sahip.
Berlin, Fransa, Yunanistan ve Türkiye’yi içeren bölgedeki çalışmaları Türk okuyucusuyla buluşturanlar ise Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ) İstanbul Devlet Konservatuvarı Müzikoloji Bölümü’nden bir ekip. Bu ekipten araştırma görevlisi Nihan Tahtaişleyen sorularımızı yanıtladı:
Pandemi döneminde böyle geniş kapsamlı bir çalışma nasıl yapıldı?
Kitabın fikir annesi Elif Damla Yavuz, ben ve Erdener Önder bir süredir yabancı araştırmacıların Osmanlı coğrafyası ve Anadolu köylerinde yaptıkları kayıtlar üzerine çalışıyoruz. 2019’da dünyanın en kapsamlı ve eski ses arşivi olan Berlin Fonogram Arşivi’nde 7 ay araştırma yaptım. Elif zaten yıllardır Alman araştırmacıların yaptığı çalışmalara hâkim ve yaptığı çevirilerle alana sürekli katkı sağlayan bir müzikolog. Ela Alpman, Divin Gençoğlan ve İdil Özcan da başlangıçta Fransızca ve İngilizce temel metinleri çevirmekle bu kitaba katkı sağlayacak iken hepimizin dizginlenemez merakıyla iş büyüdü. Berlin ve Paris’teki ses arşivleriyle görüşüldü, Yunanistan’daki akademisyenlerle ilişki kuruldu. Bulduklarımız sonucunda bu çalışmayı genişletmek ve kitaba dönüştürmek, literatüre katmak boynumuzun borcu oldu. Erdener de hem arşiv çalışan bir etnomüzikolog hem de Berceste Yayınevi sahibi olarak tam destek verdi. Yani temeli çok önceden atılmış ama salgın döneminde bir bölümü sonlandırılmış bir çalışma. Dahası da gelecek…
Kitabın başlığı akademik olduğu için uzman olmayan okuru korkutuyor ama dili sade ve sunulan belgeler çok etkileyici. Okur bu kitapta ne bulacak?
Evet, akademik bir çalışma ama korkutucu değil. Biz daha çok 20. yüzyılda Avrupa’da ses arşivlerindeki bilim ve sanat ortaklıklarını, Türkiye’nin bu ortaklıktaki yerini gösteren bir fotoğraf çektik. Bu fotoğrafta her okuyucu, kendine göre bir detay görecek ve istediği çerçevede bu bilgileri kullanabilecek. Dili de sade. Müzikolog olmayanların da müzikle ilişkisini başka bir boyuta taşıyabileceğimize inanıyorum. Türkiye’de ilk kez yayımlanan eski halk müziği notalarını gören müzisyen dostlarım, iyi birer tarih okuyucusu olan arkadaşlarım hatta sosyolog, arkeolog ve arşiv çalışan sanatçılardan da olumlu dönüşler aldık. Arşiv kayıtları, notalar, fotoğraflar, Osmanlıca, Fransızca, Almanca ilk elden belgeler, kitapta çok malzeme var… Okuması zor olmasa da okuyucuyu bilgi bombardımanına tuttuğumuz için arada soluklanmak gerekebilir.
Osmanlı topraklarındaki halk müziği kayıtlarını neden Türkiye’deki arşivlerde değil de yabancı arşivlerden buluyoruz?
Ne yazık ki Türkiye’de koleksiyonuna kolayca ulaşabileceğimiz kurumsal bir ses arşivi yok. İlgili kurumlar Avrupa’daki gibi yeterli devlet desteğine sahip değil ya da isteksiz ve içe kapalılar. Bu malzemeye erişmek istediğinizde girişiminiz olumsuz sonuçlanıyor. Yine de ticari şirketler, kişiler üzerinden hareket ederek bazı arşiv kayıtlarını yayımlayabiliyor. Bu konuya dikkat çekmek için Berlin, Viyana ve Paris’teki ses arşivleriyle ilgili detaylı bilgi aktardık kitapta. Avrupa, ses arşivlerini tarihsel insanlık hazinesi olarak görüyor. Türkiye’de de bu bilinci ön planda tutmak gerek.
