1
Büyük Kadın Sanatçı kitabını hazırlayan İngiliz editörler 400 kadın sanatçıyı bir eseri ve özgeçmişiyle toparladıkları bir katalog hazırlarken bunun bir başka ülkede böylesine uzun soluklu bir tartışma konusu yaratacağını düşünmemişlerdi her halde. Gerçi kendi ülkelerinde ve ABD’de de tartışmalara konu olmadı değil, kadın sanatçılardan kim büyüktür, kim değildir, kadın ve erkek sanatçı diye ayırmak doğru mudur, üzerinde düşünülmesi gereken konulardı hiç şüphesiz. Bilindiği gibi kitabın seçicisi ve çevirmeni de bu sayfalarda “buna karşı çıkanlar ayağa kalksın ve aynaya baksın da yanıtlasın” diye sözünü söyledi. Biz düello yapmadan sanat ve sanatta kadının yeri ve rolünü tartışıyoruz. Bu kez Ahu Antmen sorularımızı yanıtlıyor.
SANATÇI KADINLARA YÖNELİK İLGİ MEVSİMLSEL!
Ahu Antmen (Sanat tarihçisi. Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi.): Kitabın adı, feminist sanat tarihçisi Linda Nochlin’in “Neden Hiç Büyük Kadın Sanatçı Yok” makalesine göndermede bulunmak için öyle konmuş belli ki. Hatta kitap kapağında da bu nedenle, bir grafik tasarım hilesiyle, kadın sözcüğünün üstü çizilmiş. Nochlin’in makalesinin temel sorunsallarından birisidir bu “büyüklük” kavramı; Nochlin, biraz da dalga geçerek, eril zihniyetin büyüklük ve deha gibi saplantılarını eleştirir ve sanat tarihinin bu saplantıyla örülmüş bir mit olduğunu vurgular. Bir de uyarıda bulunur: Mesele alternatif bir “büyük kadın sanatçı” listesi yapmak değildir. Mesele, cinsiyet ayrımcılığının sanat olgusunu algılamamızda nasıl bir rol oynadığını fark etmemizdir. Dolayısıyla, büyüklük kavramından yola çıkarak 500 yılda 400 sanatçılık bir liste yapmak, Sofonisba Anguissola gibi bir 16. yüzyıl ressamıyla yakın zamanda Venedik Bienali’nde gördüğümüz bir sanatçıyı aynı listeye tıkıştırmak ancak popüler ilgiye yönelik bir yayıncılık hedefidir. Nochlin’in makalesinin üzerinden 50 yıl geçti ama, sanat dünyası hâlâ ayrımcı bir yer ve sanatçı kadınlara duyulan ilgi de aslında hâlâ “mevsimsel”. Son dönemde sanatçı kadınlara yönelik ilgi bir trend halinde sanat dünyasında. Bu tür kitaplar da o mevsimin meyvesi.
Bu kitapta Türkiye’den başka sanatçı kadınlar da yer alabilirdi; özellikle 1970’lerden sonra etkinlik gösteren bazı sanatçılarımız. Ama Hindistan’dan ya da İngiltere’den de başkaları olabilirdi kitapta… Böyle “imkânsız” seçkiler, her zaman öznel ve sorunludur. Türkiye’den yalnızca Fahrelnissa Zeid var. Rastlantı bu ya kitabın danışman editörü Karen Wright’ın Independent’ta Zeid’in Tate’teki sergisi üzerine bir yazısı var. Yine Tate’te sergisi yapılan Lübnanlı sanatçı Saloua Raouda Choucair üzerine de bir gazete yazısı var ki o sanatçı da kitapta yer alıyor. Yani, bu konular gerçekten tanınırlıkla, görünürlükle ilişkili. Ama o görünürlük de bir süreç. Bakıyorsunuz, kitapta yer alan sanatçıların uluslararası düzeyde tanınırlığını destekleyen birtakım oluşumlar var. Bu bir kültür meselesi. Sahiplenme meselesi. Biz hangi sanatçımızı, nasıl sahipleniyoruz? Bu kitapta niye yok diye düşündüğümüz sanatçıların nitelikli retrospektif sergileri yapılmış mı, monografik kitapları var mı elimizde?.. Öte yandan ne yazık ki bu tanıtım işinin piyasa dinamikleriyle bağları da olabiliyor. Bazen sanatçının dışındaki kişilerin menfaatleri söz konusuysa tanıtım daha çok desteklenebiliyor. Sanat dünyası yalnızca sanatçı odaklı düşünemeyeceğimiz kadar karmaşık bir sistem.
