1
İBB Miras daha sonra baştan aşağı yenilenip açılan Yerebatan Sarnıcı’yla ismini tüm dünyaya duyurdu. İstanbul gibi medeniyetlerin beşiği olmuş, dünyanın en fazla turist çeken şehirlerinden biri, sayısız kültürel mirasına başarılı restorasyonlarıyla gündeme gelir oldu. Hem de bu beş senede AKP iktidarının çıkardığı tüm engellere karşı… İBB Miras’a yönelik ilgi, AKP’nin de dikkatini çekmiş olacak ki, ocak ayında benzeri çalışmalar yapmak üzere İstanbul Valiliği eliyle “Yadigâr” isimli bir projenin hayata geçirileceği duyuruldu. Proje, “tüm” ilçe belediyelerinin ilan ve reklam paralarının yüzde 10’unun kesilmesiyle hayata geçirilecek. Ancak İstanbul Valiliği projenin iki ay önceki tanıtım toplantısına sadece AKP’li belediyeleri davet etti, İBB Miras’ı ve paraları kesilecek olan CHP’li belediyeleri çağırmadı.
İBB Miras’ın çalışmalarını konuşmak üzere İBB Genel Sekreter Yardımcısı ve Kültür Varlıkları Daire Başkanı Oktay Özel’le bir araya geldik.
-İBB Miras’ın adını neden 2019’dan sonra duyduk? Nasıl kuruldu?
İBB Miras’ı tek başına kurumsal bir yapı olarak değerlendirmemek lazım. İstanbul’un kültürel zenginliğini koruyacak bir anlayış olarak değerlendirmek lazım. “Kurum içi hem toplumsal farkındalığı artırarak İstanbul’un bu şaheser eşsiz yapılarını nasıl koruruz ve gelecek nesillere nasıl taşırız, bunu yaparken de nasıl toplumsal faydaya dönüştürürüz?” Bütün bunların düşünce topluluğu İBB Miras.
2019 Haziran öncesinde İBB hiç mi restorasyon yapmıyordu? Yapıyordu ama İBB’nin diğer yapı birimleri tarafından rantçı bir anlayışla bu işler yürütülüyordu. AKP’nin tipik yaklaşımıdır, büyük bütçeler, büyük ihaleler, büyük harcamalar rantsal bir bakışla çok önemli bir hizmetin başlangıcı gibi ele alınır. İBB Miras’ın yıktığı en temel konulardan birisi bu oldu. Biz hem kamunun bütçesini koruyoruz hem de en liyakatlı ellere bu işleri teslim ediyoruz. Küçücük bir işten toplumsal fayda elde ediyoruz. Alanlar kamusallaşıyor. Kamusallaşmak çok kritik bir kelime burada. Onlarca rant projesinin de önüne geçiyoruz. İstanbul’un muhafızı olduğunu söyleyen bir belediye başkanı ve onun kurduğu liyakatlı kadro, İstanbul’un muhafızlığını üstleniyor. İBB Miras’ın kuruluş hikâyesi bu.
-Başlangıçtan bugüne neye önem verdiniz?
Önce biz İstanbul’un sokaklarını güzelleştiren, İstanbul’un kimsesiz çocukları olan çeşmelerin restorasyonuyla başladık. Daha sonra bu siyasi malzeme yapılıp çarpıtıldı. Şimdi kendileri çeşme projeleri açıklamaya başladılar. Yok olmaya terk edilmiş çok sayıda Osmanlı endüstri mirasları vardı. Feshane çok kötü kullanılmış, berbat edilmiş haldeydi. Yedikule Gazhanesi’nin metalleri çalınıyordu, neredeyse çatısı kalmamıştı. Çubuklu Silolar gözümüzün önünde çürüyordu. Böyle onlarca örnek var. Ecdat ecdat diye sabahtan akşama edebiyat yapanların dönüp bakmadığı tarihi mezar alanları vardı, yok ediliyorlardı…
-2019 öncesi biz olsaydık böyle yapmazdık dediğiniz kötü örnekler var mı?