Diğer taraftan Türkiye’de uzun yıllar başka dillerdeki halk müzikleri kayıtları göz ardı edildi. Rumca, Ermenice, Kürtçe, Süryanice gibi bu toprakların zenginliğini gösteren ezgilere dair kayıtlar hep yabancılar tarafından yapıldı, Avrupa ve Amerika’daki arşivlere taşındı. Farklı dillerde olsa da halk ezgileri bu topraklarda yaşayan kültürlerin buluştuğu ortak bir payda. Bu sebeple Sakız Adası’nda Pernot’nun yaptığı Rumca kayıtlar ve Luschan’ın Zincirli’de yaptığı Türkçe ve Kürtçe kayıtları tarihimize işlemek önemliydi. “Üsküdar’a Gider İken’in geniş bir coğrafyadaki dolaşımını görmek şaşırtıcı, onu 12 yaşındaki Avedis’ten dinlemek keyif verici aynı zamanda…
Nasıl geri dönüşler aldınız?
Bizim alanımızda çalışmalarıyla literatüre katkı sağlayan hoca ve meslektaşlarımızın hepsinden gerek yazılı gerek sözlü olarak övgü dolu geri dönüşler aldık. Berlin Fonogram Arşivi’nin yönetimi, Almanya ve Amerika’da arşiv çalışan bazı müzikologlar yayının ardından yeni önerilerle geldi, kitabı Türkçe de olsa kurumsal ve kişisel arşivlerine aldılar. Türkiye’nin önde gelen üniversite ve kütüphaneleri de kitabı hemen edindi. Değerli klasik kemençe üstadı Derya Türkân en çok heyecanlanan müzisyenlerden oldu. Beni en çok şaşırtan ise konuya uzak olduğunu düşündüğüm caz müzisyenleri dostlarım Çağrı Sertel ve Eylül Biçer’in ilgisi oldu. Özellikle kitabın içinde yer alan ve ilk kez yayımlanan notaların, tarihin derinliklerindeki sesleri bugüne taşıyor oluşu icracıları epey heyecanlandırıyor. İsteyenler kitabı bercesteyayinevi.org adresinden online edinebilir. Çok yakında bu kitaptaki detaylardan başkaca sesli ve yazılı kaynakları müzikseverlere ve akademi camiasına sunacağımızı da eklemek isterim.
Bugün, içindeki cesaret ve kararlılıkla çevrendeki engelleri aşabilirsin. Hedeflerine ulaşmak için attığın adımlarda yenilik arayışında olman faydalı olacaktır. Enerjin yüksek ve motivasyonun artmış durumda, bu da seni sosyal ortamlarda parlamaya itiyor. İletişim becerilerinle, insanları etrafında toplayacak ve ilgi uyandıracaksın. Ani değişimlere açık ol; sürpriz fırsatlar kapını çalabilir. Ancak, duygusal tepkilerini kontrol etmekte zorluk yaşayabilirsin; bu yüzden düşüncelerini biraz süreyle süzgeçten geçirmen, başkalarıyla olan ilişkilerini güçlendirecektir. Kendine güven, yeteneklerini sergilemek için doğru zamanı bekle ve bu süreçten keyif almayı unutma!
Bugün, içsel huzur arayışında olabilirsin ve doğanın güzellikleri ile iç içe olmak, ruhuna iyi gelecek. Malum, hayatın getirdiği koşullar bazen zorlu olabilir; bu yüzden sakin bir ortamda bulunmak, düşüncelerini toparlamak ve enerjini yenilemek önemli olacak. Kendini sevdiğin aktivitelere kaptırarak, stresini azaltabilirsin. Aşk hayatında ise derin bir bağ kurma isteği ön planda. Partnerinle yapacağınız anlamlı bir konuşma, aranızdaki bağı güçlendirebilir. Maddi konularda temkinli davranman gereken bir gün; harcama yaparken iki kez düşünmeni öneririm. Ayrıca, güven duygusu, ilişkilerinde belirleyici bir faktör olacak. Kendine güven ve çevrendekilere de güven aşılamak, seni güçlü kılacak. Bugün, hayallerin için bir adım daha atabileceğin ve kendini yeniden keşfetme fırsatlarıyla dolu.
