1
Sanatın işlevinin toplumsal olmasını öneren ve lirik şiirleriyle dikkat çeken Ahmet Telli, Toplumcu Gerçekçilik akımının en değerli şairlerinden biri.
Dört yıl köy öğretmenliği yaptıktan sonra girdiği Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun olan Telli, 1980’de Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından ‘Sakıncalı yazar’ olduğu gerekçesiyle gözaltına alındı. Telli’nin öğretmenlik görevine son verildi. Gözaltı süresinin sona ermesinden sonra çeşitli yayın evlerinde yönetici ve editör olarak çalışan Ahmet Telli, sıkıyönetim döneminden sonra öğretmenliğe geri döndü.
Şiirleri, yaşamın gerçekliğinden süzülen, eşitlikçiliğe, bireysel ya da başka istemleri içeren önerilerde bulunan şiirler olarak bilinen Telli’nin; ‘Romantik’ ve ‘Başkaldırıcı’ bir kimliğe sahip olduğu kabul edildi.
Sputnik Türkiye’den Turan Salcı’ya konuşan Telli, Türkiye’de edebiyatın ve şiir dünyasının son durumunu anlattı.
Ankara’nın entelektüel kültürünü anlamak için Ahmet Erhan’ın ‘Ankara-İstanbul Karatreni’ kitabını örnek veren Telli, şunları ekliyor:
“Ankara, Cumhuriyet’ten sonra ve özellikle 1940’lı yılların sonuna kadar hem bir yandan özgür kültürün bir yandan resmi kültürün boy verdiği bir yerdir. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı tercüme bürosu Ankara’daydı. Bu büro dolayısıyla edebiyat tarihinin özellikle de şiir dünyasının birçok insanı, Nurullah Ataç’tan Orhan Veli’ye, Edip Cansever’den Turgut Uyar’a kadar hepsi Ankara kökenlidir. Ancak 1950’lerden sonra bu işlevini İstanbul’a bıraktı. Bir bakıma kültür endüstrisi olan İstanbul’a göçtüler. Bunu Ahmet Erhan’ın Ankara-İstanbul Karatreni kitabı çok güzel anlatır.”
“Ankara, dergiler ve şairlerin çok yaşadığı bir kentti ama gittikçe çoraklaştı” diyen Ahmet Telli, şöyle konuştu:
“Dergiler de ne yazık ki yerini fanzinlere bıraktı. Artık ne yazık ki köklü bir edebiyat dergisi çıkmıyor. Yine de Ankara’da kitapçılar çok. Ankara’da İstanbul’daki gibi çok büyük kitap fuarları açılmıyor nedeni de Ankara’daki kitapçıların çok düzenli oluşudur. Herkes istediğini bulabiliyor. Ankara’daki kitapçıların bir özelliği vardı. Toplum Kitapevi’nin sahibi Remzi İnanç’tı, yazardır. Sol Yayınları’nın sahibi Muzaffer İlhan Erdost, yazardır. Dolayısıyla kitapevlerinin sahiplerinin özelliği çoğunlukla yazan, çizen ve kitapla ilişkisi olan insanlardı. Günümüzde bu ortadan kalktı, sadece kitap raflarından bilgisayarla aranıp kolayca bulunabilen bir şekilde oldu. Dolayısıyla kitap bir kültür aracıyken artık tüketim nesnesine dönüşmüş durumda. Kitapçılarda da bunu çok net görüyoruz.”
“Şiirle ve şairle egemen güçlerin arası hiçbir zaman iyi olmadı. İyi olanlara biz şair demiyoruz” ifadelerini kullanan Telli, şunları söylüedi:
“Çünkü egemen güçler küçük yazarları severler. İyi yazarları sevmezler. Bu yalnızca Türkiye’ye dair bir şey değildir. Dünyanın her ülkesinde bu böyledir. Bu ezeli ve ebedi bir çelişkidir. Gerçi demokrat yöneticiler zaman zaman çıkmaz değil. Diyelim ki Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle, ‘Jean-Paul Sartre, Fransa’dır’ demiştir. Bu tür çıkışlar olmaz değildir. Ama genele baktığımız zaman şairle egemen güçler hiçbir zaman uyuşamaz, uyuşmamaları da doğası gereğidir. Şairlik meslek olmadığı için bir geçim kaynağı da değildir. Şiirle geçim sağlayan benim tanıdığım hiçbir şair yok. En azından Türkiye’de yok. Daha gelişmiş ülkelerde olabilir. Her şairin mutlaka asıl mesleği vardır. Ben yıllarca öğretmenlik yaptım. Yazdığım şiirler nedeniyle egemen güçlerin saldırısına uğramadım değil. Ben, emniyete düştüğümde şiirlerim nedeniyle ağır saldırıya uğradım. 1981 yılında. Keza yaptığım konuşma ve şiirlerim nedeniyle daha bir yıl önce Hacettepe Üniversitesi’nde saldırıya uğradım.”
