İlklerin padişahı “Sultan Abdülhamid Han”

[Fotoğraf: TRT Haber]

2. Abdülhamid, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde tahta çıkmasına rağmen devletin en güçlü yöneticilerinden biri oldu. Bugün, Abdülhamid’in vefatının 103. yılı.

Eğitim, sağlık, iktisat, askeri…

Tahtta kaldığı süre boyunca bu alanlarda önemli hizmetlere imza attı.

21 Eylül 1842’de dünyaya gelen Sultan 2. Abdülhamid’in babası Tanzimat Fermanı’nı ilan eden Sultan Abdulmecid, annesi Tir-i Müjgan Kadın Efendi’dir.

2. Abdülhamid, 11 yaşında annesini kaybettiği için öksüz büyüdü. Onunla Piristu Kadın Efendi ilgilendi. Çeşitli hocalardan Farsça, Arapça ve Fransızca eğitiminin yanı sıra iki İtalyan eğitimciden musiki dersleri aldı.

Tahta çıkma süreci

1861 yılında babası Abdülmecid’in vefatının ardından amcası Abdülaziz padişah oldu. Böylece ağabeyi Şehzade Murad veliahtlığa, kendisi ise tahtın ikinci varisliğine yükseldi.

İlk dış borcunu 1854 yılında Kırım Savaşı sırasında alan Osmanlı Devleti, 1875 yılında borçlarını ödeyemez duruma gelince önce Balkanlar’da isyan çıktı, sonra İstanbul’da asayiş bozuldu.

Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilmesinin ardından Şehzade Murad padişah oldu.

Sultan 5. Murad’ın akli rahatsızlığı giderek artınca meşrutiyet yanlısı Mithat Paşa ve Sadrazam Mütercim Rüştü Paşa, Şehzade Abdülhamid’i ziyaret edip meşrutiyetin ilanı konusunda anlaştı. 31 Ağustos 1876’da 2. Abdülhamid devletin başına getirildi.

Grafik: TRT Haber (Şeyma Özkaynak)

[Grafik: TRT Haber (Şeyma Özkaynak)]

Halkın gönlünü kazandı

Sultan Abdülhamid’in biat töreni Topkapı Sarayı’nda Kubbealtı’nda gerçekleştirildi. Cülus şenlikleri (Osmanlı Devleti’nde padişah tahta çıkarken yapılan törene verilen ad) 3 gün 3 gece sürdü. Şehzadeyken çeşitli ticari faaliyetlerde bulunan Sultan Abdülhamid, padişah olduğunda 60 bin altın tutan cülusunu da kendi cebinden ödedi.

Sultan Abdülhamid tahta çıktıktan sonraki ilk cuma namazını saltanat kayığı ile gittiği Eyüpsultan Camii’nde kıldı, selamlık töreni de burada yapıldı. Tahta çıktıktan sonra, kısa sürede ordunun ve halkın gönlünü kazandı.

Padişahlığının ilk aylarında Sultan Abdülhamid, bahriyelileri, şeyhülislamlık makamını ziyaret edip ulema ile birlikte iftar yemeğine katıldı. Haydarpaşa Hastanesinde Balkan cephelerinden gelen yaralıları ziyaret ederek onlara hediyeler dağıttı, sadrazam ve diğer nazırlarla birlikte camileri dolaşarak halkla birlikte namaz kıldı.

Sultan Adbülhamid’in ilkleri

2. Abdülhamid, 31 Ağustos 1876 tarihinden tahttan indirildiği 27 Nisan 1909’a kadar geçen yaklaşık 33 yılda devleti yönetti. Bu yıllarda da birçok ilke imza attı.

23 Aralık 1876’da ilk Osmanlı anayasası olan Kanuni Esasi’yi ilan etti. 4 yıl sonra Osmanlı tarihinde ilk defa kapsamlı istihbarat örgütü kurdu. Adı da Yıldız İstihbarat Teşkilatı’ydı.

1895 yılında Sultan Abdülhamid’in fermanıyla 27 bin metrekarelik alan üzerine Darülaceze kuruldu. İlk deniz müzesi de onun döneminde açıldı.

Eğitimde başlattığı seferberlikle birçok okul açtı. Tahta çıktığı yıl 250 olan rüştiye sayısını 900’e yükseltti.

Sağlıkta ise bugün de ayakta olan ve Türkiye’nin ilk çocuk hastanesi olarak da bilinen Şişli Etfal Hastanesini kurdurdu.

Tahtta kaldığı sürede demir yolu uzunluğu 3 kat artıran Sultan Abdülhamid, Hicaz Demir yolu projesini de hayata geçirdi. Ayrıca Haydarpaşa Garı onun döneminde yapıldı.

10 Şubat 1918’de hayatını kaybetti

Borç batağındaki devleti işler hale getirdi. Uyguladığı etkin diplomasi ve denge politikasıyla devleti zor yıllarında ayakta tuttu. 31 Mart Olayı’ndan sonra 27 Nisan 1909’da tahttan indirildi Sultan Abdülhamid.

10 Şubat 1918’de İstanbul’da hayatını kaybetti. Mezarı, dedesi için inşa edilen 2. Mahmut Türbesi’nde bulunuyor.