Türkiye’de büyük şirketlerin, bankaların sanat alanına yatırımı bu alanın yapılanması düşünüldüğünde o kadar vazgeçilmez ki kaynakların nasıl harcandığı gerçekten büyük önem kazanıyor. Ben şahsen kendi sanat tarihimizin araştırılmamış alanlarında kitaplar hazırlanmasını, sergiler düzenlenmesini ve genç sanatçılarımıza destek olunmasını önemli buluyorum. (Kültür Servisi)
Bugün, enerjin yüksek ve cesaretinle etrafındakilere ilham verebilirsin. Ön planda olmak ve fikirlerini paylaşmak için mükemmel bir zaman. Karşılaştığın zorluklar, seni yıpratmak yerine güçlendiriyor. Hızla gelişen olaylar, anlık kararlar almanı gerektirebilir; sezgine güven. İletişim becerilerinle insanları etkileyebilir, önemli bağlantılar kurabilirsin. Sürekli hareket halinde olmanın sağladığı heyecan, seni dinamizmin doruklarına çıkarıyor. Ancak sabırsızlık seni zor durumda bırakabilir, bu yüzden düşünmeden hareket etmemeye özen göster. Tutkuların ve arzuların, seni ilerleten bir itici güç. Günün sonunda, yaptıklarını gözden geçirmen ve biraz dinlenmen, yarın için tazelenmene yardımcı olacaktır. Doğru adımları atmak için güçlü sezgilerinle hareket etmelisin.
Bugün, içsel huzur arayışında önemli adımlar atabilirsin. Sabırlı ve istikrarlı yapın sayesinde, karşına çıkan zorlukları daha kolay aşabilirsin. İletişim kurduğun kişilerin fikirlerine açık olman, yeni bakış açıları kazanmanı sağlayacak. Duygusal anlamda derinlemesine bir bağ kurmak için gerekli olan cesareti gösterebilirsin. Maddi konulara dair planlarını gözden geçirmek için uygun bir zaman. Kendini rahat hissettiğin bir ortamda, sevdiklerinle vakit geçirmek ruhuna iyi gelecek. Doğaya yönelik aktiviteler, enerji seviyeni yükseltebilir; açık havada zaman geçirmekten çekinme. Yeniliklere açık ol, karanlık köşelerde unutulmuş hayallerini tekrar gün yüzüne çıkarmak için harika bir fırsat var.
Sosyal çevrenizdeki etkileşimlerin ön planda olduğu bir dönemdesiniz. Yeni bağlantılar kurmak ve eski dostlukları tazelemek, sizi mutlu edecek. Fikir alışverişlerinde bulunduğunuz anlarda, başkalarının perspektiflerini dinlemek, bakış açınızı genişletecek. İçsel merakınız, yeni bilgilere ulaşmanızı sağlarken, iletişim becerileriniz sayesinde başkaları üzerinde etki bırakıyorsunuz. Ancak, yüzeysel konularda kaybolmamaya dikkat edin; derinlemesine düşünmek ve anlam arayışında olmalısınız. İş veya kişisel projelerle ilgili yaratıcı fikirler, bugünün enerjisiyle açığa çıkabilir. Kendinizi ifade etme şekliniz, başkaları tarafından dikkatle izlenecek. Ayrıca, ilişkilerde beklenmedik sürprizler söz konusu olabilir; esnek olun ve akışa bırakın.