Galata Kulesi… İçimizi acıttı. İBB’nin elinden alınır alınmaz ağır bir müdahaleyle, hiltilerle nasıl perişan edildiğini gördük. O kadar kötü restorasyon örneği yaşadık ki… 2019 öncesi kamuoyu tepkilerini gözünüzün önüne getirin, hemen hemen her restorasyon sonrası bir “sünger bob” benzetmesi yapılarak “yine mi bir felaket çıkıyor ortaya” korkusu yaşanırdı. Şimdiki toplumsal algıyı değerlendirin, her güzel restorasyonun İBB Miras’a yakıştırıldığı bir süreç yaşıyoruz. 2019 öncesinde anlayış şuydu: Yüksek yüksek maliyetlerle dev rantsal alanlar elde edelim, bunu kapalı kapılar arkasında yapalım ve kötü yapalım, liyakatlı kamu görevlilerine de bu işi vermeyelim… Bu yaklaşımla başarılı bir sonuç ortaya çıkması imkânsız.
-Süleymaniye’de neler oluyor?
Tarihi Süleymaniye Mahallesi’nin getirildiği şu anki hali utanç kaynağıdır. Osmanlı mahalle dokusuna sahip Süleymaniye’de, şimdi iz kalmadı. Sokaklarında yürüyemezsiniz. 2006 Yenileme Alanı ilanı sonrası dönemin Kiptaş’ı tarafından mülkiyet toplanıyor ve daha sonra Katarlılara satılıyor, mülkiyet Katarlılarda. Villalardan oluşacak rant projesinin önünde Ekrem Başkan dimdik durdu ve engel oldu yapılmasına. Proje sürecini de başlattık, ortak akıl ve tecrübe ile çalışmalara başladık, İstanbul’un önde gelen 42 mimarını bir araya getirdik. Muhteşem bir proje ortaya çıkardık. Bu projede rant yok, tarihi Osmanlı mahallesini koruyor. Önümüzdeki dönemin en önemli, en özel projelerinden bir tanesi. Koruma Kurulu’nun onayını bekliyoruz. İlgili mülkiyet sahibi firmanın da bu konuda adım atacağına inanıyoruz, bu yönde toplumsal beklentiyi de kendilerine iletiyoruz.
-İstanbul Valiliği’nin Yadigâr projesinin tanıtım toplantısına siz çağrıldınız mı?
Biz de kamuoyuna yansıyan fotoğraflardan gördük, oldukça garipsedik. Böyle bir devlet organizasyonu var ve İBB yok bu organizasyonda. CHP’li ilçe belediyelerin çağrılmadığını da öğrendik. İstanbul’un tarihi çeşmelerine yönelik bir çalışma gibi duruyor. Umarım nihayete erer, mutluluk duyarız. Bize bir görev düşerse, talep gelirse tabii ki dahil oluruz. Ama bu kadar kapalı kapılar arkasında yürütülen bir çalışmanın faydalı olmadığı deneyimini de çok yaşadık… İstanbul Valiliğini, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nı, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nü etkilemiş olmak çok anlamlı, onur verici. O nedenle İBB Miras devrimdir diyoruz. Diğer kurumların duyarlılığını artırdık. Ama bu projeye bir şerh düşüyorum. 2014 yılında yapılan değişikliklerle alınan emlak vergilerinin bir kısmı ‘kültür varlıkları katkı payı’ tanımı ile kültür varlıklarını korumak ve aslına uygun restore etmek için ayrılmıştır. Aslında yasa, özel mülkiyetteki tarihi/metruk yapıların korunabilmesini hedeflemiştir. Her belediyenin topladığı emlak vergisinden bu kesinti yapılır. Bu normal şartlarda, Valiliğe başvuran özel mülkiyet sahiplerinin restorasyon yapabilmesi için bu fondan faydalanabilmesi gerekiyor. Vatandaşa verilmesi gereken fon, AKP’li ilçe belediyelerine aktarılıyor. İlçe belediyelerinin İBB Miras ile rekabet edebilmesi için bir çaba olduğu açık. Ben Yâdigar projesini bu açıdan değerlendiriyorum, bu konuda eleştirimi söylüyorum.
-Peki, ne gibi engellemelerle karşılaşıyorsunuz?