Teknolojinin gelişmesi ile birlikte okuma alışkanlığı ve sanata olan ilgide de bir düşüş gözlemlendiğine değinen Ahmet Telli, bu değişimi şöyle yorumladı:
“Teknoloji ile hız arasındaki ilişki bir ideoloji olarak ortaya çıktı. Hız artık bir ideolojidir. Ancak her sanat eseri bu hıza karşı, ‘sakin ol’, ‘hayata bak’ demiştir. Sanat biraz hayatı yavaşlatmak için yapılır. Dolayısıyla sanatın hızla ideolojik olarak bir çelişkisi vardır. Öyleyken hız bir ideoloji olarak sanatı da kendi alanı olarak görmek isteyebilir. Nitekim buna uyan bir üretim tarzı da var. Teknolojiyi çok iyi kullanan genç şairler var ve bunlar teknolojik kavramları şiire yedirmeyi çok iyi biliyorlar. O yüzden onları çok önemsiyorum. Hayatı yavaşlatmak için bile olsa sanat bir hızın, rüzgarın içindedir. Bu rüzgarın içinde bir yaprak misali savrulmamak, rüzgarın farkına varabilmek için bunu bilmek zorundadır. Teknolojiyi çok iyi kullanan ve o kavramlarla güzel şeyler yazan genç şairler var, onları seviyorum. Ne kadar çok şair varsa o kadar dil gelişir. Çünkü dilin eklemlerine giden yolu, kan akışını adeta hızlandırır. Düz yazı sözcüklerin gramatik anlamlarıyla donup kalırken, şiir gramatik anlamın ötesinde gölge anlamlar, anlam salkımları icat ederek dili geliştirir ve dilin imgesel yönünü besler.”
Sıcaklık ve enerji dolu bir gün seni bekliyor. Yaratıcılığın canlanacak, içindeki tutku ve cesaretle yeni projelere adım atma isteği duyacaksın. Sosyal çevrendeki insanlarla etkileşimlerin artacak; yeni arkadaşlıklar edinmek veya mevcut ilişkilerini derinleştirmek için harika bir zaman dilimi. Fakat, acele etmemekte fayda var; sabırlı ve dikkatli adımlar atmak, isteklerini gerçekleştirmen adına önemli olacak. Girişimcilik ruhunla, finansal konularda riskler almaktan çekinmeyeceksin, fakat aşırı cesaretin bazı engellerle karşılaşmana neden olabilir. Duygusal olarak, içsel huzuru bulmak için kendine zaman ayırmayı ihmal etme. İş ve hayat dengesini kurmak, seni daha mutlu ve tatmin olmuş hissettirebilir. Kendi sınırlarını zorlamaktan ve yeni deneyimlere açık olmaktan korkma; bu, kişisel gelişimin için değerli bir fırsat yaratacak.
Bugün, içsel denge arayışında olabilirsin. Daha önce karar verdiğin konuları gözden geçirip, yeni bir perspektif kazandırma isteği içinde olacaksın. Maddi konular üzerinde düşünmen, bütçeni yeniden düzenleme ihtiyacı doğurabilir. Geçmişte yaşanan bazı olaylar, güncel tavır ve davranışlarına da etki edebilir. Sabırlı olman ve aceleci davranmaman, doğru kararlar almanı sağlayacaktır. Sosyal ilişkilerde ise, dostluk bağlarını güçlendirmek için samimi adımlar atmak isteyeceksin. Kendini ifade ederken nazik bir üslup benimsemek, iletişimini güçlendirecek. Ayrıca, sanatsal bir faaliyetle ilgilenmen günün ruh halini olumlu yönde etkileyebilir. Rahatlatıcı bir aktivite, günün stresini hafifletebilir. Toprak ve doğa ile iç içe zaman geçirmek, seni yeniden enerjik hissettirebilir.