Duygusal derinliklerin ve içsel hislerin ön plana çıkacağı bir gün. Sevdiklerinle aranda oluşabilecek iletişim sorunlarına dikkat etmelisin. Empati yeteneğin sayesinde, herkesin hislerini anlama fırsatı bulabilirsin. İş yerindeki projelerini gözden geçirirken, detaylara dikkat etmen önemli. Yaratıcılığın tavan yapacak, bu sayede sorunlara alışılmadık çözümler üretebilirsin. Kendine zaman ayırmak, ruhsal dengen için faydalı olacak. Geçmişle ilgili duygular yeniden yüzeye çıkabilir, birikmiş hisleri serbest bırakman gerekebilir. İlginç bir karşılaşma ya da haber gününü renklendirebilir; bu, hayal gücünü besleyip, yeni fırsatlar yaratmanı sağlayabilir.
Bugün, enerjin yüksekte ve çevrendeki insanların dikkatini kolaylıkla çekiyorsun. Kendine olan güvenin, karizmatik bir hava yaratmana yardımcı oluyor. Yeni projelere başlamak için uygun bir zaman. Ancak, sabırlı olman gereken durumlar da olabilir; acele etmeden, detayları gözden geçir. İletişim becerilerin artarken, insanlarla kuracağın bağlar derinleşiyor. Kendi fikirlerini cesurca paylaşman, entelektüel tartışmaların zeminini hazırlayacak. Aşk hayatında ise daha tutkulu bir atmosfer var; duygularını açıkça ifade etmekten çekinme. Bugün kendine olan düşkünlüğünü avantaja dönüştürerek, hayatının tadını çıkarabileceğin bir gün. Unutma, özgüvenin etrafındakilere de ilham verebilir.
Detaylara olan dikkatin ve mükemmeliyetçi yapın, bugün bazı projelerde öne çıkmana sebep olabilir. İş yerindeki sorumluluklarının artması, seni daha fazla başarıya götürecek. Ancak, başkalarının hatalarını affetmekte zorlanabilir, bu da ekip içinde gerginliğe yol açabilir. Kendine zaman ayırmayı unutma, zihin sağlığın için gerekli. İlişkilerde ise iletişimin önemini kavrayacak, empati yapma fırsatı bulacaksın. Sevgi dolu ve anlayışlı bir tavır, ilişkini güçlendirecek. Akşam saatleri, sosyal etkinlikler için uygun görünüyor; yeni insanlarla tanışmak ve eğlenmek için harika bir zaman dilimi. Her şeyin bir dengesi var; çalışmak kadar dinlenmekte önemli.
İlişkilerinde denge arayışın bu dönemde ön planda olacak. Sevdiklerinle kurduğun bağlarla ilgili daha derin düşüncelere dalabilirsin. Sosyal ortamlarda karşılaşacağın insanlar, ruh haline olumlu katkılarda bulunabilir. Yaratıcılığının artacağı bir gün, sanatsal projelere yönelmek isteyebilirsin. Karar vermekte zorlanıyorsan, kalbini dinlemen en iyi yol olacaktır. Duygusal dengeni bulmak için içsel huzurununa odaklanmalısın. İş veya finansal konularda da uyum sağlamak için bir adım atmadan önce tüm detayları gözden geçirmekte fayda var. Kendine zaman tanı, acele etme.
Derin ve yoğun duyguların ön plan çıkacağı bir gün. İçsel sezgilerin güçleniyor, bu durum yaşadıklarına farklı bir bakış açısı kazandırabilir. Bugün çevrendeki insanların niyetlerini daha kolay anlaman mümkün. İletişim kurarken samimi olmaya özen göster, zira bu, ilişkilerini derinleştirirken güven oluşturacak. İş veya kişisel projelerde kararlı adımlar atmak için uygun bir dönemdesin. Esnek olmak, beklenmedik değişikliklere kolay adapte olmanı sağlayabilir. Kendi sınırlarını belirle, gerektiğinde hayır demekte bir sakınca görme. Bu, hem kendine hem de çevrendekilere netlik kazandıracak. İçsel huzuru bulmak için yalnız zaman geçirmeyi unutma; meditasyon veya doğa yürüyüşleri ruhunu tazeleyecektir.