Bugün zihin aktiviten çok yüksek, düşündüklerin ve duyguların arasında güzel bir denge kurabilirsin. Sosyal ortamlarda kendini ifade etmek ve insanlarla etkileşimde bulunmak için akıcı bir gün. Yeniliklere açık olman, bilgi alışverişi yapmak ve ilham almak için mükemmel bir fırsat sunuyor. Gündemdeki konularla ilgili kafanda birden fazla fikir dolaşıyor, bunları yazıya dökerek veya başkalarıyla paylaşarak daha net bir anlayışa ulaşabilirsin. Ayrıca, sevdiğin biriyle derin ve anlamlı bir sohbet gerçekleştirmek seni rahatlatacak. Esneklik göstermeye özen göstermen, beklenmedik sürprizlerle karşına çıkabilir. Enerjin yüksek ve etrafındaki insanlara da pozitif bir hava katıyorsun. Anlık heveslerine kapılma eğilimindesin, bu nedenle günün tadını çıkarırken, gelecekteki planlarına odaklanmayı da ihmal etme.
Duygusal derinliklerin ve içsel dünyanla bağlantının ön planda olduğu bir gün. Ailenle ve sevdiklerinle olan ilişkilerini gözden geçirirken, empati ve anlayışla yaklaşman çok önemli olacak. İçsel huzurunu sağlamak için kendine zaman ayırmalı ve isteyerek yalnız kalmayı değerlendirmelisin.Finansal konular gündeme gelebilir, harcama yapmadan önce düşünceli olmalısın. Geçmişteki bazı hatalarından ders çıkararak daha sağlam adımlar atabileceksin. Yakın çevrendeki insanlarla iletişimin güçlenecek, ortak hayaller üzerinde konuşma ihtiyacı içindesin. Duygularını açıkça ifade etmek, ilişkilerini derinleştirebilir.Kendine olan güvenin artıyor; bu da kariyerine yansıyacak. Yeni fırsatlar kapını çalabilir, bunları değerlendirirken sezgilerine güvenmelisin. Unutma ki, duygularını ifade etmekten çekinmemelisin; bu, hem kişisel hem de profesyonel yaşamında büyük bir avantaj sağlayacak.
Bugün karizmatik enerjin yüksek! Kendine olan güvenin, çevrendekileri etkilemekte büyük rol oynuyor. Sosyal ortamlarda daha fazla dikkat çekebilirsin, yapacağın sunumlar veya konuşmalar herkesin ilgisini çekecek. Fakat, çevrendekilerin duygularına karşı daha hassas olman gereken bir gün; bu, ilişkilerini güçlendirebilir. İçsel yaratıcı yönünü ortaya çıkarmak ve sanatsal projelere yönelmek için mükemmel bir zaman. Biraz kendine zaman ayırarak ruhunu beslemen de faydalı olacak. Maddi konularda dikkatli olmalısın; aceleci kararlar almaktan kaçınmak en iyisi. Aşk hayatında ise tutkunun kabardığı anlar var, bu da romantizm için fırsatlar sunuyor. Kendini ifade etme tarzın, ilişkilerinde farklılık yaratabilir.