Sosyal çevrenle olan bağların güçleneceği bir dönemdesin. Fikir alışverişleri yaparken, farklı bakış açılarına açık olman hem öğrenmene hem de ilişkilerine katkı sağlayacak. Kendini ifade etmekte zorlanmadığın, yaratıcı projelere yönelebileceğin bir zaman dilimi var. Ancak çaresizlik hissi yaşayabileceğin durumlarda, derin bir nefes alarak düşünmekte fayda var. Anlık tepkilerden kaçınman, sorunlarını daha kolay çözmene yardımcı olacak. İç dünyandaki huzurunu artırmak için yalnız kalmaya ihtiyaç duyabilirsin. Eski dostlarla yeniden iletişim kurmak, geçmişe dair nostaljik anılara dalmanı sağlayabilir. Sevgi ve ilişkiler alanında da heyecan verici gelişmeler kapıda. Kendini ifade etme biçiminde yaratıcılığını ortaya koymak, yeni kapılar açabilir. Bu süreçte içgüdülerinle hareket etmen, iyi yönlendirmeler almanı sağlayacak. Ayrıntılara dikkat etmelisin, çünkü küçük detaylar büyük anlamlar taşıyabilir. Kendine güvenmeyi unutma; bu, seni bir adım daha öne taşıyacak.
Bugün, içsel gücünü ve karizmanı etrafına yansıtmanın tam zamanı. Kendine olan güvenini artıracak fırsatlar karşına çıkabilir. Sosyal ortamlarda dikkat çekici bir şekilde parlayabilir, insanları yapılandıran liderlik niteliklerinle etkileyebilirsin. Yeni projelere adım atmak ya da mevcut planlarını hayata geçirmek için şanslı bir dönemdesin. Ancak, başkalarının görüşlerine de saygı duyman gerektiğini unutma, zira güçlü kişiliğin bazen duygularını ön plana çıkarabilir. Bu nedenle, empati kurmak ilişkilerini daha sağlam bir temele oturtacaktır. Bugünün getireceği ilginç karşılaşmalar ve sürprizler, hayatına renk katabilir, açık fikirli olmayı ve yeniliklere kapını aralamayı ihmal etme. Eğer bir aşk ilişkisi içindeysen, tutku dolu anlar yaşayabilir, duygusal bağınızı derinleştirebilirsin.
Bugün sosyal etkileşimlerde kendinizi oldukça rahat hissedeceksiniz. Arkadaşlarınızla ya da sevdiklerinizle vakit geçirmek, ruh halinizi olumlu yönde etkileyecek. Duygusal dengeyi korumak adına, başkalarının ihtiyaçlarıyla kendi isteklerinizi dengelemeye çalışmalısınız. Bir kararsızlık durumu içinde hissedebilirsiniz; bu, bir seçim yaparken biraz daha derin düşünmeniz gerektiğini gösteriyor. Sanatsal ve estetik konulara ilgi duyabilir, yaratıcılığınızı ifade etme fırsatı bulabilirsiniz. İş veya günlük işlerde dikkatli olmanız, detayları gözden kaçırmamanız önemli. Kendinizi ifade ederken nazik, diplomatik bir tutum takınmanız, çevrenizle uyumlu bir iletişim kurmanızı sağlayacak. Ayrıca sağlık konularına da dikkat etmelisiniz; dinlenmek için zaman ayırmayı unutmayın. Genel olarak, günün akışı sizi denge arayışınıza yönlendirecek.
Duygular derinleşiyor, içsel keşiflere yönelmek için harika bir zaman. Karşılaştığın her durumda sezgine güvenmek, seni doğru yola yönlendirecek. Sabah saatlerinde kararsızlık hissedebilirsin, ancak günün ilerleyen saatlerinde bu belirsizlik yerini netliğe bırakarak, üzerindeki yüklerden kurtulmanı sağlayacak. İlişkilerde daha samimi ve açık olma ihtiyacı içinde olabilirsin; bu, başkalarıyla olan bağlarını güçlendirecek. Ancak başkalarının duygularını da göz önünde bulundurmayı unutma. Gelecekle ilgili hedeflerini düşünmek için uygun bir zaman. Hayatta neyi arzuladığını belirlemekte zorlanıyorsan, kendinle baş başa kalmak ve derin düşünmek bu açıdan faydalı olacaktır. Kendi içsel gücüne odaklanarak, karanlık düşüncelerini aydınlatabilir ve yeni bir başlangıç yapabilirsin. Finansal konularda dikkatli olmayı gerektiren durumlar söz konusu olabilir, harcamalarını dikkatlice planlaman gerekebilir. Doğa yürüyüşleri veya meditasyon gibi huzur veren aktiviteler, ruhunu besleyerek içsel dengenin sağlanmasına yardımcı olacaktır.
