1
Çoğunuz gibi yemek kültürüyle ilgilenmeyi severim. Boğazına düşkün milletiz. Bir rivayete göre Türk mutfağı, Çin ve Rus mutfağıyla birlikte en zengin üç mutfaktan biridir. Öyle midir? Çinliler, her zaman çok kalabalık ve genelde yoksul oldukları için ne buldularsa yerler, bu bir zenginlik diyelim. Türklerin zengin mutfağı ise içinde yaşadıkları coğrafyanın çeşitliliğinden gelse gerek. Orta Asya’dan et, ekmek getirdikleri kesin. Ama Anadolu’da, sebze meyveyle, otla, zeytinle tanıştıkları da. Her bölgenin mutfağı, ayrı ülkelerin mutfakları kadar farklıdır. Karadeniz’le Ege’yi düşünün, ortak ne var? Bu uzun girizgâhı tam 20 yıldır “Türkiye’nin yemek kültürü dergisi” sloganıyla yayımlanan Metro Gastro’nun 100. sayısını yazmak için yaptım. Mutfak ve yemek kültürü kitaplarını, hatta lokantaların mönülerini merakla okurum. Ama ilk kez bu kadar hacimli bir yayında neredeyse hiç tanıdığım yemek çıkmayınca şaştım kaldım! 100. sayıları için kent mutfaklarından bilinmeyenlerine yer vermek istemiş ve başarmışlar, gerçekten bir ikisi dışında adını bile duymadıklarımı derlemişler. Bazıları artık yapılmayan kaybolmuş yemekler ama tarifleri var, yapma arzusu uyandırıyor.
Yemeklerden bahsedeceğim ama 100. sayıya gelene kadar neler mi yapmışlar? Editör Nilhan Aras koordinasyonunda kaynağında incelemişler, 650’den fazla bölgeye gitmişler, bunun için 172 bin km. yol yapmışlar. Fotoğraf çekimleri için 310 sofra kurmuşlar ve 21 bin kare fotoğraf çekmişler! Bilgi almak için 1812 kişi ile konuşmuşlar, tattıkları yemeklerin sayısını da tutsalarmış iyiymiş ve bence en önemlisiymiş ama onu atlamışlar! 100. sayıyı özel yapan bilmediğimiz, tatmadığımız yemekleri yazanlar ise çok iyi bildiğimiz isimler: Mehmet Yaşin, Hülya Ekşigil, Vedat Başaran, Artun Ünsal, Aylin Öney Tan’ı çok iyi tanırım, Deniz Ekin, Ayfer Yavi ve Priscilla Mary Işın’la Gonca Tokuz’u da böylece tanıdım. Derginin -ki aslında koca ciltli bir kitap- içindeki bölümler, kahvaltılıklar, çorbalar, sebze, meyve ve ot yemekleri, dolmalar ve sarmalar, pilavlar, köfteler, hamur işleri, balık ve diğer deniz ürünleri, özel gün yemekleri diye gidiyor. Ah tatlıları ve kış hazırlıklarını da atlamamak lazım.
Sanmayın ki bu bölümlerde sadece yemek tarifleri var; örneğin Özel Gün Yemekleri bölümü bir tür antropoloji kitabı! MÖ 2600’lerden Sümerlerle başlıyor, tanrıçalara 30 bin küçükbaş hayvan kesilen törenlerle helvaya kadar geliyor; kız doğurana kuymak, oğlan doğurana oğlakla devam ediyor. Pilavsız düğün olmaz tabii, hıdrellezin ilk kuzusu derken uzayıp gidiyor.
Köfteyi kim sevmez ki? Şimdilerde burger yiyoruz ama bir İnegöl’ün yerini tutar mı, çiğköfte sevmem ama içliköfte? Burada yedi tarif verilmiş, hepsini ilk kez duyuyorum! Pilav da pek çok kültürün olduğu gibi bizim de vazgeçilmezimiz. Osmanlı mutfağının da demirbaşlarından, tıpkı şimdi esnaf lokantalarının da olmazsa olmazlarından olduğu gibi. Kitaptaki pilavların da çoğunu ilk kez duyuyorum: Süt tarhanası pilavı gibi ki annemin memleketi Çanakkale’denmiş? Balık tarifleri beni iyice şaşırttı: Kavinna (Konya), şabut (Halfeti), sazan kıskı (Bursa) göl balıkları? Ya millet neler yiyor, haberimiz yok!