Bugün detaylara olan ilgin ve titizliğin ön planda olacak. Gün içinde yaptığın işler üzerinde fazlasıyla durabilir, küçük hataları bile gözünden kaçırmayarak mükemmel sonuçlara ulaşmayı hedefleyebilirsin. Etrafındaki insanlarla olan ilişkilere dikkat etmelisin; eleştiriler, yanlış anlaşılmalara yol açabilir. Bunun farkında olarak daha uyumlu bir şekilde iletişim kurmak, ortamlardaki gerginlikleri azaltmana yardımcı olacaktır. Kendine zaman ayırmak ve ruhsal olarak dinginleşmek için meditasyon veya kısa yürüyüşler yapmayı deneyebilirsin. Sağlığına özen göstermek, bugünkü enerjini koruman açısından önem taşıyor. Ayrıca yaratıcılığını sergileyebileceğin bir proje üzerinde çalışmak, sana ilham verebilir ve içsel tatmin sağlayabilir. Unutma, her şey senin elinde, düzen yaratmayı hedefle.
Dengeleri koruma arzusu içinde olacaksın. İlişkilerindeki uyum, seni mutlu eden konulara odaklanmanı sağlayacak. Ortaklıklar ve iş birliği, bugün özellikle öne çıkacak, başkalarıyla olan bağlantıların güçlenecek. Sanatsal duygu ve yaratıcılık, hoşlandığın aktiviteleri destekleyecek. Duygusal olarak içsel bir denge arayışı içinde olabilirsin. Fikirlerin, başkaları üzerinde ilham yaratacak. Sosyal ortamda yer alırken, başkalarının bakış açılarına da açık olman, senin için faydalı olacak. Kendi isteklerinle başkalarının beklentileri arasında denge kurma çabası, zaman zaman zorlayıcı olabilir; ama sonucunda tatmin edici bir deneyim elde edeceksin. Kendini ifade etme fırsatlarına yönel, hayal gücünü serbest bırak.
Duygusal derinliklerinizi keşfetmek için mükemmel bir zaman. İçsel sezgileriniz güçleniyor ve ruhsal olarak dönüştürücü bir süreçten geçiyorsunuz. Başkalarıyla olan ilişkilerinizde sırları açığa çıkarma arzusunu hissedebilirsiniz; bu, güveninizi pekiştirecek ancak bazı yüzleşmeleri de beraberinde getirebilir. Duygularınızı ifade ederken dikkatli olun; kafa karışıklıkları ve yanlış anlamalar olabilir. İş yerinde intikam duygularıyla hareket etmek yerine, stratejik düşünmek ve işbirliğine gitmek daha faydalı olacak. Kişisel gelişim ve ruhsal dinginlik arayışınız, yaratıcı projelerde veya bireysel hobilerde kendini gösteriyor. Eğer zihinsel bir tazelenmeye ihtiyacınız varsa, doğayla iç içe bir yürüyüş yapmayı düşünebilirsiniz. Aşk hayatınızda sürpriz ve tutku mevcut; cesur adımlar atabilir, ilişkilerinizi derinleştirebilirsiniz. Ancak, hislerinizi aceleyle değerlendirmemeye özen gösterin; zamanında ve doğru kişilerle derinlemesine temas kurarak ilerleyin. Güçlü duygular, keşfetmeye değer bir deneyim sunabilir.
Macera arayışın kabuklarını çatlatıyor. Yeni fırsatlar, daha önce düşünmediğin kapıları aralayabilir. Sosyal ortamda dikkat çekici bir ışık haline gelebilirsin. Fikirlerini başkalarıyla paylaşmak, ilham verici tartışmalara yol açacaktır. Aynı zamanda içsel bir bilgelik ve merak, seni tanımlayan bir özellik olarak öne çıkacak. Ancak sabırsızlık ve dikkatsizlik, planlarında aksaklıklara neden olabilir. Dikkatini toparlayarak hedeflerine odaklanmalısın. Aşk hayatında ise, heyecan verici ve beklenmedik bir gelişme yaşanabilir. Kalp atışların, anlık hislere kapılabilir. Kendini ifade etme şeklin, ilişkilerine tazelik katacak. Doğanın tadını çıkaracağın bir gün geçirebilir, yeni bir hobiye başlayabilirsin. Rehabilite edici bir günlük rutin, ruhsal dengeyi bulmana yardımcı olacak.