İstanbul’a gönülden, tutkuyla bağlı bir çalışma grubuyuz. Engeller aşıldı, ama engellenmediğimiz anlamına gelmiyor bu. Çok sayıda projemiz Koruma Kurulu’nda defalarca tutuldu. Yerebatan Sarnıcı’ndaki güçlendirme projesini hatırlayın, her hafta toplanan kurul, projeyi 60 gün bekletti. Yerebatan Sarnıcı, depremde yok olmakla karşı karşıyaydı, Yerebatan Sarnıcı’nın depremde yok olma ihtimalinden daha önce değerlendirecek bir konu var mıdır Koruma Kurulu’nun değerlendirmesi gereken? Beklettiler…
Dönelim Taksim Meydanı yarışma projesine… Kim mutlu Taksim Meydanı’nın şu anki halinden? Yüzbinlerce insanın oy verdiği, Türkiye’nin en önemli akademisyenlerinin jüride olduğu, en önemli mimarların yarışmaya katıldığı uluslararası proje neden onaylanmaz? Neden aylarca tutulup onaylanmaz? Önce Gezi Parkı’nın mülkiyetini aldılar, şimdi geri aldık, sonra yıllarca kurulda beklettiler.
-En önemli restorasyonlarınız hangileri?
İlk göz ağrımız Müze Gazhane. Uzun yıllar mahalleliler tarafından korundu, bugüne kadar 5 milyona yakın ziyaretçi ağırladı. Yerebatan Sarnıcı,o kadar yoğun ziyaretçi ağırlıyor ki şimdiden restorasyon maliyetini çıkarmış durumda. Dünyaya örnek teşkil eden bir restorasyon çalışması yapıldı. Harabe estetiği nasıl olur, hafif müdahalelerle çağdaş bir mimari tasarım tarihi yapıya nasıl eklenir konusunda çok özel örneklerden bir tanesi. Bu iki yapıyı söylemeden geçsem yanlış olur.
Anadolu Hisarı, Kara Surları, Süleymaniye Cami Sıra Dükkanlar (İstanbul Tasarım Müzesi), Baruthane, Casa Botter, Beyoğlu Sineması, Taş Mektep, Feshane (Artİstanbul Feshane), Moda-Beşiktaş-Kadıköy İskeleleri gibi 63 anıtsal yapıda restorasyon çalışmaları… Hiçbirini birbirinden ayırmamız mümkün değil. Yedikule Gazhanesi, Müze Gazhane’nin birkaç misli büyüklüğünde bir alan. İstanbul’un en önemli kültür alanı olacak. Restorasyon ve düzenlemeler ikinci kısımda devam ediyor. Hem Kent Müzesi oraya geliyor hem Kent Belleği Arşivi oraya gelecek. Tünel yapıları ortaya çıktı orada, bambaşka bir seyir oluşturacak.
GELECEK DÖNEM ÇALIŞMALARI
Yeni dönemde 28 yeni müze çalışmamız var. İstanbul’un giriş kapısı olan Altın Kapı düzenlenecek. Bozdoğan Kemeri’nin aslında bir açık hava müzesi gibi düzenlenmesi… Etrafında çok güzel düzenlemeyle, ziyaretçi merkezi ve kemerin üzerinden seyirli yürüyüş alanıyla İstanbul’un cazibe merkezlerinden biri olacak. Feshane’nin ikinci etabında projemiz başladı. Şu an orada zemin güçlendirmeleri yapılıyor. Orada çok özel bir kültür alanı ortaya çıkıyor. Kapalı ve açık alanıyla Feshane, İstanbul’un en büyük kültür merkezi olacak. 14 bin 850 metrekare.
-Kanal İstanbul’un yok edeceği kültürel miraslar neler?
Çok var… En dramatik olanı da Yarımburgaz Mağarası ve Azatlı Baruthanesi. Yarımburgaz Mağarası, İstanbul’un tarihini binlerce yıl öncesine götürür. İstanbul’un en önemli, dünyaya mal olan bir alan. Kanal İstanbul projesiyle kullanılmaz hale gelecek. Oraya bir proje hazırladık, koruma kurulu bir türlü izin vermedi. Yeni dönemde izin vermelerini bekliyoruz. Toplumsal bir talep olarak da iletiyoruz bunu. Orasının çok önemli bakıma ihtiyacı var. Narin ve özel bir projelendirmeyle oranın seyir platformunun yapılması ve küçük bir ziyaretçi merkeziyle İstanbul’un odak noktalarından biri olacağına inanıyoruz.