Sebze yemekleri dersen, ohooo, etli mi, etsiz mi? Soğuk mu, sıcak mı? Yaş mı, kuru mu? Sadece patlıcan yemekleri için bir kitap yazılabilir! Ya baklagiller? Alluciye, Mardin yöresinden taze erik ve kemikli kuzu etiyle yapılıyor, bana bir Fas yemeğini hatırlattı. Salatalık kabuğundan yemek yapmayı da Malatyalılar akıl etmiş! Etli, mercimekli, nohutlu üstelik. Dolma ve sarmaya gelince… Bizim mutfağımız kadar zengin olanı yoktur! Sarılabilecek ne varsa, doldurulabilecek ne varsa halletmişiz! Kiraz yaprağı sarmasından enginar, kabak çiçeği dolmasına. Kubbeşen dolmasını hemen yapacağım: Diğerlerinin aksine çok el oyalamaz. Lahana yapraklarını haşlayıp bütün bütün yayıp harcı içine koyup üzerini yine börek hamuru gibi lahana yaprağıyla kapatıp, pişince de dilim dilim kesip yemeyi Ankaralılar akıl etmiş! Eminim şimdi hiçbiri bilmiyordur. Ara yemek sepetini, bu akşam ne yiyoruz, pizza mı, hamburger mi, ya da ton mu açsak? Açın Metro Gastronomi Dergisi’ni, yemek yapın, çok eğlenceli olabilir, kısıt günlerinde! Bütün şeflerin ve yemek kültürü araştırmacılarının eline sağlık.
Bugün enerjinin yüksek olduğu bir gün. Harekete geçmek, tüm hedefleriniz için adım atmak için mükemmel bir fırsat. İçsel gücünüzü hissedecek, kararlılıkla ilerleyeceksiniz. Sosyal ortamlarda kendinizi ifade etme isteği artmış durumda. Çevrenizdekilerle sıcak ve samimi ilişkiler kurabilirsiniz. Ancak, aceleci davranmaktan kaçınmanız önemli; düşünmeden yapılan hamleler ters tepebilir. İş veya projelerinizde yaratıcı fikirler ön plana çıkacak, bunları paylaşmaktan çekinmeyin. Sağlığınıza dikkat etmeli, stresli durumlarda sakin kalmayı başarmalısınız. Bugün alacağınız bir haber, ruh halinizi önemli ölçüde olumlu etkileyebilir. Açık zihninizle geleceğe dair umut dolu adımlar atabilirsiniz.
Maddi konularda belirgin bir kararlılık hissediyorsun. Bugün, bütçeni gözden geçirip tasarruf planları yapmak için harika bir zaman. Duygusal anlamda ise, güven arayışın artmış durumda; sevdiğin kişilerle daha derin bağlar kurmak isteyebilirsin. Aynı zamanda estetik zevklerin ve sanata karşı duyduğun ilgi artış gösterebilir. Eğer bir proje üzerinde çalışıyorsan, sabırlı olmalı ve detaylara dikkat etmelisin. Bütün bunların yanı sıra, sağlığına özen göstermek ve ruhsal dengeyi sağlamak adına zaman ayırmak da önemli. İçsel huzurunu bulma çabaların, dönüşüm sürecinde sana rehberlik edecek.
Bugün, merak ve öğrenme arzusunun doruk noktaya ulaşacağı bir dönemdesin. Sosyal çevrendeki dinamikler, yeni bağlantılar ve ilginç sohbetlerle zenginleşebilir. Anlık değişimler ve beklenmedik fırsatlar karşısında esnek kalabilirsin. Özellikle iletişim becerilerin, karşılaştığın sorunlara yaratıcı çözümler bulmanda etkili olacak. İçsel düşüncelerinin dışa vurum bulması, seni daha özgür ve bağımsız hissettirecek. Ancak, etrafındaki seslerin senin kararlarını etkilemesine izin verme. Kendi kalbinin sesine kulak vererek, içsel huzurunu bulabilirsin. Kısacası, bu gün, zihnini açma ve yeni deneyimlere adım atma fırsatını yakalayabileceğin verimli bir dönem.