Bugün, sorumluluklarınızla başa çıkmak için güçlü bir motivasyona sahip olacaksınız. Başkalarının beklentilerini karşılamak konusunda belirgin bir kararlılık hissedebilir, buna rağmen kendi ihtiyaçlarınızı da göz ardı etmemeye özen göstermelisiniz. İş veya kariyerle ilgili konularda dikkatli ve disiplinli yaklaşımınız, önemli fırsatları değerlendirmenizi sağlayabilir. İletişimde sağduyulu ve mantıklı olmanız, özellikle ekip çalışmasında sizi öne çıkaracak. Bazı beklenmedik bulaşmalara dikkat edin; çevrenizdeki insanlarla olan ilişkilerinizde dikkatli olmalısınız. İçsel huzurunuzu sağlamaya yönelik küçük aktiviteler geliştirmek, duygu durumunuzu dengeleyebilir. Akşam saatlerinde evde geçireceğiniz huzurlu bir zaman, geçmişe dair düşüncelere ve hedeflerinizi yeniden gözden geçirmenize olanak tanıyabilir. Unutmayın, başarı yalnızca hedeflerinize odaklanmakla değil, sağlıklı dengeyi kurabilmekle de gelir.
Bugün içsel düşünce ve yaratıcılığın ön planda olduğu bir dönemdesin. Farklı bakış açılarına açık olman, etrafındaki insanlarla olan iletişimini güçlendirecektir. Sosyal çevrenle olan ilişkilerine yenilik katmak, sıradışı fikirlerin ortaya çıkmasına yardımcı olabilir. Hayal gücün, alışılmışın dışında projeler geliştirmene imkan tanıyacak. Önceki fikirlerin üzerinde yeniden düşünmek, senin için yararlı olabilir. Aniden gelişebilecek olaylara karşı hazırlıklı olman da önemli. Kendine güven, risk almaktan çekinme, çünkü bu yeni deneyimlerin seni daha da güçlendirecek. Kendi kimliğini ifade etmekten çekinme, bu, başkalarına ilham verebilir. Diğer insanlarla kuracağın bağlar, gelecekteki fırsatların kapısını aralayabilir. Emosyonel olarak çiğ bir tarafın ortaya çıkabilir, bu oldukça taze bir nefes aldıracak. Kendini ifade etme biçiminde cesur ol, çünkü insanlar senin içindeki özgünlüğe hayran kalacaktır. Hayatta kendi yolunu çizmeye kararlı duruşun, çevrendekilere de ilham verecek ve onlarla olan etkileşimlerin derinleşecektir.
Duygusal derinliklerinizi keşfe çıkacağınız bir gün. İçsel sesiniz, sizi doğru yolda yönlendirecek ve belirsizlikleri aydınlatacak. Sanata, yaratıcılığa ve ruhsal gelişime yönelmek için mükemmel bir zaman dilimi. İçsel huzursuzluk yaşayanlar, sessiz kalmayı ve içe dönmeyi tercih edebilir. Hayal gücünüzü geliştirmek, sizi farklı bakış açılarıyla buluşturacak. Duygusal bağlarınızı pekiştireceğiniz, sevgi dolu anlar yaşayacağınız ilişkiler ön plana çıkacak. Kendinizi ifade etme şekliniz, çevrenizdekilere ilham verecek. Ayrıca, sezgilerinize güvenmek ve iç duyularınızı dinlemek, günün olumlu geçmesine katkı sağlayacak. Yaratıcılığınızı ve hayallerinizi gerçeğe dönüştürme konusunda cesur adımlar atabilirsiniz. Kendi iç dünyanızda huzuru bulmak için meditasyon veya doğa yürüyüşü gibi aktiviteler, ruhunuza iyi gelecek.
1
2
3
4
5
6