Azatlı Baruthanesi’ni anlatmayı çok seviyorum. Burası da geç dönem Osmanlı mirası… Kanal İstanbul rezerv alanının içerisinde kalıyor. Kanal İstanbul projesine göre yok olacak alanlardan bir tanesi. Kanal İstanbul yapılabilseydi Azatlı Baruthanesi kalmayacaktı. Peyzaj düzenlemeleriyle birlikte İstanbul’un 3. bölgesinin çok önemli kültürel bir alanı olacak Başakşehir’de.
Bugün enerji dolu bir gün seni bekliyor. Ateş elementinin getirdiği coşku, iş ve sosyal alanlarda kendini ön plana çıkarmana yardımcı olacak. Cesaretin ve kararlılığın, etrafındaki insanları etkileyecek. Yeni projelere adım atmak için mükemmel bir zaman. İçsel motivasyonu yüksek tutarak, belirlediğin hedeflere odaklanmalısın. İletişimde açık ve net olma yeteneğin, bazı sorunları çözmene yardımcı olabilir. Duygusal ve sosyal ilişkilerde samimi bir yaklaşım sergilemek, beklenmedik kazançlar sağlayabilir. Ancak, sabırsız tavırlarından kaçınmak, seni olumlu bir bakış açısıyla destekleyecektir. Fırsatlar kapıda, harekete geçme zamanı!
Bugün, huzur arayışında olabilirsin. Duygusal denge ve güven arayışın ön planda. Ailevi konular ve ev içindeki ilişkilerinde sakin bir atmosfer oluşturma isteği dikkat çekiyor. İletişimde netlik sağlamak, ilişkilerini güçlendirebilir. Mali konularda kararlı adımlar atmak için uygun bir zaman. Gelecek planların için cesur ve kararlı olmalısın. Sosyal çevrenle kurduğun bağları beslemek, sana mutluluk getirecektir. Kendine zaman ayırmayı ihmal etme; doğayla baş başa kalmak, ruhsal dinginliğini artırabilir. Her adımında kendine güvenerek ilerlemen önemli.
İkizler, zihinsel merakın zirveye çıkacağı bir gün seni bekliyor. İletişim kurma yeteneğin ve sosyal becerilerin, etrafındaki insanları etkileyebilir. Fikirlerinle ilham kaynağı olabilirsin. Eski arkadaşlarla yeniden bağlantı kurmak ya da yeni insanlarla tanışmak için harika bir zaman. İkna kabiliyetin güçlü; bu, istediğin her şeyi hedeflerine taşıyabilme potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor.Aynı zamanda duygusal dünyanda da hareketlilik hissedileceği bir dönemdesin. Duygularını ifade etmekte zorlanabilirsin, ancak içsel duygularınla yüzleşmek, sana rahatlık getirebilir. Yaratıcılığın, özellikle sanatsal veya edebi projelerde ortaya çıkacak. Hareketli bir gün geçirebilir, çeşitli etkinliklere katılabilirsin. Zihninin en aktif dönemlerinden birindesin; bu nedenle, düşündüğün her şeyi not almayı unutma.