Duygusal derinlik ve sezgi bugün senin en büyük rehberlerin olacak. İçsel hislerine güvenerek hareket etmeli ve olaylar karşısında empati geliştirmelisin. Aile bağların ve arkadaşlarınla olan ilişkilerin ön plan çıkarken, sevgi dolu bir ortam yaratman için elinden geleni yapmalısın. İletişimde açık ve samimi olman, kalp bağlarını güçlendirecek. Kendini argümanlardan uzak tutarak akışa bırakmak, huzur bulmanı sağlayacak. Ayrıca, yeni hobiler ya da yaratıcı projeler üzerinde çalışmak için mükemmel bir zaman. İçindeki yaratıcılığı serbest bırakmayı unutma! Kendine zaman ayırmayı ihmal etme; ruhsal dengen için gerekli. Başkalarına sunacağın sıcaklık ve ilgi, bugün seni daha da özel kılacak.
Kendine güvenin bir hayli yüksek. Etrafındaki insanlara ilham kaynağı olabilirsin. Bugün, yaratıcılığını vor kampanya, projeler veya sanat çalışmaları gibi alanlarda sergilemek için harika bir fırsat. İnsanlarla olan ilişkilerin, geçmişte yaşadığın zorluklara rağmen bu günlerde daha da güçlenebilir. Sosyal ortamlarda yeni insanlarla tanışma ve bağlantılar kurma şansı bulacaksın. Duygusal olarak kendini ifade etmekten çekinme, duygularını açıkça paylaşmak, ilişkilerini derinleştirir. Özellikle romantik yaşamında sürükleyici anlar yaşayabilirsin; doğrudan hislerini ifade etmek, tam da aradığın samimiyeti getirebilir. İş yerinde veya projelerde liderlik vasıflarını ön plana çıkarmak, ekip arkadaşlarınla olan bağlarını güçlendirecektir. Sabırlı olmayı öğrenmek, bugün başkalarıyla olan diyaloglarından alacağın derslerle daha iyi bir versiyonuna ulaşmana yardımcı olabilir. Pozitif enerjin etrafındakilere de yansıyacak, bu da sana olan hayranlığı artıracak. Küçük detaylara dikkat et; bugün, basit ama anlamlı anlar yaratma şansı bulacaksın.
Sakin ve düzenli bir gün geçirebilirsin. Yalnız kalmayı isteyebilir, düşüncelerine yoğunlaşabilirsin. Yaratıcılığını besleyecek aktivitelerde bulunmak, zihnini ferahlatmak için harika bir fırsat. İş yerindeki sorumluluklara dikkat etmen gerekecek, detaylara odaklanarak ilerlemelisin. İletişimde nazik ve anlayışlı olmak, çevrendekilerle uyum sağlamakta fayda getirebilir. Duygusal ve fiziksel sağlığına özen göstererek, stresle başa çıkmanın yollarını aramalısın. Kendine ayıracağın zaman, dengeyi bulmana yardımcı olacak ve kendini yenileyerek daha olumlu bir enerjiyle yola devam etmene olanak tanıyacak. Sosyal ilişkilerde ise empati kurmak, arkadaşlık bağlarını güçlendirmene yardımcı olabilir.
Bugün, denge arayışın daha da belirginleşiyor. Sosyal çevrenle olan ilişkilerinde uyum sağlama isteğin artarken, bazı çatışmaları da yumuşatmak için fırsatlar bulabilirsin. İçsel huzurunu korumak adına, başkalarının beklentilerini göz önünde bulundurman faydalı olacak. Sanatsal ve yaratıcı projelere yönelmek, ruhunu besleyecek ve içinde bulunduğun dönemi daha anlamlı kılacak. Kendine zaman ayırmayı unutma; bu, zihin ve ruh dengenin yeniden sağlanmasına yardımcı olacak. Ayrıca, bir arkadaşından veya tanıdığından alacağın destek, seni yeni fikirlere yönlendirebilir. İletişim becerilerin sayesinde zor zamanların üstesinden gelebilirsin. Unutma, her şeyin bir zamanı var; acele etme ve sürecin tadını çıkar.
Gizli duyguların yüzeye çıkma zamanıdır. İçsel bir dönüşüm yaşarken, kararlılığın sana güç verecek. İkili ilişkilerde beklenmedik durumlarla karşılaşabilirsin; iletişimini iyileştirmek için açık ve samimi olmalısın. Duygusal derinlikler, sana hem zorlayıcı hem de öğretici deneyimler sunacak. Kendini ifade etme biçimine dikkat et, zira sözlerin başkalarında kalıcı etkiler bırakabilir. Sağlığına özen göster; zihinsel dinginlik, beden sağlığınla doğrudan bağlantılı. Kendi iç dünyanda yapacağın keşifler, seni daha güçlü kılabilir. Yaratıcılığını serbest bırak, yeni projeler ve hobiler için ilham alabileceğin bir dönemdesin. Unutma ki, dönüştüğün her şey, seni daha yetkin ve olgun bir birey haline getirecek.