Bugün enerjin yüksek ve keşfetme arzusuyla dolusun. Yeni bağlantılar kurabilir, sosyal ortamlarda parlayabilirsin. İletişim becerilerin, ifade gücün ile birleştiğinde, çevrendeki insanlara ilham verecek bir hava yaratabilirsin. Seyahat tutkusu ortaya çıkabilir; kısa bir yolculuk ya da belki bir macera planlamak için harika bir zaman. Eğitim veya kişisel gelişim konularında yeni fırsatlar kapını çalabilir. Ancak, detaylara dikkat etmeyi unutmamalısın; ne kadar heyecan verici olursa olsun, acele kararlar almaktan kaçın. İçsel cesaretinle, hedeflerine daha da yaklaşırken, özgürlüğünü ve bağımsızlığını ön planda tutmayı ihmal etme. Midende hissettiğin dersler, şans ve zenginlik kapılarının aralanmasını sağlayabilir. Sadece hisset, akışa kapıl ve olumlu değişimleri kucakla.
Bugün sorumlulukların ve hedeflerin ön planda olabilir, dikkatini işine ve projelerine odaklamak isteyebilirsin. Planlı ve disiplinli yaklaşımın, seni hedeflerine daha da yaklaştıracak. Ancak, aşırı mükemmeliyetçilikten kaçınmalısın; bu, seni gereksiz strese sokabilir. İletişimde ise anlayışlı ve sabırlı olman, özellikle yakın ilişkilerde olumlu bir etki yaratacak. Sakin bir akşam, düşüncelerini derinlemesine değerlendirmek için iyi bir fırsat olabilir. Hayallerini gerçekleştirmek için realist hedefler belirlemeyi unutmamalısın. Geleceğe dair umutlarını canlı tutmak, seni motive edecek. Sadece iş yükünü dengelemeye dikkat et, aksi takdirde kendini yorgun hissedebilirsin. Kendine zaman ayırmayı ihmal etme; bu, tazelenmene yardımcı olacak.
Sıcak ve yenilikçi bir ruh halleri var. Bugün, sosyal ilişkileri ve arkadaşlık bağlarını güçlendirmek için mükemmel bir zaman. Düşüncelerinizi açıkça ifade etmekten çekinmeyin, zira bu, başkalarıyla daha derin bir bağlantı kurmanıza yardımcı olabilir. Yaratıcılık ve özgün fikirlerle dolu bir gündesiniz; içsel ilhamınızı kullanarak projelerinizi ileriye taşıyabilirsiniz. Beklenmedik sürprizler gün içerisinde keyfinizi yerine getirebilir. Kendinizi enerji dolu hissettiğiniz anlar, yeni başlangıçlar için harika fırsatlar sunuyor. Duygusal bağlarınızı derinleştirirken, özgür ruhunuzu da korumayı unutmayın. Bazı şeyleri kabul etmek ve özelleştirmek size esneklik kazandıracak. Diğerleri ile olan etkileşimleriniz, özellikle de müzikal ya da sanatsal alanlarda, yeni kapılar açabilir. Kendi kalbinizi dinleyin; özgün olmanın getirdiği güçle, çevrenizdekilere ilham verebilirsiniz.
Duygusal derinliklerin ön plana çıktığı bir gün. İçsel bir yolculuğa çıkma isteği doğabilir; bu süreçte, sezgilerini dinleyerek önemli farkındalıklar kazanabilirsin. Sanatsal yeteneklerin ve yaratıcılığın ortaya çıkmak için seni çağırıyor. Fikirlerin ve hayal gücün, yeni projelere harika bir zemin sunabilir. Başkalarıyla kuracağın derin bağlar, duygusal tatmini artıracaktır. Ancak, gerçekler ve hayaller arasında gidip gelirken, kendini kaybetmemeye dikkat et. Yakın çevrenden alacağın destekler, seni daha güçlü hissettirecek; bazen birinin yanında olmak, duygusal yükleri hafifletecek. Kendine karşı nazik ol, bu süreçte iyileşme ve yenilenme fırsatlarını iyi değerlendir.