Duygusal derinliğin bugünlerde daha da belirginleşiyor. Sevdiklerinle bağlarını güçlendirmek, onları anladığını ve önemsediğini hissettirmen için mükemmel bir zaman. Ailevi meseleler gündeme gelebilir, geçmişte bıraktığın konularla yüzleşmek zorunda kalabilirsin. Kendini ifade etme, duygularını açığa çıkarma arzun artıyor; bu nedenle sadece kendin için değil, başkalarıyla kurduğun bağlantılarda da samimiyet ve açıklık büyük önem taşıyor.İş ortamında biraz daha dikkatli olman gerekebilir. Başkalarıyla olan iletişiminde yanlış anlaşılmalar yaşanabilir, bu nedenle söylediklerine dikkat et. Ancak bu, bir yandan da takım çalışmasına olan yeteneğini sergileme fırsatı sunuyor. Gözlem yeteneğini kullanarak, çevrendekilerin ihtiyaçlarını kolaylıkla anlayabilir ve onların hayatlarına olumlu bir katkıda bulunabilirsin.Aşk hayatında ise yoğun hisler ve romantizm ön planda. Partnerinle arandaki bağı derinleştirmek ve huzurlu anlar yaşamak için harika bir gün. Yeni bir başlangıç yapmak ya da ilişkini yeniden sorgulamak için uygun bir zaman dilimi. Unutma ki, duygusal güvenliğini sağlamak, bu süreçte sana çok şey katacak.Ancak bütün bu yoğun duygular arasında kendine de zaman ayırmayı unutmamalısın. İçsel huzurunu sağlamak, zihnini dinlendirmek ve kendi ihtiyaçlarını karşılamak, genel mutluluğunu artıracak. Kendinle barışık olmak, etrafındaki insanlara da pozitif bir etki yaratacaktır.
Bugün içindeki liderlik ve yaratıcılık alevleniyor. Kendini ifade etme arzun artıyor; bu, sanatsal projelere yönelmek için mükemmel bir zaman. Sosyal çevrende dikkat çekmek, ilgi odağı olmak senin için doğal bir eğilim. Ancak unutma ki, alçakgönüllülüğün gücünü kullanmak, başkalarıyla olan ilişkilerini derinleştirir. Aşk hayatında, partnerine karşı ilgini ve naif duygularını ortaya koymaktan çekinme. Fakat dikkat et, egonun seni yönlendirmesine izin verme. Sağlık açısından, enerjini ve heyecanını dengede tutman önemli; açık hava aktiviteleriyle ruhsal dengeyi koruyabilirsin. Bugün kendine zaman ayırmak, içsel enerji ve motivasyonunu artıracak.
Gün, detaylara odaklanman için mükemmel bir fırsat sunuyor. Hayatındaki küçük ama önemli şeylere dikkat etme zamanı. İş veya kişisel alanında organize olma arzunu gerçekleştirebilir, projelerini süratle hayata geçirebilirsin. Etrafındaki insanlara karşı ince düşünceli yaklaşımı, ilişkilerini güçlendirecek. Fakat aşırı mükemmeliyetçilik seni bazı zorlayıcı durumlarla karşı karşıya bırakabilir; bu nedenle biraz esnek olmaya çalışmak faydalı olabilir. İçsel huzuru sağlamak için doğayla bütünleşmek veya meditasyon gibi aktivitelere yönelmek iyi gelecek. Sağlığını ihmal etme; dengeli beslenmeye ve yeterince dinlenmeye özen göstermelisin. önemli bir mesele gündeme gelebilir ve bu durumla başa çıkarken analitik zihnini kullanman gerekecek. Duygusal açıdan kendini ifade etme fırsatın olacak, yapıcı iletişim kurarak kalbini hafifletebilirsin.
İlişkilerde uyum arayışın öne çıkıyor. Sosyal çevrende yeni bağlantılar kurmak, beklenmedik fırsatlar yaratmanı sağlayabilir. Karşıt fikirlerle karşılaşabilirsin; bu, öncelikle bakış açını genişletmene yardımcı olacak. Kendini ifade etmekte zorlandığın anlar yaşanabilir; bu nedenle hislerini açıklıkla paylaşmak, başkalarıyla olan iletişimini güçlendirebilir. Sanat ve estetik konularında ilham verici deneyimler yaşayabilirsin, yaratıcılığını ortaya koyma imkanı bulabilirsin. Duygusal olarak denge arayışında, sana huzur veren şeylere yönelmek faydalı olacak. Unutma, ilişkilerde dengeyi sağlamak için gerektiğinde fedakarlık yapman da önemli.