Yeni maceralara atılmak için mükemmel bir zaman. Enerjin dolup taşıyor ve keşfetme isteğin ön planda. Sosyal ortamlarda dikkatleri üzerine çekiyorsun; samimiyetin ve olumlu tavırların, insanları etrafında toplamana yardımcı olacak. Eğitim ve kişisel gelişim alanında yapacağın bir yatırım, gelecekte önemli kazançlar sağlayabilir. İçsel huzuruna giden yolda meditasyon ya da doğa yürüyüşleri tercih edebilirsin. İlişkilerde, açık iletişim sana ve sevdiğin kişiye büyük kazançlar getirebilir. Hayallerini gerçeğe dönüştürme arzun, bazı riskler almanı gerektirebilir, bu yüzden cesur ol. Kalbindeki tutkulara odaklan ve ilerlemekte kararlı ol.
Bugün, kararlılığınız ve disiplininizle ön plana çıkacaksınız. Amacınıza ulaşmak için gereken tüm adımları atmaktan çekinmeyeceksiniz. İş yaşamında önemli bağlantılar kurabilir, projelerinizi ilerletmek için güçlü bir zemin oluşturabilirsiniz. Ayrıca, dikkatinizi dağılmadan odaklanmanız, moral ve motivasyonunuzu yüksek tutmanıza yardımcı olacak. Özel ilişkilerde ise açık iletişiminiz, bazı yanlış anlamaların önüne geçebilir. Sevdiklerinizle vakit geçirme isteğiniz artacak; bu, aranızdaki bağı güçlendirebilir. İçsel huzurunuzu bulmak için kısa bir mola vermeyi unutmayın; belki doğada yürüyüş yapmak ruhunuza iyi gelebilir. Unutmayın, emeklerinizin karşılığını alacağınız bir dönemdesiniz, sabırlı olun.
İnova ve yaratıcılığın kapıları ardına kadar açılıyor. Bir grup etkinliğine katılabilir veya yeni insanlarla tanışarak ilginç fikir alışverişlerinde bulunabilirsin. Bağlantıların güçlenmesi, projelerine taze bir enerji katacak. İçsel bir huzur arayışı içindesin; bu dönemde meditasyon veya doğa yürüyüşleri ruh halini dengeleyebilir. Finansal konularda dikkatli olman gereken bir zaman. Anlık harcamaların bütçeni zorlayabilir. İlişkilerde ise, iletişimini açık tutmak, belirsizlikleri gidermene yardımcı olacak. Sevgi dolu anlar yaşayabilir, geçmişten gelen bir arkadaşla beklenmedik bir buluşma gerçekleştirebilirsin. Bugün, yeniliklere açık olmanın ve cesaretli adımlar atmanın tam zamanı.
Duygusal derinliklerinize dalmak için harika bir gün. İçsel dünyanıza yönelme arzusuyla dolup taşacak ve ruhsal deneyimlerin sizi sarıp sarmalamasına izin vereceksiniz. Empati ve sezgi yetenekleriniz güçlü bir şekilde kendini gösterecek; bu da çevrenizdeki insanlarla olan ilişkilerinizi derinleştirebilir. Sanatsal ifadeniz ön plana çıkacak; belki de bir şeyler yazmak ya da resim yapmak için ilham bulacaksınız. İçsel huzurunuzu bulmak adına meditasyon veya doğa yürüyüşleri yapmak iyi gelebilir. Karşılaşabileceğiniz ani olaylara karşı açık fikirliliğinizi korumak sizin lehinize olacak. Unutmayın ki, hislerinize ve sezgilerinize güvenmek, sizi bekleyen güzel fırsatların kapısını açabilir.