Yeni maceralara ve keşiflere aç bir ruh halindesin. İçsel bir özgürlük arayışı içinde, mevcut sınırlarını zorlamak isteyebilirsin. Seyahat planları, yeni insanlarla tanışmalar ya da farklı kültürler hakkında bilgi edinme arzusu gün boyunca seni sarabilir. Aniden karşına çıkabilecek fırsatları değerlendirmek için hazırlıklı ol. Cesur düşünceler ve yeni fikirler, çevrendekilerle olan iletişimini zenginleştirecek. Aynı zamanda, içsel bakış açılarınla başkalarına ilham vermen mümkün. Sosyal çevrende kendini ifade etme ihtiyacı duyabilirsin; bu, samimi ilişkilerin daha da derinleşmesine yol açabilir. Kendine güvenin artarken, içsel bilgeliklerin ışığında hareket etmenin keyfini yaşayacaksın.
Duygusal derinliklere dalma isteği içinde olabilirsin. İçsel huzuru ararken, çevrendeki insanlarla olan ilişkilerine daha fazla önem vermen gerektiğini hissedeceksin. İş yerindeki sorumlulukların seni biraz daraltabilir, ama bu dönem aynı zamanda kariyerinle ilgili yeni fırsatlar da kapını çalacak. Kendine güvenini artırmalısın; yeteneklerinle ilgili yeni yollar çizebilir ve başkalarına ilham verebilirsin. Bugün, iletişimde empati ve anlayış sergilemek, daha sağlıklı bağlantılar kurmana yardımcı olacak. Kendi içsel sesini dinleyerek hareket etmen, günün olumlu geçmesini sağlayacak. Sakin kal, her şey zamanı geldiğinde yoluna girecektir.
Gün, sosyal bağlantıları güçlendirmek ve yeni insanlarla tanışmak için harika bir fırsat sunuyor. İçgüdüsel olarak etrafındakilere ilham verme eğilimindesin. Yenilikçi fikirlerinle dikkat çekebilir, yaratıcı projelere yönelerek özgünlüğünü ortaya koyabilirsin. Bugün, beklenmedik durumlarla başa çıkma yeteneğin sayesinde, zorlukları avantajına çevirebilirsin. Arkadaşlarınla olan ilişkilerinde açık iletişim büyük bir önem taşıyor; hislerini samimiyetle paylaşmak, aranızdaki bağı derinleştirecek. İçsel huzuru bulmak için biraz yalnız kalma ihtiyacı da hissedebilirsin; bu, kendini yeniden değerlendirmek ve yenilenmek için değerli bir zaman dilimi olacaktır. Gün içinde karşılaşabileceğin ufak engeller, seni durdurmak yerine daha sağlam adımlarla ilerlemeni sağlayacak. Kendi ihtiyaçlarına odaklanmak, başkalarıyla olan etkileşimlerini daha da güçlendirecek. Kendine olan güveninle, cesur adımlar atabilirsin.
Duyguların en derin köşelerine inme fırsatı buluyorsun. Hayal gücün oldukça güçlü ve bu, sanatsal yaratıcılığı besleyebilir. Özellikle ruhsal ve manevi konulara duyduğun ilgi artıyor. Meditasyon veya derin düşünme seansları yapmak, kendini yenilemeni sağlayabilir. İlişkilerinde daha samimi ve içten olma arayışı içerisindesin, bu da seni çevrende daha anlayışlı bir enerjiyle paketleyecek. Bir arkadaş ya da sevdiğin kişiyle yapacağın açık kalp bir konuşma, aranızdaki bağı güçlendirebilir. Duygusal derinliklerde yüzmeyi tercih et, yüzeyin ötesine geçmek, gerçek benliğini bulmanı sağlayabilir. Kendine karşı nazik olmayı unutma; içsel huzuru sağlamak, dengenin temel taşlarından biri olacak. Hayallerinin peşinden gitmekten çekinme—bugün cesur adımlar atabilirsin.