Tutkulu ve derin düşünceli bir gün seni bekliyor. Duyguların yoğunlaşacak, içsel bir yolculuğa çıkmaya ihtiyacın olacak. Kalbinin sesini dinlemek, ruhsal anlamda kendini yenilemeni sağlayabilir. Çevrendeki insanlarla olan iletişimine dikkat et, zira gizli saklı duyguların açığa çıkabilir. İkili ilişkilerde tutku ve samimiyet ön planda olacak, ancak kıskançlık ve sahiplenme duygularını kontrol altında tutmalısın. İş veya kariyer alanında yeni fırsatlar kapıda, bunları değerlendirmek için cesur adımlar atabilirsin. Kendi içsel gücüne güvenerek, seni destekleyen insanlarla bir araya gelmek, projelerine ivme kazandıracak. Unutma ki karanlıkta gizli ışıklar bulunur; içsel keşiflerin sana yeni bir perspektif kazandırabilir.
Serbest ruhun ve macera aşkın, yeni olanaklarla dolu bir gündesin. Hayatına heyecan katacak fırsatlar karşına çıkabilir. Yaratıcılığın, sana ilham veren yeni projelere yönelmeni sağlayacak. Sosyal çevrendeki insanlarla iletişimin güçleniyor; arkadaşlarınla keyifli anlar paylaşabilir, yeni tanışmalarla zenginleşebilirsin. İçsel dengeni bulduğun bu dönemde, duygusal olarak kendini daha özgür hissedeceksin. Geleceğe dair düşüncelerinde cesur adımlar atma isteği seni yönlendirebilir; içsel sesini dinlemekten çekinme. Belki de uluslararası konular veya uzak yolculuklar, ilgini çekecek ve zihninde yeni ufuklar açacak. Hayat sana sunduğu sürprizleri kucakla ve cesaretle ilerlemeye devam et.
Bugün disiplin ve kararlılık ön planda. Hedeflerine odaklanmak için harika bir zaman. İçsel sesine kulak vererek hayatındaki değişiklikleri daha rahat kabul edebilirsin. İş veya kariyerle ilgili önemli gelişmeler kapıda; yeni fırsatlar karşına çıkabilir. Duygusal olarak kendini biraz yalnız hissedebilirsin, ancak bu süreçte çevrendeki insanlarla bağlantı kurmaya özen göster. Sağlık konusuna dikkat et; stres yönetimi sana iyi gelecek. Uzun vadeli planlar yapmak için ideal bir gün; hedeflerini netleştir ve adım atmaktan çekinme. Bağlı olduğun insanlarla olan ilişkilerini güçlendir. Koşullar ne olursa olsun, kararlı adımlar atmaya devam et!
Sosyal ilişkilerde hareketlilik ön planda; yeni insanlarla tanışabilir, çevrende oluşan dinamiklerden faydalanabilirsin. Bugün özgürlüğüne düşkünlüğün aynı zamanda bağlayıcı ilişkilere yönelmeni de sağlayabilir. İçsel motivasyonun artacak, yenilikçi fikirlerinle dikkat çekebilirsin. Bazı projelerini hayata geçirme yolunda ilk adımları atmak için uygun bir zaman. Ancak, duygusal paylaşımlarında dikkatli olmalısın; ani tepkilerinden kaçınarak kalp kırıcı durumlar yaratmamaya özen göster. Hedeflerine odaklan ve samimi bir şekilde iletişim kur. Kendine olan güvenin, zorlukların üstesinden gelmende sana büyük yardımcı olacak.
Duygusal derinlikler, içsel arayışlar ve sezgisel güçler ön planda. Bugün, içsel hislerine güvenerek önemli kararlar alabilirsin. Hayal gücün oldukça güçlü; sanatsal projelere veya yaratıcı çalışmalara yönelmek için harika bir zaman. İlişkilerde empati göstermek, sorunların üstesinden gelmene yardımcı olacak. Duygusal bağlar güçlenebilir, sevginin ve anlayışın dili sayesinde çevrendekilerle daha derin bir bağ kurabilirsin. Kendini ifade ederken içtenliğini korumak, iletişimin akışını hızlandıracak. Ancak, sınırlarını korumayı unutma; başkalarının beklentileri seni yıpratabilir. Biraz kendine zaman ayırmak, ruhsal dengenin sağlanmasına yardımcı olacak. Şans ve fırsatlar, kendi iç yolculuğunu tamamladığında karşına çıkacak; sabırlı ol.
